Inhoudstafel Voorwoord 21 Inleiding 23 Hoofdstuk 1. De btw als belasting

Transcriptie

1 Inhoudstafel Voorwoord 21 Inleiding 23 Hoofdstuk 1. De btw als belasting De btw is een indirecte algemene verbruiksbelasting die gefractioneerd wordt geïnd De btw is een algemene verbruiksbelasting De btw is een verbruiksbelasting De verbruiksbelasting is algemeen De algemene verbruiksbelasting treft het economisch verkeer van goederen en diensten De btw wordt gefractioneerd geïnd Van waar het begrip: Belasting over de Toegevoegde Waarde (btw)? De btw is een indirecte belasting De btw als belasting van de Europese Unie De bronnen van de Europese btw-wetgeving De nood tot harmonisatie De nood tot eigen middelen De directe werking en interpretatie van de Europese btw-wetgeving De Europese btw-wetgeving heeft directe werking en voorrang op de nationale rechtsregels Btw-richtlijnen Btw-verordeningen De Europese btw-wetgeving heeft een autonoom begrippenkader en wordt teleologisch geïnterpreteerd Een autonoom begrippenkader Een letterlijke interpretatie aangevuld met een teleologische interpretatie Een uitdrukkelijke verwijzing naar het recht van de lidstaten Geen enkele taalversie heeft voorrang De exegetische interpretatie Afwijkingen op de standaardregeling moeten strikt worden uitgelegd Europese rechtsbeginselen relevant voor de btw Het beginsel van fiscale neutraliteit en het gelijkheidsbeginsel Gelijke behandeling van belastingplichtigen die met elkaar concurreren Ontlasting van de belastingplichtige en verbod op dubbele belasting 56 Maklu 5

2 europees btw-recht Het beginsel van fiscale neutraliteit kan niet dienen als correctie op de onvoltooide harmonisatie Externe neutraliteit als rechtsbeginsel? Het evenredigheidsbeginsel Het rechtszekerheidsbeginsel Het rechtszekerheidsbeginsel en de belastingdienst Het rechtszekerheidsbeginsel en de nationale wetgever Het doeltreffendheidsbeginsel Het gelijkwaardigheidsbeginsel Het beginsel van economische realiteit Het vermijden van fraude, rechtsmisbruik en belastingontwijking Inleiding Afwijkende nationale btw-wetgeving ter bestrijding van fraude en belastingontwijking Het leerstuk van het rechtsmisbruik Kan een btw-stelsel misbruikt worden? Rechtsmisbruik gedefinieerd Het onderscheid tussen rechtsmisbruik en belastingontduiking/fraude Het onderscheid tussen rechtsmisbruik en belastingontwijking Het onderscheid tussen rechtsmisbruik en onvoltooide harmonisatie Het onderscheid tussen rechtsmisbruik en onjuiste wetsinterpretatie Gevolgen van het rechtsmisbruik Verbonden personen facultatieve bepalingen ter bestrijding van belastingfraude en belastingontwijking De onvoltooide harmonisatie Inleiding Onvoltooide harmonisatie kan leiden tot dubbele of geen belasting Verschillen in interpretatie van de Europese wetgeving Gebrekkige implementatie van de btw-richtlijn Overgangsbepalingen Afwijkingen toegestaan door de Raad van de Europese Unie Principe Procedure Facultatieve bepalingen 90 6 Maklu

3 Inhoudstafel Het overgangsregime van intracommunautaire handelingen Het verschil in btw-tarief De exclusiviteit van de Europese btw-wetgeving De territorialiteit van de Europese btw Het Hof van Justitie De bevoegdheid inzake prejudiciële vragen Inleiding Het Hof van Justitie velt geen oordeel over de grond van het geschil of over de noodzaak van een prejudiciële beslissing Beslissingen van het Hof hebben gezag van gewijsde De bevoegdheid inzake niet-nakoming vastgesteld door de Europese Commissie Het btw-comité De Europese uitvoerende macht? De Europese Commissie Uitvoerende maatregelen Toezicht op de lidstaten De Raad van de Europese Unie De btw en de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) International VAT/GST guidelines International VAT/GST guidelines on International Trade in Services and Intangibles International VAT/GST guidelines on Neutrality Hoe moet een handeling voor btw worden geanalyseerd? de 5 vragen 115 Hoofdstuk 2. De belastbare handelingen Inleiding Wettelijke bepalingen Leveringen van goederen Het begrip goederen Algemeen De bijzondere positie van betaalmiddelen Andere specifieke gevallen Het begrip levering Uitbreiding van het begrip levering Het commissionairsprincipe Ruime toepassing van het commissionairsprincipe? Onderscheid tussen commissionair en werkelijke aanen verkooptransacties Onttrekkingen en overbrengingen 132 Maklu 7

4 europees btw-recht 3.4. Beperking van het begrip levering : overdrachten van een algemeenheid van goederen of een bedrijfsafdeling Inleiding Het begrip algemeenheid van goederen en bedrijfsafdeling De hoedanigheid van de overnemer Diensten Onderscheid tussen leveringen van goederen en diensten Uitbreiding van het begrip dienst Het commissionairsprincipe Handelingen gelijkgesteld met diensten Beperking van het begrip dienst Handelingen onder bezwarende titel De verbruiksvoorwaarde De tegenprestatievoorwaarde De tegenprestatie moet waardeerbaar zijn in geld tegenprestatie in natura De tegenprestatie moet rechtstreeks verband houden met de levering van de goederen of de dienst Het is niet noodzakelijk dat de tegenprestatie voor iedere individuele handeling kan worden aangewezen Prestaties tussen de hoofdzetel en een vaste inrichting Prestaties voortvloeiend uit een eerdere of latere belastbare handeling Prestaties voortvloeiend uit een eerdere belastbare handeling Schadevergoedingen Waarborgverplichtingen Prestaties voorafgaand aan een latere belastbare handeling Subsidies Aanmoedigingspremies Aanbrengen van klanten Illegale handelingen Holdingactiviteiten en handelingen inzake aandelen De aankoop van aandelen louter om ze aan te houden als participatie passieve holdings De aankoop van aandelen voor een economische activiteit actieve holdings Het geregeld aankopen en verkopen van aandelen als economische activiteit op zich Interesten Handelingen uitsluitend gesteld om een belastingvoordeel te krijgen Samengestelde handelingen Maklu

5 Inhoudstafel 6.1. Inleiding Principe: iedere handeling moet afzonderlijk worden behandeld Uitzondering: de handelingen vormen samen één levering vanuit economisch oogpunt Hoofdhandeling met samenhangende handelingen (accessorium sequitur principale) Handelingen die samen een nieuwe handeling vormen Beperkende interpretatie van de vrijstellingen die geen recht op aftrek verlenen? Intracommunautaire verwervingen Begrip Inleiding Het begrip verwerving Het begrip intracommunautair Het onderscheid met leveringen van goederen onder bezwarende titel Het onderscheid met invoer Voorwaarden met betrekking tot ontvanger en leverancier? Voorwaarden met betrekking tot de ontvanger Voorwaarden met betrekking tot de leverancier Niet-onderworpenheid van intracommunautaire verwervingen voor bepaalde personen Welke personen komen in aanmerking? Onder welke voorwaarden kunnen zij genieten van de niet-onderworpenheid? Met intracommunautaire verwervingen gelijkgestelde handelingen Inleiding Het stelsel van de overbrengingen Principe Uitzonderingen van categorie 1: de overbrenging is onderdeel van een belastbare levering Uitzonderingen van categorie 2: de overbrenging is tijdelijk Navo strijdkrachten Invoer 184 Hoofdstuk 3. De belastingplichtige Inleiding Wie is belastingplichtige? Eénieder kan belastingplichtige zijn Rechtspersoonlijkheid is niet vereist 186 Maklu 9

6 europees btw-recht Meerdere rechtspersonen kunnen één belastingplichtige zijn Overheidslichamen kunnen als belastingplichtige worden aangemerkt De handelingen moeten worden verricht door een publiekrechtelijk lichaam Het publiekrechtelijk lichaam dient de handelingen te stellen als overheid Concurrentieverstoring van enige betekenis Recht op aftrek van een overheidslichaam Samenwerkingsverbanden zonder rechtspersoonlijkheid, maatschappen, partnerships en consortiums Een belastingplichtige heeft een economische activiteit Begrip Met of zonder winstoogmerk Hoofdzakelijk of aanvullend De economische activiteit moet zelfstandig worden verricht Ongeacht op welke plaats Inleiding Het begrip vestiging, vaste inrichting en zetel van bedrijfsuitoefening Wanneer begint de belastingplicht? Wanneer eindigt de belastingplicht? Incidentele belastingplichtigen Incidentele belastingplichtigen in de onroerende sector Leveringen van nieuwe vervoermiddelen 216 Hoofdstuk 4. Waar zijn de belastbare handelingen belastbaar? Inleiding Leveringen van goederen Hoofdregel: plaats waar het goed ter beschikking van de verkrijger of over nemer wordt gesteld Uitzondering: de goederen worden vervoerd Uitzondering: levering van roerende goederen met installatie of montage Uitzondering: levering aan boord van een schip, een vliegtuig of een trein Uitzondering: levering van gas en elektriciteit Uitzondering: levering door de invoerder Uitzondering: verkopen op afstand Diensten Inleiding Hoofdregel Oude regeling van vóór 1 januari Maklu

7 Inhoudstafel Nieuwe regeling vanaf 1 januari Uitgangspunt van de nieuwe hoofdregel Diensten verricht aan belastingplichtigen Diensten verricht aan niet-belastingplichtigen Vestigingsprincipe en bestemmingsprincipe Uitzondering: Diensten die verband houden met onroerende goederen Oude regeling van vóór 1 januari Nieuwe regeling vanaf 1 januari Overzicht Uitzondering: Materieel werk of expertise op roerende goederen Oude regeling van vóór 1 januari Nieuwe regeling vanaf 1 januari Overzicht Uitzondering: Vervoerdiensten en diensten die daarmee samenhangen Oude regeling van vóór 1 januari Principe Uitzondering: intracommunautaire goederenvervoerdiensten Nieuwe regeling vanaf 1 januari Overzicht Uitzondering: Evenementen, vertoningen, opleidingen, enz. en het verschaffen van spijs en drank Oude regeling van vóór 1 januari Nieuwe regeling vanaf 1 januari Nieuwe regeling vanaf 1 januari Overzicht Uitzondering: Verhuur van vervoermiddelen Oude regeling van vóór 1 januari Nieuwe regeling vanaf 1 januari Nieuwe regeling vanaf 1 januari Overzicht Uitzondering: diensten verleend aan niet-belastingplichtige ontvangers gevestigd buiten de Gemeenschap Inleiding Voorwaarden met betrekking tot de ontvanger De ontvanger moest buiten de Gemeenschap zijn gevestigd De ontvanger moest de dienst effectief ontvangen Bedoelde diensten Overzicht Uitzondering: langs elektronische weg verrichte diensten 273 Maklu 11

8 europees btw-recht Begrip Plaats Overzicht Uitzondering: diensten van tussenpersonen Oude regeling van vóór 1 januari Nieuwe regeling vanaf 1 januari Overzicht Uitzondering: het werkelijk gebruik Oude regeling van vóór 1 januari Nieuwe regeling vanaf 1 januari Plaats van een intracommunautaire verwerving van goederen Hoofdregel Veiligheidsbepaling Plaats van invoer van goederen Hoofdregel Uitzondering 287 Hoofdstuk 5. Belastbaar feit en verschuldigdheid van de btw Inleiding Hoofdregel Uitzonderingen Vooruitbetalingen Vroegtijdige facturering of incassering Intracommunautaire leveringen Tijdstip van opeisbaarheid bij intracommunautaire verwervingen Tijdstip van opeisbaarheid bij invoer van goederen 294 Hoofdstuk 6. De vrijstellingen zonder recht op aftrek Inleiding Ontstaan en werking van de vrijstellingen zonder recht op aftrek Het probleem van de vrijstellingen zonder recht op aftrek Insourcen is fiscaal voordeliger dan outsourcen Een vrijstelling zonder recht op aftrek heeft de neiging zich uit te breiden Concurrenten die dezelfde diensten aanbieden worden ongelijk behandeld Vrijstellingen zonder recht op aftrek werken belastingontwijking in de hand Vrijstellingen zonder recht op aftrek leiden tot ingewikkelde btw-verplichtingen Conclusie De vrijstellingen zijn autonome begrippen van communautair recht die strikt moeten worden uitgelegd Maklu

9 Inhoudstafel 1.4. Nationale maatregelen voor een eenvoudige toepassing van de vrijstellingen en tegen fraude en ontwijking Vrijstellingen in de onroerende sector Levering van onroerende goederen Inleiding De levering van bebouwde onroerende goederen De levering van onbebouwde onroerende goederen Overgangsmaatregelen Het vestigen van zakelijke rechten Terbeschikkingstelling van onroerende goederen Passieve terbeschikkingstelling van onroerende goederen: onroerende verhuur Actieve terbeschikkingstelling van onroerende goederen Vrijstellingen in de financiële sector en inzake verzekeringen Inleiding Het ontstaan van de vrijstellingen in de financiële sector De aard van de handeling bepaalt of zij wordt vrijgesteld Er dient rekening te worden gehouden met de reden waarom de vrijstelling werd ingevoerd De ontwerpwetgeving van de Europese Commissie Verzekeringen Huidige regeling Handelingen ter zake van verzekering en herverzekering Samenhangende diensten verricht door assurantiemakelaars en verzekeringstussenpersonen Voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn kladversie Voorstel tot een verordening ter uitvoering van de btw-richtlijn kladversie Kredieten Huidige regeling Voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn kladversie Voorstel tot een verordening ter uitvoering van de btw-richtlijn kladversie Zekerheids- en garantieverbintenissen Huidige regeling Voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn kladversie Voorstel tot een verordening ter uitvoering van de btw-richtlijn kladversie Betalingsverkeer en factoring Betalingsverkeer Factoring Voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn kladversie Voorstel tot een verordening ter uitvoering van de btw-richtlijn kladversie 338 Maklu 13

10 europees btw-recht 3.6. Handelingen inzake chartaal geld Huidige regeling Voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn kladversie Voorstel tot een verordening ter uitvoering van de btw-richtlijn kladversie Handel in effecten Huidige regeling Voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn kladversie Voorstel tot een verordening ter uitvoering van de btw-richtlijn kladversie Beheer van gemeenschappelijke beleggingsfondsen Huidige regeling Voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn kladversie Voorstel tot een verordening ter uitvoering van de btw-richtlijn kladversie Bemiddeling bij verzekeringshandelingen en financiële handelingen Huidige regeling Voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn kladversie Voorstel tot een verordening ter uitvoering van de btw-richtlijn kladversie Outsourcing van vezekerings- en financiële handelingen Huidige regeling Voorstel tot wijziging van de btw-richtlijn kladversie Voorstel tot een verordening ter uitvoering van de btw-richtlijn kladversie Keuze voor btw-heffing Vrijstelling voor spelen en weddenschappen Vrijstellingen voor bepaalde activiteiten van algemeen belang Inleiding Vrijstelling voor postdiensten Medische vrijstellingen Ziekenhuisverpleging Ratione materiae Ratione personae Medische en paramedische beroepen Ratione materiae Ratione personae Andere medische vrijstellingen Sociale vrijstellingen Vrijstellingen voor onderwijs Het begrip onderwijs Onderwijs binnen instellingen Onderwijs door particuliere docenten Maklu

11 Inhoudstafel De vereiste erkend te zijn Religieuze vrijstellingen Vrijstelling voor belangengroeperingen Vrijstelling voor sport en lichamelijke opvoeding Culturele vrijstellingen Fondswerving Openbare radio- en televisieorganisaties Vrijgestelde activiteiten van private instellingen Uitgesloten goederenleveringen en diensten Het begrip nauw samenhangen Vrijstellingen die de lidstaten mogen handhaven tot er een definitieve regeling komt Kostendelende verenigingen Leveringen van goederen waarop geen recht op aftrek werd genoten Leveringen van vrijgestelde belastingplichtigen Leveringen van goederen en diensten waarop een nationale uitsluiting van het recht op aftrek rust 380 Hoofdstuk 7. Vrijstellingen met recht op aftrek Inleiding Vrijstellingen voor intracommunautaire leveringen van goederen Begrip De bewijsproblematiek inzake intracommunautaire leveringen Vrijstellingen voor intracommunautaire verwervingen van goederen Diverse vrijstellingen De vrijstelling inzake driehoeksverkeer Vrijstellingen bij invoer Vrijstellingen bij uitvoer Inleiding Uitvoer door de verkoper Uitvoer door de afnemer Uitvoer door erkende organisaties Actieve veredeling Diensten samenhangend met uitvoer of invoer Vrijstellingen voor bepaalde vervoerdiensten Vrijstellingen voor intracommunautair vervoer Vrijstellingen voor internationaal vervoer Vrijstellingen voor bepaalde met uitvoer gelijkgestelde handelingen Vrijstellingen voor door tussenpersonen verrichte diensten Vrijstellingen voor handelingen met betrekking tot het inter nationale goederenverkeer Vrijstellingen die de lidstaten mogen handhaven tot er een definitieve regeling komt 406 Maklu 15

12 europees btw-recht Hoofdstuk 8. De maatstaf van heffing De maatstaf van heffing van goederenleveringen en diensten Wat behoort tot de maatstaf van heffing? De maatstaf van heffing is het offer dat de afnemer of een derde moet brengen Wat als de tegenprestatie niet at arms length is? Sommen betaald door derden Overheidssubsidies Belastingen Doorrekenen van kosten Wat behoort niet tot de maatstaf van heffing? Prijsverminderingen De prijsvermindering moet worden overeengekomen vóór of nadat het belastbaar feit plaatsvindt De prijsvermindering moet worden toegekend door de leverancier De prijsvermindering mag niet de volledige maatstaf van heffing bedragen De prijsvermindering moet rechtstreeks verband houden met de levering van het goed of de dienst Interesten wegens laattijdige betaling Voorschotten De btw zelf De maatstaf van heffing bij onttrekkingen De maatstaf van heffing bij intracommunautaire verwervingen De maatstaf van heffing bij invoer Correcties aan de maatstaf van heffing na de levering 426 Hoofdstuk 9. Het tarief Het normaal tarief Verlaagde tarieven Tariefwijzigingen Afronding van btw-bedragen 437 Hoofdstuk 10. De voldoening van de btw Inleiding Hoofdregel: de leverancier registreert en voldoet de btw Uitzonderingen waarbij de afnemer de btw moet voldoen Facultatieve algemene verlegging van heffing bij buitenlandse belastingplichtigen Verlegging van heffing bij leveringen van elektriciteit en aardgas via het aardgasdistributiesysteem Maklu

13 Inhoudstafel 3.3. Verlegging van heffing bij diensten die plaatsvinden waar de belastingplichtige ontvanger is gevestigd Verlegging van heffing waar de belastingplichtige ontvanger is gevestigd Het attractiebeginsel De oude regeling tot Afschaffing van het attractiebeginsel vanaf Verlegging van heffing bij driehoeksverkeer Verlegging van heffing bij leveringen van beleggingsgoud Verlegging van heffing bij werk in onroerende staat Voldoeningsplicht door loutere vermelding van de btw op een factuur Voldoening van de btw bij invoer Voldoening van btw bij intracommunautaire verwervingen Voldoening van de btw door een aansprakelijk vertegenwoordiger Hoofdelijke aansprakelijkheid tussen leverancier en afnemer Verlegging van heffing naar de afnemer als wapen in de strijd tegen btw-fraude Algemeen Het Duits-Oostenrijkse verzoek 454 Hoofdstuk 11. Het recht of aftrek Het recht op aftrek als hoeksteen van het btw-stelsel Het ontstaan en de duur van het recht op aftrek Het ontstaan van het recht op aftrek De duur van het recht op aftrek De omvang van het recht op aftrek Het bestemmingsbeginsel Inleiding De handelingen moeten worden ontvangen door een belastingplichtige De belastingplichtige dient de ontvangen handelingen te gebruiken voor het stellen van belaste handelingen Btw op kosten voor een handeling die door een fictie van de btw-wetgeving niet wordt beschouwd als belaste handeling Btw op kosten voor de overdracht van een algemeenheid van goederen of een bedrijfstak Btw op kosten vóór de opname in een btw-eenheid Btw op kosten voor een activiteit die uiteindelijk niet wordt opgestart Ten onrechte gefactureerde btw Het verband tussen inkomende en belaste uitgaande handelingen Vermogensetikettering 473 Maklu 17

14 europees btw-recht Oude regeling Nieuwe regeling Gemengde en gedeeltelijke belastingplicht Inleiding Gedeeltelijke belastingplicht Gemengde belastingplicht Inleiding Het algemeen verhoudingsgetal Berekeningswijze en op te nemen elementen Uit te sluiten elementen Het voorlopig en definitief verhoudingsgetal Herziening van de aftrek van de btw geheven op bedrijfsmiddelen voor gemengde belastingplichtigen die het algemeen verhoudingsgetal toepassen Het werkelijk gebruik Beperkingen en uitsluitingen op het recht op aftrek Artikel 176 van de btw-richtlijn: de standstill clause De aftrekbeperkingen moeten strikt worden geïnterpreteerd Uitgaven met publicitair karakter Latere correcties op de eerdere uitoefening van het recht op aftrek Wanneer is een correctie noodzakelijk? Onttrekkingen en herzieningen Gebruik buiten de economische activiteit Inleiding Geheel of gedeeltelijk recht op aftrek dient te zijn genoten Gebruik voor privédoeleinden van de belastingplichtige of zijn personeel Het om niet verstrekken van een goed of een dienst Principe Uitzondering: handelsmonsters Uitzondering: samengestelde handeling Uitzondering: handelsgeschenken van geringe waarde Uitzondering: gratis leveringen en diensten in het kader van de economische activiteit Wijziging in bedrijfsgebruik bij gemengde belastingplichtigen Inleiding De herziening voor investeringsgoederen Wijziging in bedrijfsgebruik Herzieningsperiode Het begrip investeringsgoederen Methode Maklu

15 Inhoudstafel 6.5. Stopzetting van activiteit Inleiding Overgang van het geheel of een gedeelte van een algemeenheid van goederen Wijziging van de maatstaf van heffing na levering Modaliteiten van de uitoefening van het recht op aftrek Btw-aangifte De factuurvereiste en de problematiek van foute facturen Grensoverschrijdende uitoefening van het recht op aftrek Aftrek en fraude 517 Hoofdstuk 12. De teruggaaf van btw Teruggaaf van voorbelasting aan in het binnenland gevestigde belastingplichtigen De belastingdienst heeft teveel btw geïnd bij de belastingplichtige Overschot aan voorbelasting dat voortkomt uit de periodieke aangifte Teruggaaf van voorbelasting aan in een andere EU-lidstaat gevestigde belastingplichtigen Inleiding: Richtlijn 2008/9/EG Welke belastingplichtigen komen in aanmerking? Welke voorbelasting komt in aanmerking? De voorbelasting moet correct gefactureerd zijn De voorbelasting moet zowel in de lidstaat van teruggaaf als in de lidstaat van vestiging aftrekbaar zijn De voorbelasting moet worden gebruikt voor handelingen die de wetgeving van de lidstaat van teruggaaf aanmerkt als belast De voorbelasting moet worden gebruikt voor handelingen die de wetgeving van de lidstaat van vestiging aanmerkt als belast Er mag geen nationale aftrekbeperking van toepassing zijn in de lidstaat van teruggaaf Wat als de btw-richtlijn verschillend wordt geïnterpreteerd? Is er een betere oplossing? Welke procedure dient te worden gevolgd? Teruggaaf van voorbelasting aan buiten de EU gevestigde belastingplichtigen 529 Hoofdstuk 13. Bijzondere regelingen Bijzondere regeling voor reisbureaus Wie valt onder de bijzondere regeling? Aard en plaats van de dienst 532 Maklu 19

16 europees btw-recht 1.3. Maatstaf van heffing Kleine ondernemingen Bijzondere regelingen voor gebruikte goederen, kunstvoorwerpen, voorwerpen voor verzamelingen en antiquiteiten: de winstmargeregeling De forfaitaire landbouwregeling De bijzondere regeling voor beleggingsgoud De bijzondere regeling voor niet in de gemeenschap gevestigde belastingplichtigen die langs elektronische weg diensten verrichten voor niet-belastingplichtigen. 537 Bibliografie 539 Rechtspraak 539 Rechtsleer 560 Boeken 560 Artikels en andere publicaties 561 Lijst van gebruikte afkortingen 607 Artikelenregister btw-richtlijn 609 Trefwoordenregister 615 Dankwoord Maklu