Kikker. en de warme dag. Groep 1 t/m 4 basisonderwijs

Transcriptie

1 Kikker en de warme dag Groep 1 t/m 4 basisonderwijs

2 Achtergrond leskist De leskist Kikker en de warme dag is gebaseerd op het gelijknamige prentenboek naar Max Velthuijs uit de serie Kikker & vriendjes van uitgeverij Leopold. Totstandkoming van de leskist De inhoud van de leskist en de lessen in deze handleiding zijn ontwikkeld door MEC De Witte Schuur. Daarbij is er gebruik gemaakt van lessuggesties uit de handleidingen van Zon op School, Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 1 van 11

3 Inhoudsopgave Achtergrond leskist Inleiding Lessenserie Kikker en de warme dag het verhaal... 4 KRINGGESPREK... 4 VERTELTAFEL... 5 STEMPELKAART (groep 1 en 2)... 5 SCHRIJFBOEKJE (groep 3 en 4) Kikker in het water over dieren in en om het water... 6 KRINGGESPREK... 6 KLEINE WATERDIEREN... 6 FANTASIEDIER... 6 ER OP UIT Het leven van Kikker over het leven van een kikker... 7 KRINGGESPREK... 7 KIKKERS IN DE KLAS... 7 KIKKER KNUTSELEN Kikker bouwt een vlot over materialen die drijven op water... 8 ONDERZOEK DRIJVEN EN ZINKEN... 8 EIGENSCHAPPEN VAN VOORWERPEN Een vlot voor Haas creatieve activiteit Op een warme dag over de warmte van de zon WARM IN DE ZON TEMPERATUUR METEN IN DE ZON / UIT DE ZON SCHADUWTIKKERTJE DE KRACHT VAN DE ZON Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 2 van 11

4 1. Inleiding De leskist Kikker en de warme dag is gebaseerd op het gelijknamige prentenboek naar Max Velthuijs. Met deze leskist kunt u op een leuke, creatieve en educatieve wijze de volgende thema s behandelen: kikkers, dieren in en om het water, drijven en zinken, zomer en warmte. Begrippen: warm, water, dieren (vogels, vissen, insecten, amfibieën, reptielen en zoogdieren), kikkers (kikkerdril, kikkervisjes), zwemmen, drijven, zinken, temperatuur, thermometer, zonne-energie Leerdoelen De leerlingen: - denken na over de betekenis van een warme dag; - weten dat dieren zijn in te delen in groepen; - ontdekken dat er veel kleine dieren in en om het water leven; - leren over de levenscyclus van kikkers; - ontdekken spelenderwijs welke voorwerpen drijven en welke voorwerpen zinken; - gaan op zoek naar eigenschappen van voorwerpen die drijven en zinken; - ontdekken dat de zon licht en warmte geeft; - hoe je de temperatuur kunt meten; - denken na over de begrippen koud en warm; - maken kennis met het begrip zonne-energie. Inhoud Tijdens de eerste les maken de kinderen kennis met het verhaal van Kikker en de warme dag. Aan de hand van dit verhaal verdiepen ze zich in de betekenis van een warme dag. In de tweede les leren ze meer over dieren in en om het water. De derde les staat de levenscyclus van kikkers centraal. De vierde les gaat over drijven en zinken. De kinderen zoeken uit welke materialen op water drijven en welke zinken. De vijfde les is een creatieve les, waarin ze zelf een vlot voor haas bouwen. En in de zesde les gaan de leerlingen naar buiten om de warmte van de zon te ervaren. Benodigdheden Bij elke les staat aangeven welke materialen uit de leskist, welke werkbladen en welke overige materialen nodig zijn. Overzicht van de lessen De lessen kunnen onafhankelijk van elkaar behandeld worden. Elke les bestaat uit meerdere activiteiten, waarvan er een aantal optioneel zijn. Les 2.1 Kikker en de warme dag Het verhaal Tijdsduur: minuten Les 2.2 Kikker in het water Over dieren in en om het water Tijdsduur: ca. 30 minuten Les 2.3 Het leven van Kikker Over het leven van een kikker Tijdsduur: ca. 40 minuten Les 2.4 Kikker bouwt een vlot Over materialen die drijven op water Tijdsduur: ca 60 minuten Les 2.5 Een vlot voor haas Creatieve activiteit Tijdsduur: ca minuten Les 2.6 Op een warme dag Over de warmte van de zon Tijdsduur: ca. 45 minuten - Lees de lessen door. - Bedenk vooraf hoe u de lessen in de klas of buiten wilt organiseren. - Verzamel de benodigde materialen. - Kopieer het benodigde aantal werkbladen voor aanvang van de les. Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 3 van 11

5 2. Lessenserie 2.1. Kikker en de warme dag het verhaal - Leg de benodigde materialen klaar. - Lees het boekje Kikker en de warme dag. - Zet een digitale versie van het prentenboek klaar om te bekijken op het digitale schoolbord. Het digitale prentenboek staat op de website: p/themas/dieren/kikker/kikker - Kopieer de werkbladen. Haas kijkt hoe zijn vriendjes in de rivier spelen. Ze zwemmen en drijven en duiken Doel De leerlingen kunnen het verhaal navertellen en leren nieuwe woorden die met water en warmte te maken hebben. De leerlingen denken na over de betekenis van een warme dag. Begrippen: warm, water, zwemmen, vlot, drijven Nodig MATERIALEN UIT DE LESKIST - Prentenboek Kikker en de warme dag - Knuffels: kikker, varken, eend, haas en rat - Woordkaartjes - Vijverlandschap met gras - 2 bomen - Houten vlot - Poppenkastverhaal WERKBLADEN UIT DE MULTOMAP Stempelkaart Kikker en de warme dag Schrijfboekje OVERIGE MATERIALEN Aanvullende attributen voor de verteltafel Lesbeschrijving KRINGGESPREK 1. Laat de voorkant van het boek aan de kinderen zien. Kunnen de kinderen vertellen waar het prentenboek over gaat? Tip: leerlingen in groep 3 en 4 kunnen de titel zelf al lezen. Weten de kinderen wat een titel is? Kennen ze nog meer woorden die beginnen met een k? 2. Lees het verhaal Kikker en de warme dag voor of bekijk de digitale versie van het prentenboek op het digitale schoolbord. Tip: laat leerlingen in groep 4 zelfstandig of in groepjes het boek lezen voordat u het met hen bespreekt. 3. Praat met de kinderen na over het verhaal aan de hand van de volgende vragen: - wat doen de dieren, Kikker, Varkentje, Eend en Haas, op een warme dag? - waarom wil Haas niet meespelen in het water? - welk idee krijgt Kikker als hij Rat met een stapel hout ziet? - wat doen ze met het hout? - wat vindt Haas van het vlot? - wat doen de dieren de rest van de dag? Gebruik tijdens de bespreking de knuffels en de woordkaartjes. Zorg dat de leerlingen de knuffels goed kunnen zien. Probeer samen met de leerlingen aan de hand van de woordkaartjes en de knuffels het verhaal na te vertellen. Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 4 van 11

6 4. Vraag de kinderen of ze iets herkennen in het verhaal van kikker en de warme dag. - Hoe vinden ze het zelf als het een warme dag is? - Wat doen ze zelf op een warme dag? Wat vinden ze het leukst om te doen? - Zijn er kinderen in de klas die net als Haas een beetje bang zijn voor water? - Wie heeft er wel eens een vlot gebouwd? En van welke materialen? VERTELTAFEL Bouw samen met de kinderen een verteltafel waar de kinderen met de poppen uit de leskist het verhaal van kikker en de warme dag na kunnen spelen. Gebruik het vijverlandschap (met gras) uit de leskist als ondergrond. Zet de bomen in het landschap. En leg het vlot in het water. Laat de kinderen in kleine groepjes van 2 of 3 leerlingen bij de verteltafel spelen. Zet het boek op een zichtbare plek. Laat de kinderen uit groep 3 en 4 het poppenkastverhaal naspelen of laat ze zelf een verhaal spelen aan de hand van een aantal woordkaartjes. STEMPELKAART (groep 1 en 2) Laat de kinderen de woorden onder de plaatjes nastempelen. SCHRIJFBOEKJE (groep 3 en 4) Laat de kinderen alleen of in tweetallen aan één of meerdere pagina s uit het schrijfboekje werken. Kinderen uit groep 3 kunt u vragen om bij de plaatjes op een pagina een aantal woorden te schrijven. Kinderen uit groep 4 kunnen bij elk plaatje een kort verhaaltje schrijven. Door de pagina s uit het schrijfboekje te verdelen over de klas kunnen de afzonderlijke verhaaltjes na afloop gebundeld worden tot een nieuw verhaal, dat geschreven is door (een deel van) de klas. U kunt eventueel variëren door plaatjes weg te laten of in een nieuwe volgorde te plaatsen. Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 5 van 11

7 2.2. Kikker in het water over dieren in en om het water 3. En waar kunnen dieren allemaal wonen? Bijvoorbeeld in het water, om het water of op de boerderij. En dan zegt Haas: Ik wil niet in de rivier, want ik ben bang voor water! Ben je bang voor water? vraagt Kikker stomverbaasd. Ik houd er niet van om nat te worden. En ik kan ook niet zwemmen, zegt Haas. Ik leer je wel zwemmen, zegt Eend. Doel De leerlingen: - weten dat dieren zijn in te delen in groepen: zoals vogels, vissen, insecten, amfibieën, reptielen en zoogdieren; - ontdekken dat er veel kleine dieren in en om het water leven. Begrippen: vogels, vissen, insecten, amfibieën, reptielen en zoogdieren Nodig MATERIALEN UIT DE LESKIST - doosje met plastic dieren - waaier kleine waterdieren - Leg de benodigde materialen klaar. Lesbeschrijving KRINGGESPREK Vertel de leerlingen dat dieren verschillen in de manier waarop ze bewegen, in wat ze eten en waar ze wonen. 1. Vraag de kinderen of ze weten hoe dieren kunnen bewegen. Er zijn dieren die zwemmen, springen, vliegen, lopen op twee of vier poten of kruipen. 2. Vraag de kinderen of ze weten wat dieren allemaal eten. Ze eten meestal planten of andere dieren. Pak de bak met plastic dieren en haal er steeds één dier uit. Wie weet hoe dit dier heet. Bespreek voor elk dier de volgende drie vragen: hoe beweegt het dier, wat eet het en waar woont het. Bij de laatste vraag worden de dieren die in en om het water liggen apart gelegd. Sorteer de dieren eventueel ook in de verschillende groepen: vogels, vissen, amfibieën, reptielen, insecten en zoogdieren. Een amfibie, wat is dat? Een amfibie is een dier dat éérst als een soort vis in het water leeft en later op het land. Een kikker is een amfibie en een salamander ook. KLEINE WATERDIEREN Naast kikkers en vissen leven er veel kleine dieren in het water. Kijk samen met de kinderen in de waaier of laat de kinderen er zelf in kijken. Het is ook leuk om elke dag een paar dieren uit de waaier uit te lichten. Vraag de kinderen daarna welk dier ze het leukst, grappigst of bijzonderst vinden. FANTASIEDIER Vraag de kinderen om een fantasiedier te tekenen dat in of om het water leeft. Laat ze eventueel ook plaatjes van verschillende dieren uitknippen. Vraag de kinderen om na te denken hoe hun fantasiedier beweegt, wat het eet en waar het woont. Zou zo n dier in het echt kunnen bestaan? ER OP UIT Maak met de kinderen een wandeling naar een vaart, meertje of vijver in de buurt van de school. Welke dieren zien ze in en om het water? Laat eventueel ook tekeningen of foto s maken van de dieren die ze zien. Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 6 van 11

8 2.3. Het leven van Kikker over het leven van een kikker uit de envelop. Laat de kinderen de kaartjes in de juiste volgorde op de tweede poster leggen. 3. Kunnen de kinderen nu zelf het verhaal over het leven van de kikker vertellen? Laat ze beginnen bij het kaartje met de verliefde kikkers. Daar kom ik aan! klinkt het opeens. Kikker! zegt Varkentje. Dag Eend zegt Kikker. Dag Varkentje. Er is niets fijner dan zwemmen bij zulk warm weer! En hij springt met een plons in het water. Doel De leerlingen leren over de levenscyclus van kikkers. Ze ontdekken dat kikkers als kikkervisje uit een ei komen en vervolgens veranderen in een kikker met vier pootjes. Begrippen: ei, kikkerdril, kikkervisje, kikker Nodig MATERIALEN UIT DE LESKIST - Poster Het leven van een kikker 2x A3 - Potje met levensstadia kikker OVERIGE MATERIALEN -voor extra activiteiten - Aquarium met kikkerdril - knutselmaterialen Leg de posters Het leven van een kikker klaar. Lesbeschrijving KRINGGESPREK 1. Lees bovenstaand stukje tekst uit het boek voor. Vraag de kinderen wat ze allemaal al weten over kikkers. Hoe zien ze eruit? Waar wonen ze? Hoe bewegen ze? Wat eten ze? Weten de kinderen ook hoe kikkers geboren worden? 2. Laat eerst de poster zien met het verhaal over het leven van een kikker. Lees het verhaal op de poster voor. Haal vervolgens de kaartjes met de levensstadia van een kikker 4. Haal de verschillende levensstadia van de kikker uit het potje. Zo kunnen de kinderen de vorm van de eitjes/kikkerdril, het kikkervisje en de kikker goed zien. Laat zien hoe de vorm van bepaalde levensstadia van de kikker samenhangt met waar de kikker woont en hoe hij beweegt. KIKKERS IN DE KLAS Om de kinderen de ontwikkeling van eitje tot kikker te laten zien, kunt u een bak met kikkerdril in de klas zetten. Ga op zoek naar kikkerdril, 20 eitjes zijn voldoende en richt samen met de kinderen een aquariumbak in. Gebruik voldoende (sloot)water en giet de kikkerdril voorzichtig over. Zet de aquariumbak op een plek waar de kinderen het goed kunnen bekijken, maar waar het niet te warm is. Betrek de kinderen bij het verzorgen van de kikkervisjes. Hierdoor volgen de kinderen de ontwikkeling van kikkervisje tot kikker van dichtbij. Ververs het water wekelijks, omdat in vers slootwater voldoende voedsel voor de kikkervisjes zit. Geef een beetje visvoer, wanneer de kikkervisjes gaan rondzwemmen in het aquarium. Sluit de activiteit af met het terugbrengen van de kikkers (of kikkervisjes) naar de sloot. KIKKER KNUTSELEN Op internet zijn verschillende knutselideeën te vinden, zoals het vouwen van een kikker en een kikker van een wc-rolletje maken. Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 7 van 11

9 2.4. Kikker bouwt een vlot over materialen die drijven op water Ze gaan met het hout naar de rivier. Rat bindt alle stukken aan elkaar. Ja, zo moet het, zegt Kikker blij. Het wordt groot genoeg voor Haas! Doel De leerlingen: - ontdekken spelenderwijs welke voorwerpen drijven en welke voorwerpen zinken; - gaan op zoek naar eigenschappen van voorwerpen die drijven en van voorwerpen die zinken. ONDERZOEK DRIJVEN EN ZINKEN Vertel de kinderen dat jullie gaan onderzoeken welke voorwerpen drijven of zinken. Hiervoor gaan de kinderen buiten of in de klas op zoek naar verschillende voorwerpen. Laat de kinderen in kleine groepjes werken. Wanneer alle voorwerpen verzameld zijn, worden ze getest in de bak met water. Vraag vooraf telkens of de leerlingen denken dat het voorwerp blijft drijven of dat het gaat zinken. Sorteer alle verzamelde voorwerpen in twee groepen: de voorwerpen die blijven drijven en de voorwerpen die zinken. EIGENSCHAPPEN VAN VOORWERPEN Na afloop van het onderzoek is er een groep voorwerpen die blijven drijven en een groep voorwerpen die zinken. Vraag de kinderen welke eigenschappen de voorwerpen hebben die blijven drijven. Van welk materiaal is het gemaakt? Is het groot of klein. Is de vorm van het voorwerp bol, hol of plat? En welke eigenschappen hebben de voorwerpen die zinken. Begrippen: drijven, zinken Nodig MATERIALEN UIT DE LESKIST - de leskist zelf of een grote teil - houten vlot uit les 2.1 OVERIGE MATERIALEN - verschillende voorwerpen - Haal de leskist leeg en vul deze met een laag water. Lesbeschrijving Vraag de kinderen wat ze denken dat er gebeurt, wanneer u het houten vlot in het water legt. Blijft het drijven of gaat het zinken? Leg het houten vlot in het water en kijk wat er gebeurt. Vertel de kinderen, dat hout een materiaal is dat goed blijft drijven op water. In de botenbouw wordt daarom ook veel hout gebruikt. Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 8 van 11

10 2.5. Een vlot voor Haas creatieve activiteit Laat de leerlingen eerst 5-10 minuten op zoek gaan naar materialen die ze willen gebruiken voor hun vlot. Wanneer ze alle materialen verzameld hebben, gaan ze daarmee een vlot bouwen. Als het vlot af is, kan het getest worden in de bak met water. Het werkt! zegt Eend. Het drijft! zegt Varkentje. Tevreden kijkt Kikker naar het vlot. Haas kan in het midden zitten en hoeft niet bang te zijn dat hij eraf zal vallen. Doel De leerlingen gaan creatief aan de slag met het verhaal Kikker en de warme dag door zelf een vlot te gaan bouwen. Nodig MATERIALEN UIT DE LESKIST - de leskist zelf of een grote teil OVERIGE MATERIALEN - diverse natuurlijke materialen, zoals: hout, takken, bladeren, veren of kurk. - diverse afvalmaterialen, zoals plastic bakjes, kurken en satéprikkers - touw en elastieken - scharen - Leg de benodigde materialen klaar. - Verdeel de klas in tweetallen. Lesbeschrijving De leerlingen gaan in tweetallen zelf een vlot bouwen voor Haas. Hiervoor mogen ze gebruik maken van natuurlijke materialen en/of afvalmaterialen, zoals plastic bakjes of kurken. Weten de leerlingen nog welke materialen goed drijven en welke eigenschappen de materialen hebben die goed blijven drijven? (zie les 2.4) Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 9 van 11

11 2.6. Op een warme dag over de warmte van de zon Voelen de kinderen de zon op hun gezicht? En op hun handen? Hoe voelt dat? Vraag de kinderen of hun lichaam aan de voorkant even warm voelt als aan de achterkant. Wat is het verschil? En hoe komt dat? De zon maakt ons warm. Varkentje en Eend zijn bij de rivier. Wat is het warm, zegt Eend. Het is zo warme dat ik nergens anders meer aan kan denken, zegt Varkentje. Doel De leerlingen: - ontdekken dat de zon licht en warmte geeft; - hoe je de temperatuur kunt meten; - denken na over de begrippen koud en warm; - maken kennis met het begrip zonne-energie. Begrippen: zon, temperatuur, thermometer, warmte, zonne-energie Nodig MATERIALEN UIT DE LESKIST - Geel stoepkrijt - Zonneauto met extra zonnepaneel - 2 Thermometers - Leg de benodigde materialen klaar Lesbeschrijving Deze les bestaat uit vijf buitenactiviteiten, die onafhankelijk van elkaar kunnen worden uitgevoerd. Het beste tijstip voor uitvoering van de activiteiten is op een warme en zonnige dag. WARM IN DE ZON Zoek de warmste plek op het schoolplein. Vraag de kinderen om hun ogen dicht te doen en daarna in de richting van de zon te kijken. Leg de kinderen uit dat ze niet direct in de zon moeten kijken, want dat kan de ogen beschadigen. TEMPERATUUR METEN 1. Met een thermometer kun je meten wat de warmste plek op het schoolplein is. Laat een thermometer zien en leg uit hoe je op een thermometer kunt zien, hoe warm het is. Met een thermometer meet je de temperatuur. Hoe hoger het gekleurde streepje, hoe hoger de temperatuur en hoe warmer het is. 2. Vraag de kinderen om één thermometer in de zon te leggen en één thermometer in de schaduw. Laat ze na een tijdje aflezen hoe warm het is op beide plekken. Wat is het verschil en hoe komt dat? De leerlingen ontdekken dat de zon niet alleen licht, maar ook warmte geeft. IN DE ZON / UIT DE ZON* Teken met geel stoepkrijt een grote cirkel op het schoolplein: dit stelt de zon voor. De kinderen gaan allemaal naast elkaar staan met hun tenen tegen de cirkel. De juf of meester roept nu steeds een koud of een warm woord. Bij een warm woord moeten de kinderen in de zon springen en bij een koud woord springen ze van de zon weg. Warme woorden, zijn bijv. zon, zomer, zwemmen, korte broek, bikini, zonnebril, bootje varen. koude woorden zijn bijv. sneeuw, ijs, schaatsen, frisdrank, rillen, ijsbeer. SCHADUWTIKKERTJE* Eén kind is de tikker, de anderen lopen weg. De tikker tikt een ander kind door met een voet op zijn schaduw te gaan staan. Het kind dat getikt is, wordt de nieuwe tikker. Als de kinderen op een schaduwplek staan, mogen ze niet getikt worden. Ze mogen echter maximaal tien seconden achter elkaar op dezelfde schaduwplek staan. * Deze activiteiten komen uit de handleiding van Zon Op School voor de onderbouw. Kijk voor meer informatie op Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 10 van 11

12 DE KRACHT VAN DE ZON De zon geeft ons mensen energie, omdat we er lekker warm van worden. Het licht van de zon kan echter ook omgezet worden elektriciteit. We spreken dan van zonne-energie. Haal de zonneauto uit de leskist en zet deze in de zon. Koppel eventueel een extra zonnepaneel aan de auto met behulp van de elektriciteitsdraden met krokodillenklemmen. Wat gebeurt er? Kan iemand vertellen hoe het werkt? Het zonnepaneel vangt het licht van de zon op en zet dit om in elektriciteit. Hierdoor gaat een motortje draaien en de auto rijden. Handleiding Kikker en de warme dag MEC De Witte Schuur 2015 Pagina 11 van 11