Ook het lichaam van de schaatsenrijder heeft zo n waterafstotend waslaagje.

Transcriptie

1 Startmoment: Observatie van het leven in de vijver en op het wateroppervlak. Vaststelling: Sommige diertjes kunnen op het water lopen en wij niet. Probleemstelling: Hoe kan dit ligt het aan de diertjes of aan het water? 1. Druppeltjes: Met een druppelteller waterdruppels op een plastic plaat laten vallen. Kijk naar hun vorm. De plaat schuin houden en van de vele Het bladoppervlak van drijvende waterplanten (waterlelie) heeft een dun waslaagje waarvan de bolle waterdruppels makkelijk na een regenbui weer afglijden. COHESIE : deeltjes van dezelfde stof trekken elkaar aan (ze streven daardoor naar de bolvorm = kleinste oppervlakte). ADHESIE : deeltjes van verschillende stoffen trekken elkaar aan. druppels één plasje maken. Wat gebeurt er wanneer de druppeltjes elkaar raken? Ook het lichaam van de schaatsenrijder heeft zo n waterafstotend waslaagje. Probeer het water nu ook terug in evengrote Zwemmende watervogels (eenden) druppeltjes te verdelen smeren hun pluimen in met vet uit de stuitklier. Hierdoor worden de dekveren waterofstotend en blijven de onderliggende donsveren droog.

2 2. Fles met gaas: Op een fles met smalle hals wordt een verbandgaas gespannen. Giet door de gaatjes de fles boordevol water. Draai ze nu snel ondersteboven. Probeer het ook een keer als je de fles gewoon schuin houdt. Waterspinnen weven klokwebben die ze vullen met lucht en die ze mee onder water kunnen nemen. COHESIE 3. Voller dan vol : Giet een klein glaasje tot de rand vol water. Met een druppelteller probeer je er nog wat druppels bij te doen zonder dat het overloopt Kijk naar het wateroppervlak op de rand. 4. Duimspijker op water: Neem een (niet geplastificeerde) duimspijker met de punt tussen duim en wijsvinger en zet hem voorzichtig op het wateroppervlak. Kijk naar de plaats waar hij het wateropppervlak raakt. Laat een beetje afwasmiddel in het schaaltje vallen naast de drijvende duimspijker. Probeer of het je nog een keer lukt een andere duimspijker te doen drijven Overloop van de vijver. OPPERVLAKTESPANNING Schaatsenrijders gebruiken de oppervlaktespanning om over het water te glijden; waterslakken gebruiken dit onzichtbare vliesje als plafond om zich voort te bewegen. Zeep verkleint de oppervlaktespanning zodat sommige diertjes verdrinken OPPERVLAKTESPANNING Zeepmoleculen wringen zich tussen de watermoleculen zodat de oppervlaktespanning wordt verbroken.

3 5. Duikertje: Zie bijlage 1. (Alternatieve proef: ei water; zout toevoegen aan het water tot het ei zweeft, drijft.) Probeer ook andere materialen en vormen een keertje uit op hun drijfvermogen. Zwemblaas van een vis. Luchtkamertjes bij de larve van de Pluimmug. Roeipootkreeftjes zijn echte zwevertjes. ONDOORDRINGBAARHEID: waar de ene stof is, kan tegelijkertijd geen andere zijn. SAMENDRUKBAARHEID: alle stoffen zijn samendrukbaar. DICHTHEID: massa/volume (g/cm 3 ) WET VAN ARCHIMEDES: elk voorwerp, dat geheel of gedeeltelijk wordt ondergedompeld in een vloeistof, ondervindt een opwaartsgerichte kracht (stuwkracht), die gelijk is aan het gewicht van de verplaatste vloeistof. Verklaring: zie ook bijlage Buizen: Capillaire buizen. Zie bijlage 2. Plantenstengels/sapstroom. Diertjes moeten aangepast zijn aan de druk op een bepaalde waterdiepte. WET VAN PASCAL: een druk uitgeoefend op een vloeistof, plant zich ongewijzigd voort in alle richtingen. HYDROSTATISCHE KRACHT: de kracht, door een vloeistof uitgeoefend op de zijwand van een vat, staat loodrecht op deze wand en is des te groter naarmate het beschouwde punt zich dieper in de vloeistof bevindt.

4 7. Baksteenslag : Neem een baksteen in een plastic zak in je linkerhand en nog een in je rechterhand. Dompel een van beiden onder in water. Vergelijk hun gewicht. Waterdiertjes maken handig gebruik van de opwaartse stuwkracht en worden een pak minder mobiel als je ze uit het water haalt. WET VAN ARCHIMEDES. 8. Semi-permeabele wand: Zie bijlage Waterslang: Pasdarm door 2 leerlingen laten vasthouden. Kijk wat er gebeurt als 1 van de 2 het uiteinde hoger of lager houdt dan de andere. 10. Waterkanon: Met een fietspomp wordt een vooraf gefabriceerd plasticfles opgepompt. Hierin bevindt zich een beetje water. De rest zie je wel Ademhaling van alle waterorganismen. DIALYSE= diffusie door een semipermeabele membraan. Diffusie = beweging van deeltjes van een hoge concentratie naar een lage concentratie. Dit proces kost geen energie! Overlopen van de vijver. (Moerasje aan de vijver). Nimf van libellen vb. Glazenmaker In de einddarm wordt water ingenomen. De larve kan dit water met kracht weer naar buiten persen. Door de reactie schiet het dier met een vaartje als een raket vooruit. COMMUNICERENDE VATEN: In verbonden vaten staat het wateroppervlak steeds even hoog namelijk het niveau van de horizontale (waterpas). ACTIE EN REACTIE: Een kracht uitgeoefend op een lichaam ondervindt een even grote kracht volgens dezelfde richting maar met tegengestelde zin.

5

6

7