Alles over een staaroperatie

Transcriptie

1 Oogheelkunde Patiënteninformatie Alles over een staaroperatie U ontvangt deze informatie, omdat u (mogelijk) een staatoperatie krijgt. Hierin leest u wanneer u het beste kan kiezen voor een staaroperatie, wat deze ingreep precies inhoudt en waarmee u na uw operatie rekening moet houden. Als u vragen heeft, kunt u contact met ons opnemen via de contactgegevens aan het eind van deze informatie. Wat is staar? De ooglens, die zich achter de pupil bevindt, is normaal gesproken helder. Wanneer deze lens troebel is, spreken we van staar. De medische term voor staar is cataract. Cataract komt meestal door een hogere leeftijd. Soms is staar veroorzaakt door bepaalde ziekten, zoals suikerziekte, het gebruik van bepaalde medicijnen of door een oogletsel. Staar kan ook aangeboren zijn. De klachten van staar Bij staar ziet u in de loop van maanden tot jaren langzaam steeds waziger, mistiger, doffer. U kunt dubbel gaan zien. Ook kunt u een waasje om lichtbronnen heen zien. Soms is de klacht wisselend. Tegenlicht is vaak hinderlijk en de brilsterkte verandert. Pijn of tranen komt niet door staar. Staar kan in één of beide ogen optreden. Een staaroperatie Er bestaan geen medicijnen tegen staar. Het is alleen te verhelpen met een operatie. Opereren van staar met een laser is in ontwikkeling. Andere brillenglazen geven tijdelijk een verbetering, maar houden de ontwikkeling van de staar niet tegen. Zodra u hinder ondervindt van staar, kunt u een operatie laten doen. De staar hoeft niet meer rijp te worden, zoals het vroeger heette. De staaroperatie is een veel uitgevoerde operatie waaraan weinig risico s zijn verbonden en is in circa Pagina 1/9

2 95 procent succesvol. Het is niet nodig om bij de eerste tekenen van cataract al te opereren; de operatie geeft dan te weinig verbetering. Soms ontdekt uw oogarts ook andere oogziekten. Het resultaat van een staaroperatie kunnen wij dan niet voorspellen, waardoor uitstel van de ingreep verstandiger is. Wat u van een staaroperatie kunt verwachten Deze vind plaats in de dagbehandeling, u verblijft enkele uren in ons ziekenhuis. Het is een operatie die meestal meevalt, zelden pijn veroorzaakt en vaak leidt tot een vlot herstel van het zien (soms duurt dit langer). Wij kunnen niet garanderen dat u na uw operatie geen bril nodig heeft. Wij kunnen ook niet met zekerheid zeggen welke brilsterkte u na uw operatie heeft. Niet iedere verzekering vergoedt een standaard staaroperatie. Er zijn enkele fysieke beperkingen in de weken na de operatie. Een operatie aan een oog is geen fluitje van een cent. Complicaties kunnen optreden en zijn soms ernstig. Wanneer opereren? Uitstel van de operatie is geen probleem. Als u bang bent voor de operatie of er door persoonlijke omstandigheden geen tijd voor heeft, is dat een goede reden om te wachten. Het kan ook zijn dat uw oogarts de operatie liever uitstelt, omdat de verwachte verbetering van het zicht nog te weinig is. Soms is de oogsterkte veranderd door de staar; een deel van het probleem is dan op te lossen door nieuwe brillenglazen te nemen. Daarmee kunt u de operatie even uitstellen, maar de glazen kunnen ook tegenvallen. Als dat zo is, heeft u kosten gemaakt voor niets. Daarom adviseren we meestal niet om de bril aan te passen. Na de eerste operatie is al snel duidelijk of het andere oog ook hinder geeft. Bij een hoge oogsterkte opereren wij beide ogen bij voorkeur kort na elkaar (minimaal 28 dagen). De beslissing om te opereren kan moeilijk zijn als er een verhoogd operatierisico is of als er meerdere oogziekten zijn die het zicht hinderen. Dan is het onzeker of de operatie wel zal helpen. Zo nodig ondertekent u een toestemmingsverklaring, waarin wij de vooraf gegeven informatie wederzijds vastleggen. Wel of geen bril? Vooraf moet duidelijk zijn waar u de operatie voor laat doen: om weer goed te kunnen zien mét bril of zónder bril? Behandelingen om geen bril meer te hoeven dragen, zijn duur. Deze krijgt u meestal niet door de verzekeraar vergoed. Voorbeelden hiervan zijn: LASIK, LASEK, lensimplantatie, Pagina 2/9

3 PreLex en een staaroperatie met premium kunstlens. Bij deze ingrepen moet de sterkte zo worden dat u uw bril minder vaak nodig heeft. De gewone staaroperatie kost u geen geld (sommige polissen vergoeden alleen bij bepaalde zorginstellingen). Dankzij een staaroperatie kunt u weer goed zien met bril. De meeste mensen die een staaroperatie krijgen, hebben geen bezwaar tegen het dragen van een bril. Een minderheid van de mensen zegt geen bril meer nodig te hebben na de gewone staaroperatie. Als het doel van uw behandeling is om geen bril te hoeven dragen, kunnen wij een staaroperatie met speciale premium kunstlens verrichten of u afhankelijk van uw wensen en mogelijkheden - doorverwijzen. Er zijn dan waarschijnlijk kosten voor uzelf, maar de kans dat u geen bril hoeft te dragen is veel groter. Verschillende staaroperaties Hierna leest u over twee verschillende staaroperaties. Een staaroperatie met een normale kunstlens Het meest gebruikelijk is om voor beide ogen te mikken op een sterkte van nul. Dat betekent in de verte zien zonder bril, maar dichtbij met een leesbril. Mensen die bijziend zijn en vaak zonder bril lezen, vinden het vaak plezieriger om bijziend te blijven en dus redelijk te kunnen lezen zonder bril en voor de verte een bril nodig te hebben. Een combinatie van de eerste twee mogelijkheden is monovisie: één oog scherp in de verte en één oog dichtbij. Dit is met name geschikt voor mensen die al gewend zijn aan ogen met een verschillende sterkte. Bij monovisie is er zonder bril zowel zicht veraf als bij lezen, maar het samenwerken van de ogen kan tegenvallen. De sterkte kan na een normale meting en operatie enkele dioptriepunten verkeerd uitkomen; de bril is dan in ieder geval nodig. Een staaroperatie doen wij om de lenstroebeling te verwijderen; het kan zijn dat de bril daarna niet meer nodig is. Echter, dat kunnen wij niet garanderen en is ook niet het doel van de operatie. Brillen, contactlenzen en eventuele heroperaties om u onafhankelijk te maken van een bril zijn voor uw eigen rekening. Staaroperatie met premium kunstlens Bij deze operatie kan u een speciale kunstlens aangemeten krijgen om u zo onafhankelijk mogelijk te maken van een bril. Dat gebeurt tegen extra kosten. Mocht u een kunstlens wensen, dan plannen een extra vooronderzoek in. Als u een cylinderafwijking (astigmatisme) heeft, kunnen wij dit meestal behandelen door na de staaroperatie een torische kunstlens te plaatsen. Deze meten wij speciaal aan en moeten wij bestellen. Het kijken in de verte of dichtbij lukt dan goed zonder bril. Om zowel veraf als dichtbij te Pagina 3/9

4 kunnen zien zonder bril kunt u een multifocale kunstlens krijgen; voor mensen met astigmatisme is een torische multifocale kunstlens een mogelijkheid. Wij kunnen u helpen bij het kiezen welke oogsterkte u wilt en of u baat heeft bij een premium lens. Het aanmeten van de kunstlens (gewoon of premium) is eenvoudig om te ondergaan. Als u contactlenzen gebruikt, doe die dan twee weken voor de meting niet meer in. Contactlenzen vervormen het hoornvlies en verstoren daardoor de meting. Verdoving en bewaking Verdoving met alleen druppels of een subtenon-verdoving is meestal voldoende. Als uw gezondheid het toelaat, kunnen wij de operatie poliklinisch verrichten. U krijgt dan geen lichamelijk onderzoek (preoperatief spreekuur, POS)en het nuttigen van een ontbijt voor de operatie is toegestaan. Als uw gezondheid het niet toelaat, verrichten wij de operatie in dagbehandeling. U krijgt dan vooraf een onderzoek (POS) op de afdeling anesthesie. Ook moet u nuchter blijven op dag van de operatie en krijgt u een infuusnaaldje in uw arm tijdens de operatie. Samen met uw oogarts kunt u ook kiezen voor compleet verdoven van het oog met een retrobulbaire injectie. Dit gebeurt standaard in dagbehandeling (POS-onderzoek et cetera). Narcose is zelden nodig. Als wij u in dagbehandeling opereren, krijgt u een afspraak voor een lichamelijk onderzoek (POS) voorafgaand aan de operatie. De anesthesist, die uw oog verdooft en u bewaakt tijdens de verdoving, voert het POS uit. Soms spreken wij bij het POS nog verder lichamelijk onderzoek met af te houden vóór uw operatie. Neem een lijst met uw medicijnen mee. Wij verzoeken mannen die middelen voor de prostaat hebben gebruikt dit aan ons te melden. Bloedverdunnende medicatie Als u bloedverdunnende middelen gebruikt, hoeft u hiermee niet te stoppen. Bij middelen die door de Trombosedienst zijn gegeven (Acenocoumarol, Fenprocoumon et cetera) moet de Trombosedienst de INR (mate van bloedstolling) controleren en eventueel aanpassen. Wij behandelen u dan in dagbehandeling; bij het POS-onderzoek krijgt u een brief mee voor de trombosedienst voor aanpassing van uw dosering. Wij meten de INR op de operatiedag. Bij een te hoge INR stellen we de operatie uit in verband met het risico op een bloeding. Uw operatie inplannen De afdeling opname checkt of de onderzoeken die bij u nodig zijn, zijn afgerond. Dit betreffen het POS-onderzoek, het aanmeten van de kunstlens en eventueel aanvullende onderzoeken. Zij bellen u daarna om u een operatiedatum af te spreken. Pagina 4/9

5 Ongeveer vier werkdagen voor uw geplande operatiedatum neemt de afdeling opname nogmaals met u telefonisch contact op om u de laatste details (de opnametijd, de verpleegafdeling, nuchter zijn en dergelijke) door te geven. Heeft u vragen over uw opname, dan kunt u altijd contact opnemen met de afdeling opname: (070) , op werkdagen tussen en uur of tussen en uur. Voor andere vragen kunt u contact opnemen met de afdeling oogheelkunde. We opereren in Voorburg en in Delft. Meestal kunt u aangeven welke locatie uw voorkeur heeft. Als u geen voorkeur heeft, krijgt u de plek met de kortste wachttijd. De dag van de operatie Houdt u zich aan de volgende richtlijnen: Nuchter blijven is bij druppelanesthesie niet nodig. Bij een POS-onderzoek krijgt u aanwijzingen over het wel of niet nuchter zijn. Komt u zonder make-up of sieraden naar de operatieafdeling. Neem al uw oogdruppels én overige medicijnen mee naar ons ziekenhuis! s Morgens neemt u de gebruikelijke medicijnen thuis in (bloedverdunnende medicatie neemt u eventueel aangepast; hierover krijgt u informatie van het opnamebureau). Als u suikerziekte heeft en een POS-onderzoek heeft gehad, hoort u van de anesthesioloog wat u moet doen. Meldt u op de afdeling dagbehandeling, dus niet op de polikliniek oogheelkunde. Op de afdeling krijgt u oogdruppels en een klein tabletje in uw oog toegediend. U voelt het tabletje niet en wij verwijderen het tijdens de operatie. U krijgt speciale kleding aan. Enige wachttijd is niet te vermijden; uw druppels moeten inwerken en operaties van eerdere patienten kunnen uitlopen. Wij brengen u in een rollend bed naar de voorbereidingskamer van de operatiekamer (OK). Op de OK krijgt u opnieuw oogdruppels. Wij vragen naar uw gegevens en welk oog wordt geopereerd. Bij dagbehandeling krijgt u een infuusnaaldje in uw arm. Bij een retrobulbaire injectie krijgt u een kortdurend slaapmiddel via een infuusnaaldje. Daarna geeft de anesthesist de injectie onder uw oog. Dit is soms voelbaar. Bij druppelanesthesie kan uw oog tijdens de operatie licht zien. Pagina 5/9

6 De operatie Voorafgaand aan uw operatie vragen wij nog een keer uw naam en wat voor een operatie u aan welk oog krijgt. Deze dingen weet de oogarts al, maar hij vraagt het nog een keer voor de zekerheid. Wij maken vervolgens uw oog schoon. Kom niet met uw handen aan uw gezicht. U krijgt een steriele doek over uw gezicht met een kijkgaatje en er komt een klemmetje om het oog open te houden. U mag knipperen; het oog blijft openstaan. U ziet het licht van de microscoop voor u en blijft er tijdens de operatie naar kijken. Regelmatig voelt u spoelwater lopen. Er kan wat drukgevoel op het oog zijn. De oogarts vraagt regelmatig hoe het gaat en verdooft zo nodig extra. Bij een retrobulbaire verdoving voelt en ziet u meestal niets. Als dit nodig is, kunt u onduidelijkheden bespreken met de oogarts. Verder is het beter om tijdens de ingreep niet te praten of te bewegen. Terwijl wij de staar verwijderen, spreken de oogarts en de assistent(e), maakt de apparatuur geluid en er is vaak achtergrondmuziek. De oogarts verwijdert de troebele lensinhoud via een opening van 2,2 millimeter en plaatst een vouwbaar kunstlensje achter de pupil. Hechtingen gebruiken wij zelden. De operatie zelf duurt circa vijftien minuten. Na afloop verwijderen wij de doek. U krijgt een kapje over uw oog en gaat terug naar de afdeling. In principe kunt u een halfuur na de operatie naar huis gaan. U krijgt een afspraak voor een telefonisch controle of een controle op de polikliniek mee en een formulier met leefregels. Naar huis Het is verstandig om niet alleen naar huis te reizen. U kijkt maar met één oog (het geopereerde oog is afgedekt), waardoor u geen diepte ziet en dus moeilijk afstanden kunt schatten. Als uw tweede oog is geopereerd Als uw tweede oog aan staar is geopereerd, kan het opvallen dat sommige dingen anders lijken dan de eerste keer. Verdoving werkt bijvoorbeeld niet altijd op dezelfde manier. Er kunnen meer of minder bloedinkjes zijn in het oogwit of de huid. Soms is de volgorde van handelingen anders dan de eerste keer. En het zien herstelt bij het ene oog sneller dan bij het andere oog. Mogelijke complicaties Staaroperaties zijn relatief veilig. Maar een oog is klein en kwetsbaar en kan tijdens of na een goed uitgevoerde operatie anders reageren dan normaal. Dit kan betekenen dat de genezing langzamer verloopt of dat het uiteindelijke resultaat niet goed is. Ernstiger complicaties die onherstelbare schade veroorzaken zijn zeldzaam. Uiteraard bespreken wij complicaties en fouten met u. Wij gebruiken de landelijke CPO-kwaliteitsregistratie, een Time-out/Sign-out en de veiligheidsprocedure veilig incident melden (VIM). Eventuele bijwerkingen Staaroperaties leiden soms tot: Pagina 6/9

7 Het zien van een verticale schim aan de buitenzijde van het blikveld. Waarschijnlijk komt dit omdat de ogen moeten wennen aan de rechthoekige rand van de kunstlens. We noemen dit wel edge glare. Dit went meestal binnen enkele weken. Het loslaten van glasvocht (achterste glasvochtmembraanloslating, waarbij u klachten van bewegende vlekjes (mouches volantes) kunt krijgen. Het loslaten van het netvlies. Dit kan bij iedereen optreden, maar de kans hierop is iets groter na een staaroperatie of een behandeling van nastaar. Een laagstand van uw bovenooglid (ptosis). Dit komt door een verzwakking van de spier die het oog opent. Als er sprake is van een aanmerkelijk hoog risico op complicaties of een tegenvallend resultaat, bespreekt de oogarts dit met u. Na de operatie De dag na de operatie verwijdert u zelf het verband. Het kan zijn dat u op dat moment al beter ziet dan voor de operatie. Maar het zicht kan ook nog wazig zijn en enkele dagen nodig hebben om op te klaren. Dit komt doordat het hoornvlies tijdelijk vertroebelt als gevolg van de operatie. Oogdruppels gebruiken De dag na de operatie verwijdert u het beschermkapje. Gooi dit niet weg. U begint ook met druppelen van uw oog met de oogdruppel waarvoor u een recept heeft gekregen. Meestal is dit dexamethason. U druppelt drie keer per dag (een keer s morgens, een keer s middags en een keer s avonds) en blijft druppelen tot drie weken na de operatie. De week daaropvolgend nog een keer per dag. Soms krijgt u Nevanac voorgeschreven. Dat moet u vier weken drie keer per dag gebruiken. Soms krijgt u beide middelen voorgeschreven. Als u normaal gesproken ook andere oogdruppels gebruikt, druppelt u deze gewoon zoals u gewend bent. Houd vijf minuten tussen het geven van twee verschillende oogdruppels. Het flesje bevat genoeg druppels voor vier weken. Er kan wat irritatie en tranen aan het geopereerde oog optreden als bijwerking van deze druppels, ook in de weken nadat u met het gebruik gestopt bent. De eerste controle na de staaroperatie is binnen enkele dagen. Dit is meestal telefonisch. Na één tot vier weken is er een controle op de polikliniek. De eerste twee weken beschermt u het geopereerde oog tijdens het slapen en het rusten met het beschermkapje. Bevestig het kapje met vier stukken pleister van de wang naar het midden van het voorhoofd. Het beste kunt u hiervoor Leukopor 2,5 centimeter huidpleister gebruiken. Dat is te koop bij de drogist of apotheek Pagina 7/9

8 Leefregels na de staaroperatie In de eerste twee weken na de operatie mag u niet: wrijven in het geopereerde oog; zwaar tillen; hard persen; zwemmen U mag wel: uw eigen oogdruppels blijven gebruiken; uw oude bril dragen; uw gezicht voorzichtig wassen (geen druk op het geopereerde oog uitoefenen, het geopereerde oog met een tissue droogdeppen en niet wrijven); douchen of baden; bukken, door de knieën gaan; normaal huishoudelijk werk doen; televisiekijken of lezen, werken aan een computer; wandelen zonder verband, fietsen (de eerste twee weken bij voorkeur met bril/zonnebril); vliegen; naar de kapper gaan. Bij acute klachten Als u plotseling of in toenemende mate wazig gaat zien of pijn krijgt, neemt u direct contact op met: polikliniek oogheelkunde (Delft): (015) polikliniek oogheelkunde (Voorburg): (070) Buiten onze openingstijden neemt u direct contact op met de Spoedeisende Hulp van Reinier de Graaf: (015) Uw bril aanpassen Pas zes weken na de operatie is de definitieve oogsterkte bereikt. De eerste twee weken kunt u uw bril blijven dragen om het oog te beschermen. Als u beter ziet zonder bril, mag dat ook. Lezen gaat vaak beter met een standaard leesbril uit de supermarkt; u kunt dat gewoon uitproberen. De opticien kan ter overbrugging een tijdelijk glas in uw bril zetten. Na ons onderzoek geven wij u een brief voor de opticien, die de meting zal herhalen en met u bespreekt welke bril u nodig heeft. Pagina 8/9

9 Nastaar De kunstlens hangt in het dunne omhulsel (lenskapsel) waar de staar uitgehaald is. Dit dunne vliesje vertroebelt vaak in de loop van maanden tot jaren. Het lijkt dan alsof de staar weer terugkomt. Behandeling van nastaar is veel eenvoudiger dan een operatie. Het gebeurt in een kamertje op de polikliniek door middel van een korte, pijnloze laserbehandeling. Wij maken dan een opening in het lenszakje. Als er geen andere oogziekten zijn, zullen de ogen daarna voorgoed helder zien. Patiëntenorganisaties Patiëntenvereniging Staar Postbus BS Amersfoort De Oogvereniging Postbus GH Utrecht Piet van Dommelenhuis Churchilllaan 11, 2e etage 3527 GV Utrecht De ooglijn: (030) of (030) , (maandag tot en met vrijdag van tot uur) De ooglijn is opgericht voor iedereen die zelf of in zijn omgeving te maken heeft met een visuele beperking, oogaandoening of doofblindheid. Meer informatie en onze contactgegevens vindt u op onze website Reinier de Graaf is partner van Het Oogzorgnetwerk. Versie: augustus 2015 Pagina 9/9