Figuur 1. Een normaal oog met het hoornvlies (cornea), de pupil, de lens en het netvlies (retina). De lens is troebel bij grijze staar.

Transcriptie

1 Patiënteninformatie CATARACT-OPERATIE (GRIJZE STAAROPERATIE) IN DAGBEHANDELING U heeft van uw oogarts te horen gekregen dat u een oogoperatie moet ondergaan. In deze folder vindt u informatie over de wijze waarop de operatie zal worden uitgevoerd. Wat is staar? Voor in het oog, vlak achter de pupil, zit de heldere en doorzichtige ooglens. Naarmate wij ouder worden, wordt deze lens minder helder. Dit wordt grijze staar of cataract genoemd. Iedereen die ouder wordt kan er mee te maken krijgen. De symptomen zijn vermindering van het gezichtsvermogen, klachten met lezen en last van verblinding door tegenlicht. Figuur 1. Een normaal oog met het hoornvlies (cornea), de pupil, de lens en het netvlies (retina). De lens is troebel bij grijze staar. Wat gebeurt er bij een staaroperatie? Bij een staaroperatie wordt de lens verwijderd. Het lenszakje waarin de lens zich bevindt blijft grotendeels in het oog aanwezig. Het verwijderen van deze eigen troebele lens uit het lenszakje gebeurt door middel van phacoemulsificatie. Dit is een techniek waarbij een klein instrumentje door hoogfrequente trillingen de lens vergruist en tegelijkertijd opzuigt. Nadat de eigen lens geheel is verwijderd wordt een kunstlensje van een bepaalde sterkte in het lenszakje geïmplanteerd. Nog betrekkelijk nieuw is de ontwikkeling van implantlenzen die niet alleen de strekte voor veraf, maar ook voor dichtbij hebben (multifocale implantlenzen). Ook voor de vormafwijkende astigmatisme (die in de bril gecorrigeerd wordt met een cilinderglas) kan in de nabije toekomst een bijzondere lens worden geïmplanteerd (zg. torische implantlens). Deze lenzen zijn nog in ontwikkeling en worden in het algemeen niet vergoed door uw zorgverzekeraar. De oogartsen van het LangeLand Ziekenhuis implanteren deze lenzen nog niet. Wel kunnen zij u desgewenst nadere informatie verstrekken.

2 De verdoving In principe vindt de operatie in dagbehandeling plaats. De operatie kan onder plaatselijke verdoving worden uitgevoerd (in uitzonderingsgevallen wordt de operatie onder narcose verricht). Bij druppelanesthesie wordt het oog verdoofd met druppels (het oog kan dan nog bewegen). Bij subtenon anesthesie wordt het oog eerst met druppels verdoofd, zodat u verder geen pijn meer voelt. Hierna wordt met een stompe canule (geen prik!) extra verdovingsvloeistof achter het oog geplaatst. De voordelen hiervan zijn dat het oog niet alleen gevoelloos is, maar ook niet meer kan bewegen. Het is een zeer veilige en succesvolle methode in de oogchirurgie. Na de operatie werkt de verdoving in enkele uren uit en keren beweeglijkheid en gezichtsvermogen terug. In uitzonderingsgevallen wordt er gekozen voor een algehele verdoving of narcose, bijvoorbeeld bij patiënten die erg angstig zijn, die absoluut niet stil kunnen liggen of die mentaal geretardeerd zijn. Bij narcose slaapt u natuurlijk en merkt u niets van de operatie. In alle gevallen wordt uw gezondheidstoestand bewaakt; bloeddruk, hartslag en ademhaling worden goed in de gaten gehouden. Figuur 2 A. Het verwijderen van de grijze staar (cataract). Figuur 2 B. De kunstlens zit in het lenszakje. Gang van zaken rond de operatie Wanneer een operatieve behandeling nodig is, wordt u op de opnamelijst geplaatst. Op de polikliniek Oogheelkunde heeft u recepten meegekregen voor 2 soorten druppels en een tape die u thuis moet gebruiken. Een baliemedewerkster van het Planningsbureau zal voor u, zo nodig, een aantal afspraken maken: met de anesthesist. Hij/ zij zal naar uw algemene lichamelijke toestand kijken. Soms wordt u ook nog door een internist of een andere specialist gezien. Het is belangrijk dat u al uw medicijnen meeneemt (of een lijstje hiervan) naar de anesthesist. voor een oogmeting (oculometrie). Bij de oogmeting wordt de sterkte van de kunstlens bepaald. Draagt u contactlenzen dan is het voor een optimale meting nodig, dat u de lenzen voor het meten van de implantlens van te voren uitlaat. Voor zachte lenzen geldt 2 weken en harde lenzen 4 weken uit. In verband met de operatie verzoeken wij u geen make-up te gebruiken, evenmin nagellak. Ook mogen er geen sieraden worden gedragen.

3 Patiënteninformatie Het is erg belangrijk dat u op de dag van de operatie iemand meebrengt die u kan begeleiden na de operatie. Lukt dit niet, laat u zich dan na de operatie ophalen door een taxi. U kunt van tevoren gewoon ontbijten, tenzij u uitdrukkelijk verzocht is nuchter te blijven (bij algehele narcose)! De anesthesist zal voor de operatie met u bespreken. Bloedverdunners kunt u gewoon blijven gebruiken. De druppels die de oogarts u heeft voorgeschreven hoeft u niet mee te nemen op de dag van de operatie. Op het door het ziekenhuis gemelde tijdstip dient u zich te melden bij de afdeling dagopname. Om de gang van zaken op de operatieafdeling efficiënt te laten verlopen, wordt u ruim van tevoren opgeroepen. Dit in verband met de planning van de operaties. Houdt u rekening met enige wachttijd op de afdeling. In de tijd dat u wacht wordt u ook gedruppeld ter voorbereiding op de operatie. Vervolgens wordt u naar de operatieafdeling gebracht. In de voorbereidingskamer krijgt u nogmaals enkele oogdruppels toegediend en wordt een infuusnaaldje ingebracht. De anesthesist zal de plaatselijke verdoving toedienen. Omdat de operatie onder een microscoop plaatsvindt is het natuurlijk van groot belang dat u tijdens de operatie goed kunt blijven stil liggen. Tijdens de operatie wordt u afgedekt door middel van een laken ter voorkoming van infecties. Wordt u onder narcose geopereerd dan wordt u in slaap gebracht door de anesthesist. Na de operatie krijgt u ter bescherming een kapje voor uw geopereerde oog. Complicaties tijdens de operatie Een staaroperatie is een van de meest veilige operaties. Bij meer dan 97 % van de patiënten verlopen zowel de operatie als het herstel zonder problemen. Toch kunnen er tijdens of na de operatie complicaties optreden. Zo kan tijdens de operatie het lenszakje scheuren, waardoor het niet goed bruikbaar is voor implantatie. Er wordt dan een ander soort kunstlens geïmplanteerd en de ingreep kan daardoor langer duren. Meestal betekent dit voor u dat het herstel van het zicht goed maar langzamer verloopt. In een enkel geval leidt een complicatie echter tot een verslechtering van het zicht. Dit laatste kan met name voorkomen bij een infectie met een bacterie(endophtalmitis). Dit is een ernstige maar gelukkig zeer zeldzame complicatie, die in 0,1 % van de staaroperaties voorkomt. Na de operatie Tot de eerste controle op de dag na de operatie moet u het kapje laten zitten! De dag na de operatie wordt u voor controle verwacht op de polikliniek. De afspraak hiervoor krijgt u op de dag van de operatie mee. Daar wordt het kapje verwijderd en het oog door de oogarts of de assistente bekeken. Neemt u de druppels, die de oogarts u heeft voorgeschreven, mee naar de afspraak, zodat de assistente u voor kan doen hoe u moet druppelen. De tweede controle vindt ongeveer na vier weken plaats. Meestal heeft u na de staaroperatie een andere brilsterkte nodig. Deze nieuwe brillenglazen worden tijdens de tweede controle bij de oogarts opgemeten. Bij de opticien kunt u de nieuwe bril laten aanmeten.

4 Leefregels na de staaroperatie De twee soorten voorgeschreven druppels moet u tweemaal per dag gebruiken, tot de druppels op zijn (minimaal 3 weken) of tot de volgende controle die ongeveer 4 weken na de operatie plaatsvindt. Het is van belang dat er tussen de twee druppels een pauze zit van drie minuten. De volgorde van de druppels maakt niet uit. De eerste twee weken moet u, zeker wanneer u het huis verlaat, uw oude bril of een zonnebril dragen (ter bescherming van het geopereerde oog). De eerste twee weken moet u tijdens de nacht het beschermkapje voor het geopereerde oog plakken, zodat u niet per ongeluk in uw oog wrijft. U mag direct na de operatie op rustige wijze alles doen wat u daarvoor ook deed. U mag echter in de eerste twee weken na de operatie geen zware arbeid verrichten (zoals zwaar tillen), bukken, sporten of zwemmen. U mag gewoon douchen, echter zorg er wel voor dat u geen water, zeep of shampoo in het oog krijgt. Gedurende twee weken geen make-up aanbrengen op het geopereerde oog. Wanneer moet u contact opnemen met de oogarts Houdt u er rekening mee dat bij een staaroperatie, net als bij andere operaties, complicaties kunnen optreden of een infectie kan ontstaan. Neem bij pijn in of om het geopereerde oog een tablet paracetamol in (lichte irritatie aan het oog is normaal). Als de klachten langer dan twee uur aanhouden is het verstandig contact op te nemen met de oogarts. Bij plotseling minder zien. Bij veel bewegende vlekken in het gezichtsveld. Bij het zien van lichtflitsen, met name in het donker. Bij het stoten, bv van een vinger, tegen het oog en het voelen stromen van vocht langs de wang. Bij een ovaal geworden pupil. Aarzel in bovenstaande gevallen niet om contact op te nemen met het LangeLand Ziekenhuis. Tijdens kantooruren kunt u contact opnemen met de poli Oogheelkunde via telefoonnummer: (079) Buiten kantooruren neemt u contact op met het HAGA Ziekenhuis Den Haag via telefoonnummer: (070) (voorheen het Leyenburg Ziekenhuis). Bij ongeveer 20%-30% van de geopereerde ogen treedt er na enige tijd, soms na enige jaren, een vertroebeling op van het lenszakje. Dit heet nastaar en kan pijnloos met een laserbehandeling worden verholpen. Zie ook onze folder hierover.

5 Patiënteninformatie Hoe ziet uw dag eruit op de dagbehandeling U kunt van tevoren gewoon ontbijten, tenzij u uitdrukkelijk verzocht is nuchter te blijven. U neemt uw medicijnen en druppels zoals u gewend bent. U meldt zich op de opnametijd bij de balie van de dagbehandeling op de 3 e etage (route 63). De opnametijd is ongeveer 1 á 1½ uur voor de operatietijd. Dit om bij eventuele uitval van een andere patiënt geen vertraging in het operatieschema te laten ontstaan. Vervolgens neemt u plaats in de wachtkamer. Als u aan de beurt bent, komt de verpleegkundige u halen en brengt u samen met uw begeleider naar de verpleegkamer. U krijgt in het te opereren oog meerdere druppels. Daarna krijgt u een blauw operatiejasje aan, waaronder geen eigen kleding mag worden gedragen. Wanneer u aan de beurt bent, wordt u met een rolstoel naar de operatiekamer op de eerste etage gebracht. Het is raadzaam van te voren eerst nog even naar het toilet te gaan. Het duurt ongeveer minuten voordat u weer terug bent op de dagbehandeling. Op de holding (voorbereidingsruimte) stapt u over op een speciale stoel, die in een liggende stand gezet wordt. U krijgt daar een infuusnaald en wordt, indien nodig, aangesloten op bewakingsapparatuur. Een enkele keer zal op de dagbehandeling het infuusnaaldje al worden ingebracht. Daarna krijgt u weer oogdruppels. Een van deze druppels werkt verdovend. Als de oogarts het belangrijk vindt dat uw oog niet beweegt tijdens de operatie, geeft de anesthesioloog plaatselijke verdoving erbij. Tijdens deze procedure voelt u geen pijn, want het oog is al verdoofd.

6 Tegenwoordig gaan steeds meer operaties onder druppelanesthesie. Uw oog wordt dan verdoofd met druppels en er komt geen anesthesioloog aan te pas. U krijgt wel een infuusnaaldje, maar wordt niet aangesloten op bewakingsapparatuur. Vervolgens wordt u naar de operatiekamer gebracht, waar de behandeling plaatsvindt. U moet enige tijd stil liggen. Na de operatie wordt u naar de uitslaapkamer gebracht; daar stapt u over in de rolstoel. De verpleegkundige wordt gebeld en zij brengt u terug naar de dagbehandeling. Daarna wordt uw contactpersoon/begeleider gebeld dat u opgehaald mag worden. U mag zich weer aankleden en u krijgt koffie of thee. Ook hoort u het tijdstip waarop u de volgende dag moet terugkomen voor controle. Deze controles zijn over het algemeen s ochtends voor het spreekuur uit. In uitzonderingsgevallen kan het ook wat later in de ochtend. Vergeet niet uw oogdruppels mee te nemen (het recept heeft u eerder op de polikliniek oogheelkunde gekregen). Op de polikliniek oogheelkunde heeft u de folder over cataract gekregen waarin staat wat u moet doen als er complicaties ontstaan. Tot slot Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek oogheelkunde Van maandag t/m vrijdag van 8.00 tot uur via telefoonnummer: (079) Wij stellen uw mening op prijs. Heeft u opmerkingen of suggesties over deze folder of over uw behandeling, laat dit ons dan weten. LangeLand Ziekenhuis, Zoetermeer