Leerjaar 3: Doelenlijst Nederlands voor leerroute A, B en C

Transcriptie

1 Leerjaar 3: Doelenlijst Nederlands voor leerroute A, B en C Mondelinge taalvaardigheid, Leesvaardigheid, Schrijfvaardigheid, Taalverzorging en begrippen MONDELINGE TAALVAARDIGHEID 1.1 Gespreksvaardigheid 1.2 Luistervaardigheid 1.3 Spreekvaardigheid LEESVAARDIGHEID 2.1 Zakelijke teksten 2.2 Fictionele en literaire teksten SCHRIJFVAARDIGHEID 3.1 Schrijven TAALVERZORGING EN BEGRIPPEN 4.1 Spelling 4.2 Woord- en zinsbouw 4.3 Woordenschat en woordenschatstrategieën VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep

2 Mondelinge Taalvaardigheid: 1.1 Gespreksvaardigheid - Kan gesprekken voeren over alledaagse en niet alledaagse onderwerpen uit dagelijks leven, werk en opleiding - Kan uiting geven aan persoonlijke meningen - Kan informatie uitwisselen over vertrouwde onderwerpen en gevoelens onder woorden brengen Route: Route A Route B Route C Onderdeel 1.1.1: Informatie uitwisselen Kan het verschil tussen formele en informele Kan het verschil tussen formele en informele - situaties hanteren. situaties hanteren. Maakt de juiste keuze voor het register en het al Maakt de juiste keuze voor het register en het al dan - dan niet hanteren van taalvariatie (dialect, jongerentaal). niet hanteren van taalvariatie (dialect, jongerentaal). Kan doelgericht doorvragen om de gewenste informatie te verwerven. Kan doelgericht doorvragen om de gewenste informatie te verwerven. Kan doorvragen om de gewenste informatie te verwerven. Kan informatie vragen en geven aan instanties binnen en buiten school. Kan informatie vragen en geven aan personen binnen en buiten school. Kan informatie geven aan personen binnen en buiten school. Kan informatie verzamelen en verwerken via het houden van een vraaggesprek. Kan informatie verzamelen en verwerken via het houden van een vraaggesprek. Kan informatie verzamelen via een gesprek. Leerjaar: Route A Route B Route C Onderdeel 1.1.1: Informatie uitwisselen 3 Doet telefonisch een bestelling bij bekende volwassenen (een winkel) Komt voor iemand op in een situatie met bekenden Overtuigt iemand in een situatie met bekenden Vraagt naar de mening van bekenden Geeft zijn mening (met argumenten) aan bekenden Herkent gesprekssituaties en gebruikt passende routines Doet telefonisch een bestelling bij bekende volwassenen (een winkel) Komt voor iemand op in een situatie met bekenden Overtuigt iemand in een situatie met bekenden Vraagt naar de mening van bekenden Geeft zijn mening (met argumenten) aan bekenden Doet telefonisch een bestelling bij bekende volwassenen (een winkel) Geeft zijn mening (met argumenten) aan bekenden VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 2

3 Mondelinge Taalvaardigheid: 1.1 Gespreksvaardigheid Route Route A Route B Route C: Onderdeel 1.1.2: Deelname aan discussie/overleg Kan het eigen gespreksdoel tot uitdrukking brengen. Kan het eigen gespreksdoel tot uitdrukking brengen. Kan het eigen gespreksdoel tot uitdrukking brengen. Kan bespreken wat er gedaan moet worden en Kan bespreken wat er gedaan moet worden en Kan bespreken wat er gedaan moet worden. bijdragen aan de planning. bijdragen aan de planning. Kan tijdens een discussie of overleg op beleefde wijze een probleem verhelderen, een overtuiging of mening, instemming of afkeuring uitdrukken en commentaar geven op de visie van anderen. Kan tijdens een overleg een overtuiging, mening, instemming of afkeuring uitdrukken en commentaar geven op de visie van anderen. Kan tijdens een overleg een mening, instemming of afkeuring uitdrukken. Route Route A Route B Route C: Onderdeel 1.1.2: Deelname aan discussie/overleg 3 Vergelijkt meningen Stelt vragen n.a.v. informatie in gesproken teksten Geeft een reactie na het kritisch beluisteren van meningen en opvattingen Verwoordt eigen mening en onderbouwt deze met argumenten Herkent en bespreekt taaltrucs in reclame Vergelijkt meningen Stelt vragen n.a.v. informatie in gesproken teksten Geeft een reactie na het kritisch beluisteren van meningen en opvattingen Verwoordt eigen mening en onderbouwt deze met argumenten Verwoordt eigen mening en onderbouwt deze met argumenten Vergelijkt meningen VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 3

4 Mondelinge Taalvaardigheid: 1.2 Luistervaardigheid - Kan luisteren naar teksten over alledaagse onderwerpen, onderwerpen die aansluiten bij de leefwereld van de leerling of die verder van de leerling af staan Onderdeel 1.2.1: Luisteren Kan een voorgelezen of verteld verhaal begrijpen. Kan een voorgelezen of verteld verhaal begrijpen van ongeveer 20 minuten. Kan een verteld verhaal van ongeveer 5 minuten begrijpen. Kan uitleg en instructies over dagelijkse werkzaamheden Kan uitleg en instructies over dagelijkse werkzaamheden Kan uitleg over dagelijkse werkzaamheden begrijpen. begrijpen. begrijpen. Kan informatie en meningen interpreteren. Kan informatie en meningen interpreteren. - Kan een eenvoudige tekst beknopt samenvatten (voor zichzelf) Kan een eenvoudige tekst beknopt samenvatten (voor zichzelf) Kan de hoofdgedachte van een eenvoudig verhaal aangeven (voor zichzelf) Onderdeel 1.2.1: Luisteren 3 Luistert actief tot 20 minuten naar een tekst Luistert gericht naar verschillende soorten teksten waarin een volgorde, vraag-antwoord, voorbeeld, middel-doel of oorzaak- gevolgrelatie kan voorkomen Herkent de signaalwoorden die kenmerkend zijn voor deze relaties Begrijpt een helder gestructureerde voordracht, toespraak of les over vertrouwde onderwerpen binnen het eigen vak- of interessegebied Trekt conclusies op grond van zijn gemaakte aantekeningen (dit heb ik onthouden) Begrijpt een voorgelezen of verteld verhaal Geeft de hoofdgedachte van een tekst weer Maakt onderscheid tussen hoofd- en bijzaken Interpreteert informatie en meningen die dichtbij de leerling staan Geeft informatie gestructureerd weer Luistert actief tot 20 minuten naar een tekst Luistert gericht naar verschillende soorten teksten waarin een volgorde, vraag-antwoord, voorbeeld, middel-doel of oorzaak- gevolgrelatie kan voorkomen Herkent de signaalwoorden die kenmerkend zijn voor deze relaties Begrijpt een helder gestructureerde voordracht, toespraak of les over vertrouwde onderwerpen binnen het eigen vak- of interessegebied Begrijpt een voorgelezen of verteld verhaal Geeft de hoofdgedachte van een tekst weer Interpreteert informatie en meningen die dichtbij de leerling staan Geeft informatie gestructureerd weer Luistert actief tot 15 minuten naar een tekst Begrijpt een helder gestructureerde les over vertrouwde onderwerpen binnen het eigen vak- of interessegebied Begrijpt een voorgelezen of verteld verhaal Geeft de hoofdgedachte van een tekst weer VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 4

5 Mondelinge taalvaardigheid 1.3: Spreekvaardigheid - Kan redelijk vloeiend en helder ervaringen, gebeurtenissen, meningen, verwachtingen, gevoelens onder woorden brengen uit het alledaagse leven of interessegebied Onderdeel 1.3.1: Spreken Kan in grote lijnen redenen en verklaringen geven voor Kan in grote lijnen redenen en verklaringen geven voor Kan in grote lijnen vertellen waarom hij iets doet. eigen meningen, plannen en handelingen en kan een kort verhaal vertellen. eigen meningen, plannen en handelingen en kan een kort verhaal vertellen. Geeft zijn spreekdoel duidelijk vorm (instruerend, informatief, onderhoudend enz) zodat het voor de luisteraar herkenbaar is. Geeft zijn spreekdoel duidelijk vorm (informatief of onderhoudend) zodat het voor de luisteraar herkenbaar is. Geeft zijn spreekdoel duidelijk vorm (onderhoudend) zodat het voor de luisteraar herkenbaar is. Onderdeel 1.3.1: Spreken 3 Vertelt een kort verhaal van 10 minuten Past meerdere spreekstrategieën toe (oogcontact maken, reageren op gesprekspartner) Leest een verhaal voor (spreektempo, verstaanbaarheid) Maakt gebruik van mimiek, gebaren en houding Heeft interactie met het publiek tijdens het spreken Haakt aan bij het gespreksonderwerp van een andere leerling Heeft een duidelijk verstaanbare uitspraak (binnen de eigen mogelijkheden) Hanteert gespreksregels om op een beleefde manier aan het woord te komen Voert gesprekken om informatie en meningen uit te wisselen, uitleg of instructie te geven en te volgen Maakt een herformulering na een valse start Vertelt een kort verhaal van 10 minuten Past meerdere spreekstrategieën toe (oogcontact maken, reageren op gesprekspartner) Leest een verhaal voor (spreektempo, verstaanbaarheid) Maakt gebruik van mimiek, gebaren en houding Heeft interactie met het publiek tijdens het spreken Haakt aan bij het gespreksonderwerp van een andere leerling Heeft een duidelijk verstaanbare uitspraak (binnen de eigen mogelijkheden) Hanteert gespreksregels om op een beleefde manier aan het woord te komen Voert gesprekken om informatie en meningen uit te wisselen, uitleg of instructie te geven en te volgen Vertelt een kort verhaal van 5 minuten Past meerdere spreekstrategieën toe (oogcontact maken, reageren op gesprekspartner) Maakt gebruik van mimiek, gebaren en houding Heeft een duidelijk verstaanbare uitspraak (binnen de eigen mogelijkheden) Hanteert gespreksregels om op een beleefde manier aan het woord te komen Voert gesprekken om informatie uit te wisselen VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 5

6 Leesvaardigheid: 2.1 Zakelijke teksten - Kan teksten lezen over alledaagse onderwerpen, onderwerpen die aansluiten bij de leefwereld van de lezer en over onderwerpen die verder van de lezer af staan Onderdeel 2.1: Zakelijke teksten Legt relaties tussen tekstuele informatie en meer Legt relaties tussen tekstuele informatie en meer - algemene kennis. algemene kennis. Kan relaties tussen en binnen teksten evalueren en Kan relaties tussen en binnen teksten evalueren en - beoordelen. beoordelen. Kan een eenvoudige tekst beknopt samenvatten. Kan een eenvoudige tekst beknopt samenvatten. Kan de hoofdgedachte van een eenvoudige tekst aangeven. Onderdeel 2.1: Zakelijke teksten 3 Voorspelt onder begeleiding op basis van titel en illustraties waar de tekst over zal gaan Achterhaalt de betekenis van moeilijke woorden door in de tekst naar synoniemen en tegenstellingen te zoeken Vertelt een tekst na en beantwoordt open begripsvragen (begrijp ik wat, hoe, waarom, voor wie) Herkent een actietekst Interpreteert informatie en meningen over bekende onderwerpen Bepaalt de betekenis van verwijswoorden als hiermee en daarmee (voornaamwoordelijke bijwoorden) Voorspelt wat er volgt na de verbindingswoorden: hoewel, bovendien, zelfs Bepaalt naar welke begrippen verwijswoorden verwijzen (persoonlijke vnw., zoals: hij, hem) Voorspelt onder begeleiding op basis van titel en illustraties waar de tekst over zal gaan Achterhaalt de betekenis van moeilijke woorden door in de tekst naar synoniemen en tegenstellingen te zoeken Vertelt een tekst na en beantwoordt open begripsvragen (begrijp ik wat, hoe, waarom, voor wie) Herkent een actietekst Interpreteert informatie en meningen over bekende onderwerpen Bepaalt de betekenis van verwijswoorden als hiermee en daarmee (voornaamwoordelijke bijwoorden) Bepaalt naar welke begrippen verwijswoorden verwijzen (persoonlijke vnw., zoals: hij, hem) Voorspelt onder begeleiding op basis van titel en illustraties waar de tekst over zal gaan Vertelt een tekst na en beantwoordt open begripsvragen (begrijp ik wat, hoe, waarom, voor wie) Interpreteert informatie over bekende onderwerpen VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 6

7 Leesvaardigheid 2.2: Fictionele en literaire teksten - Kan eenvoudige adolescentenliteratuur en zeer eenvoudige volwassenenliteratuur belevend en herkennend lezen Route: Route A: Route B: Route C: Onderdeel 2.2: Literaire/fictionele teksten Herkent genre Herkent genre - Herkent rijmvormen en ritme Herkent rijmvormen en ritme Herkent rijmvormen Evalueert de tekst met emotieve en realistische Evalueert de tekst met realistische (geloofwaardig, Geeft zijn mening over een eenvoudige tekst. (geloofwaardig, levensecht) argumenten levensecht) argumenten Kan persoonlijke reacties toelichten met voorbeelden uit de tekst Kan persoonlijke reacties toelichten met voorbeelden uit de tekst - Onderdeel 2.2: Literaire/fictionele teksten 3 Beschrijft en beargumenteert eigen voorkeur voor soorten boeken, genre of auteur (ik houd van spannende verhalen/auteur omdat..) Kiest boeken op basis van eigen voorkeur voor onderwerpen en/of auteurs Zoekt zelfstandig boeken en teksten in de bibliotheek Beschrijft en beargumenteert eigen voorkeur voor soorten boeken, genre of auteur (ik houd van spannende verhalen/auteur omdat..) Kiest boeken op basis van eigen voorkeur voor onderwerpen en/of auteurs Zoekt zelfstandig boeken en teksten in de bibliotheek Beschrijft eigen voorkeur voor soorten boeken, genre of auteur (ik houd van spannende verhalen/auteur omdat..) Kiest aanvankelijk met hulp boeken op basis van eigen voorkeur voor onderwerpen en/of auteurs Zoekt onder begeleiding boeken en teksten in de bibliotheek VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 7

8 Schrijfvaardigheid 3.1: Schrijven - Kan samenhangende teksten schrijven met een eenvoudige lineaire opbouw, over uiteenlopende vertrouwde onderwerpen binnen school, werk en maatschappij. Route: Route A: Route B: Route C: Onderdeel 3.1: Schrijven Kan s of informele brieven schrijven en Kan s of informele brieven schrijven en Kan s schrijven. daarmee meningen en gevoelens uitdrukken. daarmee meningen uitdrukken. Kan aantekeningen maken tijdens een uitleg of les. Kan aantekeningen maken tijdens een uitleg of les. Kan beknopt aantekeningen maken (steekwoorden) tijdens een uitleg of les. Kan onderhoudende teksten schrijven en overtuigen Kan onderhoudende teksten schrijven en hierbij - met argumenten. gebruik maken van argumenten. Kan verslagen en werkstukken schrijven met behulp Kan verslagen en werkstukken schrijven met behulp - van een stramien en daarbij informatie uit verscheidene bronnen vergelijken, samenvoegen en samenvatten. van een stramien en daarbij informatie uit verscheidene bronnen gebruiken Past het woordgebruik en toon aan het publiek aan. Past het woordgebruik en toon aan het publiek aan. - Onderdeel 3.1: Schrijven 3 Stelt voor het schrijven de tekstsoort vast Stelt voor het schrijven een schrijfdoel vast (waarom schrijf ik, wat wil ik bereiken?) Kent de kenmerken van een verhalende en een informatieve tekst Maakt aantekeningen tijdens een uitleg of les. Gebruikt veel voorkomende verbindingswoorden (als, hoewel) correct. Controleert met hulp van anderen zijn eerste versie op inhoud Gebruikt bij het schrijven de juiste interpunctie: komma, puntjes Verwerkt opmerkingen van de leerkracht over spelling en interpunctie (hoofdletter, punt, vraagteken) in zijn tekst Stelt voor het schrijven de tekstsoort vast Stelt voor het schrijven een schrijfdoel vast (waarom schrijf ik, wat wil ik bereiken?) Kent de kenmerken van een verhalende en een informatieve tekst Maakt aantekeningen tijdens een uitleg of les. Controleert met hulp van anderen zijn eerste versie op inhoud Gebruikt bij het schrijven de juiste interpunctie: komma, puntjes Verwerkt opmerkingen van de leerkracht over spelling en interpunctie (hoofdletter, punt, vraagteken) in zijn tekst Stelt een advertentie op om bijvoorbeeld spullen te verkopen. Stelt voor het schrijven een schrijfdoel vast (waarom schrijf ik, wat wil ik bereiken?) Maakt aantekeningen tijdens een uitleg of les. Controleert met hulp van anderen zijn eerste versie op inhoud VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 8

9 Stelt een advertentie op om bijvoorbeeld spullen te verkopen. Hanteert tekstkopjes in een tekst VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 9

10 Taalverzorging en begrippen 4.1: Spelling - Kan een aantal basale spellingsregels toepassen Route: Route A: Route B: Route C: Onderdeel 4.1: Spelling Verdubbeling en verenkeling. Verdubbeling en verenkeling. Verdubbeling en verenkeling. Morfologische regels. Morfologische regels. - Tt stam op d enkelvoud. Tt stam op d enkelvoud. - Tt (zwakke) werkwoorden, enkelvoud. Tt (zwakke) werkwoorden, enkelvoud. - Vt zwakke werkwoorden, met stam op d of t. Vt zwakke werkwoorden, met stam op d of t. - Spelambigue woorden. - Hoofdletters bij eigennaam en directe rede. Hoofdletters bij eigennaam en directe rede. Hoofdletters bij eigennaam en directe rede. Kennis grammaticale begrippen voor werkwoordsspelling. Kennis grammaticale begrippen voor werkwoordsspelling. Onderdeel 4.1: Spelling 3 Spelt woorden op tie, isch en teit Gebruikt aanhalingstekens correct Spelt woorden met s Spelt woorden met eau en au voor /oo/ en ou voor /oe/ Spelt voltooid deelwoorden (niet eindigend op d) Spelt woorden op tie, isch en teit Spelt woorden met s Spelt woorden met eau en au voor /oo/ en ou voor /oe/ Spelt voltooid deelwoorden (niet eindigend op d) Spelt voltooid deelwoorden (niet eindigend op d) VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 10

11 Taalverzorging en begrippen 4.2: Woord- en zinsbouw - Kan grammaticaal juiste zinnen formuleren Route: Route A: Route B: Route C: Onderdeel 4.2: Woord- en zinsbouw Vertoont een redelijke grammaticale beheersing Vertoont een redelijke grammaticale beheersing Vertoont een redelijke grammaticale beheersing. Gebruikt korte eenvoudige zinnen en verbindt deze door de juiste eenvoudige voegwoorden en verbindingswoorden. Gebruikt korte eenvoudige zinnen en verbindt deze door de juiste eenvoudige voegwoorden en verbindingswoorden. Gebruikt korte eenvoudige zinnen. Onderdeel 4.2: Woord- en zinsbouw 3 Leidt de woordenboekvorm af van scheidbare werkwoorden Ontleedt zinnen in onderwerp, persoonsvorm en hele werkwoord Benoemt en gebruikt de persoonsvorm, hele werkwoord en deelwoord van scheidbare werkwoorden Zet zinnen om van directe naar indirecte rede en andersom Herkent en benoemt lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp Vervoegt werkwoorden in o.v.t. (sterk, zwak) Herkent de verbuiging van en verbuigt bijvoeglijke naamwoorden, inclusief stoffelijke bijv. nw. Leidt de woordenboekvorm af van scheidbare werkwoorden Ontleedt zinnen in onderwerp, persoonsvorm en hele werkwoord Benoemt en gebruikt de persoonsvorm, hele werkwoord en deelwoord van scheidbare werkwoorden Zet zinnen om van directe naar indirecte rede en andersom Herkent en benoemt lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp Vervoegt werkwoorden in o.v.t. (sterk, zwak) Leidt de woordenboekvorm af van scheidbare werkwoorden Benoemt en gebruikt de persoonsvorm, hele werkwoord en deelwoord van scheidbare werkwoorden VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 11

12 Taalverzorging en begrippen 4.3: Woordenschat en woordenschatstrategieën - Kan zijn woordenschat uitbreiden met behulp van bekende woorden Route: Route A: Route B: Route C: Onderdeel 4.3: Woordenschat en woordenschatstrategieën Beschikt over voldoende woorden om zich te kunnen uiten. Beschikt over voldoende woorden om zich te kunnen uiten. Beschikt over voldoende woorden om zich te kunnen uiten. Varieert het woordgebruik. Varieert het woordgebruik. Varieert het woordgebruik. Kan de betekenis van onbekende woorden uit de vorm, de samenstelling of de context afleiden. Kan de betekenis van onbekende woorden uit de samenstelling of de context afleiden. - Onderdeel 4.3: Woordenschat en woordenschatstrategieën 3 Breidt zijn woordenschat uit met signaalwoorden (dus, indien) Gebruikt een meer uitgebreid woordenboek (van Dale) om woorden te leren Gebruikt een woordenboek op de computer om woorden op te zoeken Maakt een eigen woordenlijst / woordkaartjes om woorden te onthouden Breidt zijn woordenschat uit met signaalwoorden (dus, indien) Gebruikt een meer uitgebreid woordenboek (van Dale) om woorden te leren Gebruikt een woordenboek op de computer om woorden op te zoeken Maakt een eigen woordenlijst / woordkaartjes om woorden te onthouden Gebruikt een woordenboek op de computer om woorden op te zoeken Maakt een eigen woordenlijst / woordkaartjes om woorden te onthouden VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 12