Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Vogelpestcrisis (Aviaire influenza) Nr Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), ondervoorzitter, Vos (GroenLinks), Buijs (CDA), Van Beek (VVD), Schreijer-Pierik (CDA), voorzitter, Atsma (CDA), Oplaat (VVD), Mosterd (CDA), Waalkens (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Verbeet (PvdA), Van den Brink (LPF), Vergeer (SP), Tichelaar (PvdA), Ormel (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Koopmans (CDA), Eerdmans (LPF), Van der Ham (D66), Van Velzen (SP), Koomen (CDA), Boelhouwer (PvdA), Douma (PvdA), Dubbelboer (PvdA), Kruijsen (PvdA), Lenards (VVD). Plv. leden: Slob (ChristenUnie), Vendrik (GroenLinks), Spies (CDA), Dezentjé Hamming (VVD), Mastwijk (CDA), Ten Hoopen (CDA), Hofstra (VVD), Samsom (PvdA), De Krom (VVD), Duivesteijn (PvdA), Van Heteren (PvdA), Van Lith (CDA), Van Gent (GroenLinks), Van Bochove (CDA), Van As (LPF), Van der Laan (D66), Gerkens (SP), Jager (CDA), Timmer (PvdA), Depla (PvdA), Fierens (PvdA), Verdaas (PvdA), Örgü (VVD). 2 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Kalsbeek (PvdA), Buijs (CDA), Atsma (CDA), Arib (PvdA), Vendrik (GroenLinks), Kant (SP), Blok (VVD), voorzitter, Smits (PvdA), Örgü (VVD), Verbeet (PvdA), Van Oerle-van der Horst (CDA), ondervoorzitter, Vergeer (SP), Vietsch (CDA), Joldersma (CDA), Varela (LPF), Van Heteren (PvdA), Smilde (CDA), Nawijn (LPF), Van Dijken (PvdA), Timmer (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Kraneveldt (LPF), Schippers (VVD), Omtzigt (CDA), Azough (GroenLinks), Koşer Kaya (D66), Van der Sande (VVD). Plv. leden: Rouvoet (ChristenUnie), Verdaas (PvdA), Ferrier (CDA), Cqörüz (CDA), Blom (PvdA), Halsema (GroenLinks), Gerkens (SP), Veenendaal (VVD), Hamer (PvdA), Weekers (VVD), Tjon-A-Ten (PvdA), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Ormel (CDA), Koomen (CDA), Van As (LPF), Waalkens (PvdA), Mosterd (CDA), Bussemaker (PvdA), Heemskerk (PvdA), Oplaat (VVD), Hermans (LPF), Hirsi Ali (VVD), Eski (CDA), Van Gent (GroenLinks), Bakker (D66), Nijs (VVD). VERSLAG VAN EEN BRIEFING Vastgesteld 23 november 2005 De vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 1 en de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2 hebben op 13 oktober 2005 overleg gevoerd met minister Veerman van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit over: de uitbraak van Aviaire Influenza in Roemenië en Turkije. Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. De voorzitter opent de vergadering en heet allen welkom. De minister deelt mee dat ervan uit dient te worden gegaan dat zowel in Turkije als in Roemenië het gevaarlijke virus H5N1 is aangetroffen. Morgen wordt daarvan de definitieve bevestiging verwacht, maar de Europese Commissie heeft al bericht dat het in ieder geval in Turkije om de variant H5N1 gaat. In Turkije is het virus vastgesteld in kalkoenen en in Roemenië in watervogels. Waarschijnlijk is het virus door trekvogels vanuit de besmette regio s in Midden- en Oost-Azië overgebracht. Er bestaan niet-bevestigde verdenkingen van vogelgriep in andere landen, als Bulgarije en Iran. In sommige Aziatische landen lijkt er sprake van een afname, maar in Indonesië is de situatie nog niet onder controle. Nu de bedreiging ernstiger wordt, heeft de minister de bestaande maatregelen tegen het licht gehouden. Morgen vindt overleg plaats met het bedrijfsleven en de hobbypluimveehouders Bijde huidige maatregelen is onderscheid gemaakt tussen pluimveebedrijven in hoogrisicogebieden en in laagrisicogebieden. Het hoge risico geldt voor bedrijven die zich bevinden in de nabijheid van verblijfplaatsen van wilde watervogels. Daar moet de buitenloop worden afgedekt en anders moet het pluimvee binnen blijven. Dat wordt 100% nageleefd. Laagrisicobedrijven mogen de buitenloop afschermen met netten of gaas. Die maatregelen zijn op dit moment afdoende en blijven onverminderd van kracht. Augustus jongstleden is begonnen met een extra monitoring van het Nederlandse waterwild. De resultaten bevestigen het bestaande beeld dat bijongeveer 5% van de watervogels het laagpathogene virus wordt aangetroffen. Die monitoring levert in Noord-Scandinavië een score op van 20%. In Nederland zijn bij de monitoring ook wilde ganzen en eenden betrokken die in eendenkooien of door ganzenvangers zijn gevangen. Het KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2005 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 89 1

2 buitenlopend pluimvee wordt sinds 2004 viermaal per jaar getest op het laagpathogene virus. Op de twee gevallen vorig jaar die tot onmiddellijke maatregelen hebben geleid na is geen laagpathogene besmetting vastgesteld. De lidstaten van de EU bespreken op dit moment met de Commissie een Europese maatregel om kippen binnen te houden. Die zal uitgaan van het begrip de risico-inschatting, en gelden voor dieren die in de buurt zijn van plaatsen waar veel trekvogels landen. Dat is conform de Nederlandse aanpak. De EU heeft haar grenzen gesloten voor invoer van pluimvee en pluimveeproducten uit Roemenië en Turkije. Vanuit het departement is bijde Europese Commissie bepleit hobbydieren te vaccineren. Tijdens het overleg van 29 september jongstleden is gesproken over een routekaart voor preventieve vaccinatie. Daar zitten veel haken en ogen aan vast. Dan gaat het bijvoorbeeld om de keus voor een markervaccin of niet, hoe de ingeente dieren te registreren, welke bescherming vaccinatie biedt en hoe reageren andere landen vaccinatie ten aanzien van onze export. Toestemming voor vaccinatie wordt steeds verleend op basis van een plan dat de lidstaat indient. Met het schrijven daarvan is al begonnen en morgen vindt overleg plaats met de hobbydiersector over de logistieke aspecten van enten en registreren. Het streven is het plan volgende week in Brussel in te dienen en hopelijk volgt de besluitvorming in de EU spoedig daarop. Wat betreft nationale aanvullende maatregelen is het voornemen om in hoogrisicogebieden, dus dichtbijwildewatervogellandingsplaatsen, te regelen dat het hobbypluimvee wordt afgeschermd van contacten. Die groep zal met ingang van volgende week dezelfde maatregelen moeten nemen als de commerciële sector. De maatregelen worden in nauw overleg met omringende landen en de Europese Commissie genomen. Dat is om het insleeprisico te beperken nu het virus dichterbijkomt. Hobbypluimveehouders in de laagrisicogebieden hadden al het dringend advies om hun dieren af te schermen en dat blijft zo. De minister heeft in overleg met de sectoren maatregelen gestimuleerd om de hygiëne te waarborgen voor de transporten uit de besmette gebieden. Nu is aan de orde hoe te regelen dat transporteurs vanuit de besmette gebieden bijterugkomst in Nederland een tweede ontsmetting van hun voertuigen toepassen. Met het oog op reizigers en bagage uit de besmette regio s zal voorlichting op gang worden gebracht. In overleg met de ministers van Volksgezondheid en Buitenlandse Zaken wordt op de kortst mogelijke termijn een folder voor reizigers opgesteld. Van reisorganisaties en luchthavens is medewerking nodig om de folders aan te reiken. Reizigers naar risicogebieden krijgen het advies contact met pluimvee of watervogels zoveel mogelijk te vermijden en geen dieren of dierlijke producten mee te nemen. Er is zeven dagen per week een 24-uurs paraatheid ten behoeve van de bestrijding, mocht er in Nederland een uitbraak komen. De heer Ormel (CDA) memoreert de situatie toen mond- en klauwzeer heerste in Engeland, maar nog niet in Nederland en het gevaar ook zeer nabijwas. Hijwas toen praktiserend dierenarts en voelde zich als een brandweerman die de brand aan ziet komen en met de slang in de hand toch niet mag blussen omdat er niet mocht worden geënt. Die situatie ervaart hijnu weer, al begrijpt hijde haken en ogen aan vaccineren. Toch bepleit hijdat de minister in Brussel in ieder geval inzet op een versnelling van vaccinatiemogelijkheden voor op zijn minst hobbypluimvee met voorbijgaan aan de haken en ogen, want er is een noodsituatie aan de orde. Het risico van een virusexplosie vermindert daardoor aanzienlijk. Dat is in het belang van het dierenwelzijn en ook van de volksgezondheid. Met maatregelen als ophokken kan hijbeslist instemmen, maar de situatie is nu anders dan tijdens het AO van 29 september. Nu staat er een virus aan de grens van Europa dat waarschijnlijk niet via trekvogels zal binnen- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 89 2

3 dringen, maar via transport en personenvervoer. De voorlichtingsfolder is een goed idee. De raad geen dierlijke producten mee te nemen is echter te zwak. Waarom verbiedt de minister dat niet met onmiddellijke ingang? De minister brengt naar voren dat er een importverbod geldt. Het advies is bedoeld voor souvenirs als veren en dergelijke. De heer Ormel (CDA) bepleit ook die zaken te verbieden en eventueel meer controle daarop in te zetten. Hijhoopt dat iedereen, met name in de hobbysector, zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid zal nemen door de dieren zoveel mogelijk binnen te houden, zeker in de risicogebieden en dat de transporteurs zolang er nog geen verplichting geldt zelf tot dubbele hygiënemaatregelen overgaan. De heer Van der Vlies (SGP) steunt het pakket maatregelen van de minister. Hijspreekt de hoop uit dat een en ander op Europees niveau snel van kracht wordt. Hijis content met de voortvarendheid waarmee vooruit wordt gelopen op een eventualiteit en met het plan van aanpak dat volgende week in Brussel zal liggen. Veel Nederlanders hebben een directe relatie met Turkije en daarheen gaat een grote stroom toeristen. Te hopen is dat iedereen die in de verspreiding een rol kan spelen zich verantwoordelijk en verantwoord gedraagt en dat al het mogelijke wordt gedaan om deze dreiging af te wenden. Mevrouw Van Velzen (SP) vraagt in hoeverre de minister van plan is hygiënemaatregelen voor de transportsector verplicht te stellen, met extra controle en sancties bijovertreding. Twee weken geleden heeft zijgepleit voor meer aandacht voor voorlichting in de toeristensector en dat heeft de minister gelukkig voortvarend aangepakt. In hoeverre zijn er reisorganisaties die in de buurt van besmette gebieden vakanties aanbieden; heeft de minister daar contact mee en worden er wat dit betreft maatregelen getroffen? Eerder heeft zijin een overleg met minister Hoogervorst gewezen op literatuur waarin was te lezen dat griepvaccinatie bijkinderen geen effect heeft, maar leidt tot verspreiding van het virus. Daarop zou nadere informatie komen. Zijverzoekt de minister dit onder de aandacht van zijn collega te brengen. Bijeen uitbraak van een dierziekte is elke keer weer gaandeweg aan de orde dat het nodig is een discussie te voeren over de intensiviteit van de verschillende sectoren, in dezen de pluimveesector in Nederland waar het risico van een uitbraak groot is, en de gevolgen rampzalig kunnen zijn. Dan wordt steeds weer gezegd dat het niet het juiste moment is voor die discussie. Zijbepleit met spoed die wezenlijke discussie over de intensiviteit en grootte van de bio-industrie en de extra risico s die deze voor dier en mens oplevert te gaan voeren. De heer Waalkens (PvdA) meent dat de Europese Commissie nu aan zet is. Hijacht het nodig Turkije en Roemenië volle steun en assistentie aan te bieden om de bronbesmetting aan te pakken. Als het in die landen blijft, blijft er ook een constante dreiging. Nederland heeft veel expertise en deskundigheid te bieden. Daarnaast zijn er maatregelen nodig die zijn gebaseerd op risicoanalyses. Het is belangrijk dat de Europese Unie de urgentie nadrukkelijk in beeld houdt. Hij maakt zich ernstig zorgen over de controle aan de buitengrenzen van Europa, want die zijn op veel plekken onvoldoende beschermd. Ook daarvoor zal de Europese Commissie zich hard moeten maken. Naast het vermijden van de insleep is het van groot belang de preventie goed te regelen. Het is een goede zaak dat de minister met hobbydierenhouders in overleg gaat, want daardoor zal een versnelling in de discussie Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 89 3

4 over preventie op gang komen en worden stappen in die richting mogelijk. Als vogelgriep ons land bereikt is dat een bedreiging voor alle vogels. De heer Van den Brink (LPF) stelt dat het minder goed gaat dan verwacht en gehoopt. Men moet niet spreken over hoog en laag risico, maar gewoon ophokken. Als het fout gaat, wordt dat niet vergeven. Dat risico mag niet worden genomen. Alles wat Brussel kan worden geregeld, moet daar worden geregeld. Als men wil proberen tot enting over te gaan, is de voorwaarde dat gevaccineerd pluimvee en de producten daarvan niet op de markt wordt gebracht, meer laat de EU nog niet toe. Bijiedere dierziekte is van de tweede ontsmetting nog nooit wat terechtgekomen. Zolang men de vrachtwagenchauffeurs niet verplicht zich te melden en zich door degenen die de vrachtwagens ontsmetten te laten afmelden alvorens ze opnieuw mogen laden, zullen zijaltijd proberen daaraan te ontkomen. Dat bleek tijdens de varkenspest. De heer Duyvendak (GroenLinks) meent dat vaccineren niet alleen bij hobbydieren zou moeten, maar ook in de bio-industrie. Slechts volksgezondheids- en veterinaire overwegingen zouden daarbijeen rol mogen spelen en geen commerciële belangen, want de bedreiging is daarvoor te groot juist voor de volksgezondheid en de dieren. Er moet in het belang van risicovermindering alles gedaan worden wat mogelijk is. De kans dat besmetting via trekvogels totstandkomt is klein. Het zal via transport van goederen, mensen en wagens gaan. Daarop is maximale inzet nodig. Hijpleit voor een totaal verbod van invoer van alles wat besmetting met zich mee kan brengen. Tot slot vraagt hijof er in Nederland wordt overwogen een vorm van compartimentering op het transport in de sector af te kondigen waarbij vervoer slechts binnen die compartimenten mag plaatsvinden. De ervaring leert dat het ontdekken vaak relatief laat gebeurt. Op het moment van ontdekking kan het virus zich al fors hebben verspreid. Compartimentering kan de uitbraak beperken. Mevrouw Snijders (VVD) acht het een voordeel dat de maatregelen die waren genomen tegen de vogelpestcrisis die eerder werd gevreesd in stand zijn gehouden. Zij onderschrijft het pleidooi voor strakke maatregelen van de heren Ormel en Van den Brink. Het is goed dat de minister morgen met de hobbydierensector gaat praten en dat ook daar snel maatregelen worden genomen. Men moet zich realiseren dat de echte trekvogelperiode voor Nederland moet nog beginnen. Is daarvan een risicoanalyse voor Europa gemaakt? Er zijn heel strakke maatregelen op de luchthavens en voor autobussen naar Turkije nodig. Elke insleep dient te worden voorkomen. Het gaat om een pathogeen virus dat mensen kan besmetten. «Zijn wij daarop voorbereid?» De minister heeft altijd al aangegeven graag te willen meedenken over hoe de invoering van vaccinatie kan worden versneld, maar het goede vaccin moet beschikbaar zijn. Verder komt er een registratie aan te pas zodat er geen vermenging kan ontstaan van wel en niet gevaccineerd pluimvee. In de commerciële sector kan bijeen uitbraak als noodmaatregel worden gevaccineerd. Het gaat nu nog om preventie, want het virus is hier nog niet. Dat geldt ook voor compartimentering van het wegtransport. Die is pas zinvol als het virus zich hier manifesteert. Nu compartimenteren is zinloos omdat niet bekend is waar de besmetting zich zal voordoen en op welke wijze die zich voortplant. Het vaccineren van dieren in de commerciële sector mag niet preventief, wel wanneer er een uitbraak is. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 89 4

5 De heer Ormel (CDA) begrijpt de haken en ogen die aan vaccinatie vastzitten en hijwaardeert de inzet van de minister. Het inzetten van een vaccin als bestrijdingsmaatregel is te laat. Het is een dood vaccin. Voor een goede bescherming is het nodig tweemaal te enten met een maand er tussen. De EU moet de stap zetten naar beschermende vaccinatie vooraf die is bedoeld voor gezonde dieren als preventie om te voorkomen dat zij ziek worden. De minister is het daarmee eens, maar de vraag is wanneer Europese Commissie dat toestaat. Hijbepleit het met kracht. De heer Van den Brink (LPF) acht het te gewaagd niet te compartimenteren voor het virus in dit land is. Als het virus in een van de buurlanden is aangetroffen moet Nederland al compartimenteren, anders komt die maatregel te laat. De minister wil nu niet filosoferen over maatregelen die misschien te overwegen zijn op het moment dat de besmetting zo dichtbij is dat die maatregelen wellicht anders moeten worden beoordeeld. Die zullen dan zeker aan de orde zijn. Op dit moment is niet duidelijk hoe men zou moeten compartimenteren. De heer Van de Brink (LPF) brengt naar voren dat in het verleden steeds te laat werd gecompartimenteerd. Mevrouw Van Velzen (SP) wil weten of de plannen voor compartimenteren wel al klaar liggen. De minister bevestigt dit. Mevrouw Van Velzen (SP) vraagt welke lidstaten nu nog als hindermacht optreden ten aanzien van preventief enten en of een-op-eengesprekken misschien een oplossing kunnen bieden. De minister antwoordt dat steeds meer landen overtuigd zijn van de noodzaak van preventieve vaccinatie. Nederland pleit daar al heel lang voor. Dat wordt nu stapje voor stapje in Brussel bereikt en bij MKZ is vaccinatie voor bepaalde pluimveegroepen nu als bestrijdingswijze toegestaan. De kunst is andere landen te overtuigen van de werkelijkheid die Nederland heeft meegemaakt. Morgen is er door de Europese Commissie de hele dag voor uitgetrokken om rondom de maatregelen van gedachte te wisselen. Nederland zal onverminderd pleiten voor preventieve vaccinatie, maar er is geen meerderheid voor die maatregel. Er zijn niet voldoende landen die het standpunt van Nederland delen. De heer Duyvendak (GroenLinks) vraagt welke sanctie de EU heeft als een land toch gaat enten. De minister antwoordt dat dan de grenzen dicht gaan en dat is de commerciële doodssteek voor de sector. In Brussel en in de lidstaten begint men te begrijpen dat Nederland met zijn pleidooi recht van spreken heeft. Via douane-inspecties zal scherp worden toegezien op uit het buitenland meegebrachte spullen van welke aard dan ook. Waterdichte controle is echter onmogelijk en bussen zijn daarvan een voorbeeld, maar de reisbureaus zijn geïnformeerd. Via het ministerie van Buitenlandse Zaken zal worden bezien of hotels in gevaarlijke gebieden kunnen worden geïnformeerd zodat die hun gasten bewust maken van de risico s. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 89 5

6 De heer Ormel (CDA) herinnert aan de periode dat hier mond- en klauwzeer heerste en de bussen aan de grens stilgehouden werden om de passagiers de plakjes kaas tussen hun boterhammen te laten weghalen. Dat soort maatregelen zou nu aan de buitengrenzen van Europa moeten worden genomen, zoals tussen Turkije en Griekenland en tussen Roemenië en Hongarije. Dat zijn de meest waarschijnlijke infectieroutes. Dat kunnen die landen misschien niet helemaal zelf. Dan hebben zijdaar hulp bijnodig. De minister antwoordt dat die maatregel dan door de Europese Commissie moet worden getroffen omdat het om alle grenzen gaat. Hij hoopt dat de Commissie dergelijke maatregelen zal gaan treffen. Het tweemaal reinigen en ontsmetten van vrachtwagens is lastig, maar moet gebeuren. Hijonderzoekt of dat verplicht te stellen is. Als het juridisch kan, zal het zeker gebeuren. In dat geval zullen er beslist sancties komen wanneer men zich daar niet aan houdt. Op de vraag over de griepenting moet hijhet antwoord schuldig blijven. De heer Hoogervorst heeft gezegd dat hijdaar op terugkomt. Deze minister zal het onder de aandacht brengen van minister Hoogervorst. Roemenië heeft hulp gevraagd en dan niet alleen in de vorm van experts, maar ook van bestrijders. Aan de EU-missie die nu in Roemenië is, heeft Guus Koch, de specialist op dit gebied, deelgenomen en voor de bestrijdingshulp gaan ter ondersteuning twee medewerkers van de VWA en RVV naar Roemenië. Mocht het nodig zijn meer te doen dan zal daarop extra inzet worden gepleegd, zoveel als mogelijk is, maar het is tevens nodig voor de eigen tuin te zorgen. Mevrouw Van Velzen (SP) wijst erop dat de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het overleg twee weken geleden aangaf nog niet klaar te zijn voor een mogelijke uitbraak met consequenties voor de volksgezondheid in Nederland. Zijheeft toen gevraagd om een inventarisatie van de knelpunten. Het is van belang daar open over te zijn, zodat er gezamenlijk kan worden nagedacht over oplossingen. Zij verzoekt de minister toe te zeggen dat er de komende dagen een overzicht wordt gegeven waar de mogelijke mankementen en problemen zitten als een uitbraak met effecten voor de volksgezondheid zich in Nederland zou voordoen. De minister kan geen toezegging doen, maar zal het onder de aandacht van de betreffende minister brengen. De heer Ormel (CDA) verzoekt aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport door te geven dat speciale aandacht nodig is voor allen die bedrijfsmatig met pluimvee omgaan. Die mensen zitten met vragen en zorgen. Zijhebben dringend behoefte aan een advies of zijzich al dan niet moeten laten vaccineren. De minister antwoordt dat daar een papier voor bestaat, een zogenaamde factsheet, en die is ter beschikking. Wellicht kan de factsheet op de website worden geplaatst. De heer Waalkens (PvdA) merkt op dat alles moet gebeuren op basis van risicoanalyses, want het is niet goed zomaar maatregelen te nemen. Hij vraagt zich af of de groep deskundigen die de minister in de vorige ronde een ophokverplichting heeft geadviseerd weer bijeen komt en in hoeverre die club contact heeft met de deskundigen op Europees niveau. Het is van belang in dezen kennis te delen. Over hoe die wordt aangewend, zal hij later een oordeel geven. De minister wijst erop dat de zaak nu in eerste instantie bij de Europese Commissie ligt. De Nederlandse verantwoordelijken hebben daarmee Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 89 6

7 nauwe contacten, evenals met de groep die de vorige keer advies heeft gegeven. De voorzitter sluit de briefing met dank voor ieders aanwezigheid en inbreng. De voorzitter van de vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Schreijer-Pierik De voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Blok De griffier van de vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Van Leiden Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 89 7