: Zomerbedverlaging IJssel : Aanvulling aanvraag Natuurbeschermingswet ZBIJ wandelpaden

Transcriptie

1 HaskoningDHV Nederland B.V. NoLogo MEMO Aan : Provincie Overijssel, Ria van Leeuwen Van : Royal HaskoningDHV, Janet Olthof Kopie : PDR, Peter Jesse Dossier : BA Project : Zomerbedverlaging IJssel Betreft : Aanvulling aanvraag Natuurbeschermingswet ZBIJ wandelpaden Ons kenmerk : LW-AF Datum : 3 mei 2013 Classificatie : Klant vertrouwelijk Naar aanleiding van vragen van het bevoegd gezag, provincie Overijssel, over de aanvraag in het kader van de Natuurbeschermingswet, zijn in deze memo de effecten van de aanleg van wandelroutes in de uiterwaarden Bentickswelle en Zalkerbosch nader beschreven. De memo is een aanvulling op de vergunningaanvraag in het kader van de Natuurbeschermingswet voor de Zomerbedverlaging Beneden-IJssel en moet in samenhang met dit rapport gelezen worden (DHV, 2013) Maatregelen en recreatief gebruik In het ontwerp zijn de volgende maatregelen voor de beleving en het recreatief gebruik opgenomen (zie figuur 1): Realiseren wandelroute door verbinden bestaande en nieuw aan te leggen paden Zalkerbosch Realiseren wandelroute door nieuw aan te leggen paden Bentickswelle Het doel van de wandelpaden is de uiterwaarden voor de bewoners van Zalk beleefbaar te maken door het realiseren van een rondgaande wandelroute aansluitend op een binnendijkse wandeling vanuit het dorp. In deze paragraaf zijn het huidig recreatief gebruik en de bestaande voorzieningen beschreven. In het ontwerpproces zijn verschillende varianten afgewogen ten opzichte van ecologische doelen en recreatieve meerwaarde. Voor de volledigheid wordt de afweging kort samengevat. Huidige recreatieve voorzieningen en gebruik IJsseloever en sportvissers De hengelsportfederatie Oost-Nederland heeft het loop- en visrecht aan beide zijden van de IJssel. Dit betekent dat er 1 uur voor zonsopkomst en 1 uur na zonsondergang door vissers in bezit van een VISpas gevist en gelopen mag worden op de oever. Huisdieren mogen mee, met uitzondering van de gronden waar loslopend vee aanwezig is. In recreatie- en natuurgebieden dient men zich te houden aan de bepalingen en voorschriften die daar gelden. Dit is in het plangebied het geval bij het natuurgebied van SBB in Bentickswelle. Bij de meest zuidelijk gelegen percelen in de uiterwaard Zalkerbosch geldt alleen een recht van overpad voor sportvissers. Bentickswelle (noordelijk deel, natuurgebied) De dijk langs Bentickswelle is relatief smal en wordt gebruikt door auto s, motoren en fietsers. Vanwege de beperkte ruimte en het gemotoriseerde verkeer is het minder geschikt voor wandelaars. Tussen de dijk en Bentickswelle ligt een vrij toegankelijk, niet gemarkeerd, graspad. Hier wordt vanuit het dorp gewandeld. Er is een verbinding tussen de dijk en het graspad via 3 dijkopgangen in het zuiden, noorden en halverwege van Bentickswelle. De oevers van de meest zuidelijk gelegen plas, die vlak langs de dijk ligt, zijn vrij toegankelijk voor wandelaars. Noordelijk van deze plas tot aan de uiterwaard Zalkerbosch is de uiterwaard niet toegankelijk, doordat er een hek met schapengaas tussen het pad en de uiterwaard is aangebracht. In het natuurgebied met moeras en plassen geldt een toegangsverbod van SBB.

2 HaskoningDHV Nederland B.V. Graspad langs zuidelijke plas Bentickswelle Graspad met hek noordelijk deel Bentickswelle Verbinding Bentickswelle-Zalkerbosch De uiterwaarden zijn nu niet openbaar toegankelijk. Er is een looprecht op de oever voor sportvissers. Zalkerbosch Het Veerpad vanaf de dijk bij Zalk tot aan de oever van de IJssel is de belangrijkste ontsluitingsweg in de uiterwaard Zalkerbosch. Buiten landbouwverkeer en verkeer van enkele bedrijven/woningen maken er alleen wandelaars en fietsers gebruik van. Het gebied is vooral uitloopgebied voor wandelaars vanuit Zalk. Fietsers komen uit de wijdere omgeving en van de overzijde van de IJssel. Het Veerpad eindigt bij het fiets- en voetveer Zalkerveer. Ter plaatse van het veer is een kleine parkeerplaats. Halverwege het Veerpad ligt een doodlopende, verharde ontsluitingsweg naar een boerderij. In het gebied ten westen van het Veerpad liggen verschillende wandelpaden ter plaatse van het hardhoutooibos. De paden worden ontsloten via het veerpad en lopen in het noorden dood op de weilanden in de uiterwaard. Op de wandelpaden geldt dat honden aan de lijn moeten. Ten westen van het veer is de oever van de IJssel bereikbaar via een paadje. Hier zitten regelmatig mensen en wordt in de zomer gezwommen (rustplek op figuur 1). Vanaf deze plek zijn er geen fysieke belemmeringen om over de weilanden en de oever te lopen. Alleen sportvissers met een VISpas hebben officieel looprecht op de oever. Ten oosten van het Veerpad is de oever afgesloten met een hek en op de waterlijn is een raster geplaatst. Sportvissers met VISpas hebben loop- en visrecht. De fysieke mogelijkheden zijn echter beperkt. Westelijke oever zwem/zitplek LW-AF Klant vertrouwelijk Oostelijke oever 3 mei

3 Figuur 1 Ontwerp wandelpaden (kladversie) Klant vertrouwelijk - 3 -

4 Afweging varianten en ontwerp wandelpad De wens vanuit de omgeving en de gemeente is om een rondgaande wandelroute om Zalk te maken. De route verbindt een deels bestaande en geplande binnendijkse wandelroute (witte lijn op figuur 1) en bestaande wandelpaden in Zalkerbosch via de oever van de IJssel. Wandelaars zullen hoofdzakelijk vanuit het dorp Zalk en directe omgeving komen (850 inwoners). Fietsers zijn ook afkomstig vanaf het veer. Het ontwerp van de route en de bestaande paden is weergegeven in figuur 1. Hierbij is onderscheid gemaakt in fase 1 en 2. Fase 1 is onderdeel van het project Zomerbedverlaging IJssel en de vergunningaanvraag daarvoor. Fase 2 zal later gerealiseerd worden door de gemeente via een aparte aanvraag. Het wandelpad heeft de vorm van een graspad aangegeven met paaltjes. Wandelen is alleen toegestaan op de paden. Er worden borden geplaatst met honden aan de lijn en verboden voor honden (langs de oever van Zalkerbosch) en hierop wordt door de gemeente Kampen gehandhaafd. Ter hoogte van Bentickswelle sluit het pad aan op de wandelpaden vanaf landgoed Buckhorst binnendijks. De volgende varianten zijn hier afgewogen: een wandelpad door het natuurgebied naar de oever van de IJssel en een wandelpad buitendijks direct langs de teen van de dijk. Het pad door het natuurgebied is afgevallen, omdat het pad dan verschillende geulen kruist en zorgt voor verstoring van een rustgebied waar nu geen mensen mogen komen. Gekozen is voor een wandelpad langs de dijk, waarbij de oevers van de zuidelijke plas ten opzichte van de huidige situatie ontzien worden. Het voorstel is om hier het wandelpad in overleg met landgoed Buckhorst binnendijks langs de dijk te leggen. In noordelijke richting kruist het wandelpad de dijk en gaat het verder aan de buitendijkse zijde. Hier liggen de plassen voor een groot deel verder van het pad en worden begrensd door schapengaas. Honden zijn aangelijnd toegestaan. Tussen Bentickswelle en Zalkerbosch volgt het pad de oever van de IJssel en er is vanuit het dorp Zalk een kortsluiting. Voor een deel van het pad op de oever moet nog overeenstemming verkregen worden van de eigenaren. Honden zijn aangelijnd toegestaan. In Zalkerbosch is ervoor gekozen om de recreatie te zoneren. Ten westen van het Veerpad worden mensen via een wandelpad over de oever en langs de rand van het plasdras gebied geleid. Hierdoor is het gebied goed beleefbaar en worden doodlopende paden aangesloten en tegelijk het struinen dwars door het voor gebied verminderd. In dit deel van het gebied zijn honden verboden vanwege de (toekomstige) geschiktheid van het gebied voor steltlopers en kwartelkoning. Alleen de oever/rustplek direct naast het Veerpad blijft geheel toegankelijk, maar wordt begrensd van de rest van de uiterwaard. De bestaande paden in het bos worden verbonden via de bosrand. Op dit pad zijn honden aangelijnd toegestaan om een rondje mogelijk te maken vanuit het dorp naar het bos. Er is hier voorzien in een afscheiding in de vorm van een hek, beplanting of sloot om de toegang tot de uiterwaard af te sluiten. Vanuit bewoners is de wens geuit om een pad langs het oude theehuis naar de dijk te realiseren. De gemeente gaat dit in fase 2 onderzoeken. Dit is nu nog een particuliere weg. Ten oosten van het Veerpad is gekozen om de rust te behouden. Het oorspronkelijke idee om een wandelpad over de oever van de IJssel te realiseren is verlaten om zo verstoring van vogels, in het bijzonder de kwartelkoning, te voorkomen. De doorgaande route sluit aan op de huidige landbouwweg. De verharding van deze weg zal worden verwijderd, zodat het gebied alleen voor wandelaars en de beheerder toegankelijk wordt. De toegang naar de IJsseloever ten noorden van het pad blijft afgesloten voor wandelaars. Overige ontwikkelingen recreatie en Natura 2000 Vanuit het concept beheerplan Natura 2000 voor de Rijntakken zijn geen aanvullende maatregelen voorzien rond het terugdringen van recreatie. Prioriteit wordt gegeven aan de verbetering van het leefgebied van betreffende soorten. De verwachting is dat deze maatregelen van grotere betekenis zijn voor de betreffende soorten dan het terugdringen van verstoring door recreatie. Het beheerplan geeft aan dat bij uitwerking van inrichtingsprojecten die opgenomen zijn in dit beheerplan gekozen zal worden voor een zodanige inrichting dat een robuuste natuurlijke zonering van de recreatie plaats vindt. Klant vertrouwelijk - 4 -

5 2. Effecten van verstoring door recreatie op vogels De verandering van recreatieve druk heeft mogelijk gevolgen voor de verstoring van vogels. Er zijn geen effecten op de habitattypen en overige soorten. In deze paragraaf zijn eerst de effecten van recreatie op vogels in beeld gebracht en daarna specifiek voor de Natura 2000 instandhoudingdoelstellingen per vogelsoort(groep). Onderstaande gegevens over de verstoringgevoeligheid van vogels is afkomstig van de literatuurstudie naar de reactie van vogels op recreatie (Krijgsveld, et. al, 2008) 2 en de Factsheets van broedvogels in de Natura gebieden van Gelderland. 3 In de eerste literatuurstudie staat dat de mate van verstoring wordt bepaald door de reactie van vogels afhankelijk van de situatie en gevoeligheid en de kenmerken van de verstoringsbron. De relevante kenmerken van de verstoringsbron zijn: intensiteit, duur en frequentie, voorspelbaarheid, type verstoringsbron, afstand tussen vogel en verstoringsbron. Deze worden achtereenvolgens specifiek voor het plangebied belicht. Bij intensiteit gaat het om de grote van de groep. Hoe groter de groep, hoe meer bedreigend. In het plangebied gaat het om wandelaars die zich grotendeels in kleine groepen of tweetallen verplaatsen. Het aantal wandelaars in het plangebied is beperkt. Uitgaande dat 60% van de mensen regelmatig (waarvan het grootste deel 1-4 uur per week) wandelen (CBS Statline), dan gaat het om ruim 500 potentiële wandelaars. De intensiteit zal op de plaatsen waar markering wordt aangebracht en bij openstelling van de oever van de IJssel voor wandelaars toenemen en daarmee de verstoring. In alle gevallen worden de paden echter ook in de huidige situatie al gebruikt door sportvissers en/of wandelaars. De intensiteit in het noordelijk deel van Zalkerbosch zal geringer zijn, omdat daar geen honden worden toegestaan. Hoe frequenter een verstoring optreedt en hoe langer het duurt, des te groter de verstoring. Wanneer een gebied in zijn geheel openstaat of recreatie voortdurend voorkomt zijn de gevolgen van verstoring groter, dan waneer een vogel zich kan terugtrekken of wanneer een dag grotendeels onverstoord verloopt. De concentratie van wandelaars in het plangebied zal naar verwachting in het weekend zijn. Dan komen er regelmatig wandelaars langs die af en toe blijven zitten. Door de weeks zijn er rustige dagen, waarin geen tot weinig verstoring optreedt. Voor het oostelijk deelgebied van Zalkerbosch geldt dat daar de dagelijkse landbouwkundige werkzaamheden afnemen doordat het agrarische bedrijf verdwijnt. Voorspelbaarheid van gedrag zorgt ervoor dat het verstorend effect afneemt. Vogels wennen eraan dat wandelaars over een pad lopen en er niet van afwijken. Bij Bentickswelle en op de oever van het Zalkerbosch wordt het struinen door de uiterwaard en daarmee de onvoorspelbaarheid vermindrd, doordat mensen over een pad geleid worden. Van alle verstoringsbronnen op het land veroorzaken (loslopende) honden veel verstoring, wandelaars minder en fietsers nog minder. In het ontwerp is ervoor gekozen om honden aangelijnd toe te staan waar dat nu al de situatie is. Bij Bentickswelle komt een aanlijngebod waar nu honden los mogen lopen, waardoor de verstoring afneemt. Ten noorden van het bos in Zalkerbosch komt een nieuw pad waar honden aan de lijn zijn toegestaan, hier neemt de verstoring toe. Deze wordt beperkt door het pad fysiek te begrenzen. Voor de graslanden van Zalkerbosch komt een hondenverbod. Hier neemt de verstoring af. Naarmate verstoringsbron en vogel verder van elkaar verwijderd zijn, wordt het verstorende effect kleiner. De verstoringsafstand is afhankelijk van de soort en de omgeving. De mate van gevoeligheid is in 3 categorieën benoemd met de volgende verstoringsafstanden: groot (>300 m) gemiddeld ( m) matig (<100 m) In Bentickswelle komt de zuidelijke plas buiten de verstoringszone te liggen, doordat de dijk een visuele barrière vormt. Het noordelijk deel valt geheel binnen de verstoringszone van 300 meter. Hetzelfde geldt voor het pad tussen Bentickswelle en Zalkerbosch. Hier is de uiterwaard 100 meter breed. In het oostelijk deel van Zalkerbosch is de verstoringszone van 100 meter maatgevend vanwege de kwartelkoning (zie onder). Er is een verstoringsvrije kern van 2,5 ha (5 ha als er geen sportvissers aanwezig zijn). In het westelijk deel van Zalkerbosch is de grootste verstoringsafstand van 300 meter of meer maatgevend vanwege de steltlopers. Het gehele gebied valt binnen de Klant vertrouwelijk - 5 -

6 verstoringszone. Voor de omvang van de verstoringszones geldt dat ze (m.u.v. de zuidelijke plas van Bentickswelle, waar ze afnemen) gelijk zijn aan de huidige situatie, omdat al sprake is van aanwezigheid van sportvissers, wandelaars en fietsers. Samengevat zal er sprake zijn van een lichte toename van de verstoring, doordat markeringen worden aangebracht en daardoor extra wandelaars worden aangetrokken. Hiertegenover staat een positief effect door zonering en afname van struinende mensen in Zalkerbosch en het afleiden van wandelaars naar binnendijks bij de zuidelijke plas van Bentickswelle. Tevens is er een positief effect ten opzichte van de huidige situatie door het verbod voor honden ter plaatse van het plasdras-gebied (ten westen van het veerpad) in Zalkerbosch en het aanlijngebod ter plaatse van Bentickswelle. 3. Toetsing aan instandhoudingsdoelen A119 Porseleinhoen Doel: Voor het porseleinhoen geldt een doelstelling voor de uitbreiding van de omvang en verbetering van de kwaliteit van het leefgebied voor 20 broedparen. Huidig en potentieel voorkomen: De soort is onder andere te vinden in de rietmoerassen bij Scherenwelle, in de Hoenwaard en langs de oevers bij de Vreugderijkerwaard en is nog niet aangetroffen in Bentickswelle. Het aantal broedparen van porseleinhoen verschilt van jaar tot jaar en houdt verband met inundaties in mei en juni. Bij omvangrijke inundaties in deze periode vestigen zich enkele tientallen paren in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel. In droge voorjaren worden hooguit enkele paren vastgesteld (ontwerp-aanwijzingsbesluit). De laatste jaren wordt de doelstelling niet gehaald. 34 De moerassen in Bentickswelle bieden potentieel leefgebied voor het porseleinhoen. De situatie na inrichting en peilopzet is gunstig voor het porseleinhoen. Bentickswelle is vooralsnog niet aangewezen als kerngebied voor de soort in het concept beheerplan Natura A119 Porseleinhoen Het porseleinhoen is matig gevoelig voor verstoring door wandelaars, waarbij het effect groter is in kleine gebieden en in de broedtijd. Ter plaatse van de zuidelijke moerassen vermindert de verstoring, doordat wandelaars binnendijks geleid worden. In het noorden ligt het pad buitendijks en een deel van de moerassen binnen de verstoringszone van 100 meter. Hier is een negatief effect door een toename van wandelaars en een positief effect door een aanlijngebod voor honden. Het moeras dieper het gebied in ligt buiten de verstoringszone, waardoor er een plek is waar porseleinhoen zich terug kan trekken. Conclusie mbt instandhoudingsdoelstellingen voor zomerbedverlaging Er zijn positieve en negatieve effecten als gevolg van de realisatie en zonering van het recreatief gebruik. Het wandelpad, de zoneringsmaatregelen en het aanlijngebod tezamen leveren geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van de kwartelkoning. De conclusie uit de passende beoordeling zomerbedverlaging Beneden-IJssel blijft ongewijzigd. Met in acht name van mitigerende maatregelen, heeft het project Zomerbedverlaging Beneden-IJssel geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van porseleinhoen tot gevolg. Er zijn gevolgen voor het behalen van de instandhoudingsdoelstelling. Cumulatie is alleen in positieve zin aan de orde. Klant vertrouwelijk - 6 -

7 A122 Kwartelkoning Doel: Voor de kwartelkoning geldt een doelstelling voor de uitbreiding van de omvang en verbetering van de kwaliteit van het leefgebied voor 60 broedparen. Huidig en potentieel voorkomen: De soort komt voor op extensief beheerde, half open tot open graslanden over de gehele loop van de IJssel. Het aantal broedparen ligt met gemiddeld 20-30, onder de in het instandhoudingsdoelstelling genoemde aantal 34. Binnen het effectgebied van de vergraving van het zomerbed zijn de uiterwaarden Scherenwelle, Vreugderijkerwaard, Gelderdijkse Waard en Hoenwaard heel belangrijk voor deze soort. Zalkerbosch en Bentickswelle/ Aerselt Weerde zijn belangrijk, waarbij de soort in redelijke aantallen gebruik maakt van het gebied. Tijdens veldonderzoek in 2012 is de soort niet aangetroffen in Bentinckswelle 5. Zalkerbosch is in 2012 niet onderzocht. De graslanden zijn in de huidige situatie vanwege het agrarisch gebruik minder geschikt, maar worden na de inrichting geschikt leefgebied voor de kwartelkoning. De stroomdalgraslanden en vochtige natuurlijke graslanden van Zalkerbosch zijn in het beheerplan Natura 2000 aangewezen als kerngebied voor de kwartelkoning. A122 Kwartelkoning De gevoeligheid voor verstoring van de kwartelkoning is matig, effecten op populatieniveau zijn onbekend. De verwachting is dat wandelaars een negatief effect hebben. In Zalkerbosch is gekozen voor zonering van de recreatie door realisatie van een rondgaande wandelroute ten westen van het Veerpad en geen voorzieningen ten oosten van het Veerpad. Dit biedt de mogelijkheid om wandelaars te geleiden, die nu zelf vanaf de doodlopende wegen gaan struinen door het gebied. Anderzijds trekt het pad mogelijk extra mensen het gebied in, die een verstorend effect kunnen hebben op de kwaliteit als broedgebied. De wandelroute zal vooral gebruikt worden door mensen uit Zalk, waardoor de druk beperkt blijft. In de huidige situatie komen mensen naar de veerstoep en zwemmen/zonnen bij het strandje daar en wordt er gevist vanaf de oever van de IJssel. Er is een negatief effect door een toename van wandelaars en een positief effect door zonering en een verbod voor honden. Bij een verstoringszone van 100 meter is er ten oosten van het Veerpad een verstoringsvrije kern van 2,5 ha en 5 ha als er geen sportvissers aanwezig zijn. In het westelijk deel van Zalkerbosch is er een verstoringsvrije kern van 2 ha. De graslanden die direct grenzen aan het pad in Bentickswelle worden afgeschermd door een hek met schapengaas. De graslanden liggen binnen de verstoringszone van de kwartelkoning. In het zuiden en richting de oever van de IJssel zijn er geschikte gebieden buiten de verstoringszone waar de kwartelkoning zich terug kan trekken. De graslanden tussen Bentickswelle en Zalkerbosch zullen naar verwachting in de huidige en toekomstige situatie minder belangrijk zijn voor de kwartelkoning vanwege het agrarisch gebruik en de beperkte breedte. Conclusie mbt instandhoudingsdoelstellingen voor zomerbedverlaging Er zijn positieve en negatieve effecten als gevolg van de realisatie en zonering van het recreatief gebruik. Het wandelpad, de zoneringsmaatregelen en het hondenverbod tezamen leveren geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van de kwartelkoning. De conclusie uit de passende beoordeling zomerbedverlaging Beneden-IJssel blijft ongewijzigd. Het project Zomerbedverlaging Beneden-IJssel heeft, met in achtname van mitigerende maatregelen, geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van kwartelkoning tot gevolg. Er zijn gevolgen voor het behalen van de instandhoudingsdoelstelling. Cumulatie is niet aan de orde. Klant vertrouwelijk - 7 -

8 A229 IJsvogel Doel: Voor de ijsvogel geldt een doelstelling voor het behoud van de omvang en kwaliteit van het leefgebied voor 10 broedparen. Huidig voorkomen: De soort komt verspreid over het gebied voor en broedt vooral in wortelkluiten van omgevallen bomen. De ijsvogel foerageert in helder, ondiep al dan niet stromend water, veelal vanaf een uitkijkpunt. In 2012 is in Bentinckswelle een nestlocatie van de ijsvogel vastgesteld. 5 A229 IJsvogel Er zijn geen verstoringsafstanden voor de IJsvogel bekend. Verstoring door recreanten bestaat ondermeer uit vertrappen van nesten in oevers. De IJsvogel broedt in het deel van de plassen met wilgenbegroeiing. Dit ligt buiten de invloedssfeer van het wandelpad. Er worden geen effecten verwacht. Conclusie mbt instandhoudingsdoelstellingen voor zomerbedverlaging met gewijzigd inrichtingsplan Bentickswelle Het wandelpad heeft geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van de ijsvogel tot gevolg. De conclusie uit de passende beoordeling zomerbedverlaging Beneden-IJssel blijft ongewijzigd. Het project Zomerbedverlaging Beneden-IJssel heeft, met in achtname van mitigerende maatregelen, geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van de ijsvogel tot gevolg. Er zijn gevolgen voor het behalen van de instandhoudingsdoelstelling. Cumulatie is niet aan de orde. A197 Zwarte stern Doel: Voor de zwarte stern geldt een doelstelling voor het behoud van de omvang en kwaliteit van het leefgebied voor 50 broedparen. Huidig voorkomen: De zwarte stern komt op verschillende plekken in de uiterwaarden voor, waaronder bij Vreugderijkerwaard, Oldeneel, Scherenwelle, Bentinckswelle (zuidelijke plas en potentieel op nestvlotjes in de plas bij de IJssel) en de Enk. In Scherenwelle gaat het om een groeiende populatie van 40 broedparen in 2012, in Bentinckswelle schommelt het aantal en zijn in broedparen geteld. 5 Van nature broedt de zwarte stern voornamelijk op krabbenscheervegetaties. Het doelaantal wordt de laatste jaren niet gehaald. 34 Zwarte sterns eten in de broedtijd veel insecten en andere kleine ongewervelde dieren. Naast een voldoende groot aanbod van insecten is de aanwezigheid van visrijk water binnen een straal van 5 km van het nest van belang. A197 Zwarte stern In foerageergebied is de gevoeligheid matig en op broed-, slaap- en rustplaatsen is de Zwarte Stern zeer gevoelig voor verstoring. Doordat het pad ter plaatse van het broedgebied (zuidelijke plas) wordt omgeleid naar binnendijks en een aanlijngebod gaat gelden, vermindert de verstoring. In het noorden ligt het pad wel langs een potentiëel foerageergebied. Hier is een negatief effect door een toename van wandelaars en een positief effect door een aanlijngebod voor honden. Conclusie mbt instandhoudingsdoelstellingen voor zomerbedverlaging Het wandelpad, de zoneringsmaatregelen en het aanlijngebod tezamen leveren geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van de kwartelkoning. De conclusie uit de passende beoordeling zomerbedverlaging Beneden-IJssel blijft ongewijzigd. Het project Zomerbedverlaging Beneden-IJssel heeft, met in achtname van mitigerende maatregelen, geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van de zwarte stern tot gevolg. Er zijn gevolgen voor het behalen van de instandhoudingsdoelstelling. Cumulatie is niet aan de orde. Klant vertrouwelijk - 8 -

9 Niet-broedvogels Uiterwaarden IJssel In deze paragraaf zijn de effecten van het project zomerbedverlaging op de instandhoudingsdoelstellingen van nietbroedvogels in beeld gebracht. Voor de effectbeoordeling zijn de volgende functionele groepen relevant: Steltlopers (scholekster, kievit, grutto, tureluur, wulp) Grasetende overwinterende watervogels (kolgans, grauwe gans, smient wilde zwaan, kleine zwaan) Steltlopers Voor een uitgebreide toelichting op de huidige situatie en doelstellingen wordt verwezen naar de passende beoordeling. Bentickswelle is heel belangrijk gebied voor scholekster, kieviet en grutto en matig belangrijk voor wulp en tureluur. Zalkerbosch is een belangrijk gebied voor scholekster, kieviet en grutto en matig belangrijk voor wulp en tureluur. De gebieden worden gebruikt als slaapplaats en foerageergebied. Steltlopers (scholekster, kievit, grutto, tureluur, wulp) Scholekster, tureluur en grutto zijn gemiddeld gevoelig voor verstoring en wulp is gemiddeld tot groot gevoelig. Het zuidelijk deel met moeras en open water is minder geschikt als foerageergebied voor steltlopers. Het noordelijk deel van Bentickswelle en het gedeelte tussen Bentickswelle en Zalkerbosch ligt in zijn geheel in de verstoringszone, maar wordt wel begrensd door een hek met schapengaas. De verstoring neemt toe door het aantrekken van wandelaars door het pad, maar is in de huidige situatie ook aanwezig door het looprecht van sportvissers. Vanwege de beperkte breedte van de plasdraszone (50 meter) tussen Bentickswelle en Zalkerbosch is het belang van dit gebied voor steltlopers beperkt. Het plasdrasgebied van Zalkerbosch ligt in zijn geheel binnen de verstoringszone. Er is een negatief effect door een toename van wandelaars en een positief effect door zonering, het tegengaan van struinen door de graslanden en een verbod voor honden. Conclusie mbt instandhoudingsdoelstellingen voor zomerbedverlaging Het wandelpad, de zoneringsmaatregelen en het hondenverbod en aanlijngebod tezamen leveren geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van de kwartelkoning. De conclusie uit de passende beoordeling zomerbedverlaging Beneden-IJssel blijft ongewijzigd. Het project Zomerbedverlaging Beneden-IJssel heeft verstoring van scholekster, kievit, grutto, tureluur en wulp tot gevolg, maar dat heeft geen gevolgen voor het behalen van de instandhoudingsdoelstelling. De effecten zijn niet significant. Ook wanneer de effecten van het project Zomerbedverlaging in samenhang met effecten van andere projecten wordt bezien, komt het behalen van de instandhoudingsdoelstellingen voor de scholekster, kievit, grutto, tureluur en wulp niet in gevaar. Klant vertrouwelijk - 9 -

10 Grasetende overwinterende watervogels Voor een uitgebreide toelichting op de huidige situatie en doelstellingen wordt verwezen naar de passende beoordeling. Bentickswelle is belangrijk tot heel belangrijk gebied voor ganzen, wilde eend, smient en krakeend. Zalkerbosch is een belangrijk gebied voor ganzen en krakeend. De gebieden worden gebruikt als slaapplaats en foerageergebied. Grasetende overwinterende watervogels (kolgans, grauwe gans, smient wilde zwaan, kleine zwaan) Zwanen zijn gemiddeld gevoelig voor verstoring buiten het broedseizoen en op grasland is de verstoring geringer dan op water. Smienten zijn gemiddeld verstoringsgevoelig en foerageren deels s nachts. Krakeend is een relatief verstoringsgevoelige soort van ondiep water en aangrenzende landbouwgebieden. De effecten zijn voor de graslanden vergelijkbaar met de effecten op steltlopers. Daarnaast profiteren de watervogels van het afleiden van het wandelpad naar binnendijks bij Bentickswelle en het aanlijngebod ter plaatse. Voor de soorten is voldoende foerageergebied aanwezig, zodat de gunstige staat van instandhouding niet in gevaar komt. Conclusie mbt instandhoudingsdoelstellingen voor zomerbedverlaging met gewijzigd inrichtingsplan Bentickswelle Het wandelpad, de zoneringsmaatregelen en het hondenverbod en aanlijngebod tezamen leveren geen verstoring en/of verslechtering van het leefgebied van de kwartelkoning. De conclusie uit de passende beoordeling zomerbedverlaging Beneden-IJssel blijft ongewijzigd. Het project Zomerbedverlaging Beneden-IJssel heeft verstoring van de kolgans, grauwe gans, smient, wilde zwaan en kleine zwaan tot gevolg, maar dat heeft geen gevolgen voor het behalen van de instandhoudingsdoelstelling. De effecten zijn niet significant. Ook wanneer de effecten van het project Zomerbedverlaging in samenhang met effecten van andere projecten wordt bezien, komt het behalen van de instandhoudingsdoelstellingen voor genoemde soorten niet in gevaar. De conclusie uit de passende beoordeling zomerbedverlaging Beneden-IJssel blijft na de aanvullende toetsing van de wandelpaden gelijk: Als gevolg van het project Zomerbedverlaging Beneden-IJssel zijn er geen significante effecten op de instandhoudingdoelen voor de aangewezen natuurlijke habitats en de habitats van soorten in een Natura gebied. Bronnen: 1 DHV, Zomerbedverlaging Beneden-IJssel, Passende Beoordeling. In opdracht van Programmadirectie Ruimte voor de Rivier. 2 Krijgsveld, Smits, van der Winden, Verstoringsgevoeligheid van vogels. Update literatuurstudie naar de reacties van vogels op recreatie. In opdracht Vogelbescherming Nederland. 3 Sierdsema et al 2008, Factsheets van broedvogels in de Natura 2000-gebieden van Gelderland. 4 Website SOVON 5 Wallink, september 2012, Ecologisch onderzoek KRW IJsseluiterwaarden Dieren- Wilsum; Inventarisatie van natuurwaarden ihkv de Flora- en faunawet en Natuurbeschermingswet, Ecogroen advies Klant vertrouwelijk