Nieuws van het front DUIDING

Transcriptie

1 WEKELIJKSE OORLOGSKRANT WEEK 43 (24 TOT 30 OKTOBER 1915) Gazet van Oostende Abonnementsprijs: GRATIS Uitgever: V.U. Kristof Beuren, Stadssecretaris, Vindictivelaan 1, 8400 Oostende Verschijningsmoment: elke vrijdag vanaf 8 augustus 2014 Plaatsen van verschijning: Toerisme Oostende - UiT-loket, CC De Grote Post, Hendrik Serruyslaan 18A - Thuisloket, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Bibliotheek Kris Lambert, Wellingtonstr. 7 - dienst Cultuur, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Vuurtorenwijk: Bakkerij Maenhout, Voorhavenlaan Raversijde: Kruidenier de 4 seizoenen, Nieuwpoortsesteenweg 919A - Zandvoorde: Bakkerij Filip, Zandvoordedorpstr Stene: Deneubourg, Gistelsesteenweg Westerkwartier: Bakkerij Hioco, Torhoutsesteenweg 102 Aankondigingen worden aangenomen: dienst Cultuur stad Oostende tel.: 059/ cultuur@oostende.be Volg ons dagelijks op Nieuws van het front Balkan - Servië 24 oktober - Bulgaarse troepen voorkomen dat Britse-Franse troepen die vanuit Saloniki oprukken, het in moeilijkheden verkerende Servische leger tegemoetkomen (zie Gazet van Oostende - Week 39, 40, 41 & ). Bron: I. WESTWELL, De Eerste Wereldoorlog dag na dag, Aartselaar, Zuidnederlandse Uitgeverij n.v., 2013, pp. 79. Bulgaren een aanval in op de spoorwegverbinding tussen Saloniki (Griekenland) en Nish (Servië). Niet enkel spoorwegverbindingen maar ook rivieren en bruggen hadden een groot strategisch belang. Op de tekening een voorstelling van de gevechten tussen Bulgaren en Serviërs voor de controle van een brug. Italië oktober - Oostenrijks-Hongaarse luchtaanval op Venetië. DUIDING Geen enkele Italiaanse stad lag meer onder vuur tijdens W.O. I dan Venetië. Op 24 mei 1915 vielen de eerste bommen op Venetië. De stad kreeg in totaal 42 luchtaanvallen te verduren waarbij 52 burgers gedood en 84 verwond werden. Naast het menselijke lijden was de schade aan het (kunst-)patrimonium erg groot. Het Arsenaal, het station en het Sint-Marcoplein werden herhaaldelijk Onherstelbare schade werd aangericht tijdens de nachtelijk raid van 24 op 25 oktober. Een Oostenrijks-Hongaars vliegtuig dropte een bom op de Chiesa degli Scalzi waardoor een unieke plafondfresco van Tiepolo voorgoed verloren ging.

2 Gazet van Oostende WEEK 43 (24 TOT 30 OKTOBER 1915) en st Cu ltu ur WEKELIJKSE OORLOGSKRANT In de pers werd de aanslag op de Italiaanse kerk vergeleken met de barbaarse brandstichting van Leuven in augustus 1914 (zie Gazet van Oostende - Week ). Di &ROOHFWLH (UZLQ 0DKLHX Duitse prent van de Oostenrijk-Hongaarse luchtaanval op Venetië. Het arsenaal staat in brand. %URQ,OOXVWULHUWH *HVFKLFKWH GHV :HOWNULHJHV GULࡇH %DQG 8QLRQ 'HXWVFKH 9HUODJVJHVHOOVFKDࡄ 6WXࡇJDUW %HUOLQ /HLS]LJ :LHQ &ROOHFWLH (UZLQ 0DKLHX )RWR YDQ GH ZHUHOGYHUPDDUGH SODIRQGIUHVFR YDQ 7LHSROR LQ GH &ڤ KLHVD GHJOL 6FDO]L ڥ LQ 9HQHWL %URQ ࡋH,OOXVWUDWHG :DU 1HZV %HLQJ D 3LFWRULDO 5HFRUG RI WKH *UHDW :DU 9ROXPH SDUW /RQGRQ,OOXVWUDWHG /RQGRQ 1HZV 6NHWFK /WG &ROOHFWLH (UZLQ 0DKLHX 'H /HJHUERGH RNWREHU %URQ KࡇS ZZZ YODDPVH HUIJRHGELEOLRWKHHN EH nieuws/2011/10/2084-kuleuven-digitaliseert legerbode. Internet, laatst geraadpleegd op 27/10/2015.

3 Gedicht DUIDING Soldaat James Martin staat bekend als de jongste Australische soldaat die stierf tijdens W.O. I. Hij was slechts veertien jaar en negen maanden oud en behoort hiermee tot de lijst van twintig gekende Australische toen ze overleden in de oorlog. Tegen de wil van zijn familie in, gaf hij zich op in de Australian Imperial Force op 12 april Martin verklaarde bij zijn in- Vertaald uit het Frans door Bart Van den Bossche. Bron: G. BUELENS (samenstelling en verantwoording), De 100 beste gedichten van de Eerste Wereldoorlog, Antwerpen, Veen Bosch & Keuning uitgevers n.v., pp Midden-Oosten - Turkije 25 oktober - Glenart Castle. Eind augustus 1915 scheepte hij in op de ting Gallipoli (zie Gazet van Oostende - Week 33, 32, 31 en vorige ). Onderweg werd het schip onder vuur genomen door een Duitse onderzeeër. James Martin kon gered worden nadat hij vier uur in het water had gedobberd. Gedurende zijn verblijf in Gallipoli schreef hij een brief naar zijn familie waarin hij het volgende vermeldt: from us. Ook vroeg hij dat ze zich geen zorgen zouden maken: I am doing splendid over here. Op 25 oktober 1915 werd Martin naar het hospitaalschip geëvacueerd omdat waaraan hij overleed. Internet, laatst geraadpleegd op 23/10/ leed. Hij werd de dag nadien begraven op zee. W.O. I (Gallipoli). geraadpleegd op 27/10/2015.

4 Het Oorlogskruis DUIDING Op 25 oktober 1915 werd in België het bronzen Oorlogskruis in het leven geroepen en toegekend aan binnen- en buitenlandse militairen van de land-, zee of luchtmacht. Het kruis bekroonde niet alleen daden van moed maar ook het behalen van vijf frontstrepen (d.i. drie jaar frontdienst waarbij een eerste streep na een jaar en de volgende strepen telkens na zes maanden werden uitgereikt), goed gedrag, vrijwilli- in een gevechtseenheid, ontsnapte krijgsgevangenen die opnieuw in militaire dienst gingen of militairen die wegens verwondingen op non-actief werden geplaatst. Het ereteken kon postuum worden verleend; raals en soldaten die gedood werden door de vijand, ontvingen een benoeming tot ridder in de Orde van Leopold II met palm en ontvingen ook het Oorlogskruis. Op het lint van het Oorlogskruis konden zich volgende tekens bevinden: een vermelding bij regimentsdagorder; 29 oktober mei 1935), bekend van haar pionierswerk als sociaal werkster, waarschuwt de president van de Verenigde Staten Woodrow Wilson over de gevaren die het instappen in de Eerste Wereldoorlog met zich kan brengen. een vermelding bij brigadedagorder; vermelding bij divisiedagorder; A voor een vermelding bij legerdagorder; vijf bronzen palmen worden door een zilveren palm en vijf zilveren palmen worden door een gouden palm vervangen. vervangen door de eerder beschreven palmen. Een nestel, koord of fourragère in de kleur van een Belgische Ridderorde kon in miniatuurversie op het lint worden aangebracht voor verdiensten van volledige eenheden zoals een regiment of een divisie. Dit voor minstens twee citaties op het legerdagorder. Het Oorlogskruis werd dan toegekend aan de vlag van deze eenheid en daarom soms vaandeldecoratie genoemd. De medaille in de vorm van een kruis vertoont tussen de armen twee gekruiste zwaarden. In het medaillon staat een leeuw afgebeeld. De ommezijde is identiek het koninklijk monogram A van Albert I vervangt de leeuw. Het lint is rood met vijf groene strepen. Internet, laatst geraadpleegd op 22/10/2015. Algemeen nieuws guerre en Kriegskreuz genoemd, werd op 25 oktober 1915 bij Koninklijk Besluit in het leven geroepen. Internet, laatst geraadpleegd op 22/10/2015. Jane Addams was een Amerikaanse sociaal de Eerste Wereldoorlog hield ze vurige pleidooien voor de vrede wat haar het verwijt opleverde pro-duits te zijn. In 1940 kreeg ze in de V.S. een postzegel met haar beeltenis. Jane Addams.

5 24 oktober - Het perk P van ons stedelijk kerkhof, waar sedert 26 juni de duitschers worden begraven, is vol - er liggen 223 duitschers in - van heden af zullen de begravingen geschieden in het perk T. In Oostende werden de gesneuvelde soldaten aantal doden liep snel op waardoor in het najaar van 1915 een nieuw perk in gebruik moest worden genomen. DUIDING Toen de oorlog uitbrak, propageerde president Wilson een neutrale houding van de VS en was hij volgende mening toebedeeld over de oorlog: a cause with which we have nothing to do, whose causes cannot touch us. Die visie veranderde echter door (zie Gazet van Oostende - Week ) waarbij 124 Amerikanen het leven lieten. De publieke opinie was voorstander van een Amerikaanse interventie in de oorlog en de president begon maatregelen te nemen om Amerika militair voor te bereiden op een oorlog. Als voorzitster van de Women s Peace Par- gen president Wilson: At this crisis of the - ons fear instead of trust us. It has been the proud hope of American citizens who love - to a lasting peace, but of aiding toward a gradual and proportional lessening of that vast burden of armament which has crus- Haar verzet werd niet in dank afgenomen; ze werd zwart gemaakt in de pers en ontslaan uit the Daughters of the American Revolution. Maar ze vond in haar medewerking aan de voedselvoorzieningen die opgezet werden door Herbert Hoover een uitlaatklep voor haar humanitaire inzet. Dagelijkse optekening van de Oostendse gebeurtenissen - Hierover schreef ze in het boek Peace and Bread in Time of War (1922). In mei 1915 presideerde ze in Den Haag het Vrouwenvredescongres, en bij die gelegen- Balch de Internationale Vrouwenliga voor Vrede en Vrijheid op. Zij was lid van de Amerikaanse Anti-Imperialistische Liga en stichter van zowel de American Civil Liber- Addams de Nobelprijs voor de Vrede. Bronnen: peace/laureates/1931/addams-bio.html. Internet, laatst geraadpleegd op 23/10/ Niets bijzonders te melden, tenzij dat van heden af de elektrieke tram (beter gekend onder den naam van kluite- centiemen kan men dus rijden van aan het einde van de Victorialaan (Vuurtoren) tot tegen Mariakerke. tel vlak voor de oorlog met op de voorgrond een elektrische tram. Vermits een kort ritje met de wagon, genomen in 1915 ter hoogte van het kruispunt Koningsstraat en de Van Iseghemlaan. Oostendenaars konden de tram nemen - transport van troepen en bevoorrading. drukt en verkocht als oorlogssouvenir.

6 Pierre Wellecomme was een Oostends delijk 1943 gevestigd was in de Van de echte voornaam van de fotograaf. en kwam op een eigenaardige manier aan zijn andere voornaam. Eduard Kerckvoorde die de eigenaar en uitbater van de Cinema Palace was, waar maar liefst vijf werknemers dezelfde voornaam hadden. Om alle Eduards uit elkaar te houden, gaf Jean Kerckvoorde elk van de vijf medewerkers een andere voornaam en werd Eduard Wellecomme Pierre. Voor de rest van zijn leven bleef hij die tweede voornaam gebruiken. Eduard, alias Pierre, foto-prentkaarten uit over de Duitse met de kostbare glazen clichés is gebeurd, weet niemand nog te vertellen. De foto-prentkaarten werden pas na W.O. I uitgegeven. (zie ook Gazet van Oostende - Week ) Renteniersleven bij de artillerie Plots gaat alles heel snel. Valentin wordt op zijn beurt bestemd voor de 28 oktober 1915 ment op transport gesteld van Saint-Lô naar Eu, Seine-Maritime bij Dieppe. De mannen reizen in bomvolle treinen, evenveel burgers als militairen. Er zijn lange haltes in allerlei onooglijke stationnetjes. Ze reizen in 3 de klas, dan in 2 de, veranderen van trein, en voor de laatste etappe wordt hun wagon vastgekoppeld aan een goederentrein. 24 uur duurt de reis. In Eu slapen ze aanvankelijk op stro in een verlaten fabriek en ze mogen meteen op een paard klimmen. Ze krijgen een kapotjas, een nieuwe broek en een nieuwe jas. In de artillerie draagt men een ander uniform. Ze ontvangen borstel en roskam om de dieren te verzorgen. Zijn eerste paard heet Jack, en deugt niet. Zijn tweede lijkt op een ezel, maar valt voor de rest nog mee. Het wordt een heerlijke tijd, huizingen naar hoeven, zolders, schuren en stallen, in één woord: een renteniersle- want het wordt koud, en om spannende de jrg., september 1980, nr. 9, pp oktober - Op de markt, noch boter, noch eieren. De aardappelen verduren van markt- ctm. het steen en zijn daarbij zeer moeilijk om krijgen. De groensels en het fruit zijn aan nagenoeg dezelfde prijzen als verleden week. De duitsche overheid eischte he- peerden in te plaatsen. Tezelvertijd werd al het hout - waaronder van eerste kwaliteit - in dien hangaar liggend, opgeeischt en door pioniers buiten gezet. Te rekenen van den 1 n November moeten de Oostendsche beenhouwers slachten in de vischmijn. Het slachthuis Carbon wordt veranderd in eene worstenfabriek, ten dienste der duitschers natuurlijk. Electriciens en smeden zijn, op stadskosten, met de inrichting ervan bezig. 29 oktober ter van den lokaalhouder der schenkzaal van de Cooperatief der Staatsbedienden, aangehouden voor de zaak der liedjes Ma De oorlog van Valentin onderbroeken omdat ze zo vlug verslijten in het zadel. Het achterste ziet af, maar er is genoeg jodiumtinctuur voorhanden. Ook kaki zakdoeken zijn welkom, maar vooral geen rode zoals zijn moeder eerst had opgestuurd. Hij vindt nieuwe vrienden, Robert Duthoit voor wie hij thuis ook onderbroeken bestelt, en Rodolphe De Buck. Vergeet zijn moeder niet hem een potlood te sturen? En ook een elektrische lamp, want ze bevinden zich vaak op zeer donkere plaatsen, een lamp in Frankrijk kost 5 frank, wat veel te duur is; in Londen is het maar 2 shilling. Als ze in boerderijen worden ondergebracht, kunnen ze het goed vinden met de boeren en mogen ze met hen aan tafel eten, krijgen melk, suiker, cider, in deeg gebakken aardappeltjes en taart. Anderhalf uur per dag wordt aan paardrijden besteed. De instructeur zit met de zweep achter hen aan, om de paarden te laten draven of galopperen en zijn mannen te harden. Voor de Op 28 oktober ontvangt Valentin een briefkaart van zijn vriend, Maurice Lejour die reeds aan het front is: 28 oktober 1915 Ik heb je laatste twee brieven goed ontvangen. Je gelaten. Men zal zich herinneren dat over poste, Kristinastraat, gehouden door Mevr. ting terug open te doen mits betaling eener paper. 30 oktober - Heden morgen werd alhier ten zijnent, Amsterdamstraat, aangehouden, de sergeant-majoor Désiré Hoornaert van het 3 e linie, alhier gezien zijnen ziekelijken en sedert meer dan een jaar verstoken op den zolder zijner woonst. Zijn verblijf werd zoo stipt mogelijk geheim gehouden; zelfs toen zijne vrouw (Florence Vergison) op 28 n kwam hij van den zolder niet af voor de doopplechtigheid. Men denkt dat hij door een vrouwspersoon beklapt is geworden. der Duitsche barbaren: oorlogsnota s, Oostende, 15 oktober 1914 tot 17 oktober 1918, s.p. Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert, Fonds Ostendiana. is van Eu! Ik was er en heb het me niet beklaagd. Voor de post van conducteur maak je geen kans. - hem op stap geweest. Beeld je in dat die knaap zich elke dag bezuipt als een beroepsboemelaar! Je kan je geen ongedisciplineerder soldaat voorstellen! iemand anders. Ik moet hieraan wel toevoegen dat hij blaakt van gezondheid. Ik heb alle oude kennissen van Saint-Lô ontmoet, o.a. Dethier, en an- mannen hadden mijn overgang naar de artillerie grondig bestudeerd en kenden mijn dossier tot in de kleinste details. Dat vond ik hoogst amusant. van je moeder in Londen, als ik daar toevallig te- bezoeken. Groeten aan De Laet. Je vriend, Bron: J. DEWAELE, De oorlog van Valentin. Brieven van Oostendenaar Valentin Dewaele, kanonnier aan het

7 Stadsnieuws industriële burgerij. Ze monopoliseerden de politieke en economische macht. Beide deden het in hun broek voor de volksmassa s en het spook van de revolutie. Volgens de Belgisch-Canadese - - Weerkundige waarnemingen - Onze Oostendse gesneuvelden dienstplichtige sinds 1911, 3 e stamboeknr , Oostende op 1 ma. 1891, werktuigkundige, wonende met zijn vrouw, Janssens Leonie en zijn 2 dochters, Rabotstraat 14. Gestorven in het Belgian Field Hospital in Hoogstade op 28 okt De Duinengalm, 4 maart Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende ACTIVITEITENKALENDER Lezing De groote klassenoorlog gratis toegang, verplicht inschrijven via Wereldoorlog een strijd voor de democratie was. Nochtans was het algemeen stemrecht in het Europa van 1914 bijna onbestaand. Overal heerste een kleine

8 log gewild door de adel en de burgerij om de revolutie en democratisering te stoppen. Het draaide anders uit dan I. Bovendien toont hij aan dat oorlogen, tot op vandaag, steeds om economische redenen gestreden worden. Lezing Requiem - Dirk Blockeel en muzikanten Pieter Jaspers, Wannes Cuvelier en Roel - inschrijven via cultuur@oostende.be of Op deze avond leest dichter en Oosten- - gesneuvelde soldaten. Speciaal voor de bundel componeerde Dirk Blockeel de door Pieter Jaspers (hobo), Wannes Cuvelier (fagot) en Roel Smedts (trombone) benadrukt het karakter van de gedichten. De sfeer is soms meditatief, soms grotesk. Belevingsroute Oostende lie van Toerisme Oostende vzw, Monacoplein 2. Gratis smartphone-applicatie beschikbaar op langs markante historische plaatsen in jaar Groote Oorlog. Onderweg laten infoborden je kennismaken met de historische achtergrond van Oostende tijdens de Groote Oorlog: het belang van de haven van Oostende en van de kustverdediging, de vluchtelingenstroom, enz. Digitale belevingswandeling W.O. I in Oostende Te verkrijgen aan de balie van Toerisme Oostende vzw, Monacoplein 2. Prijs: - uur. De wandeling leidt je langs het oorlogserfgoed van de Groote Oorlog van de Stad. De initiatiefnemers zijn Toerisme Oostende vzw en de dienst Cultuur van de Stad. De route belicht de historische achtergrond van Oostende tijdens de de Duitse kustverdediging, de rol van de haven, de vernieling en wederopbouw. Tentoonstelling Steene t Schorre Steene, de molen, Stenedorpstraat, gratis toegang. Op 15 oktober 1914 was het honderd jaar geleden dat Stene en omstreken bezet werd door het Duitse leger. Een slepen. Tijdens gevechten tussen Belgische en Duitse soldaten in het prille begin van de Groote Oorlog en ook velden tal van jonge Steense dienstplichtigen. De Groote Oorlog trof ook de burgerbevolking door onder meer bombardementen en beschietingen. Met de jaarlijkse thematentoonstelling en belicht ze de Duitse militaire bezetting van Stene. volgende onderwerpen behandelt: de in Stene woonden, een chronologie van de gebeurtenissen in Stene, de verplichte arbeid voor de bewoners. Ook de berichten, verordeningen, opeisingen en leger komen aan bod. Daniel Deschacht, stelde de publicatie Steene ten). De oplage is beperkt. plaar vooraf reserveren: heemkringschorre.steene@telenet.be. Meer info: Oproep Belgian Refugees Ze waren met velen, de Belgen die Jong en oud, man en vrouw, arm en rijk, burger en arbeider, stedeling en buitenmens, dromden samen op de wegen, in de stations en in de havens met één doel: ontsnappen aan de vlug optrekkende Duitse troepen. In 1915 waren er in Engeland al een kwart miljoen vluch- detective Hercule Poirot zou trouwens geïnspireerd zijn op Belgische vluch- kustdorpje waar Agatha Christie woonde. Wees zelf een Poirot en help ons in onze speurtocht naar de verhalen van die mannen, vrouwen en kinderen die tijdens W.O. I in Engeland leefden en werkten. Help ons de uitdaging aan te gaan met de Engelse nieuwszender BBC die beweert dat de Belgische vluchtelingen geen enkel spoor hebben achtergelaten en zo de geschiedenis van die vluchtelingen naar het Engelse en Belgische publiek te brengen in een virtuele tentoonstelling. Mail naar martine.vermandere@amsab. be - Het project Aan de slag over het kanaal is een internationaal cultureel-erfgoedproject van Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. Het wordt ondersteund door de Vlaamse overheid. Partners in Vlaanderen: In Flanders Fields Museum, Heemkunde Vlaanderen en Familiekunde Vlaanderen. Partners in Engeland: Imperial War (Manchester). Initiële research en concept: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende Samenstelling: Gregory Boite, historicus; Virginie Michils en Erwin Mahieu Extern adviseur: Erwin Mahieu Communicatie: Amelie Ingelbrecht, dienst Cultuur Oostende Eindredactie: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende en Martine Meire, directeur Druk en lay-out: drukkerij Lowyck Dank aan: Martine Vandermaes & Nadia Stubbe, Bibliotheek Kris Lambert; Claudia Vermaut, archivaris stad Oostende