zohorotterdam.nl Interviews met o.a. Slow Urbanism: Nooit meer zoeken: Bogue Foodcurators Aad Goudappel Superuse Studios

Transcriptie

1 Interviews met o.a. Slow Urbanism: Nooit meer zoeken: Bogue Foodcurators Aad Goudappel Superuse Studios Maakkwartier Rotterdam wordt bottom up ontwikkeld alle co-makers van ZOHO op de kaart! zohorotterdam.nl

2 Explore the New ZOHO is het Rotterdamse maakkwartier: een woon- en werkplek aan de rand van het centrum, op 5 minuten lopen van het Centraal Station, voor en door makers in design, kunst, cultuur, film, muziek, media, tech, food, architectuur en urban planning. Allen voorlopers in hun vakgebied die hun vakmanschap willen inzetten om zichzelf, ZOHO en de stad op een vernieuwende wijze te versterken. Dat was nodig. Want dit voormalige bedrijventerrein, ingeklemd tussen de Heer Bokelweg, de Hofbogen, de Teilingerstraat en de Noordsingel, ook wel het Zomerhofkwartier genoemd, was een in zichzelf gekeerd gebied dat kampte met leegstand. Misschien fietste je er wel eens doorheen op weg naar huis, of ging je er naar de sportschool net als wij, maar verder had je er niet veel te zoeken. Zeker niet s avonds, met die donkere straten en achterafplekken die vroegen om gedoe. In 2013 werd besloten dat het gebied gedurende 10 jaar wordt ontwikkeld via een geleidelijke vorm van stedelijke ontwikkeling; slow urbanism. De gebruikers van het gebied, bedrijven, organisaties, bewoners en zelfs bezoekers, kunnen invloed uitoefenen op die ontwikkeling. Doel is er samen voor zorgen dat ZOHO een waardevol stuk stad wordt. Maar hoe dat moet en wat daar voor nodig is, staat niet vast. Het betekent openstaan voor kansen. Alles is mogelijk. Dit uitgangspunt had blijkbaar grote aantrekkingskracht, want de leegstand is een jaar later grotendeels weggewerkt; zo n 120 bedrijven zijn actief in het gebied. Er wordt op inhoudelijk of stedenbouwkundig niveau samengewerkt met organisaties als Pakhuis de Zwijger, AIR en de Urbanisten. Voor kennisinstellingen is ZOHO het ultieme testlab; studenten van EUR-Bestuurskunde en IHS doen er onderzoek, en deze krant bijvoorbeeld is gemaakt door studenten van het Grafisch Lyceum Rotterdam. De plinten van gebouwen krijgen een publieksfunctie. De buitenruimte wordt veiliger en groener. Bewoners raken weer meer betrokken bij hun wijk. Het is tijd om ZOHO voor te stellen aan publiek. Aan jou. Waarom, wat, waar en vooral wie zijn de mensen die dit stuk stad samen maken; je leest erover in INTO ZOHO. En je bent van harte welkom bij de co-makers van het gebied. Kom mee maken, kijken, proeven, jezelf verbazen en inspireren. INTO ZOHO Colofon INTO ZOHO #1 Pilot Zomer 2014 Een krant over ZOHO, het maakkwartier van Rotterdam. Deze pilot is gemaakt door studenten van het Grafisch Lyceum Rotterdam. Hoofdredactie Susanne Volder Eindredactie Daniëlle Rüngs Linda Leeflang Redactie Dalindcy Koolhoven Kiran Lalta Mark Hofman Vincent Pronk Art direction Ward Nicolaas &Associates andassociates.nl Ontwerp en omslag Kim Jansen Maarten Meij Geert-Jan Zandbergen Fotografie Leonie Bun Matthias Vooijs Aileen Willemse (portret Gare du Nord) Johannes Odé Illustraties en plattegrond Inge van Tienhoven Drukwerkproductie Platform P. Dit nummer werd mede mogelijk gemaakt door het Grafisch Lyceum Rotterdam, Stichting Havensteder, Stipo. Auteurs- en beeldrechten: Aan deze uitgave is uiterste zorg besteed; voor onvolledige/ onjuiste informatie aanvaarden auteur(s) en redactie geen aansprakelijkheid. Overname van artikelen is toegestaan, mits voorzien van bronvermelding. Coördinatie GLR Ingeborg Talen Karin van Hoorn

3 Juist voor makers heeft ZOHO veel te bieden. Van stageplekken voor studenten, ruimte voor startende bedrijven op incubatorplekken tot gesettelde partijen; ze zijn welkom. Dit is ZOHO Welkom in het maakkwartier van Rotterdam Het Zomerhofkwartier, kort gezegd ZOHO, een bedrijventerrein aan de rand van het centrum van de binnenstad van Rotterdam, krijgt tien jaar de kans om zich te ontwikkelen. Dat gebeurt via een geleidelijke vorm van stedelijke ontwikkeling; slow urbanism. De stip aan de horizon is duidelijk: de stedelijke economie van de toekomst, waar leren, creëren en verbinden samengaan. Het pad ernaar toe ligt bewust niet vast. De werkwijze wordt met in het gebied actieve bedrijven, kennisinstellingen en bewoners stapsgewijs ingevuld. Woningcorporatie Havensteder en Stipo hebben hierbij een regierol. Zij geven vorm aan een werkwijze die ook wel publiek ontwikkelen wordt genoemd. Hoe het eerst was Het Zomerhofkwartier was een gebied dat ruimte bood aan functies waarvoor elders in de stad geen plaats was. Het grote onderwijscluster van Maaskant, (maak)bedrijven en diverse maatschappelijke instellingen vonden er een plek, en aan de randen kwamen woningen. De afgelopen jaren zakte het gebied weg. Plannen voor een nieuw gemixt programma bleven in de ijskast liggen, de veiligheid nam af en de dreiging van sloop haalde de energie uit het gebied. Nieuwe focus Vanaf 2013 is ingezet op een nieuwe koers. We bouwen voort op de kwaliteiten die aanwezig zijn in ZOHO en die zijn niet gering. De ligging van het gebied, op 5 minuten lopen van het Centraal Station, tussen centrum en Hofplein, is geweldig. De Noordsingel, het waterplein, het Nu Hier terrein (waar restaurant Gare du Nord zich inmiddels heeft gevestigd) en de Teilingerstraat zijn mooie plekken. Maar vooral zijn in het gebied actieve, bijzondere organisaties met passie voor hun bedrijf en de omgeving gehuisvest. Dit varieert van sportvoorzieningen als the Old School, tot sociale ondernemers als de Viltmannen. Van maatschappelijke instellingen als de Nico Adriaanse Stichting tot creatieve verzamelgebouwen als de CODUM-panden. Van makers als metaalbedrijven en garages tot detaillisten als Bouter en Kok. Van onderwijsinstellingen als het Grafisch Lyceum Rotterdam tot de Horecavakschool. En de inspirerende hotspots in de nabijheid als de Hofbogen, Zwaanshals en Schieblock. Genoeg kwaliteit om op voort te bouwen dus. We gaan de komende jaren in ZOHO ruimte bieden aan: Makers: zo dicht bij de binnenstad een plek met grote bedrijfsruimten en weinig woningen in de buurt, trekt makers aan, ambachtslieden. Partijen die op kennis en uitvoeringsniveau werken aan versterking van de stad, van onderwijsinstellingen tot stedelijk ontwikkelaars en specialisten in zelforganisatie. Vernieuwende stedelijke culturele functies. Maatschappelijke partijen, actief met bewoners en/of de onderkant van de samenleving. Bijzondere woonfuncties die mengen met de hierboven genoemde groepen. Een actiegerichte aanpak We combineren denken en doen. Voorjaar 2013 heeft Stipo zich in het gebied gevestigd. In hun spoor zijn de eerste helft van 2013 allerlei nieuwe partijen zoals Roodkapje, Studio Bas Sala, hostel de Mafkees & stichting Jong, Van Schagen Architekten en Spin Ontwikkelaars, naar het gebied gekomen. Met een aantal partijen die al in het gebied zaten ontstond er zo een flinke groep die zich niet alleen in het gebied hebben gevestigd, maar ook een actieve bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling van het gebied. De ontwikkeling van het gebied doen we niet top down met een plan dat wordt bedacht en uitgevoerd, maar doen we met elkaar, in een proces van leren, verbinden en creëren. Leren, we gaan op zoek naar nieuwe rollen voor partijen in ZOHO. Niet alleen de rol van eigenaar en huurder, maar ook ruimte geven voor huurders om te werken als ontwikkelaar, beheerder en co-creator. Verbinden, we nodigen partijen uit samen te werken. We halen gebieden naar het gebied voor wie het interessant is met elkaar samen te werken. We verbinden wat er gebeurt op pandniveau, op gebiedsniveau, met de aangrenzende wijken, de stad en daarbuiten. We organiseren ontmoetingen en werken aan een gezamenlijk platform. Creëren, we brengen een nieuwe manier van gebiedsontwikkeling tot stand met waardeontwikkeling voor de buurt. Waardeontwikkeling gaat niet alleen over geld maar ook over netwerken, ruileconomie en de maatschappelijke versterking van het gebied in de stad. Partijen die naar ZOHO komen voelen zich aangesproken door de actiegerichte aanpak. Ze willen zelf ook een bijdrage leveren aan de versterking van het gebied, voelen zich eigenaar en verantwoordelijk. Ruimte voor makers Juist voor makers heeft ZOHO veel te bieden. Van stageplekken voor studenten, ruimte voor startende bedrijven op incubatorplekken tot gesettelde partijen; ze zijn welkom. De industriële panden die er in ZOHO zijn, de redelijke huren en flexibele contracten, de ruimte om te experimenteren, maar vooral de aanwezigheid van interessante samenwerkingspartners, spreken deze groep aan. Makers variëren van ambachtslieden tot gamebouwers, metaalbedrijven tot koks, urban farming tot 3-D printbedrijven. We hopen in 2014 een paar grote spelers naar het gebied te halen en tegelijkertijd ruimte te blijven bieden voor talent. Het ZoHoLab, gerund door studenten, is een coördinatie- en informatiepunt voor heel ZOHO. Stad zijn partijen Stedelijke ontwikkeling gaat niet meer over stad maken, met een accent op nieuwbouw en ontwerp, maar over stad zijn. Hoe versterk je de stad zoals die er is, met de verschillende partijen die al in ZOHO zijn. ZOHO is een living lab voor partijen die in dit vakgebied actief zijn, van ontwikkelaars tot architecten, designthinkers tot psychologen, kennisinstituten tot onderwijsinstellingen. Organisaties die zich in ZOHO vestigen houden er niet alleen kantoor, maar zijn er ook vaak actief. Een paar voorbeelden: Studenten van IHS hebben het initiatief Ik ben ZOHO opgericht, Spin Ontwikkelaars doet het beheer van het Gele Gebouw, ZOHO trekt landelijke en internationale partijen. Vernieuwende culturele functies ZOHO biedt de ruimte die in de binnenstad ontbreekt voor culturele functies. Roodkapje, de Magnetronbar, hostel de Mafkees, Kriterion, Scrap, Bogue, de Mesh Print Club, Roffa Mon Amour; dit zijn enkele voorbeelden van organisaties die er een plek hebben gevonden. Met partijen als de Foodcurators en Vers Beton in Katshoek, BIRD, restaurant de Jong en anderen in station Hofplein en Post Office in de Hofbogen ontstaat er een divers gebied. Ze maken het gebied tot een onderdeel van het centrum. Maatschappelijk partijen - Social benefits Belangrijk voor het succes van ZOHO is het leggen van verbindingen met de omliggende buurten. Er zijn kansen genoeg. Het restaurant Gare du Nord is zo n voorbeeld. Het restaurant, gevestigd in een oude treinwagon, staat de komende vijf jaar in ZOHO en er zijn concrete plannen om met de buurt te koken en er jongeren uit de buurt te laten werken. De Viltmannen werkt al met omwonenden. Via Femme Fabrique zijn hier vrouwen uit de Agniesebuurt/Noord actief. Bewoners helpen mee met beheer van de buitenruimte. Het Johan Cruyff veldje, NU Hier terrein en Scrap worden door jongeren in de buurt gebruikt om te voetballen, spelen en te werken. En achter diverse bedrijven die in ZOHO gevestigd zijn zitten mensen die in de Agniesebuurt, Oude Noorden of Provenierswijk wonen. Wonen In ZOHO wordt nu nog vooral aan de randen gewoond en niet in het gebied zelf. Maar wat niet is kan nog komen. Wonen op de daken, gemengde woon-werkpanden, studentenwoningen; het zijn maar enkele van de mogelijkheden. Het komend jaar willen we tot resultaten komen. Zorgen dat het zichtbaar wordt Er gebeurt van alles in ZOHO, maar op straatniveau is dit nog beperkt zichtbaar. De plinten (begane grond) zijn vaak gesloten of lijken leeg, de buitenruimte is matig met veel lege parkeerplaatsen. Zeker s avonds voelt het nog niet altijd even prettig. Dat wordt beter in De buitenruimte wordt groener. Wellicht komen er ook groene daken. We willen de buitenruimte samen met bewoners en bedrijven gaan beheren. Het terrein op Nu Hier is hiervan een eerste voorbeeld. We werken met een plintstrategie; de begane grond van de panden moeten een aantrekkelijke uitstraling krijgen en waar mogelijk publieke functies. Door een goede plint ontstaat er meer leven op straat en voel je je prettiger en veiliger. Het nieuwe hostel wilde slaapzalen realiseren in de plint. Na overleg zijn er nu winkels en een corridor die ook als galerie voor de buurt functioneert. De begane grond van Het gele gebouw is nu nog vrij gesloten, maar gaat steeds meer open. Mesh Print Club is daarvan het eerste voorbeeld. De plint van de Hofbogen is bij station Hofplein al prachtig geworden, en zal zich tot station Bergweg versterken. En bij Katshoek liggen enorme kansen om de grote raampartijen tot een aantrekkelijke plint te transformeren. Resultaat in 2014 We zien dat de aanpak resultaat begint te hebben. Er is niet veel leegstand meer. Het gebied leeft in de stad. Het is een plek waar partijen die zich vestigen formeel veelal huurders zijn, maar qua houding en activiteiten eerder investeerder. Ook partijen van buiten ZOHO helpen mee. Organisaties als AIR, Pakhuis de Zwijger, de gemeente Rotterdam en het Rijk helpen het gebied op de kaart te zetten. Wij bouwen dit netwerk van ambassadeurs verder uit. In 2014 staat veel te gebeuren. We werken eraan dat ZOHO, samen met aangrenzende gebieden van het Hofplein tot de Agniesebuurt, steeds meer een plek is waar mensen van in en buiten Rotterdam graag naartoe komen. Auteurs: Paul Elleswijk projectleider bij woningcorporatie Havensteder. Jeroen Laven publiek ontwikkelaar en partner bij Stipo, team voor stedelijke vernieuwing

4 Markante panden

5 Marije Faber projectdirecteur Hofbogen BV: In februari 2006 hebben een viertal Rotterdamse woningcorporaties, inmiddels gefuseerd tot twee corporaties, Vestia en Havensteder, de handen ineen geslagen en gezamenlijk het oude spoorwegviaduct aangekocht van de Nederlandse Spoorwegen. Het doel van deze aankoop was het viaduct in oude glorie herstellen en door toevoeging van nieuwe economische activiteiten een bijdrage leveren aan de diverse gebiedsontwikkelingen. Het Hofbogen tracé loopt door een aantal wijken die door toenmalig minister Vogelaar als aandachtsgebied zijn aangewezen. De gedeeltelijke herontwikkeling van het Station Hofplein vormde het eerste project in de grootschalige transformatie. Hiervoor werden de eerste 7 bogen gerenoveerd en getransformeerd voor nieuw gebruik. Inmiddels wordt er hard gewerkt aan de overige tien bogen van Station Hofplein. Naar verwachting is de totale transformatie van Station Hofplein eind 2014 gereed. Ook wordt er op hoog niveau nagedacht over de verdere aanpak van de Hofbogen. De wet- en regelgeving voor de toegestane activiteiten (projecten) van de corporaties is sinds 2006 drastisch veranderd en zo ook de financiële situatie van beide aandeelhouders. Binnen de mogelijkheden van de diverse betrokken partijen (Hofbogen bv., de gemeente en Rail InfraTrust) wordt, onder leiding van het ministerie van BZK, gezocht naar een oplossing voor de toekomstige aanpak van het Het Gele Gebouw De Hofbogen Van binnen een microkosmos Getransformeerd voor nieuw gebruik Jeroen Laven partner Stipo: Het Gele Gebouw is binnen verrassend veel mooier is dan de buitenkant suggereert. Het is een microkosmos van wat ZOHO te bieden heeft: een mix van makers, culturele partijen, partijen die werken aan stad zijn, de sportschool The Old School, twee universitaire opleidingen en maatschappelijk gerichte ondernemers. Veel partijen hebben hun sporen verdiend hebben als voorloper in hun vakgebied. We bieden ook ruimte en kansen aan jong talent, in incubatorplekken bijvoorbeeld. Door samenwerking met kennisinstituten helpen we studenten met projecten en stages. Je hoeft als huurders bij ons niet verplicht samen op te trekken, maar we willen wel dat partijen het gevoel hebben dat je met iedereen in het pand zou kunnen samenwerken. Om de samenwerking te versterken hebben we een gezamenlijk ruimte, die we gebruiken voor exposities, vergaderingen of events. Of gewoon om koffie te drinken. Ons dakterras is ook een ontmoetingsplek. Alle ondernemers in het Gele Gebouw werken actief aan de versterking van ZOHO. We organiseren in en buiten het gebouw evenementen en acties, variërend van de maandelijkse Walk N Talks in het gebied, tot filmavonden en talkshows in het gebouw, en van guerrilla gardening in de buitenruimte, tot het publiceren in bladen over ZoHo. We doen dit niet alleen met partijen uit het gebouw en ZoHo maar ook met landelijke en internationale partners. Ondernemers in het Gele Gebouw nemen zelf verantwoordelijkheid voor beheer en investeringen in het gebouw. We werken hierin nauw samen met Havensteder. Prioriteit ligt in de plint; het komend jaar willen we de gesloten gevel openmaken en de plint transformeren tot publiek aantrekkelijke ruimte. stipo.nl Hofpleintrace. Ondertussen blijft Hofbogen BV op zoek naar creatieve, ambachtelijke en maatschappelijk betrokken huurders die op eigen wijze een steentje bijdragen aan de ontwikkeling van het trace en de omliggende wijken zoals ZOHO. hofbogen.nl

6 Willem de Klerk projectontwikkeling Codum: Innovatieve, creatieve en culturele bedrijven stellen meer eisen aan de plek en omgeving waarin ze gevestigd zijn. Ze hebben behoefte aan ruimte, identiteit, inspirerende werkplekken en interactie met andere ondernemers. Deze wensen staan in de praktijk vaak in contrast met de eis om betaalbare ruimte te huren, op basis van flexibele voorwaarden. CODUM heeft in ZOHO, vernoemd naar het New Yorkse SoHo, twee betaalbare bedrijfsverzamelgebouwen. Het pand aan de Zomerhofstraat herbergt onder andere mode, media en kunst. In de Vijverhofstraat is plek voor grafisch ontwerp, architectuur en een yogastudio. Netwerken en samenwerken zijn uiteraard niet verplicht voor onze huurders, maar de omstandigheden zijn er ideaal voor. Faciliteiten en voorzieningen zoals vergaderruimte, schoonmaak en internet worden collectief ingekocht en gebruikt. In een bedrijfsverzamelgebouw kun je als huurder makkelijk in contact komen met andere ondernemers, die vaak dezelfde interesses hebben. De meeste huurders beschikken over een eigen, afgesloten ruimte maar er zijn ook mogelijkheden voor kleinere ondernemers die in de vorm van flexibele of vaste werkplek kantoorruimte delen. De units worden casco opgeleverd en zijn niet als standaard kantoren ingericht; dat mogen de ondernemers naar eigen inzicht doen. Er is al volop geklust en verbouwd en de komende maanden gaan we daar in overleg en samenwerking met de huurders mee verder. Hoe meer in Noord gebeurt, hoe beter het is voor de ontwikkeling van het gebied. De ambitie is om een creatieve as vanaf het Delftseplein via de Hofbogen naar ZOHO te creëren. ZOHO is eigenlijk een stukje onontdekt centrumgebied, een ideale plek om creativiteit en ondernemerschap samen te brengen! CODUM focust op de invulling van de panden en werkt mee aan de placemaking; het op de kaart zetten van het gebied. Naast kantoorruimte is het gebied kansrijk voor horecatentjes en kleine winkeltjes. Samen met de dienstverleners en creatieve kenniswerkers brengen zij levendigheid in de wijk. codum.nl De Codum Panden Katshoek Ideale plek voor netwerken en samenwerking Deelt kennis, kunde en netwerk Hilde Westerik Basement Project Development: Wij zijn KATSHOEK. Dat schrijven we in hoofdletters, omdat we enthousiast zijn. We willen van ons bedrijfsverzamelgebouw het gaafste gebouw van de stad maken. Daar werken we met z n allen hard aan. KATSHOEK biedt ruimte aan getalenteerde ondernemers die elkaar versterken en enthousiasmeren. Een van de belangrijkste spelregels is dat iedere ondernemer iets komt brengen. Kennis, kunde en een netwerk. Iedereen kan bij elkaar aankloppen. Niet alleen fysiek, maar ook digitaal. Voor dat laatste werken we nauw samen met Mr. Watson, een jonge onderneming die als eerste een sociaal intranet voor bedrijfsverzamelgebouwen heeft ontwikkeld. Zo is de drempel tot het maken van een koffieafspraak zo laag mogelijk. Samen kom je tenslotte verder. De koffie wordt geleverd door Giraffe Coffee Roasters, een van onze andere ondernemers binnen KATSHOEK. Alle ondernemers in KATSHOEK staan model voor wat de Katshoeker is altijd bereid om te leren en om kennis direct weer te delen. Een Katshoeker adopteert zijn omgeving en investeert in de community. Innoveren en pionieren worden gestimuleerd, hierdoor ontstaan nieuwe ideeën en bedrijven. Wat de Katshoekers bindt is hard werken, internationale ambitie en liefde voor Rotterdam. Global business, local fun. KATSHOEK is ook een gebouw. Robuust, met een zakelijke uitstraling. Het parkeerdek aan de achterzijde geeft ruimte aan evenementen die de omgeving en het pand verbinden. KATSHOEK is ook nauw verbonden met de wijk ZOHO. De toekomst ligt open. KATSHOEK werkt hard aan het tot stand brengen van een volwaardig woon- en werkgebouw. We sluiten niets uit en we staan open voor ideeën uit onze community. Blijf ons volgen: we gaan ervoor! facebook.com/katshoek

7 Publieke ruimte

8 1 Basement PD basement-pd.nl Startup Foundation startupfoundation.co Masters that matter mastersthatmatter.com Kraak & Tack kraak-tack.nl Yoga Maya VOF yogamaya.nl 4 Foodcurators facebook.com/foodcurators Mr. Watson mrwatson.com Nieuw Creatief Peil buroncp.com Vers Beton versbeton.nl Vacatureluurs vactureluurs.com Clear Rights clearright.nl Bruin Goud bruingoud.nl Vico vico-movement.com 5 Stichting Zelforganisatie New order neworder.nu Switch energy switchenergy.nl Bog Fish Picturefix picturefix.nl Erudio erudio.nl MicroLan microlan.nl Giraffe Coffee giraffecoffee.nl Paul Warner 2 Saddl saddl.nl Citeflow citeflow.com Wayv thewayv.com Supernovae supernovae.com SortMoney sortmoney.com ExitReady exitready.nl Services Valley servicevalley.com Laundr laundr.co Meshprintclub meshprintclub.nl Studio BasSala bassala.nl Studio Tina Siehoff tinasiehoff.com The Old School theoldschool.nl Kriterion kriterionrotterdam.nl Roffa Mon Amour roffamonamour.com Boque bogue.nl Stipo stipo.nl Spin gebiedsontwikkelaars spinontwikkelaars.nl 3 Taiko taikospace.com IHS ihs.nl Bestuurskunde Erasmus Universiteit eur.nl Inspiring Cities inspiringcities.org Liquid Dreams liquiddreams.nl HKB Stedenbouwkundigen hkbs.nl SOM= somis.com ANNA Vastgoed en Cultuur vastgoedencultuur.nl z11org.nl Floor Cornelisse Van Schagen architecten vanschagenarchitecten com KCR kc-r.nl Aad Goudappel aadgoudappel.com Denk Groen denkgroen.eu ZoHo-lab facebook.com/zoholab Superuse superuse-studios.com Scrap scrapxl.nl Bureau Zeewaardig timmerzee.com P.R.S.P.C.T prspct.nl Undercontrol Music undercontrol-music.com Ricky_G Bong Ra bong-ra.com Bina Bouwadviesbureau binabouwadviesbureau. com Dodidop dodidop.nl Evelien van Es Atelier DHVR - Danielle van Rijsen atelierdhvr.nl De gele fiets NNF Productions 4 Columbus Consult columbus-consult.nl June Miller Music st. Childtuition childtuition.nl Firma Film / See d firmafilm.nl Douwe van der Werf douwevanderwerf.nl Roquefort roquefort.nl Katsma Media/ Umwelt Films umweltfilms.com Robin Stam robinstam.nl Marieke van Santen mariekevansanten.nl Whim Architecture whim.nl Stichiting LOV stichitinglov.nl Jongeren Informatie Punt jip.org Hostel de Mafkees use-it.nl Waterpas Civiel Adviesbureau waterpas.nl Studio-RTM studio-rtm.nl Codum codum.nl Trossen los trossenlos.nl InCT Publishing inct.nl Blueboost blueboost.nl Bureau Kol stanvankol.nl Red Flags redflags.nl Inglorie inglorie.nl Studio Kromhout studiokromhout.nl Superlatief superlatief.nl Gerben Gerrit gerbengerrit.nl Projekt C projektc.nl Studio Analoog studioanaloog.nl Plein06 plein06.nl Zien virtueletourzien.nl Maccreanor Lavington Architecten maccreanorlavington.com Roodkapje roodkapje.org Alexander Calder arbeidsintegratie calder.nl Spior spior.nl Aiesec International Bouter en Kok horecagigant.nl Viltmannen deviltmannen.nl Karatay Autobedrijf Garde Du Nord restaurantgaredunord.nl OMA oma.eu

9 Meet the makers

10 Mesh Print Club Sander van Loon runt een zeefdrukvereniging met 80 leden. meshprintclub.com Mesh Print Club is een vereniging. Wat doen jullie en voor wie? Je kan het vergelijken met een atletiekvereniging waar je kan hardlopen en sporten, maar bij ons kan je zeefdrukken. Je kan hier trainingen en workshops volgen. De rest van de tijd is de werkplaats open voor de leden om hun werk te komen drukken. Wat zijn jouw werkzaamheden? Eigenlijk alles om het geheel een beetje draaiend te houden; van zorgen dat de verbouwingen geregeld worden tot het contact met de leden en het bestuur. We hebben 80 leden, dat is wel behoorlijk voor een werkplaats. Iedereen is hier werkzaam als vrijwilliger. Ook ik, net als de medeoprichters Merijn van Essen en Rens van den Berge. We hebben allemaal onze eigen bedrijven ernaast. Mesh Print Club doen we tijdens de lunch en de avonduren zeg maar! Wat maakt zeefdrukken zo leuk? Het zeefdrukken is zo leuk omdat je zoveel meer vrijheid hebt in het kiezen van materialen en kleuren waarop je ontwerp wil drukken. Je kunt met fluor kleuren werken, maar ook met transparanten inkten, enz. Je kunt je ontwerp op t-shirts, tasjes, hout, glas of papier drukken. Dat maakt het zeefdrukken zoveel meer dan een ontwerp wat uit de printer komt rollen. Wat maakt Mesh Print Club onderscheidend? Dat we een vereniging zijn. Je hebt wel meer werkplaatsen, maar dat zijn vaak stichtingen. Die zijn meestal gesubsidieerd en wij doen het alleen maar met ons eigen lidmaatschapsgeld. Iedereen draagt zijn steentje bij als lid, dat is het idee. Sinds 1 maart zijn jullie gevestigd in ZOHO. Zie jij de wijk ontwikkelen? Er worden nu heel veel plannen uitgerold. Je hebt altijd twee tot drie jaar een pioniersfase, dan zie je dus welke bedrijven het overleven en welke niet. En dan over 4 jaar, het jaar daarop dus, zal je waarschijnlijk zien in de buurt dat het echt effect heeft. Het is natuurlijk de bedoeling dat mensen het gaan herkennen. Wij doen de deuren open, dus het gebied ontsluit wat meer. Superuse Studios Cesar Peeren zet beperkingen om in kansen. superuse-studios.com Wat doet Superuse studios en welke rol heb jij daarin? Superuse Studios, voorheen 2012 Architecten, houdt zich sinds 1997 bezig met duurzaamheid en is een van de pioniers in Nederland op dat gebied. Wij onderscheiden ons met onze praktische aanpak, die sinds de publicatie van het gelijknamige boek bekend als Superuse. Ik ben een van oprichters van Superuse Studios en head of design. Ik bedenk onder andere de strategie, maak ontwerpen en vind nieuw werk, doe lezingen, geef les en begeleid workshops. Af en toe bouw ik ook nog een project eigenhandig. Voor wie werken jullie? We werken voor allerlei opdrachtgevers: particulieren, projectontwikkelaars, scholen, overheid, corporaties, culturele instellingen. Onze projecten worden veelvuldig gepubliceerd, niet alleen doordat er vaak slimme vindingen in zitten, maar ook omdat we met een gezonde dosis humor aan een serieus onderwerp als duurzaamheid timmeren. Wij zien krimpende steden als kansen voor nieuwe bedrijven, leegstand is bouwgrond met draagconstructie, reststromen zijn bouwmaterialen, zon is warmte, afvalwater is mest voor landbouw enzovoort. Hier is ruimte voor denken, maken, tonen en verkopen, maar ook voor onvoorspelbare dingen. Wat houdt die praktische Superuse aanpak in? Wij geven projecten vorm met hergebruik. Zogenaamde beperkingen opgelegd door een bestaande locatie, beschikbare restmaterialen, milieu, regelgeving of budget, worden in Superuse consequent ingezet als kansen om functionele en esthetische meerwaarde te creëren voor het project. Daarin wordt, waar dat kan of nodig is, het experiment aangegaan. Als het project dat vereist, wordt alleen gebruik gemaakt van bekende middelen of gereedschappen die door Superuse Studios zelf zijn ontwikkeld. Hoe past Superuse in ZOHO? Wij ontwikkelen een groot deel van het blauwwitte gebouw tot een echt Superuse gebouw. We brengen allerlei bedrijven bij elkaar in dat gebouw die duidelijke raakvlakken hebben met onze manier van werken. Door die diversiteit kunnen samenwerkingsverbanden ontstaan. Zo is Scrap leverancier van reststromen, waar wij design van maken, dat kan worden geproduceerd in de werkplaatsen van de betrokken makers en weer verkocht worden door een nog te vinden ondernemer die een hergebruik winkel in ons pand wil beginnen. Daarnaast zijn we vanuit onze manier van werken ook altijd nieuwsgierig naar andere verbindingen. Ik weet nog niet welke, maar ik weet zeker dat we mee gaan werken aan het metabolisme van ZOHO. ZOHO wordt een plek waar ruimte is voor denken, maken, tonen en verkopen, maar ook nog steeds restruimte, onvoorspelbare ruimte, plek voor dingen die niet van te voren zijn bedacht. Continu in beweging dus. Foodcurators Lucas Mullié, Digna Kosse en René Bosch hebben een brede kijk op eten. foodcurators.wordpress.com Foodcurators? Vertel daar eens wat meer over. Foodcurators is een hybride van kok, landschapsontwerper en vormgever. Als voedselcurator collectioneren wij voedsel: we verzamelen, conserveren, bewerken en presenteren voedsel. Onze achtergrond als designers en landschapsontwerper geeft een bredere kijk op het begrip eten. Zo is de maak en presentatie van het eten belangrijk, maar ook kijken we naar thema s zoals de herkomst, vormgeving en plaats van het voedsel in de wereld. Naast het bereiden en presenteren zijn we ook bezig met meer conceptuele opgaven. Op dit moment zijn we bezig met een aantal lokale producten die bij ZOHO passen. Wat voor lokale producten zijn dat? Bijvoorbeeld ons nieuwe ZOHO muntdrankje, gemaakt met munt van een munthandelaar onder de Hofbogen. Niet alleen de smaak moet perfect zijn, maar we denken ook na over vormgeving en het uiterlijk van het flesje. Daarnaast verbindt dit soort projecten lokale partijen binnen ZOHO. Ook werken we met een internationaal team aan een ontwerpvraagstuk over voeding voor de design biënnale in Ljubljana (Slovenië) en presenteren we werk op de Collective 2 Design Fair in New York. Klinkt tof. Hoe is het om te huren in ZOHO? Met Foodcurators zijn we gevestigd in de Katshoek aan de Heer Bokelweg. In de Katshoek zitten we op een gedeelde vloer met andere jonge startende bedrijven. Voorheen een leegstaande plek, waar nu in kort tempo interessante ontwikkelingen en creatieve samenwerkingsverbanden plaatsvinden. Een afspiegeling van ZOHO zelf. Zijn jullie actief betrokken bij de ontwikkeling van ZOHO? We willen door onze eigen initiatieven en manier van denken graag bijdragen aan de ontwikkeling van ZOHO. We hebben ook meegedaan aan een aantal brainstorms over de openbare ruimte rond de Katshoek. Het zou mooi zijn als ZOHO een groene en toegankelijke plek wordt in het centrum, waar Rotterdammers graag doorheen wandelen.

11 Aad Goudappel Illustrator Aad biedt verkeersbordachtige duidelijkheid met diepte. aadgoudappel.nl Aan wat voor illustraties moeten we denken? Bijna alle facetten van het vak komen aan bod. Van tijdschriften tot overheden en van bedrijven tot instellingen. Het gaat dus over redactioneel werk, advertenties, posters, enzovoort. Over het algemeen word ik gevraagd voor conceptueel werk. Ik doe dan vaak dingen voor onderwerpen waarbij niet zo makkelijk een beeld te vinden is of waarbij een beeld nodig is dat de kijker prikkelt. Hoe prikkel je de kijker? Je prikkelt de kijker door ze aan te zetten een artikel te lezen, hen op een andere manier over het thema na te laten denken of ze op een gevoelsniveau aan te spreken bij een technisch onderwerp. Op die manier probeer ik de kijker te engageren en zo te verbinden met het onderwerp of bedrijf. Welke manieren gebruik je? De manieren waarop je dat kunt doen zijn legio. In mijn werk maak ik vaak gebruik van licht vervreemdende elementen of absurditeiten. Doordat mijn stijl heel helder en strak is, wysiwyg-like, hoop ik de kijker te verrassen. Je ziet een bijna verkeersbordachtige duidelijkheid maar als je even beter kijkt blijkt de betekenis helemaal niet zo helder. Dan blijkt er meer aan de hand te zijn dan je in eerste instantie vermoedde. Waarom ben je juist in ZOHO gevestigd? De wijk is bijzonder door zijn ligging binnen de stad en zijn mogelijkheden. Het is een super stukje stad, vlakbij het centrum met de Noordsingel en de Hofpleinbogen als fijne elementen. Door de mooie menging van bedrijfspanden en oude bebouwing is het enorm aantrekkelijk om hier een nieuwe creatieve hotspot te ontwikkelen. Over vijf jaar zie ik ZOHO als een actieve en creatieve buurt die duidelijk op de kaart staat als place to be, waar creatief ondernemen en recreëren samen gaan en zo gewoon zijn als ademen. Hostel Mafkees Willemijn van Ingen geeft jonge backpackers een tijdelijk thuis. use-it.nl Wie slaapt er in Hostel de Mafkees? De Mafkees is een hostel voor internationale jongeren. Backpackers en internationale studenten kunnen hier overnachten voor per nacht inclusief ontbijt. Maar we zijn meer dan een hostel. We hebben een grote gemeenschappelijke ruimte die functioneert als ontmoetingsplaats. Jongeren vanuit de hele wereld maken hier al tafelvoetballend of dartend nieuwe vrienden. Ook organiseren we feestjes en evenementen. Jullie kennen ook alle hotspots in de stad. Inderdaad, al sinds 1997 kunnen internationale jongeren kunnen bij ons terecht voor praktische en toeristische informatie en maken wij zelf ook informatiemateriaal, de Use-it Rotterdam budget guide, zodat backpackers de leuke en betaalbare plekken in de stad weten te vinden. Wat maakt deze wijk interessant? ZOHO is een gebied met veel mogelijkheden, het is nog in ontwikkeling en het is daarom een dynamische en spannende wijk. Dit past goed bij de avontuurlijk ingestelde backpacker. Ook de ligging is gunstig: dichtbij het station, het centrum en het Oude Noorden. Draagt de Mafkees bij aan de ontwikkeling van ZOHO? Wij proberen onze hoek levendig en aantrekkelijk te maken. Ik denk dat iedereen die zich hier vestigt op zijn eigen manier bijdraagt aan de ontwikkeling van het gebied. Er heerst hier een samen-makenwe-de-wijk-sfeer. Over vijf jaar is ZOHO een levendige en diverse wijk, met veel kunst en cultuur, alternatieve uitgaansgelegenheden en winkeltjes. Maar niet opgepoetst. Ik hou van de rauwe randjes van ZOHO en dat mag wat mij betreft blijven. De Viltmannen Frank Hilbrands denkt dat je mooie dingen op een goede manier moet maken. deviltmannen.nl Wat doet het bedrijf? De Viltmannen maken wolvilt van de wol van de schapen die het Rotterdamse groen onderhouden. Het is een bijzonder product. Wol houdt warm, is brandwerend en verbetert de akoestiek van gebouwen. Voor veel mensen heeft wolvilt een prettige en natuurlijke uitstraling. Wij gebruiken die kenmerken en produceren op zo n slimme manier dat we de kwaliteit kunnen garanderen. Het vilt verkopen we, maar we maken zelf ook allerlei producten. En dat doen we graag met mensen uit de wijk die willen werken, maar geen job kunnen vinden. Jullie brengen traditie terug in de wijk. Ja. De Viltmannen denken dat je mooie dingen op een goede manier moet maken. En dat iets maken helpt om iets van je leven te maken. Dat denken wij niet alleen; al in de middeleeuwen werd gezegd dat wie een goed vak, een ambacht, kende, altijd zijn brood zou kunnen verdienen. Mensen die een tijd bij ons hebben gewerkt merken vaak dat ze dingen durven, denken en doen die ze nooit van zichzelf verwacht hadden. Soms ontwikkelen ze hun vakkennis bij ons verder, soms slaan ze hun vleugels uit en gaan ze iets heel anders doen. We wakkeren in elk geval iets aan. Ik ben daar heel trots op. Ik zie steeds meer bedrijven die hun eigen ding doen en tegelijkertijd hun omgeving leuker en beter maken. De Viltmannen waren de eersten in ZOHO die zo werkten. De resultaten worden langzaam maar zeker zichtbaar. En dat geeft hoop voor de toekomst. Wat is winst voor jullie? Omdat we een bedrijf zijn houden we goed in de gaten of we resultaten boeken. Of we vilt maken en verkopen en of de mensen die bij ons werken nieuwe dingen leren en doen. Dat meten we met de Participatieladder van de gemeente Rotterdam. Zo kunnen we aantonen dat wat we in de wijk doen, resultaat heeft. Dat resultaat heet sociale winst en is voorons net zo belangrijk als economische winst. Wat betekent ZOHO voor de Viltmannen? In de wijk, of je het nou over ZOHO of over de Agniesebuurt hebt, is het aanbod van werk in korte tijd sterk teruggelopen; het is verdwenen naar industrieterreinen of andere landen. Daardoor is de traditie om dingen te maken een beetje op de achtergrond geraakt. Havensteder, de eigenaar van het gebouw waar De Viltmannen gevestigd zijn, is geïnteresseerd in die sociale winst. Samen werken we aan een methode om die winst zichtbaar te maken en te gebruiken. Daarmee lopen we voorop en het is leuk om dat in de wijk te doen. Kriterion Ivana Barisic is een groot cultuurliefhebber, maar nog grotere filmliefhebber. kriterionrotterdam.nl Wat doet het bedrijf en voor wie? Kriterion Rotterdam is het kleine zusje van de Amsterdamse naamgenoot. We zijn een studentenorganisatie die in het teken staat van film. Kriterion Rotterdam is een pop-up cinema, momenteel gevestigd in het upcoming Zomerhofkwartier. Zelf studeer ik Visuele Antropologie aan de Universiteit Leiden. Ik ben een groot cultuurliefhebber en ben werkzaam geweest bij verschillende culturele organisaties. Vooral door mijn interesse in films werk ik met veel plezier bij Kriterion Rotterdam. Hoe gaat dat verder? Elke maand is er een wisselend programma met verschillende arthouse, classic films en documentaires, maar ook exposities en feestjes. Verder zijn er allerlei avonden in samenwerking met verschillende partijen die hier eigen filmavonden of feestjes organiseren. Ook nodigen wij elke maand één Rotterdamse kunstenaar uit om een kleine expo te houden en een film te vertonen die hen inspireert. Je had het over het upcoming Zomerhofkwartier. Wat maakt ZOHO bijzonder? De wijk is nog volledig in bloei. Bijna maandelijks vestigen zich hier weer nieuwe creatieve organisaties. Alles lijkt open en niets is vastgeroest. Dat maakt heel veel mogelijk in dit gebied. Wij kregen een semi-permanente plek aangeboden in ZOHO en deze hebben we met beide handen gegrepen. Hier kunnen wij voor het eerst onze eigen pop-up cinema openen en op die manier weer verder groeien naar ons uiteindelijke doel: een eigen permanente plek in de stad, waar we dagelijks films kunnen programmeren. Zijn jullie betrokken bij de ontwikkeling van ZOHO? Uiteraard, we proberen zoveel mogelijk samen te werken met organisaties die ook gevestigd zijn in het gebied, zoals bijvoorbeeld Studio Bas Sala of Roodkapje. Daarnaast denken we graag mee over hoe we het gebied samen naar een hoger niveau kunnen tillen en hoe we het gebied kunnen laten bloeien en leven. Ik denk dat het over een paar jaar het nieuwe culturele en creatieve centrum van Rotterdam is.

12 Roodkapje Leon van Barneveld geeft vernieuwende kunstenaars en artiesten een podium. roodkapje.org Wie is Roodkapje? Allereerst zijn we een podium voor vernieuwende kunstenaars en artiesten. Binnen het huidige thema We Are The World organiseren we verschillende exposities; zo proberen we via kunst visies over een betere toekomst te onderzoeken. Momenteel is bij ons de expositie SWEAT van Jasper Griepink te zien, die vooral ingaat op het verbeteren van jezelf. Daarnaast hebben we een maandelijks muziekprogramma. Mima voor experimentele muziek en Bandaid voor bandoptredens zijn daarin vaste onderdelen. Ook staan we open voor externe organisatoren die bij ons een avond willen organiseren. Noodlebar, Strobe en Subbacultcha! zijn hier enkele voorbeelden van. Je kunt ook goed eten bij Roodkapje. Dat klopt. Bij ons kun je (h)eerlijk eten: bij de Burgertrut aan de Hang kan iedereen langskomen voor een heerlijke burger of vegaburger en bij de Magnetronbar serveren we dagvers eten. Ten slotte hebben we binnen Roodkapje ook nog een Megashop, waar nieuwe en jonge kunstenaars hun producten kunnen verkopen. Op deze manier willen we een platform geven aan iedereen, van kledingontwerpers tot platenlabels. Lekker multidisciplinair! Met dat veelzijdige karakter onderscheidt Roodkapje zich ook van andere podia. We proberen bijvoorbeeld ook muziek te koppelen aan performance art en beeldende kunst. Zo hebben wij avonden als Vond.A ontwikkeld waarbij 3 artiesten uit verschillende disciplines met elkaar een performance jamsessie aangaan. Tevens zijn we een platform voor beginnende kunstenaars en geven we hen de mogelijkheid om zichzelf te laten zien aan het publiek. Waarom zijn jullie naar ZOHO verhuisd? De typische Rotterdamse gedachte niet lullen maar poetsen en de doe-mentaliteit van ZOHO vinden we bijzonder en het past goed onze eigen mentaliteit. Samen werken aan de verbetering van de stad en de buurt. We zorgen door ons diverse programma voor toestroom van publiek in deze buurt, publiek wat misschien anders niets in de buurt te zoeken heeft. Ook proberen we samen te werken, waar nodig en nuttig, met mede ZOHObewoners. Over 5 jaar is ZOHO waar we nu naar toewerken met z n allen: een gebied waar creativiteit, veiligheid en leefbaarheid voorop staat. De doe-mentaliteit van ZOHO vinden we bijzonder en het past goed bij die van ons. Bogue Ferry Chrispijn laat zich niet leiden door een winstoogmerk of politiek correct geneuzel. bogue.nl Wat doet Bogue en wat doe jij daar? Bogue is een online mediaplatform en productiehuis. Op onze website bogue.nl posten we dagelijks verhalen, nieuws en bijzonderheden over Rotterdam. Onze schrijvers houden zich bezig met lifestyle, muziek, nachtleven, kunst, maatschappelijke kwesties en politiek, op een lokaal niveau. Dat betekent dat we zowel nieuws als opiniestukken publiceren. Daarnaast maken we diverse televisieprogramma s voor de lokale omroep Open Rotterdam en we hebben daar sinds kort ook een wekelijks radioprogramma. Zelf verzorg ik de communicatie voor Bogue, en ben ik eindredacteur en schrijver voor de gelijknamige weblog. Bogue is super populair. Hoe verklaar je dat? Ja, we zijn in een jaar tijd één van de best bezochte blogs geworden. Ik denk dat dit komt door de verscheidenheid die we bieden, maar ook door de laagdrempeligheid van de website als platform. We zijn allemaal jonge gasten met wortels diep in deze stad. Hierdoor werkt Bogue samen met een groot netwerk aan ondernemers, artiesten en organisaties. We laten ons niet leiden door een winstoogmerk of politiek correct geneuzel. Als we iets tof vinden, dan promoten we dat schaamteloos. Als iets ons niet aanstaat, dan laten we dat ook zeker weten. Ben je het daar niet mee eens? Prima, dan lees je het lekker niet. Waarom past ZOHO bij jullie? Toen wij begin dit jaar op zoek gingen naar een nieuw onderkomen, hadden we een aantal criteria: ons prestigieuze hoofdkwartier moest voldoende ruimte bieden, goed bereikbaar zijn en, het belangrijkste, zich middenin de ontwikkelingen van de stad bevinden. Die stuwende vooruitgang is onze core business. Om die reden is ZOHO een verlengstuk van onze bedrijvigheid. Het gebied lijkt in veel opzichten nog niet op het bruisende creatieve hart dat het moet worden, maar dat neemt niet weg dat dit met gezamenlijke inspanning uiteindelijk wel gerealiseerd kan worden. We denken dat hier een hoop geleerde lessen op z n plaats zullen vallen. Wat doen jullie voor ZOHO? Momenteel zijn we bezig met het uitwerken van een aantal kleinschalige concepten om bij te dragen aan dit gebied. Op onze site is binnenkort meer te lezen over ZOHO. We lichten de historie toe, bekijken de ontwikkelingen en we nemen de visie onder de loep. Daarnaast willen we in het najaar samen met een aantal andere bedrijven in dit gebied kleinschalige activiteiten gaan organiseren. Over 5 jaar is ZOHO is de eerste bijzondere stop voor toeristen die de Hofbogen route bewandelen. Het wordt een schoolvoorbeeld voor stadsplanologen die theorie en praktijk met elkaar proberen te verenigen.

13 Giraffe Coffee Roasters Mark Jordaan is op jacht naar koffie van het hoogste niveau. giraffecoffee.nl Wat is koffie van het hoogste niveau? We zijn op jacht naar specialty coffee. Technisch betekent dit dat deze koffie tijdens onafhankelijke proeverijen minstens 80 van de 100 punten scoort. In de praktijk betekent het dat dit koffies zijn die echt iets bijzonders hebben. Wij selecteren, importeren en branden deze koffie, voornamelijk voor onze horeca-afnemers maar ook voor bijvoorbeeld kantoren en particulieren. Wat maakt Giraffe Coffee Roasters zo bijzonder? De kwaliteit van de koffie die we inkopen, de aandacht die we schenken aan het branden, en de service en ondersteuning die we geven aan onze afnemers. Door de ervaring die we in ons team hebben kunnen we elke afnemer goed begeleiden, van de net startende horeca ondernemer die misschien zelfs nooit een espressomachine heeft aangeraakt, tot de koffieveteraan in een die-hard espressobar. Waarom zitten jullie in ZOHO? De mix van vele bedrijven in verschillende branches is voor ons interessant. Het is leuk om andere mensen te helpen en advies in te kunnen winnen mocht je dit nodig hebben. De diversiteit aan bedrijven en mensen werkt voor iedereen inspirerend. We hebben het hier erg naar onze zin en zijn nu zelfs de mogelijkheid aan het bekijken om hier onze branderij te bouwen. Hoe gaat ZOHO zich ontwikkelen? Als het aan mij ligt is ZOHO over vijf jaar een bron van inspiratie voor allerlei ondernemers, waarbij de starters van nu over een paar jaar de adviseurs kunnen zijn voor de nieuwe bedrijven en waarbij de nieuwe bedrijven als inspiratie kunnen dienen voor de al langer gevestigde bedrijven. Plein06 Koen de Boo transformeert gebieden van eerste idee tot baksteen. plein06.nl Leg eens uit wat jullie doen. Wij brengen gebiedstransformaties een stap verder. Dit betekent dat we ons bezig houden met het transformeren van gebieden, binnen en buiten de stad, vanaf het eerste idee tot de laatste baksteen. Dat kan een kade zijn, een wijk waar wonen en werken samen moeten gaan, of een grachtengordel. Met onze transformaties willen we altijd een bijzondere omgeving creëren. Wat is de kracht van Plein06? Wij maken het verschil doordat we betrokken willen zijn vanaf het allereerste begin van een project. Hierdoor zijn we beter in staat mee te denken met de opdrachtgever. Wij kunnen gezamenlijke visies en ideeën goed vertalen naar concrete uitwerkingen. Onze uiteindelijke ontwerpen zijn innovatief, duurzaam, realistisch, haalbaar en bijzonder. Wat maakt ZOHO bijzonder? Het is een plek die dicht tegen het centrum van Rotterdam ligt. Het is een goed bereikbare plek en we zitten in een omgeving met veel andere kleine bedrijven. Als het aan jou ligt, wat is ZOHO over 5 jaar? Een combinatie van wonen en bedrijvigheid. Een plek waar kleinere bedrijven zich in een mooie omgeving kunnen ontplooien. Maar ook een plek waar fantastisch gewoond kan worden vlakbij het centrum. Het ZOHO takt aan op een groene boulevard langs de hofbogen die je via allerlei leuke ondernemers richting het centrum brengt. Yoga Maya Maya Ira Bisschop houdt je stadse geest rustig en je lichaam gezond. yogamaya.nl Wat doe jij bij Yoga Maya? Als mede-eigenaar van het yogacentrum houd ik overzicht over de organisatie en samen met mijn compagnon Rama Shakti Janine Brall verzorg ik dagelijkse yoga- en meditatielessen. Naast de lessen kun je bij ons ook een 2-jarige opleiding tot yogadocent volgen, jezelf trakteren op een van de massages en we hebben een kleine winkel waar je boeken en yogamateriaal kunt kopen. Wat maakt jullie studio bijzonder? Rhama Shakti en ik zijn yogadocenten en beoefenaars uit twee verschillende yogatradities. We wilden een plek creëren waar deze authentieke yoga wordt geleerd en beoefend. Yoga Maya is de enige studio die Ashtanga yoga volgens de traditionele Mysore methode aanbiedt, en Sivananda Yoga volgens het Yoga Vidya concept. Mensen kunnen bij ons de wijsheid van deze oude en mooie yogatradities ervaren en krijgen de kans zich er op hun eigen tempo in te verdiepen. Wat doet Yoga Maya voor je? Wij proberen mensen te ondersteunen in hun behoefte naar een rustigere geest en het onderhouden van een gezond lichaam. In onze studio vind je een open en uitnodigende sfeer. Je kunt tot rust komen, nieuwe mensen leren kennen, even afstand nemen van de drukte van het moderne stadsleven. Hier kun je je fysieke, mentale en emotionele grenzen zoeken en verleggen, zonder onnodige risico en schade. Buiten de yogalessen is er een plekje om thee te drinken, te praten en te lezen. Waarom zijn jullie gevestigd in ZOHO? De locatie ligt in het centrum, maar heeft niet de drukte van het centrum. Je kunt er prima komen met het openbaar vervoer en er is genoeg parkeerplek. Ik hoop dat het een plek wordt waar mensen van elkaars expertise gebruik kunnen maken. Een bruisende smeltkroes, dat zou leuk zijn. Studio Bas Sala Ontwerper Bas runt een interdisciplinair ruimtelijk ontwerpbureau. bassala.com Wat doet Studio Bas Sala? We ontwerpen en maken publieke ruimte, interieurs en producten. Dat doen we voor overheidsinstellingen, bedrijven en particulieren. Voor elk project zoeken we samenwerkingspartners. Dat kunnen zowel professionals zijn als niet-professionals zijn. We vinden het inspirerend om met anderen samen te werken. Veel projecten zijn ook zelf geïnitieerd. Wat maakt jullie anders dan anderen? Ik denk dat we een eigen handschrift in het ontwerp hebben. Verder staat bij ons de interactie met de gebruikers voorop. We zijn goed in procesbegeleiding, in processen organiseren en de sociale component van het ontwerpvak. We zijn social designers. Waarom besloot je de studio hier te vestigen? Wij wilden graag in, of aan de rand van het centrum van Rotterdam blijven, bij voorkeur met gelijkgestemden in de directe omgeving. Dat is in ZOHO het geval. Verder hebben we hier, samen met een aantal partners, het concept voor Het Gele Gebouw ontwikkeld, het pand waarin de studio is gevestigd. In dat concept konden we al onze ideeën kwijt. Dat je zo direct invloed kunt uitoefenen op de ontwikkeling van een plek is voor ons als ruimtelijk ontwerpers natuurlijk interessant. Jullie zijn ook de initiator van ZoHoLab. Ja, het ZoHoLab is één van onze initiatieven, dat doen we samen met Jan Melis. Het ZoHoLab wordt het centrum van de wijk, een plek om elkaar te ontmoeten, voor creatieve ondernemers, voor bezoekers, een plek waar je kunt flexwerken of gewoon een kop koffie kunt drinken. Ik denk dat ZOHO over vijf jaar een inspirerende plek is, waar ruimte is voor experimenten, waar zowel jonge als gevestigde bedrijven zich kunnen vernieuwen en kunnen innoveren.