Advies Hervormde gemeente Linschoten

Transcriptie

1 Advies Hervormde gemeente Linschoten Landelijk Centrum HGJB Pr. Bernhardlaan AE Bilthoven tel fax info@hgjb.nl Bankreknr.:

2 Inhoudsopgave 1. Aanleiding en doelstellingen a. Inleiding b. Opdrachtformulering c. Werkwijze 2. Onderzoeksresultaten a. Onderzoeksmethodiek b. Bevindingen 3. Aanbevelingen a. Adviezen

3 1. Aanleiding en doelstellingen 1.1 Inleiding Namens de jongerenorganisatie HGJB binnen de Protestantse Kerk in Nederland leggen wij dit rapport voor aan de kerkenraad van de Hervormde gemeente te Linschoten. Dit rapport is een verslag van de werkzaamheden die in de periode januari mei 2013 zijn uitgevoerd. De uitvoering van deze werkzaamheden hebben plaatsgevonden in nauwe samenwerking met de (ad hoc) werkgroep Jeugdverband en vielen onder directe verantwoordelijkheid van de plaatselijke kerkenraad. Als jongerenadviesorganisatie zijn wij betrokken bij diverse beleidstrajecten in kerkelijke gemeenten. Trajecten waarin we ons laten leiden door de specifieke omgeving en bijbehorende cultuur van een plaatselijke kerk. Tegelijkertijd werken we vanuit een (brede) visie op jeugd en jongerenwerk in de plaatselijke kerkelijke setting waarin we hebben geleerd van ervaringen elders. We maken in dit rapport keuzen, en laten u zien wat inhoudelijk en organisatorisch daarvan de consequenties zijn. In de afgelopen tijd zijn wij opgetrokken met de werkgroep Jeugdverband, zoals eerder beschreven. Wij hebben veel waardering voor hun inzet en betrokkenheid en danken hen voor deze inzet en het vertrouwen. 1.2 Opdrachtformulering Binnen de huidige kerkelijke jeugdwerkactiviteiten van de Hervormde gemeente te Linschoten waren vragen ontstaan rondom de plek en positie van jongeren in het gemeenteleven. Met name tieners en jongeren (12+) blijken moeilijk te betrekken bij het reguliere jeugdwerk. Daarnaast ondervinden de verantwoordelijken van het jeugdwerk moeite in het werven van nieuwe leidinggevenden. De kerkenraad heeft contact gezocht met de HGJB voor ondersteuning bij het onderzoeken van de oorzaken van deze recente ontwikkelingen. Daarbij is de volgende opdrachtformulering geformuleerd: De HGJB ondersteunt de Hervormde Gemeente van Linschoten in een (beperkt) onderzoek onder jongeren (en hun ouders) naar de huidige situatie van het jeugdwerk en haar functie binnen de kerkelijke gemeente en de integratie van jongeren in de gemeente middels nader te bepalen onderzoeksinstrument. Vanuit de onderzoeksresultaten zal er een integraal groeiplan ontwikkeld worden. De uitkomsten van deze bezinning zullen worden verwerkt in concrete beleidsdoelstellingen voor het jeugdwerk voor de komende jaren.

4 2. Onderzoeksresultaten 2.1 Onderzoeksmethodiek In de periode januari mei 2013 heeft er een (beperkt) onderzoek plaatsgevonden binnen de Hervormde gemeente van Linschoten. De volgende onderzoeksmiddelen zijn hierbij ingezet: (i) Schriftelijke informatieverzameling. 25 pastorale eenheden hebben een enquête formulier ontvangen. In totaal zijn 15 formulieren ingevuld geretourneerd. Met enkele personen heeft in plaats van een schriftelijk antwoord een telefonisch gesprek plaatsgevonden. (ii) Informatieverzameling door diepte-interviews. Door de medewerker van de HGJB zijn diverse personen / gezinnen bezocht voor een diepte-interview. De werkgroep heeft gelegenheid gekregen om personen / gezinnen aan te dragen die een goede afspiegeling zijn van de breedte van de gemeente. In totaal zijn 10 personen / gezinnen bezocht. Deze gesprekken hebben plaatsgevonden op 15, 16 en 17 maart. Donderdag 28 februari heeft er eveneens een diepte-interview plaatsgevonden met ds. B.M. van den Bosch. Naast deze gerichte diepte-interviews zijn er diverse gesprekken gevoerd rondom de kerkelijke activiteiten. (iii) Informatieverzameling gemeentebreed door middel van een drietal gemeentemoment is de mogelijkheid geboden aan gemeenteleden om in gesprek te treden met elkaar en met de medewerkers van de HGJB met deze groep. Deze gemeentemomenten hebben plaatsgevonden op zondag 3 maart, zondag 21 april en zondag 5 mei. (iv) Informatieverzameling leidinggevenden door middel van een groepsgesprek met deze groep. Ook dit gesprek werd voorbereid en begeleid door de HGJB en heeft plaatsgevonden op maandag 25 februari (v) Informatieverzameling door het bezoeken van activiteiten. Door medewerkers van de HGJB zijn enkele kerkelijke (jeugdwerk)activiteiten bezocht. Daarnaast hebben de medewerkers van de HGJB een JV-avond mede vormgegeven en zijn er een drietal kerkdiensten bezocht. (vi) Werkgroep vergaderingen. In totaal is de (ad hoc) werkgroep Jeugdverband vijf keer bijeengeroepen. Tijdens deze vergaderingen zijn de onderzoeksresultaten besproken en getoetst aan de individuele ervaringen van de werkgroep leden. 2.2 Bevindingen Vanuit het hierboven beschreven beperkte onderzoek willen wij enkele bevindingen rond jongeren, gezinnen en het jeugdwerk beschrijven. Hecht en betrokken in de groep De geïnterviewde gemeenteleden ervaren een sterke groepscultuur binnen de Hervormde gemeente van Linschoten. Door de jaren heen zijn er (gevoelsmatig) verschillende groepen ontstaan op basis van leeftijd en geloofsbeleving. Binnen deze groepen is er goed en regelmatig contact, tegelijkertijd is er nauwelijks contact tussen de verschillende groepen. Gemeenteleden ervaren dit als een gemis, maar zien zelf weinig mogelijkheden om deze groepscultuur te doorbreken. Ook jongeren herkennen deze groepscultuur. Jongeren zelf ervaren de JV als los onderdeel van de kerk en voelen zich niet of nauwelijks aangesproken en betrokken bij het grotere geheel van de kerk. Tegelijkertijd geven jongeren wel aan dat ze

5 behoefte hebben aan persoonlijke contacten met oudere gemeenteleden. Het beeld dat jongeren van ouderen hebben is hierbij echter belemmerend. Jongeren geven aan dat ouderen hen vaak niet (willen) begrijpen en ervaren hierdoor een kloof met oudere generaties. Niet alleen jongeren hebben uitgesproken beelden van andere leeftijdsgroepen ook tussen andere groepen bestaan stereotype beelden. Helaas ontbreken er regelmatig terugkerende momenten om deze beelden bij te stellen. Op basis van deze bevindingen zijn er een tweetal gemeentemoment georganiseerd. Tijdens deze gemeentemomenten is er gezocht om diverse generaties met elkaar in gesprek te laten zijn. Het groepsproces was in eerste instantie onwennig, maar leverde uiteindelijk in diverse groepen mooie gesprekken op. Geloof in het gezin Uit gesprekken met ouders / opvoeders blijkt dat men zelfstandig vorm geeft aan de geloofsopvoeding door middel van onder andere Bijbellezen en gebed. Tegelijkertijd leeft er onder sommige (jonge) ouders een verlangen naar meer begeleiding vanuit de kerk in het vormgeven van geloofsopvoeding in de huiselijke setting. Ouders van tieners worstelen geregeld met het ter sprake brengen van het geloof in het gezin. Ook tienerleidinggevenden geven aan dat het lastig is om inhoudelijk met tieners in gesprek te zijn. Verlangen naar persoonlijke geloofsbeleving Tieners en jongeren geven aan behoefte te hebben aan gemeenteleden die eerlijk en oprecht durven te spreken over hun persoonlijk geloofsleven, maar missen de mogelijkheden en openheid om dit vorm te geven. Jongeren geven zelfs aan overige gemeenteleden niet te zien als broeders en zusters in het geloof. Bij doorvragen blijkt dat ze dermate weinig contact hebben met andere gemeenteleden dat ze niet of nauwelijks zicht hebben op het geloofsleven van ouderen. Tegelijkertijd leeft er breed, onder jongeren en ouderen, een verlangen naar een praktisch en zichtbaar geloof. Men wil toerust worden om in het dagelijkse leven het geloof vorm te mogen geven, om te leven in navolging van de Heere Jezus Christus in het gewone leven. Eredienst Uit de gesprekken blijkt dat veel gezinnen met (jonge) kinderen zeer verschillend ervaren. Door gezinnen wordt regelmatig een praktisch element in de prediking gemist. Waardoor de kerkdienst soms ver afstaat van het dagelijkse leven. Ouders van kinderen in de tienerleeftijd geven aan dat de sfeer en invulling van de eredienst niet of nauwelijks raakt aan de belevingswereld van hun kinderen. Jongeren zelf geven aan zich soms eenzaam te voelen tijdens de wekelijkse kerkdiensten. Tegelijkertijd vinden diverse jongeren de preek soms moeilijk om te volgen. Jongeren hebben behoefte om aangesproken te worden in de kerkdienst. Er kan in deze behoefte worden voordien door specifieke aandacht die de predikant geeft in de vormgeving van de dienst aan jongeren, maar ook door oudere gemeenteleden die omzien naar de jongeren in de kerk. Kerk in verandering Het dorp Linschoten heeft de afgelopen decennia een ontwikkeling doorgemaakt. De dorpscultuur van Linschoten heeft door de jaren heen (gedeeltelijk) plaatsgemaakt voor een forenzen cultuur. Het dorp heeft nieuwe inwoners gekregen. Inwoners die elk een eigen referentiekader hebben ten aanzien van kerk en geloof. Met name de gemeenteleden die niet van oorsprong afkomstig zijn uit Linschoten zijn kritisch betrokken op de gemeente. Dit geeft soms spanningen met gemeenteleden die van oorsprong uit Linschoten komen. Gemeenteleden, en dus ook jongeren, ervaren een bepaalde stilstand in de gemeente. Gemeenteleden verwoorden: we hebben verandering nodig, maar er gebeurt niets. Hierbij wordt aangegeven dat communicatie vanuit de kerkenraad gemist wordt. Het is de vraag of stilstand het juiste begrip is om de status van de gemeente te typeren. De gemeente komt

6 uit een periode waarbij een zeer proactieve predikant werkzaam was in de gemeente. Een predikant die als aanjager / gangmaker de gemeente in beweging heeft gezet. De huidige predikant kiest een andere benadering, een minder proactieve werkwijze, waardoor juist de verantwoordelijkheid voor ontwikkeling (weer) bij de gemeenteleden komt te liggen. Dit vraagt van gemeenteleden, jong en oud, om zelf verantwoordelijkheid te durven nemen en in afhankelijkheid van God gemeente te zijn. Desalniettemin blijft communicatie van belang. Het is goed de gemeenteleden zo veel mogelijk mee te nemen in inhoudelijke beslissingen en gedachtegangen. Jeugdwerk Binnen de Hervormde gemeente Linschoten worden diverse jeugdwerkactiviteiten georganiseerd. Diverse actief betrokken gemeenteleden geven aan dat de hoeveelheid aan activiteiten als overweldigend wordt ervaren. Deze activiteiten worden georganiseerd door een betrokken groep vrijwilligers. Tegelijkertijd blijkt het moeilijk om nieuwe of extra vrijwilligers te vinden die taken binnen het jeugdwerk op zich willen nemen. De hoeveelheid aan activiteiten geeft gezinnen de ruimte om te kiezen voor specifieke activiteiten. Uit gesprekken blijkt dat vooral de aanwezigheid van (bekende) leeftijdsgenoten van belang is in de beslissing om deel te nemen aan een activiteit. Vanuit de gesprekken met diverse jongeren en hun ouders blijkt dat ze goed op de hoogte zijn van het huidige aanbod aan jeugdwerkactiviteiten. Jongeren en hun ouders waarderen het jeugdwerk positief. Ouders geven echter wel aan niet goed zicht te hebben om de inhoud en vormgeving van de catechese en het jeugdwerk. Tegelijkertijd hebben veel jongeren het gevoel dat de gemeente en de kerkdienst op zondag relatief ver afstaan van het jeugdwerk. Het blijkt soms lastig om een persoonlijke band te ontwikkelen met jongeren waar je relatief weinig tijd mee doorbrengt. Ook wordt de diversiteit in geloofsbeleving van de gezinnen als lastig ervaren in het jeugdwerk. Elk kind heeft van huis uit een eigen geloofskader meegekregen. Daarnaast bezoekt het ene kind een algemene school, de ander een protestants-christelijke of reformatorische school. Dit resulteert in verschillende niveaus, vragen en geloofsbelevingen in het jeugdwerk. Als leidinggevende is het daarbij zoeken naar een goede balans waarbij iedere bezoeker tot zijn of haar recht komt. De leidinggevenden geven aan hierin ondersteuning van de jeugdambtsdragers / kerkenraad te willen ontvangen. Daarnaast hebben leidinggevenden niet of nauwelijks zicht op de inhoud van de catechese en zijn zij daarom zoekende naar de inhoudelijke richting die ze aan het jeugdwerk moeten geven. Leidinggevenden geven aan maar wat te doen en visie en sturing te missen in het vormgeven van het jeugdwerk. Opvallend is dat jongeren aangeven behoefte te hebben aan meer contact met oudere gemeenteleden. De leiding van mijn club en andere gemeenteleden weten niet altijd goed wat mij bezig houdt, aldus jongeren. Door jongeren worden aansprekende voorbeelden in de gemeente gemist. Jongeren zijn op zoek naar ouderen in de gemeente die hen kunnen voorleven in het christelijk dagelijks leven maar ook in het gemeenteleven.

7 3. Aanbevelingen 3.1 Adviezen Het advies dat door de werkgroep Jeugdverband onder leiding van de HGJB is opgesteld, heeft een tweetal speerpunten, namelijk: sterk jeugdwerk en gemeenschapsvorming. De keuze voor deze speerpunten is ingegeven door de resultaten van het beperkte onderzoek dat de afgelopen maanden heeft plaatsgevonden. Deze twee speerpunten zijn uitgewerkt in een aantal concrete adviezen. Advies A Sterk jeugdwerk Doelstellingen: A. Concentratie van activiteiten I. Aanleiding hiervoor is de (grote) hoeveelheid aan activiteiten die momenteel worden aangeboden. Hierdoor kan vanaf een jongere leeftijd gewerkt worden aan hechte vriendengroepen en verbindingen tussen diverse leeftijden. Een breed aanbod aan activiteiten werkt over het algemeen een keuze-cultuur in de hand, door concentratie van de activiteiten willen we ouders helpen om bewust te kiezen voor het jeugdwerk. B. Verdieping én ontspanning in het jeugdwerk I. Leren geloven heeft te maken met hoofd, hart en handen. Deze drie elementen willen we volwaardig terug laten komen in het jeugdwerk. Niet als gescheiden activiteiten, maar binnen één jeugdwerkvorm. C. Begeleiding en coaching van leidinggevenden I. Kinderen, tieners en jongeren hebben behoefte aan persoonlijk contact. Dit vraagt leidinggevenden die kunnen inspelen op de behoeften van deze jongeren en tegelijkertijd de kern van het evangelie door te geven. Coaching en begeleiding is daarbij essentieel. Subadvies 1 Verbinding van jeugdwerk en catechese Wie: aanbieden van zowel catechese als jeugdwerk op één doordeweekse avond. Hierdoor ontstaat er één kerkdag waarop leidinggevenden en jongeren in en rond De Wingerd elkaar ontmoeten. Inhoudelijk ligt met name de nadruk op het verbinden van verdiepende en ontspannende elementen. De kinderclub en de zondagsschool gaan hierdoor samen verder in een nieuw te vormen jeugdwerkactiviteit. Er is als het ware sprake van een fusie tussen de kinderclub en de zondagsschool. We hopen hierdoor de unieke krachten van beide vormen te benutten. Het leerelement van de zondagsschool en het creatieve karakter van het jeugdwerk. Zowel jongens als meisjes zijn welkom op deze club. Het is aan te bevelen om de overgangsmomenten tussen de verschillende jeugdwerkactiviteiten te markeren in en rond de eredienst. een team van (huidige) leidinggevenden en mentoren zullen uitvoering geven aan deze nieuwe jeugdwerkvorm. De jeugdraad is actief op de achtergrond betrokken in een coachende / begeleidende rol. In dit voorstel hebben we gekozen voor de maandagmiddag/avond, het uiteindelijke moment tijdens de week zal in goed overleg met de diverse betrokkenen bepaalt moeten worden. Met name de beschikbaarheid van leidinggevenden zal hier een grote rol in spelen.

8 Hoe: maandagmiddag / avond Kinderclub / Zondagsschool (jongens en meiden) jaar (verschillende groepen) Voormalig David, Daniel, Mirjam I & II en Zondagsschool Samuel Tienercatechese (mentorcatechese) jaar Pauze ( ) Tieneractiviteit Voormalig JOY en Manna Jongerencatechese N.B.: Het is aan te bevelen om de Jongerencatechese en de Belijdeniscatechese eveneens volgens het mentorcatechese-model vorm te geven. Hierdoor worden jongeren blijvend gestimuleerd om het inhoudelijke geloofsgesprek met diverse ouderen te voeren. Daarmee komen we onder andere tegemoet aan het verlangen van jongeren om meer persoonlijke geloofsgesprekken te laten plaatsvinden tussen jongeren en ouderen. JV Niek blijft als een zelfstandige activiteit op zondagavond bestaan. Uitvoering: begeleiding en coaching door jeugdraad Subadvies 2 Training en begeleiding van leidinggevenden / mentoren Aanbieden van een verplichte basistraining voor startende leidinggevenden / mentoren. Jaarlijkse (verplichte) opfris-avonden voor huidige leidinggevenden / mentoren. Actieve begeleiding / coaching van leidinggevenden en mentoren door leden van jeugdraad. Benutten van expertise (agogische, didactisch) binnen en buiten de gemeente voor training en toerusting. Subadvies 3 Persoonlijke inschakeling van tieners en jongeren het actief betrekken van jarigen bij het de jeugdwerkactiviteiten voor de kinderen van 4 12 jaar. Door tieners en jongeren verantwoordelijkheid te geven, leer je ze ingroeien in de gemeente. Van de (huidige) leidinggevenden zal dit tijd en aandacht vragen in het begeleiden en coachen van de tieners en jongeren. Op een gegeven moment kunnen de tieners en jongeren doorstromen naar een volwassenleidinggevende functie binnen het jeugdwerk en / of een andere taak binnen de gemeente. Dit vraagt het aanleggen van een helder overzicht van taken binnen de gemeente. Subadvies 4 Vorming van een jeugdraad het samenstellen van een jeugdraad waarin enkele gemeenteleden in samenwerking met de jeugdouderling en jeugdwerk-coördinator zich bezinnen op de richting en vormgeving van het jeugdwerk. Elk lid van de jeugdraad heeft een

9 coaching/begeleidingsrol ten aanzien van een aantal leidinggevenden uit het jeugdwerk. Daarnaast is het aan te bevelen om enkele jongeren als jeugd-lid toe te laten treden tot de jeugdraad. Deze jongeren kunnen als klankbord fungeren voor de oudere jeugdraadsleden. Advies B Gemeenschapsvorming Doelstellingen: A. Stimuleren van onderlinge contacten tussen jongeren en ouderen B. Stimuleren van geloofsgesprekken tussen jongeren en ouderen Subadvies 1 Inter-generatieve thematische ontmoetingen het organiseren van een maandelijkse preekbespreking aansluitend of voorafgaand aan de avonddienst. Tijdens de avonddienst en preekbespreking staat eenzelfde thema centraal. Dit thema wordt in de weken voorafgaand aan de avonddienst door een bestaande groep uit de gemeente (denk aan: JV, kringen etc.), in samenwerking met de predikant voorbereid. Door de bespreking van het inhoudelijke thema wordt er gezocht naar een optimale verbinding tussen het geloof (en de leer van het geloof) en het gewone leven (werkelijkheid). Tijdens de preekbespreking nemen de gemeenteleden in de leeftijd 21 tot 99 jaar, plaats in vaste geografische buurtgroepen. Deze groepen trekken één seizoen gezamenlijk op. Jongeren in de leeftijd jaar worden aan deze wijkgroepen toegevoegd. Om te voorkomen dat zij met directe familieleden in één groep worden geplaatst, zullen de jongeren niet op basis van hun wijk aan de groepen worden toegevoegd. Door deelname in vaste geografische wijkgroepen leren gemeenteleden kennen uit hun directe leefomgeving. Daarnaast leren jongeren en ouderen elkaar op een inhoudelijke wijze beter kennen en hopen we dat er een sfeer ontstaat waarin gemeenteleden openlijk, van hart tot hart in gesprek raken over het geloof. Wellicht ontstaat er door deze onderlinge contacten een natuurlijk buddy-systeem. Subadvies 2 Geloofstaal ruimte bieden voor de geloofstaal in woord en muziek van kinderen, tieners en jongeren (en hun ouders) binnen de erediensten. Dit kan door het voorlezen van een getuigenis van een jongere door de predikant. Het zingen van een lied (psalm, gezang of vrij lied) in de eredienst dat inhoudelijk centraal heeft gestaan in het jeugdwerk. Daarnaast mag ook de praktijk van het gewone leven meer een plek krijgen in de eredienst. Laat je hierbij vooral inspireren door de inbreng van jongeren. Laat jongeren meedenken en actief meedoen.