Regio-analyse RMC-regio Noordoost-Brabant. t.b.v. vervolgaanpak vsv en jongeren in een kwetsbare positie vanaf schooljaar

Transcriptie

1 Regio-analyse RMC-regio Noordoost-Brabant t.b.v. vervolgaanpak vsv en jongeren in een kwetsbare positie vanaf schooljaar Reinoud van Uffelen Januari 2016

2 2

3 Inhoudsopgave Vooraf 5 Deel 1: Beleidsmatige ontwikkelingen Een korte geschiedenis Convenant wordt regionaal programma met vier speerpunten Kwaliteitsafspraken Uitbreiding werkzaamheden RMC Het nieuwe speelveld 8 Deel 2: Kwantitatieve analyse gemeenten Leerplicht en RMC De oorspronkelijke vsv-doelgroep Deelnemers Voortgezet Onderwijs in de regio Vsv-ers Voortgezet Onderwijs, absolute aantallen Vsv-ers Voortgezet Onderwijs, percentages Overstap VO-MBO Deelnemers MBO Vsv-ers MBO, absolute aantallen Vsv-ers MBO, percentages Meer cijfers Verschillen tussen mbo-opleidingen De nieuwe doelgroep Jongeren in een kwetsbare positie in regio 36A Jongeren in een kwetsbare positie in regio 36B Praktijkonderwijs en Voortgezet Speciaal Onderwijs t Werktverband 22 Deel 3: Wetenschappelijk onderzoek 23 Deel 4: Conclusies en aanbevelingen 25 Verantwoording 27 3

4 4

5 Vooraf Om meer grip te krijgen op het terugdringen en voorkomen van voortijdig schoolverlaten is Nederland verdeeld in 39 RMC regio's. RMC Regio Noordoost-Brabant is één van die regio s en wordt ook wel aangeduid als regio 36. In 2016 sluiten we een periode van 8 jaar af waarin we samenwerkten op basis van twee opeenvolgende regionale convenanten. Maar ook na 2016 blijven we samenwerken. We gaan vol door met onze aanpak van vsv waarbij we ook aandacht hebben voor de groep jongeren die niet in staat is een startkwalificatie te behalen. Deze groep wordt aangeduid als de groep jongeren in een kwetsbare positie. Dit is een beknopte regio-analyse van RMC-regio Noordoost Brabant op basis van beschikbare gegevens eind januari De regio-analyse dient als uitgangspunt voor de opgestelde speerpunten en de uitvoering ervan. In deel 1 wordt ingegaan op een aantal beleidsmatige ontwikkelingen op het thema en met name op de uitbreiding van het speelveld waarop we ons begeven. Deel 2 is een uitgebreide kwantitatieve analyse van de situatie in de regio. In deel 3 wordt kort ingegaan op wetenschappelijk onderzoek. In deel 4 worden een aantal conclusies en aanbevelingen geformuleerd. Graag wil ik mijn collega s van de regiegroep VSV en Kwetsbare Jongeren bedanken voor hun hulp bij het samenstellen van deze analyse. Dat zijn Liesbeth Endendijk (gemeente s-hertogenbosch), Ronald Nijhuis (RBL BNO), Han Viguurs en Marloes van de Camp (ROC de Leijgraaf). Met vriendelijke groet, Reinoud van Uffelen Programmamanager VSV Noordoost-Brabant 5

6 Deel 1: Beleidsmatige ontwikkelingen 1.1. Een korte geschiedenis In de jaren 2008 tot en met 2016 werd het overleg tussen gemeenten en onderwijsinstellingen over de aanpak van VSV afgedwongen door een (tijdelijk) regionaal convenant tussen gemeenten en onderwijsinstellingen. In het huidige vsv convenant staan de maatregelen en afspraken beschreven die de gemeenten en onderwijsinstellingen inzetten om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Met het aflopen van dit convenant in 2016 dienen ook voor de periode na 2016 regionaal afspraken te worden gemaakt tussen onderwijs en gemeenten. Het Ministerie van OC&W heeft een voorstel gedaan voor de vervolgaanpak. Uitgangspunt hierbij is dat wordt doorgegaan met de huidige succesvolle aanpak van VSV en dat de groep jongeren die niet in staat is om een startkwalificatie te behalen hieraan wordt toegevoegd (jongeren in een kwetsbare positie). Naast de verplichting om de samenwerking tussen onderwijs en gemeenten voort te zetten en de uitbreiding van de RMC doelgroep wordt in het voorstel van OCW ingegaan op de volgende punten: Het RMC (landelijk) moet meer aandacht geven aan de oude VSV-ers. Het RMC heeft in onze regio de afgelopen jaren al ingezet op deze groep dus hier gaan we mee door; Het RMC krijgt als extra taak de regie op het monitoren van de arbeidstoeleiding van kwetsbare jongeren; Gelijkschakelen RMC en arbeidsmarktregio s; Op termijn moeten bestuurders uit jeugdzorg en de justitiële keten betrokken worden bij het maken van afspraken rond VSV en kwetsbare jongeren; Financiën. De extra taken ten aanzien van kwetsbare jongeren moeten zonder extra middelen worden uitgevoerd Convenant wordt regionaal programma met drie speerpunten VSV en kwetsbare jongeren Voorwaarde voor het ontvangen van de RMC middelen is het aangesloten zijn bij een regionaal overleg en het opstellen/ondertekenen van een regionaal programma. Het regionale overleg vindt plaats in de stuurgroep VSV &kwetsbare jongeren. Deze stuurgroep wordt in 2016 gepositioneerd onder de vlag van Agri Food Capital (zie figuur 1: organigram Agri Food Capital). Dit is een goede ontwikkeling, aangezien op deze wijze ook aandacht is voor de overlap en samenloop met andere beleidsterreinen, zoals bijvoorbeeld aanpak jeugdwerkloosheid. 6

7 Figuur 1: Organigram Agri Food Capital Het regionaal programma wordt net als in het huidige convenant gegoten in een format op hoofdlijnen waarna actielijnen in uitvoeringsplannen zullen worden uitgewerkt. Hiertoe is door de stuurgroep VSV en kwetsbare jongeren de notitie Speerpunten VSV en kwetsbare jongeren opgesteld. Er worden in dit document drie speerpunten geformuleerd: 1. Overgangen tussen diverse onderwijsinstellingen; 2. Overbelaste jongeren (Plusvoorziening); 3a. Stage- en leerwerkplekken voor kwetsbare jongeren; 3b. Arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren. Het streven is om dit regionaal programma te ondertekenen op 31 maart 2016 tijdens een regionale bijeenkomst Kwaliteitsafspraken Het Ministerie van OC&W maakt sinds 2015 kwaliteitsafspraken met het MBO. VSV valt onder deze kwaliteitsafspraken. De kwaliteitsafspraken richten zich specifiek op maatregelen die binnen de instelling worden genomen om het aantal vsv ers terug te dringen. Er blijft financiële ondersteuning voor individuele onderwijsinstellingen. Pas medio februari krijgen we informatie over de vsv-indicator, prestatiesubsidie en nieuwe doelstelling. 7

8 1.4. Uitbreiding werkzaamheden RMC De belangrijkste taak van het RMC is het voorkomen van voortijdig schoolverlaten zonder startkwalificatie. Gedurende het laatste convenant is er extra inzet gepleegd op bestrijding van verzuim 18+. Onze regio heeft ook geparticipeerd in het Ingrado-project We missen je waarin werd voorgesorteerd op een integrale verzuimaanpak voor 18minners en 18plussers na de convenants periode. Nu er meer middelen naar het RMC gaan kan dit geborgd worden. Figuur 2: voorstelnotitie vanuit het ministerie (landelijke bedragen) Bij schrijven van deze notitie was er nog geen duidelijkheid over de exacte verdeling. Bovenstaande bedragen staan dus nog niet vast en worden landelijk door de G4 en G32 ter discussie gesteld. Maar in de nieuwe situatie wordt het speelveld vergroot. Er is een groep jongeren in een kwetsbare positie voor wie het behalen van een startkwalificatie eigenlijk niet haalbaar is. Deze jongeren horen vanaf augustus 2016 ook tot de doelgroep van het RMC. Omdat het hoogst haalbare binnen onderwijs is bereikt is voor hen begeleiding naar de arbeidsmarkt het doel. Hierin is een goede samenwerking tussen gemeenten, werkgevers en onderwijs essentieel. 8

9 1.5. Het nieuwe speelveld De landelijke wetgeving die nu in ontwikkeling is laat zien dat vol wordt doorgegaan met de aanpak van vsv, waarbij de doelgroep jongeren in een kwetsbare positie wordt meegenomen. In onderstaande schema is het speelveld goed in beeld gebracht. Figuur 3: uit presentatie Ministerie OC&W november 2015 Om het speelveld goed in beeld te brengen is een regio-analyse noodzakelijk. Bij het maken van zo n regio onderscheiden we twee doelgroepen. Daarbij is er natuurlijk sprake van een zekere overlap. 9

10 Deel 2: Kwantitatieve analyse gemeenten De regio Noordoost-Brabant bestaat sinds de gemeentelijke herindeling van 1 januari 2015 uit 19 gemeenten. Bernheze Boekel Boxmeer Boxtel Cuijk Grave Haaren Heusden Landerd Mill en Sint Hubert Oss s-hertogenbosch Schijndel Sint Anthonis Sint-Michielsgestel Sint-Oedenrode Uden Veghel Vught De komende jaren zal het aantal gemeenten afnemen. Op 23 november 2016 zijn er herverdelingsverkiezingen in Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel. Per 1 januari 2017 ontstaat de nieuwe gemeente Meierijstad. Ook Boxtel en Sint- Michielsgestel gaan nauwer samenwerken. Ook in andere gemeenten wordt gesproken over mogelijke vormen van samenwerking Twee subregio s De regio is in feite verdeeld in twee sub-regio s. In subregio A onderscheiden we de gemeenten Boxtel, s-hertogenbosch, Heusden en het Regionaal Bureau Leerplicht (RBL) Haaren, Schijndel, Sint- Michielsgestel en Vught. In subregio B voert het Regionaal Bureau Leerplicht Brabant Noordoost (RBL BNO) de regie over 12 gemeenten te weten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis, Sint-Oedenrode, Uden en Veghel. 10

11 2.3. De oorspronkelijke vsv-doelgroep Zonder startkwalificatie ben je een vsv-er. Een startkwalificatie is een diploma havo, vwo, mbo niveau 2, 3 of 4. In de regio is het aantal vsv-ers stevig gedaald. De definitie van een vsv-er is in 2012 veranderd door het weglaten van de uitstroom van vso en pro richting dagbesteding en arbeid. Een vsv-er is daarmee een jongere die in staat is om een startkwalificatie te behalen, maar die voor het behalen van een startkwalificatie het onderwijs verlaten heeft. Tabel 1: VSV-cijfers in historisch perspectief Schooljaar Cijfers kort na 1-10 Definitieve Percentage (DUO) cijfers 2005/ ,7% 2011/ ,5% 2012/ ,6% 2013/ ,5% 2014/ ?????? Op is goed te zien over hoeveel deelnemers we praten en ook hoe de verdeling is in onderwijssoorten en niveau s. Tabel 2: vsv-ers naar onderwijssoort en niveau * met norm wordt hier bedoeld de streefnorm 11

12 2.4. Deelnemers voortgezet onderwijs in de regio tabel 3: deelnemers voortgezet onderwijs BRIN VO Onderbouw VMBO Bovenbouw HAVO/VWO Bovenbouw Totaal REGIO 36A 05PL Ds. Pierson College SY Jeroen Bosch College GV Mavo School Sancta Maria FY Duhamel College* KF Hervion College* ST Sint-Jans Lyceum MU Rodenborch College AJ Stedelijk Gymnasium QT Maurick College XU Baanderheren College VMBO RB Jacob Roelandslyceum JY Gymnasium Beekvliet CC Helicon Opleidingen** GU Elde College*** REGIO 36B 02DW Gymnasium Bernrode XH Het Hooghuis WI Het Maaslandcollege FX Mondriaan College**** SU VO Veghel ***** HF Udens College SW Metameer RX Merlet College HN Elzendaalcollege * Onder de BRIN-code van van het Hervion College bevonden zich ook de leerlingen van het Van Maerlant. Inmiddels zijn Hervion en Duhamel opgegaan in de Bossche Vakschool en wordt het Van Maerlant apart gepositioneerd. Dit is nog niet in deze cijfers terug te zien. ** Helicon Opleidingen heeft ook VMBO-vestigingen buiten de regio. Bestuursgebouw en centrale administratie bevinden zich in s-hertogenbosch *** Het Elde College valt geografisch onder regio 36A, maar heeft zich aangesloten bij regio 36B als het gaat om het monitoren van de overstap VO- MBO. **** Het Mondriaan College is inmiddels onderdeel van het Hooghuis ***** Voortgezet Onderwijs Veghel bestaat in feite uit twee scholen. Het Fioretti College en het Zwijsen College. Bron: cijfers

13 2.5. Vsv-ers voortgezet onderwijs, absolute aantallen tabel 4: vsv-ers voortgezet onderwijs, absolute aantallen BRIN VO Onderbouw VMBO Bovenbouw HAVO/VWO Bovenbouw REGIO 36A 05PL Ds. Pierson College SY Jeroen Bosch College GV Mavo School Sancta Maria FY Duhamel College* KF Hervion College* ST Sint-Jans Lyceum MU Rodenborch College AJ Stedelijk Gymnasium QT Maurick College XU Baanderheren College VMBO RB Jacob Roelandslyceum JY Gymnasium Beekvliet CC Helicon Opleidingen** GU Elde College*** REGIO 36B 02DW Gymnasium Bernrode XH Het Hooghuis WI Het Maaslandcollege FX Mondriaan College**** SU VO Veghel ***** HF Udens College SW Metameer RX Merlet College HN Elzendaalcollege Totaal Bron: cijfers

14 2.6. Vsv-ers voortgezet onderwijs, percentages tabel 5: vsv-ers voortgezet onderwijs, percentages BRIN VO Onderbouw VMBO Bovenbouw HAVO/VWO Bovenbouw 05PL Ds. Pierson College 0,1% 0,0% 0,0% 20SY Jeroen Bosch College 0,0% 2,0% 0,0% 01GV Mavo School Sancta Maria 0,0% 0,5% 0,0% 23FY Duhamel College* 0,6% 4,0% 0,0% 17KF Hervion College* 0,2% 2,7% 0,0% 20ST Sint-Jans Lyceum 0,1% 1,1% 0,4% 07MU Rodenborch College 0,1% 1,1% 0,0% 20AJ Stedelijk Gymnasium 0,0% 0,0% 0,0% 02QT Maurick College 0,1% 1,1% 0,1% 04XU Baanderheren College VMBO 0,0% 0,3% 0,0% 16RB Jacob Roelandslyceum 0,0% 0,0% 0,2% 17JY Gymnasium Beekvliet 0,0% 0,0% 0,0% 26CC Helicon Opleidingen** 0,0% 1,6% 0,0% 04GU Elde College*** 0,0% 0,4% 0,2% 02DW Gymnasium Bernrode 0,0% 0,0% 0,0% 19XH Het Hooghuis 0,0% 0,7% 0,0% 20WI Het Maaslandcollege 0,0% 1,1% 0,4% 23FX Mondriaan College**** 0,0% 0,5% 0,0% 04SU VO Veghel ***** 0,1% 0,6% 0,0% 06HF Udens College 0,0% 0,4% 0,1% 16SW Metameer 0,0% 0,2% 0,4% 19RX Merlet College 0,3% 1,3% 0,4% 17HN Elzendaalcollege 0,0% 0,8% 0,0% STREEFNORM 0,2% 1,5% 0,1% PRESTATIENORM 1,0% 4,0% 0,5% Legenda: boven streefnorm De prestatienorm wordt op alle scholen gehaald, m.u.v. het Duhamel College. Dit is verklaarbaar door de ISK-populatie op die school. De streefnorm wordt ook vrijwel overal gehaald. Daarbij dient opgemerkt dat een enkele vsv-er al kan betekenen dat een school boven de streefnorm komt. Bron: cijfers

15 2.7. Overstap VO-MBO De doorstroom tussen VO en MBO in onze regio verloopt goed. Er zijn wel verschillende werkwijzen in regio 36a en regio 36b. Mensen in die sub-regio s weten elkaar te vinden en er is contact waar nodig. De overstap VMBO-MBO wordt gemonitord en daarnaast is er sinds schooljaar ook een Digitaal Doorstroom Dossier in gebruik genomen. De vsv-prestatienorm bij VMBO-bovenbouw ligt op 4,0% en de landelijke streefnorm ligt op 1,5%. In onze regio bleven we daar de afgelopen jaren onder zoals te zien is in paragraaf 2.6 De overgang tussen VO en MBO blijft mensenwerk en het belangrijkste is dat professionals van VO en MBO elkaar weten te vinden. De systemen ondersteunen daarbij. De subregio 36b is aanzienlijke groter, zowel geografisch als qua leerlingaantal, dan regio 36a. Voor het programma overstap VO-MBO van Intergrip zijn doelstellingen en meetmomenten geformuleerd. Deze gelden ook voor Stick Together. 1 november: alle mogelijk overstappende leerlingen zijn ingelezen en alle gebruikers VO getraind. MBO en gemeenten worden aansluitend getraind; 1 maart: van 75% van de leerlingen is een vervolgkeuze bekend in Intergrip; 1 mei: 90% van alle leerlingen zijn aangemeld bij een vervolgopleiding; 1 juli: alle risico of aandachts-leerlingen zijn bekend bij leerplicht en de diplomaresultaten zijn gevuld; Na de zomervakantie: alle leerlingen zijn definitief geplaatst op de vervolgopleiding. Met uitzondering van de laatste doelstelling werden alle doelstellingen ook gehaald. Er is altijd een kleine groep die de overstap niet maakt en/of niet wil maken maar we houden vast aan de laatste doelstelling. 15

16 2.8. Deelnemers MBO In de regio bevinden zich vier MBO-instellingen. Het totaal aantal deelnemers op die instellingen is hoger dan het totale aantal MBO-ers. Dat is te verklaren door het feit dat MBO Helicon en Sint Lucas ook vestigingen kent buiten de regio. Daarbij zijn er met name op het Koning Willem I College een groot aantal deelnemers van buiten de regio, met name uit regio Rivierenland. Opmerking: het aantal genoemde deelnemers betreft het aantal deelnemers in de startset van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Het aantal bekostigde deelnemers op de diverse scholen is wat hoger. Dit komt omdat er ook studenten van 23 jaar en ouder zijn. tabel 6: deelnemers mbo naar niveau MBO1 MBO2 MBO 3-4 TOTAAL 04FO Koning Willem I College CC Helicon Opleidingen* BC Sint Lucas** DE ROC de Leijgraaf * Helicon Opleidingen heeft ook MBO-vestigingen buiten de regio. Bestuursgebouw en centrale administratie bevinden zich in s-hertogenbosch. ** Dit betreft ook de vestiging in Eindhoven Vsv-ers MBO, absolute aantallen tabel 7: vsv-ers mbo naar niveau, absolute aantallen MBO1 MBO2 MBO 3-4 TOTAAL 04FO Koning Willem I College CC Helicon Opleidingen BC Sint Lucas DE ROC de Leijgraaf Vsv-ers MBO, percentages tabel 8: vsv-ers mbo naar niveau, percentages MBO1 MBO2 MBO FO Koning Willem I College 34,1% 7,6% 2,9% 26CC Helicon Opleidingen 52,8% 9,4% 4,0% 30BC Sint Lucas 0,0% 0,0% 2,2% 28DE ROC de Leijgraaf 39,4% 7,5% 3,2% STREEFNORM ,5% 11,5% 3,5% STREEFNORM ,5% 10,0% 2,75% Bron: cijfers

17 2.11. Meer cijfers Het vsv-percentage in onze regio is 1,48%. Landelijk ligt dit percentage op 1,92%. Er vallen absoluut en procentueel meer jongens uit dan meisjes. tabel 9: vsv ers naar geslacht geslacht deelnemers vsv ers vsv% landelijk % man ,93% 2,35% vrouw ,02% 1,48% Procentueel vallen er meer allochtonen uit dan autochtonen. tabel 10: vsv ers naar etniciteit etniciteit deelnemers vsv ers vsv% landelijk % autochtoon ,20% 1,46% niet ,78% 3,71% westerse allochtoon westers ,75% 2,64% allochtoon onbekend ,33% 30,40% Procentueel vallen er meer 1 e generatie allochtonen uit dan 2 e generatie allochtonen. tabel 11: vsv ers naar generatie generatie deelnemers vsv ers vsv% landelijk % autochtoon ,20% 1,46% 1 e generatie ,78% 5,80% allochtoon 2 e generatie ,75% 2,90% allochtoon onbekend ,33% 30,40% Het aantal 18minners dat uitvalt is nog maar heel minimaal. tabel 12: vsv ers naar leeftijd leeftijd deelnemers vsv ers vsv% landelijk % ,22% 0,35% ,31% 5,29% Bron: cijfers

18 2.12. Verschillen tussen mbo-opleidingen Op de diverse mbo-instellingen wordt er al geruime tijd werk gemaakt van het zogenaamde sturen op cijfers. De maandelijkse DUO-rapportages worden uitgesplitst en vsv-ers zijn zodoende tot op afdelingsniveau en opleidingsniveau bekend. Het is evident dat er bij bepaalde opleidingen procentueel en ook absoluut meer jongeren uitvallen dan op andere opleidingen. Op het Koning Willem I College en bij ROC de Leijgraaf is de uitval het grootst bij de economische opleidingen. Meer details zijn te zien in de rapportages van de verschillende scholen. Koning Willem I College: ROC de Leijgraaf: Helicon: Sint Lucas: 18

19 2.13. De nieuwe doelgroep Er wordt vaak gesproken over kwetsbare jongeren, maar de officiële benaming van de nieuwe doelgroep is jongeren in een kwetsbare positie. Deze doelgroep is goed zichtbaar in figuur 3 op pagina 7. Het is aannemelijk dat het overgrote deel van deze groep niet in staat is een startkwalificatie te halen. Op 12 december 2014 verscheen een kamerbrief betreffende extra kansen voor jongeren in een kwetsbare positie. Het gaat landelijk om ongeveer jongeren per jaar die vanwege een bijzondere thuissituatie, gedragsproblemen of specifieke leerbehoeften kwetsbaar zijn om uit te vallen zonder afgeronde opleiding of goed arbeidsperspectief. Zij bevinden zich op het snijvlak van onderwijs, arbeidsmarkt en (jeugd)zorg en hebben extra aandacht nodig om goed te worden voorbereid op de toenemende eisen die de samenleving, het onderwijs en de arbeidsmarkt aan hen stellen. Hierbij gaat het dus ook om jongeren uit het praktijkonderwijs (pro) en het voortgezet speciaal onderwijs (vso). Die jongeren hebben wij geprobeerd te extrapoleren naar cijfers in onze regio. figuur 4: Stand van zaken cijfers regio 36 door Ronald Nijhuis, 6 februari

20 2.14. Jongeren in een kwetsbare positie regio 36A De inkomensgegevens over kwetsbare jongeren in de Meierij worden momenteel in kaart gebracht. In verband met de maandelijkse uitvraag van gegevens laat dit op zich wachten. De gegevens worden aan het stuk toegevoegd wanneer deze bekend zijn. Naar verwachting komen de gegevens van de Meierij overeen met de gegevens van subregio 36B Jongeren in een kwetsbare positie regio 36B (RBL BNO) In onderstaande tabel een overzicht van het totaal aantal jongeren in een kwetsbare positie naar inkomenssituatie per gemeente. tabel 13: jongeren in een kwetsbare positie RBL BNO, peildatum Gemeente Geen SUWI inkomen bekend Arbeid <300 Euro Arbeid >300 Euro WW/Partic ipatiewet Wajong Totaal Bernheze Boekel Boxmeer Cuijk Grave Landerd Mill en Sint Hubert Oss Sint Anthonis Sint- Oedenrode Uden Veghel Totaal Bovenstaande jongeren (16-23) hebben binnen het onderwijs dus het hoogst haalbare bereikt. Door verscherpte toelatingscriteria per voor de Wajong neemt het aantal jongeren in kolom Wajong sterk af en zullen ze in de komende jaren terug te vinden zijn in één van de andere kolommen. Doordat onderwijs, gemeenten en werkgevers in onze regio hun verantwoordelijkheid ten aanzien van deze groep (zullen) nemen hopen we dat een afname van de Wajong niet leidt tot een even zo grote toename van jongeren met een volledig inkomen uit de participatiewet. Streven moet zijn zoveel mogelijk jongeren met duurzame arbeid, eventueel met ondersteuning vanuit de participatiewet aan het werk te zetten en te houden. 20

21 2.16. Praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Met de vergroting van het speelveld krijgen we ook te maken met de scholen voor praktijkonderwijs (PRO) en voortgezet speciaal onderwijs (VSO). Deze scholen maken onderdeel uit van samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs. De samenwerkingsverbanden gaan soms over de regiogrenzen heen. In onze regio hebben wij te maken met de volgende samenwerkingsverbanden. Behalve de eerder genoemde scholen voor Voortgezet Onderwijs maken ook een aantal scholen voor voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs onderdeel uit van deze samenwerkingsverbanden. 1. Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs de Meierij Gemeente s-hertogenbosch, Boxtel, Vught, Schijndel, Sint-Michielsgestel, Haaren en twee gemeenten buiten onze regio Baanderheren College, Praktijkonderwijs, Boxtel Praktijkschool de Rijzert, s-hertogenbosch Elde College, Praktijkonderwijs, Schijndel De Zwengel, Vught VSO de Rietlanden, s-hertogenbosch HUB Noord-Brabant, Stedelijk VSO, Rosmalen HUB Noord-Brabant, locatie Rosmalen HUB Noord-Brabant, locatie Boxtel Michaëlschool, Boxtel Mytylschool Gabriël, s-hertogenbosch En buiten onze regio, maar wel in dit samenwerkingsverband Praktijkschool de Brug (Zaltbommel) 2. Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Gemeenten Oss, Uden, Veghel, Landerd, Bernheze, Sint-Oedenrode HUB Noord Brabant, locatie Veghel HUB Noord Brabant, locatie Oss De Sonnewijser, Oss Het Hooghuis locatie de Singel (Praktijkonderwijs), Oss Fioretti College, Praktijkonderwijs, Veghel 3. VO2507 Stichting Samenwerkingsverband V(S)O 2507 Nijmegen e.o. Gemeenten Boxmeer, Grave, Cuijk, Sint Anthonis, Mill en Sint Hubert en tien gemeenten buiten onze regio 4. Samenwerkingsverband VO de Langstraat Gemeente Heusden en vier gemeenten buiten onze regio 5. Samenwerkingsverband Helmond-Peelland VO Boekel en acht gemeenten buiten onze regio 21

22 2.17 t Werktverband t Werktverband is ontstaan vanuit 5* Noordoost Brabant Werkt, tegenwoordig AgrifoodCapital Werkt! t Werktverband is een samenwerkingsverband tussen onderwijs en gemeenten gericht op arbeidstoeleing van jongeren in het VSO, PRO, WMBO en entreeopleidingen en met de volgende ambitie. alle jongeren die uitstromen vanuit VSO, PRO, VMBO, Entreeopleiding en uitvallers van MBO 2 in de regio Noordoost-Brabant gaan naar het vervolgonderwijs, hebben een duurzame werkplek, een passende dagbesteding of zitten in een toeleidingstraject. 22

23 Deel 3: Wetenschappelijk kader Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de redenen van schooluitval. Het betreft hier landelijk onderzoek. Deze regio-analyse is geen wetenschappelijk exercitie. We volstaan daarom hier met een aantal bevindingen uit diverse publicaties. Oberon deed in 2008 onderzoek in opdracht van het Ministerie van OC&W. In het rapport de belevingswereld van voortijdig schoolverlaters werden 8 risicosituaties onderscheidden. figuur 5: Risicosituaties voor schooluitval Er zijn dus leerlingebonden risicofactoren. Deze zijn niet te ontkennen, maar Oberon stelt dat er ook schoolgebonden risicofactoren zijn. figuur 6: leerlinggebonden en schoolgebonden risicofactoren 23

24 Scholen kunnen veel doen om schooluitval tegen te gaan. ECBO publiceerde in 2013 de publicatie Vroegtijdig signaleren van onderwijsuitval. Deze publicatie heeft twee doelen. 1. Docenten in het mbo in staat te stellen kritisch te reflecteren op hun eigen praktijktheorieën aangaande deze problematiek. 2. Het gesprek tussen docenten, management en stafmedewerkers op gang te brengen over de wijze van signaleren, mogelijke verbeterpunten en het belang van een goede signaleringspraktijk. Uit onderzoek van het ROA blijkt dat de helft van de ondervraagde vsv ers aangeeft dat school gerelateerde oorzaken de belangrijkste reden voor de uitval vormden. Scholen en instellingen kunnen dus nog veel doen om uitval te voorkomen. Het gaat dan om het bieden van goed en uitdagend onderwijs en het intensief begeleiden van leerlingen tijdens de gehele studieloopbaan. Maar ook praktische zaken als aansluitende roosters en het betrekken van het thuisfront van de leerling helpen uitval te voorkomen. Erwin Brouwer van het Koning Willem I College deed in 2015 een onderzoek naar de beleving van studenten in het techniekonderwijs. Daaruit bleek dat studenten onderwijs wil dat uitdaagt. Brouwer hangt zijn onderzoek op aan de drie psychologische basisbehoeften. Relatie, competentie en autonomie. Een goede relatie tussen student en docent heeft een positief effect op de leerprestaties. Met competentie wordt bedoeld dat studenten beseffen dat ze ergens goed in zijn. Aan de docent om dit direct kenbaar te maken. Autonomie ten slotte speelt in op de keuzevrijheid die studenten krijgen binnen de kaders van een onderwijsprogramma. In een traditionele leeromgeving zijn de mogelijkheden om op deze basisbehoeften in te spelen beperkt. De oplossing moet gevonden in een zogenaamde hybride leeromgeving. Een omgeving waarin praktijk en theorie dusdanig zijn verweven dat deze in hoge mate overeenkomt met de authentieke beroepspraktijk. 24

25 Deel 4: Conclusies en aanbevelingen Een belangrijke conclusie die we kunnen trekken is dat we het in de regio nog niet zo slecht doen als het gaat om het bestrijden van vsv. De regio bevindt zich al jaren in de landelijke top 10 en ieder jaar wordt er weer een klein beetje winst geboekt. Toch moeten we constateren dat de kritische grens lijkt bereikt en dat er cijfermatig niet veel meer winst te boeken zal zijn. Maar iedere jongere heeft behalve een nummer ook een naam en een gezicht. Het is belangrijk dat we echt weten wie onze VSV-ers zijn en wat hun verhaal is. En als ze dan toch de school verlaten zonder diploma dan toch in ieder geval door de voordeur, met een goed eindgesprek en een stevige handdruk. Uit de kwantitatieve analyse blijkt dat het merendeel van de vsv-ers 18+ is. In het huidige convenant is in ingezet op de aanpak van verzuim 18+. Landelijk is dit effectief gebleken. In de herijking RMC wordt de aanpak 18+ daarom een reguliere taak. Doordat de MBO s beter zijn gaan registreren is er een toename van het aantal verzuimmeldingen 18+. De komende jaren moet blijken in hoeverre het aantal VSV-ers hierdoor mede daalt. De scholen zijn de afgelopen jaren hun werk beter gaan doen en het is een goede zaak dat veel schoolse maatregelen geborgd zijn in de kwaliteitsafspraken die de mbo-instellingen met het ministerie van OC&W hebben gemaakt. Dat scholen veel kunnen doen om uitval te voorkomen is een belangrijke conclusie. Het gaat dan om het bieden van goed en uitdagend onderwijs en het intensief begeleiden van leerlingen tijdens de gehele studieloopbaan. Maar ook praktische zaken als aansluitende roosters en het betrekken van het thuisfront van de leerling helpen uitval te voorkomen. Dat scholen moeten blijven samenwerken is evident. E.e.a. leidt tot speerpunt 1 en 2 voor de komende jaren. 1. Overgangen tussen diverse onderwijsinstellingen; 2. Overbelaste jongeren (Plusvoorziening); De overgang tussen VO en MBO is goed, maar er zijn nog een aantal vmboscholen met relatief veel uitval in de bovenbouw. Het is belangrijk hier nog een sgoed naar te kijken. Uitgangspunt moet zijn jongeren op een passende plek te krijgen en dat kan ook buiten het schoolsysteem zijn 25

26 Het is belangrijk om hetgeen er de afgelopen jaren is opgebouwd te behouden en dat er een plusaanbod blijft voor de groep overbelaste jongeren die uitvallen of dreigen uit te vallen. Daarbij is het belangrijk oog te hebben voor de verschillen tussen scholen. Een gemeenschappelijke plusvoorziening voor de regio is geen must, maar het is wel belangrijk in kaart te brengen wat de regio aan plusvoorzieningen biedt in het VO en in het MBO en in hoeverre VO en MBO hierin samenwerken. Het is belangrijk dat scholen samenwerken en over de schoolmuren heenkijken. Daartoe werd op 16 oktober 2013 een gesloten-beursintentieverklaring getekend door vertegenwoordigers van het vo en mbo. Met de ondertekening van deze verklaring zeggen de ondertekenaars het volgende: Als er zich individuele gevallen voordoen waarbij dreigende VSV-ers wellicht baat zouden kunnen hebben bij een voorziening van een andere instelling en er is plaats op deze voorziening, dan kan deze leerling gebruik maken van deze voorziening zonder dat daar kosten voor in rekening worden gebracht. Met de vergroting van het speelveld komt nu ook de groep jongeren in beeld voor wie het behalen van een startkwalificatie eigenlijk niet haalbaar is. Deze jongeren horen vanaf augustus 2016 ook tot de doelgroep van het RMC. Omdat het hoogst haalbare binnen onderwijs is bereikt is voor hen begeleiding naar de arbeidsmarkt het doel. Hierin is een goede samenwerking tussen gemeenten, werkgevers en onderwijs essentieel. E.e.a. leidt tot speerpunt 3 3a. Stage- en leerwerkplekken voor kwetsbare jongeren; 3b. Arbeidstoeleiding kwetsbare jongeren. Tabel 13 op pagina 18 geeft een beeld van subregio 36b. Hoewel de gegevens niet compleet zijn voor de gehele regio kun je concluderen dat de groep kwetsbare jongeren nog aanzienlijk is. Door de verschuiving van UWV naar de gemeenten komt een kleiner deel in de wajong. Verder is ongeveer 1/8 van de jongeren met een inkomen onbekend. De vraag is waarom zijn deze onbekend? Zitten deze jongeren thuis op de bank? Wat kunnen we als regio doen om deze jongeren in beeld te krijgen en om ze toe te leiden naar een baan? Gemeenten en onderwijs hebben in 2015 al afspraken met elkaar gemaakt om voor alle jongeren naar een passende plek te streven. Komende jaren is het zaak deze afspraken te verstevigen en uit te breiden. Het is ook belangrijk oog te hebben voor de huidige arbeidsmarkt waar het voor kwetsbare jongeren ondanks groei lastiger is om een baan te vinden. Uit het ROA-rapport De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2020 blijkt duidelijk dat arbeidsgehandicapten een kwetsbare positie hebben op de arbeidsmarkt. Ook het entreeonderwijs blijft onze aandacht vragen. Het entreeonderwijs is bedoeld als opstap naar niveau 2. Maar in de entree is er nog steeds veel uitval. Een groot deel stroomt uit naar arbeid. 26

27 Verantwoording Een regio-analyse is altijd een momentopname. Met deze regio-analyse hebben wij onze speerpunten voor de komende jaren willen verantwoorden. Daarbij hebben we gebruik gemaakt van cijfermateriaal en diverse onderzoeksrapporten. Hieronder een overzicht van gebruikte bronnen. Cijfermateriaal en factsheets van de site De belevingswereld van Voortijdig Schoolverlaters, Oberon ld%20van%20voortijdig%20schoolverlaters-ers.pdf Voortijdige schoolverlaters, aanleidingen en gevolgen. ROA, Vroegtijdig Signaleren van Onderwijsuitval, ECBO, Student als leergierige werknemer, Erwin Brouwer, ek Column Namen en rugnummers, Reinoud van Uffelen, Voorstel OC&W regionale vervolgaanpak vsv en jongeren in een kwetsbare positie stel-ocw-regionale-vervolgaanpak-vsv-en-jongeren-in-een-kwetsbarepositie.pdf De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2020, ROA, ooralbaankansenintechniekenonderwijstot20201.htm 27

28 28