1. Voorwoord Inhoudelijke werkingsresultaten

Transcriptie

1 JAARVERSLAG

2 2

3 3 INHOUDSTAFEL 1. Voorwoord Inhoudelijke werkingsresultaten SD1: Resonant versterkt zijn positie als expertisecentrum voor het muzikaal erfgoed in Vlaanderen OD1: Resonant verleent expertise aan personen, instellingen en organisaties Vraagbaak Herbestemmingen Basisinventarisatie Kortere projecten Langere trajecten OD2: Resonant bundelt expertise OD3: Resonant zorgt voor kennisdeling OD4: Resonant werkt aan een voortdurende uitbreiding van zijn expertise OD5: Hervorming Muziekbank SD2: Resonant stimuleert en inspireert zijn erfgoedgemeenschap via informatie-uitwisseling, beeldvorming, samenwerking en netwerking OD1: Informatie-uitwisseling, communicatie en beeldvorming OD2: Bevorderen van samenwerking en overleg Samenwerking en uitwisseling binnen de erfgoedsector Netwerking en PR binnen de erfgoedsector/kunstensector Inhoudelijk overleg diverse OD3: Stimuleren van onderzoek OD4: Resonant werkt aan sensibilisatie binnen de professionele en amateurmuziekopleiding SD3: Resonant stimuleert een integrale erfgoedpraktijk via lokalisatie, praktijkondersteuning en praktijkontwikkeling OD2: Beiaardierswereld OD1: Ondersteuning van hedendaagse erfgoedvormers binnen de klassieke muziek OD3: Archiefinstellingen... 20

4 SD4: Uitbouwen van integrale erfgoedzorg voor tot nog toe onontgonnen terreinen OD1: De jazzwereld OD2: De sectoren van de populaire muziek OD3: De volksmuziek SD5: Resonant synthetiseert de situatie van het muzikaal erfgoedveld OD1: Resonant bereidt het beleidsplan voor Kantoormanagement Huisvesting en infrastructuur Personeelsinzet Samenstelling team Taakverdeling Organisatie kantoor Beleid en bestuur Algemene Vergadering Samenstelling Inhoudelijke werking Raad van Bestuur Samenstelling Inhoudelijke werking Goed bestuur Zakelijke gegevens Toelichtingen Boekhoudkundig resultaat... 28

5 5 1. VOORWOORD 2012 was een bijzonder jaar. Als laatste jaar van de beleidsperiode ging er veel aandacht naar de toekomst van de organisatie: tijdens de eerste maanden van 2012 werd nog intensief verder gewerkt aan de redactie van het beleidsplan voor de periode dat werd ingediend op 1 april In september 2012 volgde onze erkenning als landelijk expertisecentrum voor muzikaal erfgoed in Vlaanderen en honoreerde de Vlaamse regering Resonant met een jaarlijkse subsidie van Euro. Dit hield weliswaar een verhoging in, maar het bedrag lag 30% lager dan het gevraagde bedrag. Waarop we opnieuw aan de slag gingen om de beleidsnota te herschrijven naar een haalbaar plan binnen de financiële mogelijkheden die geboden werden. Dit weliswaar boeiende proces nam heel wat tijd in beslag. Evenzeer boeiend maar ook bijzonder tijdrovend proces bleek de hervorming van Muziekbank te zijn. Dit kwam enerzijds door een onderschatting van de tijd door Resonant zelf en anderzijds door een te optimistische inschatting van Kunstmaan, die het project oorspronkelijk op enkele maanden begroot hadden. Hierdoor moesten de afspraken met Kunstmaan regelmatig herbekeken worden. Niet zozeer één onderdeel nam meer beslag op de werktijd, elke subtaak bleek bij nader inzien complexer en tijdrovender. Die complexiteit moest telkens ten aanzien van Kunstmaan hertaald worden en later opnieuw in de website, om het geheel bevattelijk en makkelijk navigeerbaar aan het publiek te kunnen voorstellen. Mede daardoor en ook door een aantal onverwachte vragen tijdens het jaar waaraan we prioriteit hebben gegeven, hebben we een aantal van onze geplande acties in mineur moeten uitvoeren. Niettemin hebben we dit jaar toch heel wat gerealiseerd. Hoogtepunt vormt zeker het cultuurhistorisch en technisch onderzoek op de collectie Ghijsels, een collectie van mechanische orgels die toebehoort aan de Vlaamse Gemeenschap. Dit onderzoek werd eind 2011 aan Resonant toegewezen met extra middelen. Ook onze communicatiestrategie rond Jazz en onze acties rond volksmuziek wierpen vruchten af. De handleiding Archiefzorg voor de beiaardiers is dan weer een voorbeeldproject dat navolging kan vinden voor andere doelgroepen. En onze adviserende participatie in tal van projecten (zie diensten op maat) en de vele samenwerkingsverbanden (zie bevorderen van samenwerking en overleg) in verschillende combinaties bewijst niet alleen dat Resonant meer en meer gekend én gewaardeerd wordt voor haar bijdragen, maar ook dat de organisatie zich stevig heeft ingebed in de erfgoedsector. Hieronder vindt u ons jaarverslag met een opsomming van onze realisaties. We wensen u alvast veel leesplezier! Anne Mees, Directeur Resonant vzw

6 6 2. INHOUDELIJKE WERKINGSRESULTATEN SD1: Resonant versterkt zijn positie als expertisecentrum voor het muzikaal erfgoed in Vlaanderen OD1: Resonant verleent expertise aan personen, instellingen en organisaties OD2: Resonant bundelt expertise OD3: Resonant zorgt voor kennisdeling OD4: Resonant werkt aan een voortdurende uitbreiding van zijn expertise OD5: Resonant finaliseert de hervorming van Muziekbank OD1: Resonant verleent expertise aan personen, instellingen en organisaties Als expertisecentrum heeft Resonant in eerste instantie een dienstverlenende functie. Binnen deze doelstelling verstrekken we advies en begeleiding naargelang de inkomende vragen (actie vraagbaak) of verlenen we medewerking of advies aan concrete dossiers of projecten die over langere tijd lopen, meestal in netwerkmodel (advies en ondersteuning op maat). REALISATIES Vraagbaak Resonant beantwoordde 45 externe vragen (iets onder het gemiddelde van de voorbije jaren). In verschillende gevallen werd doorverwezen naar een expert van het brede netwerk van Resonant. Vragen gaan over beschrijvingsmethoden, hulp bij het zoeken naar muziek of naar erfgoed of over informatie over projecten rond muzikaal erfgoed Herbestemmingen Resonant kreeg een beperkt aantal dossiers van herbestemmingen te verwerken. Telkens wordt vertrokken van een plaatsbezoek waarbij het bestand nader beschreven wordt en de eigenaars geïnformeerd worden over mogelijkheden. Het CRKC won in 2011 advies in bij Resonant in verband met de toekomst van een muziekbestand van de school en het klooster van de Kanunnikessen van het Heilig Graf in Turnhout. In 2012 waren meerdere plaatsbezoeken nodig om dit bijzonder omvangrijke bestand (zo n 25 strekkende meter bladmuziek, 5 meter platen, enkele klavierinstrumenten) te beschrijven. In 2013 wordt dit dossier verder afgewerkt en wordt aan de kanunnikessen een adviesnota bezorgd. Via Hubert Boone kon de persoonlijke muziekcollectie van de filosoof Jaap Kruithof beschreven worden. Er wordt verder met de familie besproken wat met dit bestand kan gebeuren. Bij toeval kwamen er enkele aanvullingen op een in 2008 geschonken bestand van Jozef Van Achten. De bladmuziekcollectie werd op die manier aangevuld met enkele documentaire collecties Basisinventarisatie Dankzij de hulp van twee vrijwilligers werden enkele muziekcollecties en -archieven geïnventariseerd. Erfgoedsite Tienen - Stadsarchief: Joanne Similox werkte gestaag verder aan de inventarisatie en herverpakking van een groot bestand uit de Sint-Germanuskerk. Wellicht zal het werk in de loop van 2013 kunnen afgerond worden. Katia Malecki beschreef de muziekcollectie van Jaap Kruithof nader in voorbereiding van een adviesnota voor de familie.

7 7 De bladmuziekcollectie van Jozef Van Achten werd door Katia Malecki voor een eerste keer in kaart gebracht. Het gaat hierbij over het verzamelen van kwantitatieve gegevens zoals het aantal titels versus het aantal drukken. Ook wordt hierbij getracht een beter zicht te krijgen op de ordeningscriteria die Van Achten zelf hanteerde voor zijn verzameling Kortere projecten POPULAIRE MUZIEKCULTUUR IN VLAAMS-BRABANT : PUBLIEKSDAG TIENEN. Het onderzoeksproject Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant vanaf 1800 werd opgestart in 2010 in samenwerking met de 4 Vlaamse erkende culturele archiefinstellingen (KADOC, ADVN, Amsab-ISG en Liberaal Archief) en de provincie Vlaams-Brabant. Resonant maakte van bij het begin deel uit van de stuurgroep die het project begeleidde en zorgde in juni 2011 voor de invulling van een studiedag. De afronding van het project, in de vorm van een groots publiek valorisatiemoment, volgde in Op 28 april, onder de titel Met toeters en bellen en gekoppeld aan de Week van de Amateurkunsten, was Tienen gaststad van een muzikaal erfgoedgebeuren dat onderzoek en muziekbeleving moest samen brengen. Op 25 bijzondere speelplekken vonden concertjes plaats van harmonies, fanfares, koren, folkgroepen, pop- en rockbands, een 70-tal muziekgroepen in totaal. Via medewerking van Muziekmozaiek en Vlamo werd het erfgoedfeest gecombineerd met Het Feest van de Folk (Muziekmozaïek), Yamaha Educational Days (Vlamo) en Doppler (rockfestival). Na een spetterend slotspektakel op de Grote Markt waarin alle genres aan bod kwamen, waren er nadien ook nog tal van avondconcerten. Tijdens het feest werden tevens de publicatie van het onderzoeksproject voorgesteld en de Prijs van de Amateurkunsten uitgereikt door Minister Schauvliege. Resonant werkte mee in de stuurgroep die de dag coördineerde en verzorgde de reeks 'erfgoedbanners' die via tekst en beeld meer duiding gaven bij de locaties en uiteenlopende aspecten van het Vlaams-Brabantse muzikaal erfgoed. 18DE EEUWSE KERKCOLLECTIE TURNHOUT: VALORISATIE. In 2011 werd een grote muziekcollectie van de Sint-Pieterskerk geïdentificeerd in het stadsarchief van Turnhout. Resonant voorzag onder meer in een noodinventaris en gaf advies betreffende mogelijkheden tot valorisatie. Dit resulteerde in september 2012 in een concert, uitgevoerd door B Rock o.l.v. Frank Agsteribbe en gecapteerd door Klara, een tentoonstelling met gedigitaliseerde bladmuziek van de collectie en 3 lezingen (georganiseerd op de Open Monumentendag). Resonant presenteerde er de eerste resultaten van het onderzoek naar de muziekcollectie. Dit project vond plaats in het kader van 800 jaar Turnhout en werd gerealiseerd in samenwerking met Erfgoedcel Noorderkempen, vzw Octave, het stadsarchief, het Festival van Vlaanderen Mechelen Kempen en met behulp van musicologe Stefanie Beghein van het Centrum voor Stadsgeschiedenis van de Universiteit Antwerpen. MEDEWERKING TENTOONSTELLING HUBERT BOONE. Net zoals in 2011 verleende Resonant dit jaar opnieuw zijn medewerking aan een thematentoonstelling in het Brabants Centrum voor Muziektradities (BCM) te Kampenhout, dat enkele belangrijke collecties (instrumenten en literatuur) van onderzoeker en muzikant Hubert Boone herbergt. We hielpen mee aan de voorbereiding van de tentoonstelling over het accordeon (teksten voor de tentoonstellingspanelen, brochureteksten), die in mei-juni 2013 te bezichtigen zal zijn. AANMAKEN VAN EEN TOPSTUKKENDOSSIER VAN HET JEZUÏETENHANDSCHRIFT. Resonant wenste een Jezuïetenhandschrift (toneel met muziekfragmenten), dat in 2009 in privébezit opdook, vanwege zijn uitzonderlijke belang aan te melden als topstuk. In augustus hadden we contacten met de vakgroep Film- en Theaterwetenschappen van de Universiteit Antwerpen, die van de overheid de opdracht gekregen had een proeflijst op te stellen rond het theatererfgoed. In overleg werd besloten dat het betreffende handschrift op hun proeflijst een plaats kon krijgen. Resonant leverde hen de nodige inhoudelijke informatie aan voor de beschrijving van het handschrift, de historische context en mogelijke argumenten ter motivatie. ONDERSTEUNING MATRIX. Tijdens diverse overlegmomenten werd MATRIX door Resonant geadviseerd in het kader van het project rond het bewaren en ontsluiten van complexe partituren. Resonants expertise rond het beschrijven van (complexe) gehelen werd toegepast op de expertise van MATRIX rond hedendaagse partituren die vaak op zichzelf onleesbaar zijn door derden. In samenhang met audio- en videomateriaal, documentatie en met bijkomende

8 8 uitleg van de componist, kunnen deze partituren ook toegankelijk gemaakt worden voor onderzoekers en musici. Resonant blijft dit project ook in 2013 op de voet volgen en zal MATRIX ook concreet bijstaan in het praktisch implementeren van het beschrijven van dit hedendaags erfgoed. METADATAPROFIELEN PACKED. In februari werd Resonant gecontacteerd door PACKED, dat op dat moment een aantal (meta)dataprofielen aan het ontwikkelen was. Dergelijke profielen ondersteunen het beschrijvingsproces van erfgoeddocumenten en -objecten, onafhankelijk van een bepaalde softwaretoepassing, en zijn aldus een hulpmiddel bij de ontwikkeling van collectiebeheerssystemen. Resonant adviseerde PACKED met betrekking tot de toepasbaarheid van deze profielen voor het muzikaal erfgoed via toetsing aan de beschrijvingselementen uit onze vernieuwde Muziekbank Vlaanderen en een aantal concrete voorbeelden. De metadataprofielen worden via de CEST-wiki gedeeld met het ganse veld Langere trajecten COLLECTIE GHYSELS. In augustus 2007 verwierf de Vlaamse Gemeenschap een verzameling mechanische muziekinstrumenten met een sleutelwaarde. De collectie bestaat uit 16 orgels, een collectie orgelboeken en een documentaire collectie die voornamelijk bestaat uit orgelbeelden en (meestal ingekaderde) prenten. De Vlaamse Gemeenschap kocht de collectie van Jef Ghysels, schrijnwerker-doodskistenmaker uit Schaarbeek maar ook orgelverzamelaar, -hersteller en -expert. Ghysels had in dertig jaar een representatieve verzameling samengesteld, gerestaureerd en onderhouden. Door de aankoop erkende de Vlaamse Gemeenschap de mechanische dansmuziek van de tweede industriële revolutie, en bij uitbreiding de amusements- en volkscultuur als belangrijk erfgoed, als onvervangbaar en onvervreemdbaar cultuurbezit. De Vlaamse Gemeenschap kende het beheer toe aan het Agentschap Kunsten en Erfgoed. Een begeleidingscomité, bestaande uit Marina Laureys (afdelingshoofd Erfgoed, Kunsten en Erfgoed), Dries Van Den Broucke (teamverantwoordelijke collectie Vlaamse Gemeenschap, Kunsten en Erfgoed), dr. Marc Jacobs (directeur FARO), Leon Smets (stafmedewerker behoud en beheer, FARO), Anne Mees (directeur Resonant), Karel Moens (conservator Museum Vleeshuis Klank van de Stad), Hilde Schoefs (conservator openluchtmuseum Bokrijk) en Jo Santy (Muziekinstrumentenmuseum), werd belast met het waken over de goede bewaring van de collectie, de uitwerking en begeleiding van een plan voor onderhoud en restauratie van de collectiestukken en het uitwerken en begeleiden van een plan tot ontsluiting. Stuurgroep Resonant is actief lid van het begeleidingscomité en nam in 2012 deel aan alle geplande vergaderingen. Bovendien bereidde Resonant, samen met 2 leden van de stuurgroep, het kader voor waarbinnen de restauraties kunnen plaats vinden. Onderzoeksopdracht collectie Ghysels (december 2011-mei 2012) Eind november 2011 schreef de Vlaamse overheid een onderzoeksopdracht uit om de collectie Ghysels cultuurhistorisch en technisch te documenteren. Als erfgoedcollectie staat immers niet alleen het huidige gebruik van de mechanische muziekinstrumenten centraal maar ook het verleden (hoe zagen de orgels er uit bij de productie, voor wie waren ze oorspronkelijk gemaakt en bestemd, welke orgelboeken werden bij het orgel geleverd ) en de toekomst (hoe overdragen aan toekomstige generaties) zijn een even belangrijk gegeven geworden. Een bijzondere uitdaging betreft bovendien het bespeelbaar houden van deze instrumenten: het vergroot de kansen voor de toekomst en maakt het eenvoudiger om de betekenissen beter te duiden. Als erfgoedcollectie kan dit immers niet (langer) compromisloos. Bij elke behandeling of ingreep moet de afweging worden gemaakt tussen behoud en beheer van een erfgoedcollectie en het bespeelbaar houden van een muziekinstrument. De onderzoeksopdracht had als doel enerzijds het nodige kader bieden om toekomstige ingrepen op doordachte en verantwoorde manier uit te voeren (in functie van behoud en beheer), anderzijds de individuele instrumenten aan de criteria van het Topstukkendecreet toetsen als eerste stap om de collectie of delen ervan een beschermd statuut te bieden. Deze opdracht werd begin december 2011 toegekend aan Resonant. Een opstartvergadering op 9 december 2011 markeerde de start van de opdracht. Voor de uitvoering van de opdracht nam Resonant Björn Isebaert ( 11/12/1976) aan, thans leerkracht klassieke talen op het

9 9 College Paters Jozefieten in Melle, in dienst van 2 januari tot en met 4 mei Zijn kennis en expertise combineren wetenschappelijke kennis (doctoraat in de klassieke filologie) met een uitgebreide interesse in en cultuurhistorische kennis van de Belgische dansorgels en Belgische noteurs van orgelboeken. Björn is tevens gewezen secretaris van MechaMusica vzw, onderhoudt zelf een website over de Hooghuysinstrumenten ( verzamelt opnames, onderhoudt veelvuldige internationale contacten binnen en buiten Europa, en publiceerde reeds meerdere artikels in diverse gespecialiseerde tijdschriften. Naast de onderzoeker van dienst werd tevens een stuurgroep samengesteld, bestaande uit voornamelijk leden van het begeleidingscomité (Jo Santy, Leon Smets, Dries Van Den Broucke, Karel Moens, Marc Jacobs, Jolien Paeshuys, Anne Mees) aangevuld met een vertegenwoordiging vanuit MechaMusica vzw (Roger Mostmans). De stuurgroep kwam een viertal keren samen doorheen het proces om de opdracht te begeleiden, met name op 10/01, 10/02, 27/03 en 27/04. De onderzoeksopdracht resulteerde in een lijvig rapport: het bundelt de onderzoeksresultaten die via literatuur- en archiefonderzoek enerzijds en interviews met getuigen en kernspelers volgens de principes van mondelinge geschiedenis anderzijds werden samen gebracht. Het rapport bestaat uit vier grote delen. Een inleidend hoofdstuk situeert de collectie Ghysels en haar belang binnen de cultuurgeschiedenis. Een tweede deel schetst de historiek van de collectie aan de hand van mondelinge getuigenissen van de vroegere eigenaren, aangevuld met literatuuronderzoek. Het derde deel bestaat uit zowel een cultuurhistorische als een technische beschrijving van elk individueel instrument in de vorm van 16 fiches. Telkens werd eenzelfde stramien gevolgd: een beschrijving van de algemene gegevens, gevolgd door de historiek van het instrument, een overzicht van de uitgevoerde technische ingrepen en geraadpleegde bronnen. Het laatste deel omvat een toetsing aan het Topstukkendecreet. Het rapport werd op 4 mei 2012 binnengeleverd en is tot op heden nog niet vrijgegeven voor verdere publicatie. COLLECTIE GELBER. De collectie Gelber is een unieke verzameling van ongeveer 9000 veldopnames van volksliederen, verzameld door Lucie Gelber (muziekpedagoge aan de Universiteit Gent, afdeling musicologie), prof. Alfons Verbist en Henri Roobaert. De opnames werden tussen 1947 en 1985 over geheel Vlaanderen gemaakt. Doel van de verzamelaars destijds was precies een beter inzicht te verwerven in de kennis van vooral kinderliedjes over de generaties heen. Deze opnames bevonden zich in het archief van de Broeders van Liefde in Gent en staan op heel kwetsbare geluidsbanden. Vandaar dat de nood aan digitalisering zich opdrong. Voor het digitaliseren en ontsluiten van de collectie werd een consortium samengesteld bestaande uit 21 Vlaamse erfgoedcellen, het Huis van Alijn, STAM, Resonant, PACKED, Erfgoedplus en de Broeders van Liefde zelf. Het project zelf werd opgesplitst in twee fases. De eerste fase ( ) betrof de digitalisering van de banden en de lokale ontsluiting/valorisatie via de erfgoedcellen. De banden werden gedigitaliseerd in WAV-formaat en digitaal verknipt op bestandsniveau. De omzetting naar MP3 gebeurde eveneens en de erfgoedcellen kregen elk hun deel van de collectie per post toegestuurd. De analyse van hoe deze bestanden op een uniforme manier kunnen worden geïmporteerd in bestaande online databanken is achter de rug. Er worden momenteel volop valorisatieacties ontwikkeld door verschillende erfgoedcellen. Momenteel zijn dat de drie Kempense erfgoedcellen, CO7 (Westhoek), Aalst, Waasland en Haspengouw. De SABAM-regeling is ook uitgewerkt en valt in de praktijk erg mee wegens de online databank van de organisatie. Tot nu toe dienden nog geen rechten te worden geklaard. De mastertapes worden in afwachting van een meer duurzame bewaring voorlopig bewaard door de Broeders van Liefde, kopieën werden bezorgd aan het Huis van Alijn, Resonant en de erfgoedcel Noorderkempen. In een tweede fase ( ) wordt gezocht naar een centrale wetenschappelijke ontsluiting van de collectie en de duurzame bewaring ervan. De collectie is nu uitsluitend toegankelijk via de lokale erfgoedcellen, maar staan op kwetsbare harde schijven en servers. Er bestaat nog geen centraal depot, en op de KU Leuven na zijn de systemen ontwikkeld door grote instellingen voor de langetermijnbewaring van digitale bestanden niet toegankelijk voor derden. Bovendien werd de collectie niet centraal ontsloten binnen een wetenschappelijke omgeving. Momenteel werken Erfgoedcel Noorderkempen, PACKED en Resonant samen aan een concept om hieraan vorm te geven. Samenwerking werd gezocht met de Nederlandse

10 10 Liederenbank (Meertens Instituut, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen). In de loop van 2012 vonden een 8-tal vergaderingen plaats. In september 2012 verzorgden we tevens een presentatie voor de erfgoedcellen. Dit traject loopt door in PETRUS ALAMIRE HANDSCHRIFTEN : VALORISATIETRAJECT. Het project New Perspectives on Polyphony: Alamire s musical legacy revealed through high-technology research tools betreft een 4-jarig ( ) grootschalig en innovatief project van de Alamire Foundation/KU Leuven. Gesubsidieerd via IWT/SBO en in samenwerking met de afdeling cultuurmanagement van de Universiteit Antwerpen, de onderzoekseenheid musicologie en het departement elektrotechniek (ESAT) van de KU Leuven, Oxford University DIAMM en AMUZ (Festival van Vlaanderen en Antwerpen), beoogt het de bekendheid, visibiliteit en digitale toegankelijkheid van de Frans-Vlaamse polyfonie te vergroten via onderzoek, ontsluiting en valorisatie van het belangrijkste handschriftencorpus van die tijd, met name 60 handschriften uit het atelier van Petrus Alamire ( ). Resonant maakt, samen met de Alamire Foundation en de UA afdeling cultuurmanagement, deel uit van de stuurgroep die het valorisatieplan uitwerkt en het traject coördineert. Naast de grote lijnen van een globaal plan werd vooral gewerkt aan een eerste ontmoetingsmoment met vertegenwoordigers uit de kunsten en de erfgoedwereld (professionele en amateur vocale ensembles, koren, het kunstonderwijs, festivals, muziekorganisatoren, educatieve organisaties, erfgoedbibliotheken, enz.) die aan de slag zouden kunnen gaan met deze nieuw ontdekte muziek. Doorheen inspirerende lezingen, debatten en rondetafelgesprekken zullen noden en behoeften in kaart gebracht worden die richting moeten geven aan het valorisatieplan. Deze inspiratiedag van de polyfonie zal plaats vinden op 1 februari 2013 in het Huis van de Polyfonie. ARCHIEFZORG VOOR DE KUNSTINSTELLINGEN IN HET BRUSSELSE. Op vraag van de Vlaamse Gemeenschapscommissie startte de Erfgoedcel Brussel een traject dat de Brusselse kunstinstellingen moet ondersteunen in hun archiefzorg. Het Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel (AMVB) is, met het oog op een vlottere doorstroom van deze archieven naar een lokale archiefinstelling, betrokken als initiatiefnemer. Doelgroep van dit project zijn een amalgaam aan organisaties en instellingen, met wortels in de verschillende kunsttakken. Voor muziek gaat het o.a. over concertorganisatoren, uitvoerende ensembles en muziekeducatieve organisaties. Het Firmament, PACKED en Resonant werden uitgenodigd vanuit hun rol als expertisecentrum. Ook het Brussels Kunstenoverleg, Lasso (Brussels netwerk voor kunsteducatie en publieksbemiddeling), FARO, het Vlaams Theater Instituut (VTI) en het Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst (BAM) werden bij het vormgeven van het project betrokken. De voorbereidende rondetafelgesprekken, waarin Resonant een adviserende rol speelde, resulteerden in september in een focusgroep waarbij een aantal Brusselse kunstinstellingen bevraagd werden over noden en behoeften betreffende archiefzorg. De resultaten daaruit zijn zeer algemeen van aard. De erfgoedcel maakte de keuze een vormingstraject van een zes à zeven sessies op te zetten, waarin diverse aspecten van archiefzorg bij kunstinstellingen behandeld zullen worden. De sessies, gepland voor 2013, worden gegeven door medewerkers van het AMVB. Resonant levert een actieve bijdrage tot het invullen van deze sessies op inhoudelijk en vormelijk vlak. Bovendien zullen medewerkers van Het Firmament en Resonant elk van de sessies bijwonen, zodat snel kan worden ingespeeld op domeinspecifieke vragen. NOOT Het project rond koren en hafabra van de provincie Antwerpen waarvoor aanvankelijk onze medewerking was gevraagd, werd door de provincie afgevoerd wegens gebrek aan tijd. Het Europeana dossier van de Alamire Foundation waarvoor onze medewerking werd gevraagd werd voorlopig uitgesteld.

11 OD2: Resonant bundelt expertise Resonant bundelt en verspreidt gespecialiseerde kennis rond een brede waaier aan onderwerpen en praktijken i.v.m. muzikaal erfgoed. Op deze manier willen we het uitwisselen en vergroten van kennis tussen alle organisaties en personen die betrokken zijn bij het muzikaal erfgoed actief bevorderen. Deze studies worden opgenomen in expertisedossiers. REALISATIES 2012 Resonant werkte dit jaar aan 2 expertisedossiers die in de loop van 2013 zullen gefinaliseerd en ingezet worden: Het expertisedossier rond ontsluitingstools. Het expertisedossier ontsluitingstools heeft tot doel een overzicht te bieden van de diverse databanken die voorhanden zijn om het muzikaal erfgoed te ontsluiten, en dat zowel op internationaal, nationaal als lokaal niveau. Zoals in het actieplan 2012 wordt aangegeven, vormt dit expertisedossier het vertrekpunt om in samenwerking met een focusgroep richtlijnen en aanbevelingen te ontwikkelen voor de ontsluiting van alle types muzikaal erfgoed, de bijsturing van interne werkprocessen, aanbevelingen voor CEST en een themapagina voor gebruikers over zoekstrategieën en een handleiding voor organisaties. In 2012 gaven we de eerste aanzetten tot het eigenlijke expertisedossier. Het voorbereidend werk van dit project omvatte een algemeen literatuuronderzoek en een verkennende studie naar gelijkaardige projecten rond databankonderzoeken, voor Vlaanderen bijvoorbeeld het Archipelproject waar naar aanleiding van werkpakket 1. Digitalisering en archivering een overzichtslijst werd opgemaakt van databanksystemen die gebruikt worden door instellingen/organisaties die digitaal multimediaal bronnenmateriaal beheren (deliverable 4). Tegelijk werd een overzicht opgesteld van de verschillende databanken die voor het domein van het muzikaal erfgoed relevant zijn. In totaal kwamen we tot een lijst van meer dan 50 databanken, die zeer divers zijn. Die diversiteit uit zich o.m. in het type erfgoed, het beschrijvingsniveau, de eventuele aanwezigheid van digitale representaties, de mogelijkheid tot invoer door externen, de uitwisseling van gegevens, enz. In een tweede fase brachten we eerst minutieus in kaart welke informatie over de diverse databanken we nodig hebben om ze met elkaar te kunnen vergelijken en afwegen. Een verdiepend literatuuronderzoek, o.m. over metadatastandaarden, bleek noodzakelijk om een beter inzicht te krijgen in de technische aspecten van databanken. Op deze basis stelden we vervolgens een uitgebreide vragenlijst op, die als sjabloon gebruikt kan worden voor de beschrijving van de databanken. Deze lijst werd ook voor feedback voorgelegd aan de medewerkers van PACKED. De definitieve sjabloon vraagt naar: o de doelstellingen van de databank: missie en visie, herkomst van de inhoud, finaliteit van de databank, doelpubliek, raadpleegbaarheid, gebruiksrechten op metadata en digitale representaties; o de inhoud van de databank: type erfgoed dat beschreven wordt, aanwezigheid en kwaliteit van digitale representaties, beschrijvingsniveau van de metadata, toevoeging van nadere toegangen, omvang. o technische gegevens: herkomst en type van het systeem, criteria voor het aanleveren van metadata en digitale representaties (waaronder bestandsformaten), doorzoekbaarheid van de databank, wijze van invoer, beheer van de dataset, enz. In overleg met PACKED werd besloten dat het geen verstandig idee was om de sjabloon als enquêteformulier te gebruiken en oningevuld op te sturen naar de databankverantwoordelijken. Gezien de omvang van het formulier vreesden we een zeer lage respons. Er werd gekozen voor een aanpak waarbij Resonant zoveel mogelijk gegevens over de databank verzamelt, om de ingevulde sjablonen vervolgens louter ter correctie/aanvullingen voor te leggen aan de verantwoordelijken. In de tweede helft van 2012 startten we ten slotte met het screenen van de relevante databanken op basis van de sjabloon. Van een twaalftal databanken hebben we inmiddels de benodigde informatie verworven.

12 12 Expertisedossier geluidsdragers. In 2012 verzamelde Resonant heel wat beschikbare expertise rond het bewaren, beheren, ontsluiten en valoriseren van geluidsdragers. Deze werd samengevoegd met de reeds voorhanden documenten en gestructureerd. Deze zeer bedreigde categorie muzikaal erfgoed, moet met een grote kennis van zaken en een ruime blik op de problematiek benaderd worden. Daarom werkt Resonant ook aan een status quaestionis van de Vlaamse situatie. Door tijdsgebrek werden de gesprekken met de cruciale spelers in het landschap uitgesteld naar Kort daarna kan het expertisedossier gefinaliseerd en ingezet worden OD3: Resonant zorgt voor kennisdeling Themadagen en workshops behoren momenteel tot onze vaste portfolio van activiteiten inzake vorming en uitwisseling. REALISATIES 2012 De jaarlijkse themadag vond dit jaar plaats op 16 november 2012 in Brussel en beoogde een eerste ontmoetingsmoment te zijn tussen erfgoedwereld en de sector van de volksmuziek. Omdat deze dag werd ingeschakeld in het traject rond volksmuziek, zullen we de dag nader toelichten onder de doelstelling over volksmuziek OD4: Resonant werkt aan een voortdurende uitbreiding van zijn expertise REALISATIES 2012 (internationaal) Internationaal is Resonant lid van het IAML-netwerk en het IASA-netwerk. Naast het opvolgen van communicatie, good practices en werkzaamheden in beide netwerken, neemt Resonant actief deel aan het jaarlijkse IAML-congres. Bovendien wordt er samengewerkt met RISM en zijn er regelmatig contacten met Nederland (Nederlands Muziekinstituut, de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, Muziekcentrum Nederland, de Nederlandse Liederenbank). Resonant nam deel aan de IAML-conferentie 2012 die plaats vond in Montreal (Canada) van 22 tot 27 juli De conferentie bestaat uit presentaties en lezingen van de IAML-leden (IAML staat voor International Association of Music Libraries, Archives and Documentation Centres) die bijzondere projecten en realisaties uit de eigen werking voorstellen. Daarnaast zijn er werkgroepen die gezamenlijk aan bepaalde thema s werken. Ten slotte vormt het IAML-netwerk een uitstekend platform voor internationale netwerking en uitwisseling. Resonant nam deel aan de Vergadering van de Nederlandse Vereniging voor Muziekbibliotheken op 24 april Voorts werd samengewerkt met de Nederlandse Liederenbank in het kader van onze themadag. (Vlaams) Nationaal volgt Resonant diverse trends en evoluties op enerzijds via literatuur, rapporten en nieuwsbrieven, anderzijds via zijn actieve aanwezigheid binnen werkgroepen, overlegvergaderingen en aanwezigheid op diverse platforms. Resonant is structureel vertegenwoordigd op volgende platforms: o Gebruikersgroep cultureel erfgoed en auteursrecht o Werkgroep privaatrechterlijke archieven en het sectiebestuur van de VVBAD. Bovendien werkte Resonant mee in een werkgroep rond selectie en waardering binnen de werkgroep privaatrechterlijke archieven. o Cultureel-Erfgoedoverleg o Muziekoverleg (Muziekcentrum Vlaanderen) o Platform Digitale Duurzaamheid

13 13 o Europeana Vlaanderen Overlegplatform (Bijscholingen, seminaries, studiedagen, opleiding) Volgende bijscholingen, studiedagen en seminaries werden bijgewoond: o AMVB, vormingsdag Omgang met digitale archieven (8/3) o Agentschap Kunsten en Erfgoed, FARO en Tapis Plein, studiedag over het borgen van immaterieel erfgoed (2/6) o CRKC, expertenforum over selectie, waardering en herbestemming (7/6) o Stichting de Béthune, studiedag Omgaan met privébezit (15/6) o Agentschap Kunsten en Erfgoed, FARO en Tapis Plein, studiedag over het borgen van immaterieel cultureel erfgoed en lancering website en databank ICE (14/9) o Cultureel-Erfgoedoverleg i.s.m. FARO, Studiedag Over de grenzen (2/10) o Expertiseuitwisseling Resonant-Firmament (5/11) o FARO, Collegagroep Migratie en cultureel erfgoed (11/10) o FARO, Collegagroep Leren in de erfgoedsector (21/3, 25/5, 8/10, 18/12) Twee personeelsleden (Klaas Jaap en Gertjan) diplomeerden dit jaar in respectievelijk de opleiding Archivistiek: Erfgoedbeheer en Hedendaags Documentbeheer en de opleiding Informatie- en Bibliotheekwetenschap. Hoewel beide personeelsleden deze opleiding binnen de vrije tijd volgden, ondersteunde Resonant hen door de nodige flexibiliteit te verlenen in uurroosters en aanwezigheid OD5: Hervorming Muziekbank Eind 2010 werd gestart met de hervorming van Muziekbank. REALISATIES 2012 De nieuwe Muziekbank Vlaanderen nam meer tijd in beslag dan begroot. Dit kwam enerzijds door een onderschatting van de tijd door Resonant zelf en anderzijds door een te optimistische inschatting van Kunstmaan, die het project oorspronkelijk op enkele maanden begroot hadden. Hierdoor moesten de afspraken met Kunstmaan regelmatig herbekeken worden. Niet zozeer één onderdeel nam meer beslag op de werktijd, elke subtaak bleek bij nader inzien complexer en tijdrovender. Die complexiteit moest telkens ten aanzien van Kunstmaan hertaald worden en later opnieuw in de website, om het geheel bevattelijk en makkelijk navigeerbaar aan het publiek te kunnen voorstellen. Afwerking van de databank: de afwerking van de databank omvatte diverse stappen: Implementatie beheersmodule voor Resonant: bovenop beschrijvingen van erfgoed voegde Resonant een beheersmodule toe aan Muziekbank Vlaanderen. Deze kan op het niveau van de bewaarplaats onder meer aanduiden welke expertise aanwezig is, op het niveau van een geheel aanduiden hoe en hoeveel muzikaal erfgoed er ontsloten is, wat de bewaaromstandigheden zijn en wat de mogelijkheden zijn qua onderzoek, transcriptie en valorisatie. Ook per project dat Resonant uitvoerde kan informatie worden toegevoegd en in verband gebracht worden met bewaarplaatsen, erfgoedvormers en erfgoed. Implementatie Cometa-model: Muziekbank Vlaanderen werd volledig compatibel gemaakt met het Cometa-model, dat volledig in de software CollectiveAccess werd geïmplementeerd. Dit nam meer tijd in beslag dan oorspronkelijk begroot maar maakt nu ook het grootste deel van de beheersinformatie conform het model zoals dit ook elders gebruikt wordt. Uit deze ervaringen zal Resonant in 2013 nog een advies aan Cometa leveren met enkele problemen, beperkingen en enkele suggesties. Website(s): op de CollectiveAccess databank werd vervolgens een Drupal website gebouwd. Hiervoor was een vrij complexe informatie-architectuur nodig. De wireframes namen dan ook vele meer tijd in beslag dan oorspronkelijk gepland. Hoewel Kunstmaan, het bedrijf verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de website met veel enthousiasme het project uitvoerde, bleken de IT-wereld en de wereld van het muzikaal erfgoed toch zeer

14 14 verschillend, wat een grote hoeveelheid communiceren en vergaderen heeft gevergd. Dit resulteerde in een volledig geteste, gebruiksvriendelijke, duidelijke en functionele website voor de nieuwe Muziekbank Vlaanderen. Beter nog is te zeggen websites aangezien de website ook aan tablets, smartphones en andere media aangepast is, zodat de website zich presenteert op een manier die ideaal is voor het gebruikte platform. Beschrijvingsmodel voor audiodragers: aangezien er geen gestandaardiseerde én bruikbare beschrijvingsregels voor geluidsdragers bestaan in België (dit bleek na enig onderzoek), duurde het opstellen van het metadatamodel en dito beschrijvingsregels voor geluidsdragers langer dan verwacht. Resonant concludeerde dat de IASA beschrijvingsregels wel een standaard zijn maar niet bruikbaar. Het resultaat is een model gebaseerd op FRBR (Functional Requirements for Bibliographic Records) en het model dat de VRT-audiotheek gebruikt voor de ontsluiting van haar collectie. Beschrijvingsregels: de andere beschrijvingsregels werden geëxpliciteerd (met uitzondering van de regels voor bladmuziek die zullen afgewerkt worden in 2013). Omdat ook toekomstige werknemers en partners van Resonant zullen gebruik maken van Muziekbank Vlaanderen voor invoer van gegevens, moeten deze beschrijvingsregels met de grootste graad van helderheid opgesteld worden. Gezien de vaak complexe relaties tussen gehelen van erfgoed, bewaarplaatsen, erfgoedvormers, individuele stukken, projecten enz. kwam hier veel werk bij kijken. Weergaves: om in de databank de verzamelde gegevens ordelijk en logisch weer te geven, moeten in CollectiveAccess weergaves gedefinieerd worden. Aangezien altijd alle informatie weergeven niet steeds de beste manier is, werden verschillende soorten profielen ontwikkeld die gebruikt kunnen worden om de verzamelde informatie weer te geven. Zoekformulieren: analoog met de weergaves, kan er in de nieuwe Muziekbank Vlaanderen door invoerders op vrij complexe parameters gezocht worden. Hiervoor werden verschillende zoekformulieren ontwikkeld. Voor geluidsdragers en bladmuziek worden deze nog verder verfijnd in Conversie : bij de conversie van de oude gegevens en beschrijvingen is een optie genomen op het herstellen van fouten die gemaakt werden in het verleden (het gaat hierbij vooral over bestandsbeschrijvingen die werden opgesplitst in een collectie- en archieffiche). Dit heeft geleid tot een kleine vertraging in de eindredactie en publicatie van de bestandsbeschrijvingen. Eind december 2012 zijn circa 250 beschrijvingen reeds verwerkt en 187 daarvan gepubliceerd. Begin 2013 wordt het overige deel van eindredactie voorzien en gepubliceerd. Alles samen zullen begin maart 2013 circa 475 bestandsbeschrijvingen gepubliceerd worden. Transfermodule MB/AB: Er werden samen met Archiefbank Vlaanderen en Kunstmaan afspraken gemaakt rond een automatische transfermodule van gegevens van Muziekbank Vlaanderen naar Archiefbank Vlaanderen. De technische haalbaarheid wordt onderzocht in 2013.

15 SD2: Resonant stimuleert en inspireert zijn erfgoedgemeenschap via informatie-uitwisseling, beeldvorming, samenwerking en netwerking OD1: informatie-uitwisseling, communicatie en beeldvorming OD2: bevorderen van samenwerking en overleg OD3: stimuleren van onderzoek OD4: sensibiliseren van professionele en amateur studenten muziek OD1: Informatie-uitwisseling, communicatie en beeldvorming Resonant treedt op als promotor voor het muzikaal erfgoed in Vlaanderen. Wij willen informeren, communiceren en inspireren, en daardoor zorgen voor een breed maatschappelijk draagvlak. REALISATIES maandelijkse nieuwsbrief. In 2012 gingen 4 nieuwsbrieven (maart, juni, september, december) uit en 3 nieuwsflashes (september, oktober, oktober) met in totaal 50 artikels. Portaalsite. De portaalsite kreeg een nieuwe structuur die ons dienstverlenend karakter meer in de verf moet zetten. Ze werd op verschillende punten aangevuld en herwerkt. Themapagina topstukken werd aangemaakt en gaat begin 2013 online. Geluidsfragmenten. Het aanvullen van de portaalsite met geluidsfragmenten die het muzikaal erfgoed klinkend illustreren liep niet van een leien dakje. Rechtenproblematieken speelden ons parten, waardoor de kost ervan te hoog zou beginnen oplopen. Er werden slechts 2 geluidsfragmenten toegevoegd OD2: Bevorderen van samenwerking en overleg Samenwerking en uitwisseling binnen de erfgoedsector Erfgoedcellen. Met het oog op een betere samenwerking en uitwisseling werd de werking van Resonant voorgesteld op het halfjaarlijks overleg van de erfgoedcellen in het voorjaar. Er werd uitgewisseld en concrete afspraken werden gemaakt. Samenwerking en afbakening provincies. Op 13/01 vond een eerste gesprek plaats met Jürgen Vanhoutte, erfgoedconsulent van de provincie Vlaams-Brabant. Resonant is sindsdien vragende partij om haar werking voor te stellen aan de provinciale consulenten met het oog op verdere taakafspraken, maar het overleg van provinciale consulenten bood tot nog toe geen moment aan. Op 12/10 nam Resonant ook deel aan een brainstormsessie rond de toekomstige website over erfgoed van en georganiseerd door de provincie Antwerpen. Overleg organisatie IAML-conferentie in België in Resonant nam deel aan het voorbereidend overleg dat de haalbaarheid van de internationale IAML-conferentie in 2014 onderzocht. Het proces werd opgestart door Johan Eeckeloo, bibliothecaris van de conservatoriumbibliotheek van Brussel en tevens lid van de internationale RVB van IAML. Aan het overleg namen een beperkt aantal Belgische leden deel, met name de conservatoriumbibliotheken van Gent, Antwerpen en Brussel, MATRIX, het Muziekcentrum Vlaanderen en Resonant. Anders dan in de andere landen, bestaat er in België immers geen officiële branche /structuur die een dergelijke organisatie op zich kan nemen. Uiteindelijk leidde dit tot de indiening van 2 dossiers bij de internationale RVB, met name een dossier van het conservatorium van Antwerpen en een dossier van de Koninklijke Bibliotheek. Resonant besliste vooraf geen stelling in te nemen en mee te werken, welke keuze er ook gemaakt zou worden door de internationale RVB. Er werd gekozen voor het Antwerps conservatorium en Resonant werd niet langer uitgenodigd deel te nemen aan de voorbereidingen.

16 16 Stuurgroep Firmament. Resonant neemt deel aan een stuurgroep van Het Firmament betreffende het onderzoek naar het erfgoed van de podiumkunsten. Het Firma ment wil een methode en strategie ontwikkelen op het benaderen van het erfgoed, het gaat daarbij zowel om het in kaart brengen van noden qua beheer als om het beschrijven van het erfgoed zelf. Als casus wordt gewerkt rond het erfgoed van de podiumkunsten in Mechelen. Een eerste overleg vond plaats op 4 december Medewerking aan DigiGIDS (AMVB). Resonant was ook betrokken bij de totstandkoming van de DigiGIDS van het AMVB. Met deze handleiding wil het AMVB medewerkers en vrijwilligers van kleine organisaties sensibiliseren en motiveren om bewust om te gaan met hun digitaal archief. De praktische, realistische oplossingen die de DigiGIDS aanreikt in de omgang met digitaal archief bleken ook voor onze eigen handleidingen voor componisten en beiaardiers een waardevolle aanvulling te zijn; dat is tegelijk ook de belangrijkste motivatie waarom we onze medewerking aan dit onvoorziene project verleenden. Resonant voorzag alle versies van het document van feedback. Werkgroep Databanken (18/12). De Werkgroep Databanken werd opgestart binnen het Cultureel-Erfgoedoverleg met de bedoeling overzicht te bieden op bestaande databanken en hun profiel in functie van transparantie en mogelijke afstemming. Bedoeling is dat dit in 2013 uitmondt in een studiedag en/of een rondetafelgesprek met de sector. Overleg expertisecentra (10/12). Resonant woonde het overleg bij van de collegagroep van expertisecentra die voortaan twee keer per jaar zal samenkomen in functie van uitwisseling en gemeenschappelijke thema s Netwerking en PR binnen de erfgoedsector/kunstensector Resonant nam deel aan volgende evenementen: CD-voorstelling Limbrant (29/01) Voorstelling Platform Digitale Duurzaamheid (23/02) Jazzforum Brussel (13/03) Belgische jazz uit het Interbellum, lezing en concert n.a.v. doctoraat Leon Lhoëst, Conservatorium Antwerpen, (27/04) Toeters en Bellen, valorisatieproject Tienen (28/04) Erfgoeddag over belangenbehartiging (04/05) Lancering erfgoedtijdschrift Volkskunde in het MAS (09/05) Cultuurforum, Turnhout (01/06) Themadag beiaard Jef Denyn, Mechelen (29/09) Het Groot Onderhoud (19/10) Voorstelling Flandrica en overleg Vlaamse Erfgoedbibliotheken (15/11) Tien jaar VLAMO, voorstelling boek En avant, marche (21/11) Tien jaar MATRIX, concert en tentoonstelling (22/11) Opening tentoonstelling En avant, marche, het Huis van Alijn (25/11) Doctoraatsverdediging Carl Van Eyndhoven, Lemmensinstituut Leuven (7/12) Uitreiking van de MIA s (8/12) Hoorzitting Vlaams Parlement (13/12) Inhoudelijk overleg diverse Overleg bibliotheek Lemmensinstituut (16/01) Overleg Dries Moreels (14/06) Overleg MATRIX (23/08) Overleg Jaak Gregoor (27/08) Overleg Huis van Alijn (07/09) Overleg Vlamo (13/09) Overleg Tapis Plein (24/09) Overleg/advies inzake erfgoedproject bij de provincie Vlaams-Brabant (08/10) Overleg Muziekcentrum Vlaanderen (07/12)

17 OD3: Stimuleren van onderzoek Betrekken onderzoekers. Via aanwezigheid op de dagen voor artistiek onderwijs pogen we te netwerken en Resonant bekendheid te geven. In 2012 waren we aanwezig op Dag van het Artistiek Onderzoek in het Lemmensinstituut Leuven (26/1) en de Algemene Dag van het Artistiek Onderzoek in het Orpheus Instituut Gent (28/02). Aanbieden paperonderwerpen voor studenten. Resonant biedt via zijn portaalsite aan studenten van het hoger onderwijs een reeks paperonderwerpen aan m.b.t. het domein van het muzikaal erfgoed. In 2012 werd deze lijst aangevuld met acht mogelijke onderzoeksrichtingen binnen het domein van het Belgische (Vlaamse) jazzerfgoed. Omdat dit domein op academisch vlak een nagenoeg onontgonnen terrein is, kozen we dit keer niet voor de formule van de kant-en-klare onderwerpen, maar bieden we geïnteresseerden brede suggesties voor onderzoek aan. Via mailing werden medewerkers van de relevante opleidingen en/of promotoren van onderzoek door studenten herinnerd aan de paperonderwerpen die Resonant ter beschikking stelt via zijn website en aan de Prijs van Resonant, waarvan de tweede editie voor dit jaar gepland stond. Prijs van Resonant. Voor de tweede editie van de Prijs van Resonant mochten we twee thesissen ontvangen: The Medium is the Message. De emancipatie van het medium in de Vlaamse avant-gardemuziek sinds 1985 van Gilles Helsen (master in de musicologie, KU Leuven) en Bezetting in Bb. Een studie naar het Antwerpse swingleven tijdens de bezetting van Gerrie de Waard (master in de geschiedenis, Universiteit Antwerpen). Voor de beoordeling van deze masterproeven werden in 2012 nog drie externe juryleden (waaronder één voorzitter) gezocht, wiens expertise aansluit bij de ingeleverde onderzoeksdomeinen. De beraadslaging en proclamatie van De Prijs van Resonant vinden plaats begin OD4: Resonant werkt aan sensibilisatie binnen de professionele en amateurmuziekopleiding REALISATIES 2012 Lezingen en presentaties bij de hogescholen: In september kwam van Alessandro Cervino, docent van het vak onderzoeksmethodologie aan het Lemmensinstituut te Leuven, de vraag of Resonant voor de derde keer op rij een presentatie kon geven over muzikaal erfgoed en de Prijs van Resonant. Begin november werd deze presentatie, omwille van de diverse nationaliteiten van de studenten en op vraag van de docent, in het Engels gegeven door één van onze medewerkers. De derde bachelors van dit instituut werden er geïnformeerd over diverse aspecten m.b.t. het muzikaal erfgoed (brede definitie), de werking van onze organisatie (activiteiten, doelgroepen) en de Prijs van Resonant (wat, doelgroepen, wanneer, beoordelingscriteria), met daaraan gekoppeld de paperonderwerpenlijst. De (Nederlandstalige) powerpoint van deze sessie kan geconsulteerd worden via

18 SD3: Resonant stimuleert een integrale erfgoedpraktijk via lokalisatie, praktijkondersteuning en praktijkontwikkeling OD1: beiaardierswereld OD2: ondersteuning van hedendaagse erfgoedvormers binnen de klassieke muziek OD3: archiefinstellingen OD2: Beiaardierswereld 2012 vormde het derde en laatste jaar van het traject dat we met de beiaardierswereld doorliepen. REALISATIES 2012 Ondersteuning archiefzorg beiaardiers via handleiding en communicatie Afwerking handleiding: begin 2012 lag het werk rond de handleiding voor de beiaardiers even stil. Enige tijd later raakten we betrokken bij de DigiGIDS van het AMVB, die in onze handleiding leidde tot een aantal aanvullingen van de onderdelen die handelen over de zorg voor digitaal archief. Ook intern overleg leverde nog een aantal nieuwe inhouden aan, zoals een bijkomend hoofdstukje over omgaan met het archief van voorgangers. Twee extra tools: daarnaast werden nog twee extra instrumenten ontwikkeld, als toevoegingen aan de leidraad: o Een soort van selectielijst, die het hoofdstuk over selectie en waardering ondersteunt. Waar in de handleiding enkel algemene principes zijn opgenomen over wat je als beiaardier wel/niet voor de lange termijn bewaart, biedt deze selectielijst per documenttype of subtype een overzicht van onze aanbevelingen naar bewaring en vernietiging toe op lange termijn. Deze selectielijst is m.a.w. een praktische vertaling van de algemene principes die in de handleiding uiteengezet worden. De beiaardiers kunnen er naar type document (partituur, factuur, affiche, enz.) snel terugvinden of het tot aanbeveling strekt het document blijvend te bewaren. o Een dataprofiel voor de beschrijving van de eigen bladmuziek, opnames en literatuur. Uit ervaring weten we dat beiaardiers vaak bladmuziek, opnames en literatuur bewaren (soms ook van voorgangers van wie ze het archief erfden. Uit ervaring weten we ook dat dergelijke collecties of deelbestanden doorheen de jaren vaak met elkaar vermengd en/of niet ontsloten raken, waardoor ze ook ontoegankelijk blijven. Om aan dit probleem tegemoet te komen, ontwikkelden we een dataprofiel dat de beiaardiers in staat moet stellen hun bezit aan partituren, opnames en literatuur gemakkelijker te beschrijven. Het dataprofiel bevat die beschrijvingselementen, die volgens ons belangrijk, dan wel essentieel zijn. Ze werden opgesteld in overeenstemming met de vernieuwde Muziekbank Vlaanderen. Het profiel houdt niet alleen rekening met de noden van de beiaardiers (muziekspecifieke informatie), maar ook met de noden die een toekomstige bewaarinstelling zou kunnen hebben bij het verwerken van dergelijke collecties en archiefbestanddelen. Het dataprofiel werd in een Excellbestand geïntegreerd en is onmiddellijk bruikbaar voor beiaardiers. Lay-out: in april zochten we een cartoonist aan om de handleiding met een aantal cartoons te illustreren. Tijdens de zomermaanden werkten we zelf aan de verdere lay-out van de handleiding. Op dat moment werd de handleiding ook teruggekoppeld aan een aantal beiaardiers, waarna enkele kleinere redactionele aanpassingen gebeurden. Verspreiding handleiding: de handleiding en de twee extra tools werden via de portaalsite van Resonant als eenvoudige downloads ter beschikking gesteld van de beiaardiers. We werkten eveneens een communicatieplan uit, waarbij de beiaardiers via directe mailing toegeleid worden naar de handleiding op de portaalsite. Tegelijk is de communicatie ook sensibiliserend bedoeld. Elke mail wordt opgehangen aan een hoofdstuk, en dus ook een aspect van archiefzorg: ordening, selectie en waardering, preservering, overdracht, enz. Aparte aandacht gaat eveneens naar het proactief maken van voorafgaandelijke

19 19 afspraken rond deponeren bij stopzetting van de activiteiten of overlijden. Op die manier hopen we de beiaardiers rechtstreeks te kunnen aanspreken op hun eigen ervaringen of problemen die ze zelf ondervinden. De zes verschillende communicaties die we uitwerkten worden gespreid over een langere periode. Inmiddels zijn er vier verstuurd. De handleiding is voor iedereen toegankelijk en beschikbaar op onze portaalsite. Sessie op beiaarddag (29/09). Op zaterdag 29 september hielden de Vlaamse Beiaard Vereniging en de Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn samen met Resonant een themadag rond beiaardcultuur. Het thema in 2012 was de verjaardag van het geboortejaar van Jef Denyn ( ). Resonant hield er een lezing over de Denynvieringen en herdenkingsmomenten die beschouwd kunnen worden als elementen in het immaterieel erfgoed van de beiaardcultuur. Onderzoek depotbeleid beiaard. Klaas Jaap van der Meijden vervolgde in 2012 de interuniversitaire opleiding Archivistiek: Erfgoed en Hedendaags Documentbeheer en studeerde af met een thesis over het archief en erfgoed in het bezit van de vzw Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn en bewaard op het Stadsarchief van Mechelen. In het kader van de stage werd middels een institutioneel onderzoek klaarheid gebracht in de geschiedenis van de organisatie en het beheer van haar documentair bezit. Een algemene plaatsingslijst van het aanwezige materiaal in het Stadsarchief werd opgemaakt en zal toegevoegd worden aan de convenant tussen het stadsbestuur van Mechelen en de vzw Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn. Op basis van de eindverhandeling werd in het najaar van 2012 werk gemaakt van een gebruiksovereenkomst tussen het Stadsarchief en de vzw. Hierbij werd aangestuurd op het gebruik van instrumenten (leeszaalreglement, bruikleenovereenkomst, overdrachtslijst) zoals het Stadsarchief deze ontwikkeld heeft. Zo heeft het Stadsarchief ook een overzicht van alle aanwezige beiaarderfgoed, ook het beiaarderfgoed dat ze rechtstreeks in schenkingen ontvangt. Brainstorm borging beiaardcultuur. Resonant nam op 29 november ook deel aan een brainstormavond over de toekomst van de lokale beiaardvereniging in Leuven onder de titel: "Campanae Lovanienses, de volgende 25 jaar". Met behulp van het Vlaams innovatieplatform Flanders DC werden via allerlei technieken maar liefst 250 creatieve ideeën gegenereerd rond het thema "Wat kan onze vereniging de volgende 25 jaar betekenen voor het beiaardleven in Leuven?". Daarvan werden er 5 verder uitgewerkt in de laatste fase van de brainstorm. Deze ideeën, die overigens ook vaak het lokale overstijgen, zullen tevens gedeeld worden met de overige lokale beiaardverenigingen, zodat deze maximaal kunnen bijdragen aan het borgen van de beiaardcultuur in het algemeen. Dossier immaterieel erfgoed. Resonant is ten slotte ook betrokken bij de indiening van het internationaal UNESCO-dossier van de beiaard. Ook hebben we bijgedragen aan het voortgangsrapport van het Vlaamse dossier OD1: Ondersteuning van hedendaagse erfgoedvormers binnen de klassieke muziek Focus van deze doelstelling was het initiëren en ondersteunen van archiefzorg bij componisten en ensembles (2-jarig project). REALISATIES 2012 Ondersteuning archiefzorg componisten via handleiding en communicatie Afwerken handleiding: begin januari zaten we omwille van de specifieke preserveringsproblematiek van niet-traditionele bladmuziek (o.a. partituren waarvoor eigen software ontwikkeld wordt door componisten, multimediale composities en interactieve partituren) aan tafel met PACKED en MATRIX. Net zoals bij de beiaardiers werd de handleiding voor de componisten op basis van de bevindingen uit deze vergadering en op basis van onze betrokkenheid bij de DigiGIDS van het AMVB aangevuld met nieuwe informatie. Ook voor de componisten werden twee extra tools ontwikkeld, een selectielijst en een dataprofiel (zie ook supra, de handleiding voor de beiaardiers), uiteraard aangepast

20 20 aan hun situatie, noden en behoeften. Ook voor de handleiding van de componisten lieten we zes cartoons opmaken ter illustratie. Verspreiding handleiding: net zoals bij de beiaardiers werkten we voor de verspreiding van de handleiding voor de componisten een communicatieplan uit. Ook hier bouwden we voort op het idee om een aantal verschillende communicaties uit te sturen, opgehangen aan de diverse hoofdstukken uit de handleiding (de verschillende aspecten van archiefzorg), waardoor ze niet alleen een informatieve waarde hebben, maar ook sensibiliserend werken. De communicaties zouden eveneens over een langere periode gespreid worden. Gezien het grote aantal componisten dat in Vlaanderen actief is, is het echter niet mogelijk om deze communicaties via directe mailing uit te sturen; in de plaats daarvan zouden we gebruikmaken van de communicatiekanalen van het Muziekcentrum Vlaanderen en ComAV (Componisten Archipel Vlaanderen, die de belangen behartigt van de componisten die in Vlaanderen actief zijn). De handleiding wacht nog even op lay-out vooraleer ze, te samen met de extra tools, online geplaatst kan worden op de portaalsite van Resonant en de communicaties kunnen worden uitgestuurd. De handleiding op de portaalsite is toegankelijk voor iedereen. Sensibilisering: als bijkomend sensibiliserend moment speelden we met het idee om voor de componisten een sessie te verzorgen rond een bepaald aspect van archiefzorg, op voorwaarde echter dat deze sessie kon aansluiten bij een ander publieksmoment dat door de sector zelf georganiseerd wordt. De Staten-Generaal, die daarvoor een uitstekende gelegenheid vormt, vond dit jaar jammer genoeg niet plaats. In juni hadden we wel contact met de Vlaamse afdeling van de International Society for Contemporary Music (ISCM), die in oktober/november de World Music Days organiseerde, een festival dat jaarlijks plaatsvindt. Dit jaar vond het festival plaats op verschillende locaties in Vlaanderen. Traditioneel zijn daar veel componisten aanwezig. Op een vergadering in juni stelden we het project en de handleiding voor aan de medewerkers van ISCM-Vlaanderen en polsten we naar de mogelijkheid om tijdens de World Music Days een sessie te organiseren rond archiefzorg. Voor de concrete invulling daarvan stelden we voor een debat te houden met diverse vertegenwoordigers uit de muziek- en erfgoedwereld rond de selectie en waarderingsproblematiek. De organisatoren van het festival kozen er echter voor het festival louter met concerten in te vullen. Project Archiefzorg in de Kunsten. In september 2012 bereikte ons het nieuws dat het expertisecentrum PACKED een overkoepelend dossier zou indienen over het thema Archiefzorg voor de Kunsten. We verklaarden ons bereid in dit project mee te stappen en bekeken het indiendossier. Archiefzorg Ensembles. Diverse factoren noopten ons tot de (voorlopige) stopzetting van dit project. Vooreerst is er bovenstaand overkoepeld project dat ons eigen project rond de muziekensembles doorkruist. Daarnaast zou ons project over twee jaren lopen en weten we inmiddels dat er onvoldoende middelen zijn om dit project in 2013 verder te zetten. Tenslotte kregen we de opmerking van de adviescommissie dat we in de toekomst meer generieke handleidingen zullen (moeten) ontwerpen. Dit is echter geen afstel. Gesteld dat het werk dat we tot nog toe leverden wellicht ook geheel of gedeeltelijk bruikbaar zal zijn binnen het project Archiefzorg in de Kunsten, besloten we aan te sluiten bij het overkoepeld project vanaf 2013 en wachten we af in welke mate we onze doelstellingen binnen dat project kunnen integreren OD3: Archiefinstellingen Op basis van de informatie uit de bevraging 2011 werden 45 beschrijvingen in Muziekbank aangevuld en gepubliceerd.