profielschets CDA-waterschapsbestuurder Versie: 2007

Transcriptie

1 profielschets CDA-waterschapsbestuurder Versie: Inleiding 2. Handvat 3. Functie 4. Profielschets 5. CDA-waterschapsbestuurder 6. Aandachtspunten

2 1. INLEIDING In 2015 zullen nieuwe waterschapsverkiezingen plaatsvinden. Het waterschapsbestuur, waarvoor dan de leden gekozen zullen worden, is een functioneel bestuur. Dat betekent dat enkel waterbeheer, in de brede zin des woords, onderwerp van bestuur is. Waterbeheer gaat over watersysteem, waterkwantiteit en, - kwaliteit, veiligheid en land- en vaarwegen. Het CDA kan als politieke partij meedoen aan de waterschapsverkiezingen. Dat kan zij doen door in de verschillende waterschappen binnen de categorie ingezetenen lijsten van CDA-kandidaten in te dienen. Volgens de Waterschapswet vertegenwoordigen de ingezetenen het algemene belang van het kunnen wonen, werken en recreëren in het waterschapsgebied. De toekomstige CDA-fractie en haar leden handelen daarom vanuit dit perspectief. De profielschets beoogt een handvat te zijn voor de provinciale CDA-afdelingen ten aanzien van het werven en selecteren van kandidaten voor deze lijsten. De profielschets bevat drie onderdelen: de CDA-fractie, de algemeen bestuurder en de dagelijks bestuurder. Het is een product van de afdeling HRM van het CDAbureau. 2. HANDVAT De profielschets beschrijft aan de hand van een aantal kenmerken de ideale CDA-kandidaat om binnen het waterschapsbestuur de bevolking (de ingezetenen van het betreffende waterschap) te vertegenwoordigen. Het betreft dus een opsomming van gevraagde kenmerken en leidt daardoor als vanzelf tot een beschrijving van een spreekwoordelijk schaap met vijf poten. Alle relevante eigenschappen worden immers genoemd. Het is de bedoeling dat de provinciale afdelingen de profielschets naar eigen inzicht duiden. Zij dienen zich daarbij te laten leiden door de aard en problematiek van het betreffende waterschap en het type waterschapsbestuurder dat daarbij gezocht wordt. Dat betekent dat de provinciale afdelingen zelf kunnen bepalen welke kenmerken in de profielschets zij willen benadrukken, willen laten vervallen of willen herformuleren. Die keuze en verantwoordelijkheid wordt nadrukkelijk aan de provinciale afdelingen gelaten. Daarmee beoogt deze profielschets een handvat te zijn, waarmee de provinciale afdelingen tot een eigen, op maat gemaakte profielschets kunnen komen. 3. FUNCTIE De profielschets vormt een goed vertrekpunt in de procedure van werving en selectie van kandidaten. Zij kan een viertal functies hebben. 1. Werving. De profielschets beschrijft de kandidaat waarnaar gezocht wordt. Geïnteresseerden kunnen erdoor geïnformeerd worden en eventueel kunnen er advertenties uit afgeleid worden. 2. Selectie. De profielschets draagt de selectiecriteria in zich aan de hand waarvan een selectiecommissie kandidaten op hun geschiktheid kan beoordelen. 2

3 3. Verantwoording. De profielschets maakt het mogelijk verantwoording over de gevolgde werving- en selectieprocedure af te leggen: voor iedere kandidaat golden dezelfde criteria. 4. Beeldvorming. De profielschets draagt bij aan het bereiken van een gezamenlijk beeld over de ideale CDA-kandidaat binnen het waterschapsbestuur. 4. PROFIELSCHETS De profielschets kent drie onderdelen: de CDA-fractie, de algemeen bestuurder en de dagelijks bestuurder. De kern van de profielschets wordt gevormd door de algemeen bestuurder. Deze functie wordt beschreven aan de hand van een aantal kenmerken. Deze kenmerken vormen een handvat, omdat aan de hand daarvan de geschikte kandidaten herkend kunnen worden. De kenmerken zijn verdeeld over de categorieën: - deskundigheid - betrokkenheid - communicatie - randvoorwaarden De CDA-fractie is het geheel van de algemeen bestuurders die via de CDA-kandidatenlijst in het algemeen bestuur zijn verkozen. De uitspraak: het geheel is meer dan de som der delen dient ook hier op te gaan. Enerzijds moet een hecht team ontstaan dat goed met elkaar samenwerkt en elkaar aanvult, anderzijds zal ook de fractie als geheel, net als de individuele algemeen bestuurders, goed moeten scoren op de vier onderscheiden categorieën. De dagelijks bestuurder wordt gekozen uit de fractie. Dat betekent dat dezelfde kenmerken gelden als genoemd bij de algemeen bestuurder én dat een aantal kenmerken wordt toegevoegd. De geschiktheid van kandidaten blijkt uit een goede score op de verschillende kenmerken binnen de vier genoemde categorieën. Deze goede scores geven in zekere mate de garantie op een goed functionerende fractie als geheel en op een geschikte toekomstig dagelijks bestuurder. De score op bepaalde kenmerken die de provinciale afdeling van de kandidaten vraagt, kan en mag echter wel variëren. Dat is vanzelfsprekend afhankelijk van de wens van de afdelingen om sommige kenmerken in de profielschets te benadrukken, te laten vervallen of te herformuleren. Ter volledigheid wordt opgemerkt dat de verschillende kenmerken steeds in willekeurige volgorde worden genoemd. De CDA-fractie De CDA-fractie in het algemeen bestuur vertegenwoordigt de ingezetenen van het waterschap, en in het bijzonder de burgers die haar gekozen heeft, en staat voor hun algemene belang inzake wonen, werken en recreëren. Zij heeft, als hoogste orgaan binnen het waterschapsbestuur, als doel het dagelijks bestuur te controleren en beleid te initiëren ten aanzien van waterbeheer. De toekomstige CDA-fractie: - Bestaat uit herkenbare CDA ers - Onderhoudt een nauwe band met de achterban 3

4 - Is een afspiegeling van haar kiezers en de partij - Werkt continue aan visievorming op thema s in relatie tot water - Is breed geworteld in de samenleving - Heeft een voorzitter die de fractieleden voortdurend met elkaar verbindt - Kent een grote mate van teamgeest - Beschikt over lerend vermogen - Bestaat uit leden die elkaar met betrekking tot kennis, vaardigheden en ervaring aanvullen - Kent een evenwichtige leeftijdsopbouw en man-vrouw verhouding - Kent ten minste één lid dat beschikt over deskundigheid op het gebied van financiën De algemeen bestuurder De functie van de algemeen bestuurder is het beste te vergelijken met de functie van raadslid. De overeenkomst is duidelijk: vertegenwoordiging van burgers. Het verschil wordt gevormd door het functioneel bestuur waarvan binnen de waterschappen sprake is; alleen thema s in relatie tot water zijn aan de orde. De algemeen bestuurder is daarom gehouden aan deze specifiek begrensde functionele taak. Hij 1 is aan een aantal kenmerken te herkennen, onderverdeeld in de vier eerder genoemde categorieën. Deskundigheid Met deskundigheid wordt een bepaald verstand van zaken bedoeld, dat onontbeerlijk is voor iedere waterschapsbestuurder. Een kandidaat zal tenminste affiniteit met het thema water moeten hebben. Kennis van (delen van) het thema is een plus en anders dient dit tijdens de bestuursperiode te kunnen worden opgebouwd. Een andere benodigde vorm van deskundigheid komt tot uitdrukking in bestuurlijke ervaring. Een politieke of bestuurlijke functie in het verleden levert waardevolle ervaringen op die van nut zijn binnen het waterschapsbestuur. Deskundigheid op het gebied van water - Heeft affiniteit met het thema water (specifieke kennis is een plus) - Denkt op lange termijn, vormt zich een visie op thema s in relatie tot water - Heeft een praktische kijk op de betekenis en invloed van waterbeheer - Kent het werkgebied en de functie van water daarbinnen Deskundigheid op het gebied van bestuurlijke ervaring - Begrijpt politieke verhoudingen en kan daarmee omgaan - Doorgrondt bestuurlijke processen - Kent de rol en plaats van het waterschapsbestuur in het overheidsbestel - Onderkent in zijn bestuurlijke afwegingen de belangen van publieke en private partners Betrokkenheid Zonder dat sprake is van betrokkenheid op mensen en de samenleving als geheel kan een waterschapsbestuurder niet functioneren. Het waterbeheer en alle plannen, oplossingen en maatregelen die daaruit voortkomen, hebben een directe invloed op burgers, boeren, ondernemers en natuur. Het besef hiervan en de wil om, gegeven de uitdagingen waarvoor het waterschap zich gesteld ziet, zich de belangen en problemen van mensen en de samenleving gelegen te laten liggen, zijn noodzakelijk. Betrokkenheid op mensen - Besteedt aandacht aan mensen en hun belangen en problemen - Is enthousiast over initiatieven van mensen 1 Overal waar hij en hem wordt genoemd, kan ook zij en haar worden gelezen. 4

5 - Creëert steun en draagvlak en kan nut en noodzaak van het waterschap duidelijk maken - Ziet en begrijpt de invloed van water op het leven van betrokkenen Betrokkenheid op de samenleving - Begeeft zich graag in het regionale verenigingsleven - Heeft een breed netwerk in uiteenlopende regionale (georiënteerde) organisaties - Onderkent maatschappelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op waterbeheer - Stelt de behoeften en belangen van de samenleving centraal Communicatie Om de ingezetenen van het waterschap te vertegenwoordigen en zich sterk te maken voor de belangen die daar leven, is een heldere en doeltreffende communicatie van groot belang. Van communicatie kan in twee opzichten sprake zijn. Enerzijds is er de omgang met mensen, anderzijds is er het communiceren in het dagelijkse werk als algemeen bestuurder. Omgang met mensen - Beweegt zich gemakkelijk tussen mensen, is een goed netwerker - Leeft zich in mensen in, luistert naar hen en is betrouwbaar - Is gemakkelijk in de omgang, sociaal en sensitief - Durft stelling te nemen, verantwoording af te leggen en is overtuigend Functioneel in werk - Beschikt over een goede mondelinge en schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid - Formuleert helder en in hoofdlijnen - Voelt zicht thuis in een overleg- en debatcultuur - Is een teamspeler en heeft de wil om samen te werken Randvoorwaarden Los van de kenmerken waaraan een geschikte kandidaat is te herkennen, zal deze in ieder geval aan een aantal randvoorwaarden moeten voldoen. Deze zijn: - Voldoet aan de eisen van het CDA-kandidaatstellingsreglement Waterschapsverkiezingen - Kent het CDA-gedachtegoed en kan het uitdragen - Is bereid tot het volgen van opleiding en/of training inzake deskundigheidsbevordering - Beschikt over voldoende tijd per week (verschillend per waterschap, gemiddeld tien uur) - Is bereid de volledige zittingstermijn aan te blijven (vier jaar) - Is bereid om campagne te voeren en daar tijd en energie in te steken De dagelijks bestuurder De functie van de dagelijks bestuurder is gericht op het initiëren, ontwikkelen en uitvoeren van beleid ten aanzien van waterbeheer. Hij doet dit vanuit een collegiaal bestuur. De dagelijks bestuurder maakt onderdeel uit van de gekozen CDA-fractie binnen het algemeen bestuur. Bovenop de kenmerken die genoemd zijn met betrekking tot de algemeen bestuurder, het gaat immers om een wezenlijk andere functie, geldt nog het volgende. De dagelijks bestuurder: - Beschikt over brede en integrale kennis op het gebied van water - Kan optreden als een volwaardig gesprekspartner in diverse relevante bestuursorganen - Beschikt over stevige bestuurlijke ervaring - Beweegt zich gemakkelijk binnen de verschillende relevante bestuursgremia 5

6 - Beschikt over een groot bestuurlijk netwerk - Kan omgaan met de media en hen benutten - Kan omgaan met een ambtelijk apparaat, past in een beleidsmatige omgeving - Heeft een helikopterview - Is stress- en drukbestendig - Beschikt over lerend vermogen - Is overtuigend, onafhankelijk, vasthoudend, slagvaardig en kritisch - Beschikt over voldoende tijd per week (verschillend per waterschap, gemiddeld drie dagen) 5. CDA-WATERSCHAPSBESTUURDER Het CDA als politieke partij wordt gezien als één van de belangengroeperingen die kan deelnemen aan de waterschapsverkiezingen. Het is de vraag hoe het CDA, als het eenmaal onderdeel is van het waterschapsbestuur, zich onderscheidt van andere belangengroeperingen. Het begrip belangengroeperingen veronderstelt dat er verschillende belangen bestaan. In de praktijk zal echter blijken dat dit meevalt. Immers, iedereen wil uiteindelijk droge voeten hebben, zich beschermd voelen tegenover mogelijke wateroverlast en overstromingen en voldoende water willen dat schoon en van goede kwaliteit is. Het CDA zal zich daarom niet kunnen onderscheiden op de belangen die zij nastreeft. Ook gegeven de kenmerken die in de profielschets genoemd zijn, zal de CDA-waterschapsbestuurder zich niet direct onderscheiden van andere bestuurders. Veel van de genoemde kenmerken gelden immers ook voor waterschapsbestuurders van een ander pluimage. Het verschil tussen de diverse belangengroeperingen blijkt dus niet zozeer uit de belangen die zij nastreven of hoe haar vertegenwoordigers binnen het waterschapsbestuur zich gedragen. Wat het CDA van andere belangengroeperingen onderscheidt, is de manier waarop het CDA (toekomstige) uitdagingen en problemen te lijf wil gaan. Dit betekent voor de CDA-kandidaat dat, als deze verkozen wordt en zitting mag nemen in het waterschapsbestuur, hij zich op twee manieren dient te kunnen onderscheiden van andere waterschapsbestuurders. Enerzijds door de wijze waarop hij het thema water met haar deelonderwerpen benadert, anderzijds door hoe hij zich opstelt in zijn bestuurlijke functie. De CDA-benadering De CDA-visie op water is gestoeld op de vier uitgangspunten van het CDA: rentmeesterschap, gespreide verantwoordelijkheid, gerechtigheid en solidariteit. De benadering die het CDA kiest om vanuit deze vier begrippen het hedendaagse en toekomstige waterbeheer te duiden, onderscheidt haar en dus ook haar vertegenwoordigers van de andere belangengroeperingen in het waterschapsbestuur. Deze begrippen zijn immers een concrete uitgangspositie om beleid in gang te zetten en problemen het hoofd te bieden. Rentmeesterschap verwijst naar een duurzame beheersing van water, waarbij consequenties of kosten niet op volgende generaties worden afgewenteld. Gespreide verantwoordelijkheid verwijst naar het bestaan van het waterschap in samenhang met andere bestuursorganen en de decentrale, regionaal betrokken plaats die zij daarbij inneemt. Gerechtigheid verwijst naar de transparante en rechtvaardige houding waarmee alle belanghebbenden worden bejegend. 6

7 Solidariteit verwijst naar de inachtneming van ieders belangen, waarbij rekening wordt gehouden met draagkracht van mensen. In het document De waarde van water (2007), dat in het kader van de Waterschapsverkiezingen 2008 in opdracht van het CDA-Partijbestuur is opgesteld, wordt de CDA-visie op water verwoord. De CDA-opstelling Het CDA kenmerkt zich door de rol van overheden, en zo ook die van het waterschapsbestuur, op te vatten als faciliterend en voorwaardenscheppend. De mens en zijn belangen en problemen staat centraal en vormt het vertrekpunt voor beleid. Dit beleid dient waar mogelijk ruimte te geven aan initiatieven van mensen zelf. Dit betekent aan de ene kant dat het CDA zich op het algemeen belang richt in plaats van dat zij kiest voor de belangen van bepaalde subgroepen. De vertegenwoordiging van de ingezetenen is reeds gericht op het algemene belang inzake wonen, werken en recreëren, maar daarenboven dient het CDA, omdat zij een politieke partij is, zich te laten voorstaan op het algemene belang dat iedere belanghebbende in het waterschap aangaat. Zij houdt daarom terdege rekening met de eigen uitdagingen en problemen waar burgers, ondernemers, boeren en natuurbeheerders zich voor gesteld zien staan, maar beziet deze steeds vanuit een integrale visie op waterbeheer en niet vanuit vertegenwoordiging van een smaldeel. Aan de andere kant is betrokkenheid op mensen een noodzakelijke voorwaarde om voeling te hebben met problemen en belangen. Voor de CDA-fractie als geheel is het daarom belangrijk om midden in de samenleving te staan en betrokken te zijn bij de regio. De mate waarin de fractieleden geworteld zijn binnen de samenleving in al haar facetten en met al haar initiatieven is bepalend om alle belanghebbenden binnen het waterschap zich vertegenwoordigd te laten voelen binnen het waterschapsbestuur. Samenvattend De wijze waarop de CDA-kandidaat het thema water dient te benaderen en zich zou moeten opstellen indien hij wordt verkozen tot waterschapsbestuurder, maakt hem onderscheidend ten opzichte van andere waterschapsbestuurders. Hij laat zich leiden door het algemene belang dat de samenleving heeft ten aanzien van waterbeheer. Daarbinnen bestaan talloze deelbelangen en problemen, maar deze worden door hem steeds bezien in samenhang met elkaar. De transparante en rechtvaardige houding die daar bij past (gerechtigheid) is kenmerkend, evenals de inachtneming en waardering van ieders belangen (solidariteit). Tegelijkertijd is sprake van betrokkenheid op de mens en de samenleving als geheel. Waterbeheer is iets wat allen aangaat: de mens, de samenleving en de ingestelde bestuursorganen (gespreide verantwoordelijkheid). Deze betrokkenheid strekt zich tevens breder uit dan naar alleen ingezetenen en het hier en nu. Met elkaar blijft deze aarde iets wat we van onze kinderen hebben geleend (rentmeesterschap). De geschiktheid van de kandidaten die zich melden voor het waterschapsbestuur wordt door het volgende bepaald: de mate waarin de beschreven kenmerken en de beoogde benadering en opstelling van de CDAwaterschapsbestuurder in hen herkend worden. 7

8 6. AANDACHTSPUNTEN De profielschets kan een waardevol hulpmiddel zijn bij het werven en selecteren van geschikte kandidaten en ook bij het bepalen van de volgorde van de kandidatenlijst. In verband daarmee wordt nog het volgende opgemerkt: De waterschapsverkiezingen kennen voor de eerste maal een lijstenstelsel voor de categorie ingezetenen. De eenmaal gekozen waterschapsbestuurder krijgt daardoor te maken met een nieuwe rol, namelijk de vertegenwoordiging van burgers namens het CDA. Voorheen lag de nadruk veel meer op de belangenbehartiging van specifieke doelgroepen. De ervaringen die een kandidaat in het verleden heeft opgedaan in andere vertegenwoordigende functies (denk bijvoorbeeld aan het raadslidmaatschap of de functie van wethouder) kunnen daarom zeer waardevol zijn. Bij de werving van kandidaten en bij het bepalen van de volgorde van de kandidatenlijst zal sprake moeten zijn van een duidelijke focus op kwaliteit. Hoewel bij de waterschapsverkiezingen een voorkeursdrempel van 25 % geldt ten aanzien van het bepalen van de verkiezingsuitslag en dus de volgorde van de gekozenen, zullen alle kandidaten op de lijst geschikt moeten zijn voor de functie van waterschapsbestuurder. Dan wordt zoveel mogelijk voorkomen dat degenen die om electorale redenen voor lijstvulling zorgen en niet de ambitie of de kwaliteiten hebben om als waterschapsbestuurder te functioneren toch worden verkozen. Naast een focus op kwaliteit spelen nog enkele andere overwegingen mee bij het bepalen van de volgorde van de kandidatenlijst en dus het in contouren vormen van de toekomstige fractie. Denk bijvoorbeeld aan de geografische spreiding van kandidaten en de balans tussen continuïteit en vernieuwing. Onafhankelijk van de relevantie van deze overwegingen dient uiteindelijk één notie leidend te zijn: dat de fractie voldoende kwaliteiten bevat en haar taken aankan. Indien dit niet het geval blijkt te zijn, zal dat de partij bij volgende verkiezingen zeker opbreken. De fractie als geheel zal voldoende toegerust moeten zijn om haar werk in het waterschapsbestuur met succes te doen. Dat betekent niet dat ieder lid van de fractie over dezelfde kwaliteiten hoeft te beschikken. Er dient des te meer sprake te zijn van fractieleden die complementair aan elkaar zijn en elkaar dus in diverse kwaliteiten aanvullen. Zo kan uiteindelijk een fractie ontstaan die alle kwaliteiten in zich heeft. De waterschappen kennen, anders dan de gemeenteraden van vandaag de dag, een monistisch bestuur. Dat heeft als concrete consequentie voor de werving van kandidaten en ook het opstellen van de lijst dat de beoogde dagelijks bestuurder(s) uit de algemene bestuursleden moet worden gekozen en dus moet voorkomen op de CDA-kandidatenlijst. 8