[419] Ayurveda gebruikt de vijf elementen en de drie dosha s als uitgangspunt bij het behandelen van de diverse aandoeningen.

Transcriptie

1 [419] Ayurveda Hij/zij die zich in zijn ware zelf bevindt, wiens Dosha s (biokrachten) in evenwicht zijn, wiens Agni (metabolisme) in evenwicht is, wiens weefsels gezond zijn, wiens uitscheiding van afvalproducten goed is, wiens handelingen juist zijn en wiens geest, ziel en zintuigen in extase zijn, wordt gezien als iemand die perfect gezond is. Ayurveda is de wetenschap van het lang en gezond leven. Ayuh betekent leven en veda betekent wetenschap of kennis. De oorsprong van Ayurveda ligt in India en gaat duizenden jaren terug. Ayurveda biedt een verfijnd dynamisch en holistisch gezondheidsmodel. Ayurveda is als medisch systeem erkend door de WHO (world health organisation). Het is het enige gezondheidssysteem door de WHO geaccepteerd en erkend is dat geheel anders werkt dan de reguliere geneeskunde. Ayurveda omvat een wetenschappelijke filosofie, maar ook een manier van leven, nauw gekoppeld aan de natuurlijke kringlopen van het universum. Ayurveda werkt vanuit het holistische perspectief. Het omarmt daarom ook de moderne westerse geneeskunde. Het is niet zo zeer dat de Ayurveda gebaseerd is op de Indiase cultuur of religie, ook al is het wel in die context ontwikkeld, doordat het als grondslag de natuurlijke wetten heeft is het overal toepasbaar. Ayurveda is er op gericht om ziektes te genezen, maar vooral om ze te voorkomen. Het basis streven in de Ayurveda is het voor ieder vinden van een natuurlijke en gezonde balans in ieders leven, waarbij elk individu uniek is. De vijf elementen In de klassieke ayurveda nemen de vijf elementen; ruimte, aarde, wind, vuur en water een sleutel positie in. In de ayurveda wordt er vanuit gegaan dat voeding en levensstijl de beste medicijnen zijn. We worden wat we consumeren, denken en doen. Alles wat we consumeren bestaat uit de 5 elementen en deze 5 elementen weerspiegelen zich op een dynamische en functionele manier in de drie energetische principes: Vata, Pitta, Kapha De drie Dosha s genoemd. Ayurveda gebruikt de vijf elementen en de drie dosha s als uitgangspunt bij het behandelen van de diverse aandoeningen. Dosha s en preventieve gezondheidszorg Bij de behandeling vanuit de Ayurveda wordt gekeken naar iemand zijn constitutie in termen van de mogelijke predispositie. Zijn of haar vatbaarheid voor bepaalde ziektes. De basisconstitutie wordt Prakruti genoemd. Deze basisconstitutie wordt gebruikt om te kunnen voorspellen waar iemand bevattelijk voor is of welke ziektes hij of zij makkelijk kan ontwikkelen. Ook wordt de geschiedenis van de persoon meegenomen, dus er wordt gekeken naar de erfelijke belasting. Deze erfenis zit in de Kha Vaiguna, de zogenaamde verstoorde ruimte. Enkele termen uit de Ayurveda: -Vihara leefstijl en dagelijkse gewoonten -Ahara dieet -Aushada geneesmiddelen -Agni metabolische processen -Ama toxische substanties en invloeden.

2 [420] Ayurveda; genezen vanuit energetisch perspectief Ayurveda biedt een holistische benadering met vele niveaus van dynamiek en interactie. Een belangrijk aspect daarbij wordt gevormd door het uitgangspunt dat lichaam en geest voortdurend met elkaar in interactie zijn en elkaar wederzijds beïnvloeden. Bij de ayurveda zal daarom ook yoga en meditatie worden ingezet als een van de remedies voor aandoeningen. Vanuit het energetische perspectief speelt het begrip balans of onbalans een belangrijke rol. De ayurvedische geneeskunst gaat er vanuit dat disbalans de uiteindelijke oorzaak van de gemanifesteerde ziekte is. Een ayurvedische arts zal daarom altijd op zoek gaan naar de onbalans. Via verschillende methoden, polsonderzoek of bijvoorbeeld tong diagnose, wordt gezocht naar de disbalans in een van de elementen. Er is sprake van een disbalans als 1 of twee van de elementen een onevenredige grote plaats in neemt. Doel van de ayurveda Iedereen heeft het verlangen om lang te leven in goede gezondheid. Ayurveda is er ten dele om dit basis verlangen van mensen te ondersteunen en om middelen aan te reiken om dit doel te bereiken. Ayurveda richt zich niet alleen op fysieke gezondheid, maar ook op geestelijke gezondheid. De ziel te bevrijden. Dit idee van bevrijding van de ziel maakt deel uit van de filosofie waarop Ayurveda gebaseerd is. In deze Sankhya filosofie die achtergrond vormt van de Ayurveda en de Yoga, wordt veel aandacht gegeven aan de verlangens die wij mensen hebben en hoe we daar het beste mee om kunnen gaan. Deze verlangens zijn: *Een lang en gezond leven, *Het verlangen naar welstand (zodat men tijd kan besteden aan zingeving), *Het verlangen naar reïncarnatie/voorbestaan van de ziel. Deze verlangens worden in de Ayurveda omgevormd naar de vier doelen: *Dharma; het vervullen van iemands pad, plicht, levensopdracht. *Arhta; het hebben van voldoende middelen om gelukken te kunnen leven. *Kama; het hebben van (positief) comfort, plezier en genot, waaronder ook seksueel genot. *Moksha; het verkrijgen van verlichting ofwel bevrijding van de ziel. Karma en Moksha worden beiden aangeduid met één term, namelijk Sukha (geluk) en deze term omvat zowel fysiek, mentaal en spiritueel geluk. In wezen staan Dharma, Arhta en Kama alle drie in dienst van het ene hogere doel van Moksha; bevrijding. Bovenstaand is misschien nogal idealistisch, in de praktijk richt Ayurveda zich vooral om de dagelijkse en materiële zaken en richtlijnen. Daarbij gaat het vooral om de afstemming van het dagelijks leven op de ritmen van de natuur en het universum dat zich ook in het lichaam afspelen. Dit alles om uiteindelijk om vrij te worden van lijden en bevrijding te bereiken. Om dit bovenstaande te bereiken heeft Ayurveda zich gespecialiseerd in zeer gedetailleerde richtlijnen op het gebied van leven, voeding, leefstijl enz. Dit alles verwijst naar Vidheya, de systematische benadering van wat wel en niet te doen. Ayurveda is gezonde mensen gezond houden en zieke mensen helpen gezond te worden. Gezondheid in de Ayurveda Gezondheid wordt in de Ayurveda aangeduid met de term Swastha, wat staan in je ware zelf betekent. het leven is de intieme relatie tussen lichaam, geest, zintuigen en ziel

3 [421] India en de oorsprong van Ayurveda In India zijn in de loop van de jaren meerdere culturen bij elkaar gekomen en min of meer met elkaar versmolten. In het zuiden zijn vooral de Dravidische 25 cultuur met de dravidische talen. In het noorden overheerste voornamelijk de Indo-Europese cultuur, waarvan het sankriet de moedertaal is. Het Sankriet heeft overeenkomsten met de Europese talen. Door de Indo- Europese connectie is de zogenaamde scheiding tussen westers en oosters gedachtegoed eigenlijk kleiner dat je zo op het eerste idee zou denken. Cultuur en wetenschap is in India altijd op een hoog niveau geweest en heeft daarbij altijd in nauwe verbinding gestaan met religie en levensbeschouwing. De basis van de cultuur en haar manifestaties ligt in de veda s 26. Geschiedenis van de Ayurveda India heeft veel invloeden van buitenaf gehad. Vanuit het zuiden vanuit het Arabische gebied en naar het noorden toe naar china en tibet. India bestond uit een verzameling van koninkrijken en vorstendommen. Waarschijnlijk is de Ayurveda voornamelijk ontstaan als een leefwijze en geneeskunde voor de koningen en hun hof. Yoga en de daarbij behorende leefregels voor de gezondheid van lichaam en geest waren meer bestemd voor de asceten en priesters. Maar de basis van beide zijn gebaseerd op dezelfde filosofie en levensbeschouwing gebaseerd. Doordat de teksten gericht waren op de mensen op het hof die op jacht gingen, staan er veel verwijzingen in de teksten naar de genezende kracht van de verschillende soorten vlees. Daarnaast was er veel oorlog waardoor de ayurvedische artsen zich als chirurgen hebben ontwikkeld. De connectie met de religie van India India heeft een rijke religieuze historie. Er waren veel stromingen en er was veel invloed vanuit andere landen. Uiteindelijk is dit samengevat onder de aanduiding hindoeïsme. Eigenlijk was de religie van India aanvankelijk vooral een metafysische levensbeschouwing, ook wel aangeduid met Sanatan Dharma (de eeuwige religie), die gebaseerd was op de Veda s. In India heb je verder nog drie andere religieuze stromingen: Boeddhisme, Christendom, Islam 25 Dravidische cultuur, bestaat waarschijnlijk uit de oorspronkelijke bewoners van het Indische subcontinent. Tussen 2000 en 1000 v.chr. werden ze grotendeels onderworpen door de Indo-Europese Ariërs die vanuit hedendaags Afghanistan het subcontinent binnenvielen. De twee culturen vermengden zich en dit resulteerde in het klassieke hindoeïsme. 26 Veda s: heilige geschriften over zowel wetenschappelijke als religieuze onderwerpen.

4 [422] Behoort Ayurveda tot de hindoecultuur? Nee, Ayurveda volgt uit de Veda s en van de Sanatam Dharma. Het is zo ie zo moeilijk te spreken over de hindoecultuur, want die bestaat niet. Het hindoeïsme is daar te breed voor, te caleidoscopisch. Eigenlijk bestaat het hindoeïsme niet. De naam werd enkele eeuwen geleden gegeven door de westerse bezetters. Er woonden veel mensen constateerde zij, aan de overzijde van de Indus, die diverse religies hadden. Islamieten, joden en christenen. Er was nog een volk; het volk over de Indus. Hier zit de oorsprong van de naam de hindoes. India en het west stammen dus gedeeltelijk van eenzelfde oer cultuur af. De Indo-Europese cultuur. Dit kun je onder andere aan de taal zien. Er zijn veel begrippen in het sankriet die overeenkomsten hebben in de Europese talen. Sankriet Sankriet is niet alleen een taal, het is ook een beeldentaal met veel achterliggende gedachten. Bijvoorbeeld het woord Karma. Kar staat voor werk, actie (nederlands woord karwei!) Arma is een mantrische uitspraak die verband heeft met de werking van de geest. Dharma heeft weer te maken met de menselijke levenstaak. Dus de woorden hebben vaak een diepere betekenis door alle samenstellingen erin. Doordat de ayurveda zich in India heeft ontwikkeld is het eigenlijk over de hele wereld toepasbaar. India heeft namelijk bijna alle klimaatzones Oorsprong van Ayurveda en de verwijzing naar de vuurprincipes Agni het vuur Agni, het vuur en Surya de zon zijn in de indiase denk- en leefwijze twee heel belangrijk begrippen. Het zijn de bronnen van de levensenergie, zowel op metafysisch niveau als op het dagelijkse leven. Op het niveau van het lichaam vertegenwoordigd agni het verteringsvuur. Filosofische en spirituele achtergrond Ayurveda Het waren de veda s die in India aan de basis lagen van religie en mythologie, van filosofie en wetenschap. Je kunt stellen dat de filosofie in het oosten holistischer van aard is dan de filosofieën in het westen. Er zijn een aantal belangrijke filosofische stromingen geweest die van invloed zijn geweest op de ontwikkeling van de ayurveda. De belangrijkste filosofische scholen die van invloed waren, zijn de Sankhya- en de yogafilosofie. Eigenlijk kun je dat terugbrengen naar de Sankhya filosofie, aangezien de yoga filosofie daar voor een belangrijk deel uit voortkomt.

5 [423] De invloed van Sankhya- en yogafilosofie op de ayurveda Sankhya is een dualistische filosofie die gelooft in twee naast elkaar bestaande en onderling afhankelijke principes: het zuivere bewustzijn en de materiele potentie van het universum dat zelf geen bewustzijn heeft. De termen die gebruikt worden in de ayurveda zijn Purusha en prakruti, ofwel energie en materie. In Prakruti bevinden zich drie proporties: licht, activiteit en inertie ook wel aangeduid met de termen Satva, Rajas en Tamas 27 De verhouding van deze drie principes bepalen hoe de wereld en de dingen in de wereld eruit zien. Dat geld ook voor het lichaam en de geest. De Sankhya-filosofie geeft, vanuit deze dualistische basis, een overzicht en verklaring van het afdalen van het puur bewustzijn in onbewuste materie en geeft een handleiding om vanuit daar weer naar het pure bewustzijn op te stijgen. De Sankhya-filosofie heeft op de ontwikkeling van de ayurveda bijgedragen op de volgende punten: De zin van het leven als een manifestatie van bewustzijn. Dit gaat over de psychosomatische benadering van de ayurveda over de belangrijke plaats die de geest en het bewustzijn heeft. De leer van oorzaak en gevolg. Een oorzaak is een gevolg in potentie en een gevolg is een oorzaak die zich ontvouwen heeft, dit is basis voor de ayurvedische benadering. Diversiteit in eenheid. Iedere fysieke manifestatie heeft unieke kenmerken die onderhevig zijn aan universele dynamische principes, voor ayurveda is het van belang dat iedere persoon als uniek wordt behandeld. Eenheid van lichaam, geest en ziel Belangrijk voor psychosomatische benadering en het formuleren van een hoger doel van geluk naast puur fysieke gezondheid. De Sankhya-filosofie heeft in het Hindoeïsme een grote invloed gehad. Samen met de Vedanta sprak het vooral het intellect aan. De Sankhya-filosofie gaat niet gebukt onder allerlei godsdienstige regels (in tegenstelling tot het hindoeïsme), daarom is de ayurvedische arts vrij om zijn patiënt te behandelen zoals het nodig is. Hij is bijvoorbeeld niet beperkt in het toepassen van vlees. Dankzij de Sankhya-filosofie heeft de ayurveda een hele nuchtere aanpak. Respect voor de medemens, hoge ethische normen en waarden en een grote kennis van de geneeskunde vormen de belangrijkste ingrediënten van ayurveda en niet allerlei enge regeltjes en zogenaamde geestelijk etiketjes. 27 Zie hiervoor ook de sutra s van Patanjali.

6 [424] Yoga Patanjali vond Sankhya filosofie een moeilijk weg, in ieder geval niet voor iedereen toegankelijk. Hij zocht daarom naar een disciplinair systeem dat de zoeker helpt sterker en krachtiger te worden. Dit vond hij in de oude occulte en magische cultus van de yoga. Hij systematiseerde, verzamelde en bracht classificaties aan. Zo vormde hij de sutra s. Yoga heeft op de volgende punten bijgedragen aan de ontwikkeling van de ayurveda: De kracht van de geest over het lichamelijke. Yoga-oefeningen beïnvloeden Prana en hebben via het psychosomatische complex ook direct met de gezondheid en kracht van het lichaam en haar weefsel. Praktische disciplines voor het dagelijkse leven alsmede voor transcendente ervaringen. Yoga-disciplines en oefeningen hebben tegelijkertijd een functie op het gebied van lichamelijke gezondheid en geestelijke groei. Met name voor direct fysiek effect kunnen bepaalde oefeningen binnen een ayurvedische aanpak voor geschreven worden, terwijl dan tegelijkertijd aan het hoger doel gewerkt wordt, zonder dat dat de nadruk krijgt. Geschiedenis van de Ayurveda Ayurveda is een heel oud systeem, waarvan de wortels waarschijnlijk in de Veda s liggen. De Veda s zijn ongeveer 6000 jaar oud. De veda s zijn heilige geschriften in India die gaan over religieuze, filosofische en wereldse onderwerpen. Gezondheid en geneeskunde komen ook aan bod, maar minimaal. In de loop van de tijd is de ayurveda hieruit ontwikkeld in India. De ayurveda is sinds 1978 erkend als gezondheidssysteem door de world health organization. De reden hiervoor is dat de Ayurveda: Gebruik maakt van reeds bestaande kennis en van het in het land zelf voorkomende grondstoffen voor medicijnen en het daardoor verminderen van de afhankelijkheid van westers opgeleide medici en van de farmaceutische industrie.

7 [425] Basisprincipes van de ayurveda Eerder heb ik het al gehad over Agni, vuur. Agni is één van de vijf elementen: aarde, water, vuur, lucht en ether. Agni neemt een dominante rol in omdat agni een sterk transformerende kracht. Uit de vijf elementen zijn de drie dosha s voortgekomen: Vata, Pitta, Kapha. Ieder van de Dosha s is opgebouwd uit twee van de elementen. De 5 elementen, de bouwstenen van het universum Alle levende en niet-levende wezens en voorwerpen zijn opgebouwd uit de vijf elementen: ether (ruimte), lucht, vuur, water en aarde. Deze worden in de Ayurveda aangeduid met panchamahabhuta. De elementen zijn ook metaforen voor de bepaalde structuren en werkingen van het menselijke lichaam. Akash: ether/ruimte nucleaire energie Dit is het meest subtiele en dragende element. Ether is het allesdoordringende principe van de ruimte. Zonder ruimte kan er niets gebeuren. Voor alles is ruimte nodig waarin het kan zijn en gebeuren. De andere vier elementen hebben ruimte nodig om te kunnen bestaan. Vayu: lucht elektrische energie Het principe van stroming en beweging. Lucht reguleert bijvoorbeeld de bloedstroom en het centrale en perifere zenuwstelsel. Lucht in beweging is wind. Vayu is het principe van beweging of van geleiding door een zekere ruimte. Agni vuur Het principe van transformatie. Belangrijkste organen die gereguleerd worden vuur zijn de maag, de lever en de huid. Alle metabolische processen zijn van dit element afhankelijk. Apa/jali water Het principe van de vorming. Gezegd wordt dat water de alles-vormer is. Het heeft een verkoelend effect. In water vinden chemische processen plaats. Prithivi aarde Het element staat voor de vast substanties in de natuur en het universum. Die vaste substanties geven een solide basis of vorm van de andere elementen. Het maakt alles stabiel. Het zorgt voor de mechanische processen.

8 [426] Het belang van de vijf elementen in relatie tot de ayurvedische geneeskunst. Voor een juist functioneren van bepaalde levensvormen zijn de juiste verhouding van de vijf elementen noodzakelijk. Het belang van goede verhouding in de elementen komt ook weer naar voren bij de dosha s. De dosha s zijn ieder uit voornamelijk 2 elementen opgebouwd. Dosha Dominante Kwaliteit Dynamische Functionele Plek in het elementen biokracht integriteit lichaam Vata Ether en lucht Beweging Stroming Katabolisch Dikke darm Pitta Vuur en water Metabolisme Transformatie Metabolisch Dunne darm Kapha Aarde en water Voeding en structuur stabiliteit Anabolisch Maag De drie dosha s vormen de spil waaromheen Ayurveda haar diagnose en behandeling heeft opgebouwd. Ze worden gebruikt om iemands zijn basisconstitutie te bepalen en daarmee ziektetendens aan te geven. Daarnaast worden de dosha s gebruikt voor het verklaren van in het lichaam aanwezige psycho-fysiologische processen en het omgaan daarmee in het bepalen van de behandeling daarvan in pathologische situaties. Fysiologisch en anatomische aspecten van de dosha s Vata: Pitta: Kapha: verplaatsing van bloed door het lijf, verplaatsing van voedsel door het leef. voedsel vertering, transformatie van voeding, tint bepalend. botten, skelet.

9 [427] De drie dosha s moeten met elkaar in balans zijn, dan beschermen en ondersteunen zij het lichaam. Ze hebben de neiging om elkaar in balans te houden, door hun polaire kwaliteiten. De volgende kwaliteit paren spelen daarbij een rol: Zwaar-Licht Koud-Heet Olieachtig-Droog Pitta: Olieachtig, Heet, licht Metabolisch Licht (beweegelijk) Olieachtig Vata: koud kapha: Koud, licht Droog Katabolisch koud,zwaar olieachtig anabolisch

10 [428] De betekenis van de kwaliteiten van de dosha s Alle guna s ofwel kwaliteiten/eigenschappen van de elementen en de dosha s hebben een functie. Deze functie is positief en constructief wanner het element of de dosha in balans is en wanneer de onderlinge verhoudingen kloppen. Wanneer het evenwicht verstoord is en de verhoudingen niet meer kloppen, kan de positieve functie omslaan naar een negatief effect. Dosha + eigenschap Positieve functie Verstoorde functie Vata Droog Absorptie Droge huid Licht Alertheid, spijsvertering Gewichtsverlies/zweverigheid Koud Tegen teveel verhitting Gevoelloosheid, angst Ruw Afstand, reinigend Ruwe huid, krakende gewrichten Bewegelijk Voortbeweging, communicatie Trillingen, rusteloosheid Subtiel Snelle communicatie, zenuwstelsel Overmatig emotioneel, angst Helder Verschil maken, leren Alleen zijn, eenzaamheid, vergeetachtigheid Pitta Heet Spijsvertering, reinigend Koorts, ontsteking, woede Licht Spijsvertering, helderheid Verterend, burn-out, duizeligheid Scherp/penetrerend Scheidend, doordringend, snel Zweren, bloedingen, gemeenheid begrip Verspreidend Transport naar periferie, uitstraling Rusteloosheid, verlies van vertrouwen Vloeibaar Maakt vloeibaar Oedeem, zwelling Licht olieachtig Vocht inbrengend, verzachtend Verstoppend, hoofdpijn Sterke geur ijzerhoudend Bederf, rotting Kapha Olieachtig Smerend, vocht inbrengend, Verstoppend verzachtend Zwaar Grondend Lethargie, overgewicht Koel Tegen teveel hitte Congestie, contractie Glad Vermindert ruwheid Slijmvorming Statisch Ondersteuning, botten Obstructie, overgewicht Compact Tonus, kracht Congestie, inflexibel zijn Ondoorzichtig Bot helend Gebrek aan waarnemingsvermogen Langzaam Ontspanning Luiheid Zacht Ontspanning, delicaatheid weekheid Ayurveda en constitutie Ayurveda gaat er vanuit dat alles altijd verandert. Ayurveda stelt bij en past aan, het is een organische wetenschap. Het bepalen van de constitutie wordt alleen gedaan als hulpmiddel om de dynamiek van het leven beter en meer begrijpelijk en beheersbaar in beeld te brengen. Je wordt geboren met een basisconstitutie. Deze geeft niet alleen aan waar beperkingen liggen, maar ook waar onze potentie en talenten liggen.

11 [429] Deze basisconstitutie verandert niet tijdens het leven, maar kan wel tijdelijk veranderen door externe invloeden. Onevenwichtigheid in de elementen haalt iemand van zijn type af. Deze disharmonie veroorzaakt ziekte en lijden. Een ayurvedische arts zal bij onbalans bepalen hoever iemand van zijn basisconstitutie is afgedaald en zal proberen weer balans te creëren. Basisconstitutie = Prakruti Afwijkende constitutie = Vikruti Agni speelt in dit verhaal ook weer een rol. Agni is de transformatie in ons wezen en ons lichaam. Het is de natuurlijke intelligentie, het is ons innerlijke vuur. Het helpt de kloof tussen prakruti en vrikruti te verkleinen. Ayurveda houdt zich niet alleen bezig met het in balans houden van de dosha s, maar ook het onderhouden van Agni. Het wordt ook wel vuurwetenschap genoemd. Constitutietype Het constitutietype kun je zien als het bepalen van het menstype. In het verleden werd altijd gestart met het bepalen van het menstype bij bijna alle type geneeskunde. Hippocrates werkte hier ook mee. Tegenwoordig leggen artsen de eed van Hippocrates af. Hippocrates werkte ook met de onbalans in de sappen, slijm en gal en met het begrip wind. In de huidige westerse wetenschap wordt hier bijna niet meer meegewerkt. Er wordt eigenlijk alleen naar de aandoening gekeken, niet naar samenhang met de persoon erbij. Prakruti Prakruti is de basisconstitutie. De benaming van de dosha s wordt gebruikt om de overheersende aanwezigheid van één of meer van de drie dosha s aan te geven. Dosha betekent fout, neiging tot verstoren, aantaster of datgene wat verstoring veroorzaakt. De overheersende dosha is de kracht die de meeste aanleiding geeft in iemands fysiologie tot verstoring en ziekte. Vikruti Vikruti is het uit balans zijn van de dosha s t.o.v. de basisconstitutie. Ayurveda gaat er vanuit dat gezondheid niet zomaar stabiel is. Je moet er wat voor doen. Alles verandert, intern en extern. Om gezond te blijven heb je dus veel info/kennis nodig over je eigen verzameling van geestelijke, psychische, emotionele en fysieke eigenschappen. Een ayurvedische arts helpt je met dit onderzoek. Samen met je arts onderzoek je de onbalans. Ayurveda wordt ook wel eens de leer van de zelfgenezing genoemd. Je moet wat doen om gezond te blijven, anders wordt de dominante dosha sterker en de zwakkere zwakker. De dominant dosha, je basis constitutie zal altijd proberen de baas te blijven. Agni zorgt met subtiele krachten dat het evenwicht wordt bewaard. Buiten Agni is ook Prana van belang. Deze prana, de wind, wordt in balans gehouden door yoga. Daarom gaan ayurveda en yoga hand in hand wat betreft een complete en allesomvattende benadering van gezondheid en het behandelen van verstoringen daarvan. Ayurveda is geen repressieve geneeswijze, maar een preventieve geneeswijze. In de ayurvedische behandeling wordt gewerkt aan het herstellen van de balans. Type basisconstituties De dosha geeft aan welke aanleg, welke genetische structuur en welk temperament iemand heeft.

12 [430] Naast de standaard enkelvoudig en dubbele dosha s zijn er nog twee: Vata-pitta-kapha in balans als basisconstitutie, wordt samadosha genoemd. Deze drie kunnen ook in balans zijn door een onbalans. Dus het is niet altijd goed vast te stellen. Vikruti ontstaat doordat door aanleg of externe oorzaken onbalans ontstaat. Deze vikruti werkt het herkrijgen van balans tegen. De Ayurveda probeert je van vikruti terug te krijgen prakruti. Vata, Pitta en Kapha prakruti: algemene kenmerken Nu volgen een aantal beschrijvingen van typische kenmerken van verschillende dosha s. De locatie en mogelijke probleemgebieden en hoe de dosha s zich als basisconstitutie in grote lijnen kunnen uiten in verschillende typen. Wat we hier gaan beschrijven is een algemeen beeld. Het is goed te weten dat daarop ook weer vele varianten zijn. Het is moeilijk soms om een bepaald mens type te bepalen, vooral als je een dubbel type bent of dat er een sterke afdwaling is. Vata basisconstitutie Vata-eigenschappen zijn droog, veranderlijk, beweeglijk, licht, koud, subtiel, snel en indringend. Iedere eigenschap kent in de ayurveda een tegenhanger en die tegenhanger kan worden ingezet om verstoringen weer in balans te krijgen. Dat klinkt misschien makkelijker dan het is. Vata zetel vooral in de dikke darm en verder in de onderbuik, handen en voeten, beenderen, dijen, huid en oren. Het bewegende aspect van vata omvat de mentale, vocale en fysieke bewegingsprocessen zoals geestelijke processen, algemene levensenergie, de motoriek van het lichaam, het spier-, hormoon- en zenuwstelsel, de ademhaling, de bloedsomloop, de spijvertering, de vruchtbaarheid en de zintuigelijke waarneming. Mensen met een uitgesproken vata constitutie zullen relatief sneller problemen en aandoeningen hebben die gebieden. Kenmerken van iemand met vata constitutie: Snelle polsslag, Een lage lichaamstemperatuur, Slaapt licht en droomt vaak over reizen en vliegen. Postuur is smal en vaak te kort of te lang Dunne en droge huid, Donker en droog haar, Kleine en lichtgevoelige ogen, Hoge stem. De spijsvertering is onregelmatig met harde donkere feces. Interesse in seks is wisselend. Geestelijk is hij/zij actief, vitaal, enthousiast, vol levenslust, praterig en lacherig, neemt veel initiatief, maar vergeet deze ook weer snel. Een vata persoon leeft vanuit een idealistisch standpunt, ontwikkelt steeds nieuwe ideeën, maar is vaak niet geschikt om ze uit te werken en werkt ook niet graag volgens strakke schema s. Pitta basisconstitutie Pitta-eigenschappen zijn: heet, beetje olieachtig, scherp, vloeibaar, zurig, licht en bevochtigend. Pitta zetelt voornamelijk in de dunne darm. Pitta zorgt voor lichaamstemperatuur, de algemene uitstraling van de persoon, het spijsverteringsvuur en de opname van stoffen en de stofwisseling. Verder is pitta verantwoordelijk voor het zicht(de ogen), de hormoonhuishouding, de kleuring van bloed (hemoglobine) en de huid. Het postuur van een pitta persoon is klein en normaal. Fysiek is hij/zij middelmatig sterk en hij/zij transpireert snel. Lippen en handpalmen zijn rood van kleur. Het haar groeit langzaam en is vroeg grijs, de ogen zijn klein en beweeglijk.

13 [431] Kenmerken van iemand met pitta constitutie Zeer intelligent, Heeft een diep inzicht in persoonlijke en zakelijke situaties en kan daardoor een goed zakenmens zijn, Heeft een goed geheugen, is enthousiast en heeft een warm hart, is charmant. Denkt helder, ordelijk en spreekt duidelijk. Neemt gemakkelijk beslissingen en is daar standvastig in. Heeft verantwoordelijkheidsgevoel is daarom geschikt voor verantwoordelijke posten in de samenleving. De spijsvertering is sterk, een pitta eet veel en regelmatig en houdt van koud eten. Goede lichaamstemperatuur en een matige interesse in seksualiteit. Droomt vaker dan anderen over bijvoorbeeld goud, rijkdom en succes. Kapha basisconstitutie Kapha eigenschappen zijn: zwaar, zoet, olieachtig, standvastig, langzaam, kleverig, koud en zacht. Kapha zorgt voor het beendergestel, de voortplanting en het immuniteitssysteem en vormt de lichaamsweefsels. De plaatsen waar kapha in het lichaam is gelokaliseerd zijn de maag, de borst, het hoofd, het lichaamsvet en de gewrichten. Kapha typen zullen de neiging hebben relatief meer klachten in deze gebieden te ontwikkelen. Het lichaam van een kapha type is stevig, soepel en krachtig. Hij of zij is een beetje traag in zijn bewegingen en heeft de neiging tot dik worden. Hij is sterk en heeft uithoudingsvermogen. Hij houdt van de liefde en is ook geliefd bij anderen. Het spijsverteringsvuur is laag, hij eet weinig en langzaam. Hij heeft weinig nodig omdat hij de voedingsstoffen goed opneemt en hij kan gemakkelijk een maaltijd overslaan. Zijn haren zijn dik en stevig, de huid soepel, glanzend, zacht en koel. Kenmerken van iemand met kapha constitutie Evenwichtig, Standvastig, Intelligent, neemt langzaam op, maar onthoudt alles echter goed. Heeft goed geheugen. Vriendelijk, oprecht, serieus, liefdevol, sociaal vaardig. Besluit langzaam, maar zeker. Slaapt lang en diep en droomt vaker dan anderen typen over romantiek, water en emoties. Hoe werkt het verder met de dosha s De dosha s zijn van belang om iemands basisconstitutie te bepalen. Maar vervolgens zijn ze ook van belang om te kijken wat er uit balans is en hoe ver iets uit balans is. Tevens gin de drie dosha s van belang om te kijken welke remedies er toegepast kunnen worden indien die basisconstitutie uit balans is. Sommige remedies zijn maar voor één dosha geschikt, die wordt dosha pratyanika genoemd.

14 [432] Voorbeeld van dosha pratyanika: Ashwagandha vata dosha Ashwaganda helpt kracht en voeding aan het lichaam te geven. Teveel vata kan het lichaam uitputten en zwak maken. Vata is katabolisch en ashwagandha neutraliseert dat met een anabolische werking. Ashwagandha werkt bovendien verwarmend op vata, welke dosha naar koude neigt. Shatvari pitta dosha Shatavari verkoelt pitta en het bloed dat nauw met pitta verbonden is. Het neutraliseert en harmoniseert een verstoord metabolisme, wat tot het gebied van pitta behoort, zowel in het maagdarmkanaal als in andere lichaamssystemen. Punarnava kapha dosha Punarnava helpt bij uitstek om kapha in evenwicht te brengen. Het doet dit onder andere door een teveel aan water uit het lichaam af te voeren (kapha = water en aarde). Punarnava heeft tevens de eigenschap om het lichaam opnieuw op te bouwen met nieuw en gezond weefsel. Dosha evaluatie. Er zijn dus meerder methoden beschikbaar om vast te stellen in welke proporties de drie dosha s zich ieder afzonderlijk manifesteren. Een van de methodes is de polsdiagnose. Vanuit de pols kun je van alles voelen hoe de organen functioneren etc. In de pols kun je het volgende voelen qua hartslag: Vata Snel, onregelmatig, beweeglijk, droog/ruw, zwak en koud. Voorbeeld van dier dat erbij geassocieerd wordt: slang Pitta Krachtig, intens, wam, scherp(pulserend. Voorbeeld van dier dat erbij geassocieerd wordt: kikker Kapha Langzaam, koel, regelmatig, vol/breed, stabiel. Voorbeeld van een dier dat ermee geassocieerd kan worden: zwaan. Vaak wordt de constitutie bepaald op basis van een vragen lijst. In die vragenlijst wordt fysiek geëvalueerd en daarnaast wordt er een mentale en gedragsevaluatie gedaan. Betekenis van Vikruti Vikruti betekent afwijkende handeling en staat voor de afwijkingen ten opzichte van de natuurlijke staat van ordening. Het is de veranderde conditie van lichaam, geest en bewustzijn, weg van het natuurlijke (individuele) evenwicht. Hoewel Vikruti verwijst naar een zeker mate van chaos is er in de chaos altijd ook weer orde te vinden. Het is aan de ayurvedische therapeut of arts deze orde in de chaos te ontdekken. Prakruti geeft de ziektetendens aan en vikruti de uiteindelijke en daadwerkelijke manifestatie van een uit evenwicht zijn. Vikrutie is in principe tijdelijk, maar vikruti kan ook chronisch worden. In enkele gevallen wordt de vikruti zo chronisch en sterk dat het de prakruti van zijn plaats stoot. Vikruti geeft de arts of therapeut een handleiding om de weg terug te vinden naar de natuurlijke orde: gezondheid. Dosha vikruti in de praktijk De vikruti van iemand kan net als de prakruti of liever gezegd parallel aan de prakruti worden vastgesteld door nauwgezette observatie van iemands lichaamskenmerken, door onderzoek van het lichaam en de lichaamssubstanties en via polsdiagnose.