Veerkrachtig bestuur op Voorne-Putten Conceptrapport Regio Voorne-Putten

Transcriptie

1 Veerkrachtig bestuur op Voorne-Putten Conceptrapport Regio Voorne-Putten BMC november 2013 drs. R. Wever ing. J.H.R. van Luijk H. Uffen MSc Projectnummer: Correspondentienummer: AD

2 INHOUD HOOFDSTUK 1 INLEIDING Aanleiding Doel van het onderzoek Methode van het onderzoek zes stappen De zes stappen verder uiteengezet Verantwoording van het onderzoek Leeswijzer 5 HOOFDSTUK 2 CONTEXT EN WAARNEMINGEN Samenwerking op drie niveaus Strategische samenwerking Beleidsvorming en -uitvoering Bedrijfsvoering en dienstverlening Overige waarnemingen 8 HOOFDSTUK 3 BEOORDELING VAN DE REGIONALE BESTUURSKRACHT 10 HOOFDSTUK 4 AANBEVELINGEN VOOR VERSTERKING VAN DE REGIONALE BESTUURSKRACHT 12 BRONNEN 15 BIJLAGE 1 WAARNEMINGEN EN BEVINDINGEN 16 BIJLAGE 2 SPIEGELONDERZOEK 29 BIJLAGE 3 SCHEMATISCHE WEERGAVE GOVERNANCESTRUCTUUR REGIO VOORNE-PUTTEN 34 BIJLAGE 4 INVENTARISATIE SAMENWERKINGSVORMEN VOORNE-PUTTEN 35 1/42

3 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding In 2008 hebben de gemeenten Bernisse, Brielle, Hellevoetsluis, Spijkenisse en Westvoorne hun lokale bestuurskracht laten meten. Daarnaast hebben alle gemeenten op Voorne-Putten een onderzoek uit laten voeren naar de regionale bestuurskracht. In de regionale bestuurskrachtmeting van 2008 werd geconcludeerd dat de samenwerking tussen de vijf gemeenten op Voorne-Putten sterk aan verbetering kon winnen, dat de regio veel kansen liet liggen en dat de potenties van het eiland onbenut bleven. De gemeenten op Voorne-Putten zijn met deze conclusies en aanbevelingen aan de slag gegaan en dit heeft onder andere geresulteerd in de oprichting van de stuurgroep Voorne-Putten. In 2010 heeft de stuurgroep 1 Voorne-Putten afgesproken om periodiek de bestuurskracht van de individuele gemeenten als de regio Voorne-Putten te meten. Dit heeft allereerst geresulteerd in drie lokale bestuurskrachtonderzoeken van respectievelijk de gemeenten Brielle, Hellevoetsluis en Westvoorne. Ten tweede heeft dit geresulteerd in het onderzoek dat nu voor u ligt, de regionale bestuurskrachtmeting van de regio Voorne-Putten. 1.2 Doel van het onderzoek De gemeenten op Voorne-Putten willen graag weten in hoeverre de door hen genomen maatregelen ten aanzien van de bestuurskrachtmeting in 2008 de gewenste effecten hebben gehad en of zij op dit moment bestuurskrachtig zijn. Maar ook of dat het geval is met het oog op de toekomst, gezien de ontwikkelingen op het gebied van onder meer: de decentralisaties van taken, in het bijzonder in het sociale domein; de ontwikkeling van de gemeente als eerste overheid en elektronische overheid; maatschappelijke ontwikkelingen waarop moet worden ingespeeld onder meer rond krimp, vergrijzing en ontgroening (de regio Voorne-Putten is een van de anticipeerregio s waar deze problematiek gaat spelen 2 ), met doorwerking op onder meer onderwijs, de woningmarkt, de arbeidsmarkt en voorzieningen. Deze extra opgaven gaan bovendien gepaard met minder financiële middelen. Dit vraagt niet alleen dat de samenwerkende gemeenten onderling hun krachten bundelen, maar ook dat zij effectief samenwerken met andere overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven en bewoners. 1 De Stuurgroep Voorne-Putten bestaat uit de vijf burgemeesters van de gemeenten, één wethouder per gemeente, één gemeentesecretaris en één griffier plus secretariële ondersteuning. De stuurgroep heeft een coördinerende en faciliterende rol in de bestuurlijke samenwerking. 2 Planbureau voor de Leefomgeving, 2010, Van bestrijden naar begeleiden: demografische krimp in Nederland Beleidsstrategieën voor huidige en toekomstige krimpregio s, Den Haag/Bilthoven, pp /42

4 Anders gezegd: het meten van regionale bestuurskracht is erop gericht te bepalen in hoeverre gemeenten in staat zijn om beleid te realiseren in een krachtenveld dat wordt gekenmerkt door niet-hiërarchische verhoudingen en onderlinge betrekkingen met (en afhankelijkheden van) andere overheden en ruimtelijk-economische en maatschappelijke ondernemingen. 1.3 Methode van het onderzoek zes stappen Het werkproces ziet er schematisch als volgt uit. Beoordelen opgaven en samenwerking Inspirerende Agendavorming Krachtenveldanalyse gedachte- Visitatie Strategisch ambitie- wisseling profiel Figuur 1: Schematische weergave van het werkproces Zoals uit bovenstaand figuur blijkt, omvat het proces zes stappen: 1. Agendavorming 2. Krachtenveldanalyse 3. Beoordelen opgaven en samenwerking 4. Inspirerende gedachtewisseling 5. Visitatie 6. Strategisch ambitieprofiel 1.4 De zes stappen verder uiteengezet Ad. 1 Agendavorming In deze stap onderzoeken wij de ruimtelijk-economische en maatschappelijke opgaven van de regio, alsmede de eigen ambities. Dit is gedaan aan de hand van een deskresearch, een digitale burgerenquête en interviews met: een afvaardiging van de gemeenteraden; de colleges van burgemeester en wethouders; de gemeentesecretarissen; de directeuren van de verschillende samenwerkingsverbanden, zoals de DCMR, GGD, Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg et cetera; de beleidsambtenaren van verschillende sectoren; de ondernemers; de netwerkpartners en maatschappelijke partijen 3. medeoverheden, waaronder de buurgemeente Goerree-Overflakkee, de Stadsregio Rotterdam, Metropoolregio Rotterdam-Den Haag en de Provincie Zuid-Holland. De resultaten van deze analyse zijn terug te vinden in bijlage 1. 3 Zoals woningbouwcorporaties, zorginstellingen, onderwijsinstellingen, Kamer van Koophandel, ondernemers- en winkeliersverenigingen, welzijnsorganisaties, bewonersverenigingen et cetera. 3/42

5 Ad. 2 Krachtenveldanalyse In de stap krachtenveldanalyse hebben wij onderzocht op welke wijze de regio met haar agenda opgaven omgaat, met wie zij samenwerkt (publiek en privaat) om de acties uit te voeren en op welke wijze daaraan wordt vormgegeven. Tevens hebben wij een analyse gemaakt van de aanwezige partijen, de samenwerkingsafspraken en de ontwikkelmogelijkheden op het gebied van samenwerking tussen partijen. Ad. 3 Beoordelen opgaven en samenwerking In stap 3 hebben wij beoordeeld of de benutting van de regionale oplossingskracht en de kwaliteit van de sturing en beïnvloeding in lijn is met de gekozen lobbyonderwerpen en -strategie. Hiertoe is ook een vergelijking gemaakt met het bestuurskrachtonderzoek uit 2008; het spiegelonderzoek. Het spiegelonderzoek is opgenomen in bijlage 2 van deze rapportage. Ad. 4 Inspirerende gedachtewisseling In dit onderzoek moet niet alleen de regionale bestuurskracht worden bepaald, maar moet ook antwoord worden gegeven op de vraag op welke wijze eventuele operationele en strategische zwaktes kunnen worden opvangen door samenwerking op (sub)regionaal niveau. Daarnaast gaat het om het beoordelen van de wijze waarop de regio Voorne-Putten als geheel opereert in haar lobby naar het Rijk, Provincie Zuid-Holland en de Stadsregio (Metropoolregio). Tijdens een werkatelier op 18 september 2013 met de vertegenwoordigers van de gemeenteraden en de colleges van B&W van de gemeenten op Voorne-Putten zijn antwoorden gezocht op de volgende vragen: 1. Op welke wijze kunnen de gemeenten de bestuurskracht versterken door samenwerking op (sub)regionaal niveau? 2. Op welke wijze kan de regio Voorne-Putten als geheel haar lobby naar het Rijk, de provincie en de stadsregio (metropoolregio) versterken? Ad. 5 Visitatie De visitatiecommissie maakt een review van het onderzoek door het gesprek aan te gaan met de raden, de colleges van B&W en de MT s van de gemeenten op Voorne- Putten. De visitatiecommissie beoordeelt of de ambitieprofielen onderbouwd en robuust genoeg (houdbaar) zijn om de geformuleerde uitdagingen te realiseren. Tevens beoordeelt de commissie of volgens haar de gesignaleerde operationele en strategische zwaktes door eventueel aangegeven samenwerking op subregionaal niveau zijn op te vangen. En uiteraard geeft de visitatiecommissie de gemeenten aanbevelingen. Ad. 6 Strategisch ambitieprofiel Na de visitatiecommissie zal het onderzoek worden afgesloten met een presentatie van de eindrapportage. Hierbij zal worden ingegaan op: het antwoord op de onderzoeksvragen; de vergelijking met de resultaten van het onderzoek in 2008; het formuleren van het uiteindelijke strategische ambitieprofiel. Dit profiel geeft advies over hoe de gemeentelijke bestuurskracht is te versterken. 4/42

6 1.5 Verantwoording van het onderzoek Zoals hierboven beschreven, is voor dit onderzoek uit verschillende bronnen geput voor het beoordelen van de bestuurskracht van de regio Voorne-Putten. Om tot gedegen en onderbouwde constateringen en adviezen te komen, zijn parallellen getrokken tussen de bevindingen uit de verschillende bronnen. Concreet: de gedane constateringen zijn altijd gebaseerd op bevindingen die wij uit meerdere bronnen hebben kunnen herleiden. Voor het onderzoek is er ook een sessie georganiseerd met ondernemers en maatschappelijke organisaties. De opkomst op deze bijeenkomst was slecht. Slechts vijf organisaties hebben deze bijeenkomst bijgewoond. Dit is ook een punt van aandacht voor de regio Voorne-Putten zelf. Er zijn echter ook vergelijkbare bijeenkomsten geweest bij de drie lokale onderzoeken. Tijdens deze bijeenkomsten is er ook regelmatig gesproken over de samenwerking op het eiland. Daar waar relevant zijn de conclusies uit deze avonden betrokken bij het opstellen van dit rapport. 1.6 Leeswijzer In het hoofdstuk 2 van dit rapport treft u de context van het bestuurskrachtonderzoek. We gaan in op de opgaven en de samenwerking. Vervolgens geven we in hoofdstuk 3 de essenties van onze beoordeling weer en sluiten we in hoofdstuk 4 af met de aanbevelingen voor het versterken van de bestuurskracht. In de bijlage treft u vervolgens de onderbouwingen aan. 5/42

7 Hoofdstuk 2 Context en waarnemingen Het meten van de regionale bestuurskracht is zoals hiervoor aangegeven erop gericht om te bepalen in hoeverre gemeenten in staat zijn om beleid te realiseren in een krachtenveld dat wordt gekenmerkt door niet-hiërarchische verhoudingen en onderlinge betrekkingen met (en afhankelijkheden van) andere overheden en ruimtelijk-economische en maatschappelijke ondernemingen. In het bijzonder gaat het in het regionale onderzoek om de mate van samenwerkingsbereidheid. Dat betreft de vraag of de gemeenten op Voorne-Putten elkaar snel en gemakkelijk weten te vinden als gezamenlijke actie nodig is, zoals voor het beheer van voorzieningen, de uitvoering van gemeentelijke taken of de ontwikkeling van een strategische visie op de regio. 2.1 Samenwerking op drie niveaus Om enige orde te brengen in het geheel van gemeentelijke samenwerkingsvormen is het goed om drie verschillende niveaus van regionale samenwerking te onderscheiden: strategische samenwerking: economische, ruimtelijke ordenings- en infrastructurele keuzes en maatregelen die bijdragen aan het versterken van de (internationale) concurrentiepositie van de regio; beleidsvorming en -uitvoering: het maken van beleidskeuzes en de beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein; bedrijfsvoering en dienstverlening: het beheer van de ambtelijke organisatie en de uitvoering van gemeentelijke diensten die zich richten op buurten, wijken en dorpskernen ( schoon, heel en veilig ). In de praktijk wordt dit onderscheid overigens niet gemaakt, wat nogal eens tot spraakverwarring en onduidelijkheid leidt. Wat wordt gepresenteerd als strategische samenwerking, beperkt zich soms tot gezamenlijke uitvoering of bedrijfsvoering. Ook worden verschillende soorten samenwerking vaak in één samenwerkingsverband gecombineerd. Desalniettemin zijn er tussen de verschillende niveaus grote verschillen wat betreft de regionale samenwerkingskracht. Om die reden wordt deze indeling centraal gesteld in de verdere beschrijving en beoordeling van de samenwerkingskracht van de regio Voorne-Putten. 2.2 Strategische samenwerking Over het algemeen kan worden vastgesteld dat strategische samenwerking op Voorne-Putten moeizaam van de grond komt. Daardoor ontstaat het risico dat de belangenbehartiging van de regio Voorne-Putten in de stadsregio, dan wel de voorbereiding van de toekomstige metropoolregio, en de provincie Zuid-Holland onvoldoende prioriteit krijgt. 6/42

8 Er is wel onderscheid te maken tussen de onderwerpen waarbij sprake is van een duidelijk gemeenschappelijk belang, zoals bij het onderwerp bereikbaarheid van(uit) de regio en de onderwerpen waarbij de belangen van de individuele gemeente sterk verschillen. Dan gaat het bijvoorbeeld om een woonvisie en een profilering van de individuele gemeenten daarin. In dat laatste geval blijkt de samenwerkingsbereidheid klein te zijn en vindt vooral de afweging plaats of de eigen gemeente er beter van wordt. De relatieve zwakte van de strategische samenwerking kan verklaard worden door het ontbreken van een sterke trekker die de regio op sleeptouw neemt bij het ontwikkelen van een strategische visie. Er is geen krachtig regiobestuur dat hieraan namens de gemeenten leiding geeft, terwijl de gemeenten een beperkte speelruimte hebben om zo n rol te kunnen spelen. Het ontbreken van een sterke trekker in de regio doet zich nog meer voelen bij de aanpak van strategische onderwerpen. De daden blijven vaak achter bij de plannen. 2.3 Beleidsvorming en -uitvoering De betrokkenheid van maatschappelijke organisaties zoals ondernemingen en onderwijsinstellingen bij het opstellen van regionaal beleid is beperkt. Het ontbreekt volgens deze partners aan een duidelijk gezicht en een duidelijk aanspreekpunt. De gemeenten op Voorne-Putten stemmen wel veel af, maar werken niet intensief samen bij de beleidsvorming en beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein. Ten aanzien van het sociaal domein hebben de gemeenten op Voorne-Putten wel het portefeuillehoudersoverleg Maatschappelijke Zaken (MAZA), een gemeenschappelijke sociale werkvoorziening (Welplaat wordt door maatschappelijke partners ook als goed bestempeld qua samenwerking) en verschillende beleidsnotities op het gebied van decentralisaties. Maar wij constateren ook dat door tegengestelde individuele gemeentelijke belangen de samenwerking op de decentralisaties langzaam tot stand komt en dat andere gemeenten en regio s in Nederland verder op dit terrein zijn dan de gemeenten op Voorne-Putten. Tevens speelt hierbij dat maatschappelijke partners juist op regionaal niveau zijn georganiseerd en werken en de gemeenten nog te veel vanuit het individuele belang denken. Tijdens de diverse gesprekken is echter een uitzondering gemaakt voor het domein Jeugdzorg. Nadrukkelijk is hier gesteld dat de strategische samenwerking in de Stadsregio Rotterdam zeer goed verloopt en dat ook de vertaling naar de lokale initiatieven prima verloopt. Ook op het regionale werkatelier werden de dossiers rondom de Wmo, en Recreatie & Toerisme genoemd als onderwerpen waarop de samenwerking moeizaam gaat. Dit wordt veroorzaakt door onduidelijkheid over de regie en sturing en te veel zoeken naar consensus (geen focus) en geen gevoeld gezamenlijk belang. Weliswaar is er een gezamenlijke gebiedsvisie vastgesteld, maar de feitelijke vertaling in operationele acties in de vorm van een uitvoeringsprogramma vindt niet plaats. De vertaling van de gebiedsvisie naar de uitvoering mist daardoor slagkracht en snelheid. Kenmerkend is daarbij de voorbereiding van de transities in het sociale domein. 7/42

9 In het algemeen is er in vergelijking met andere regio s meer een afwachtende dan een proactieve houding; in andere regio s zie je dat de aanstaande decentralisaties van nieuwe taken op het gebied van zorg, werk en onderwijs een extra impuls geven aan de samenwerking. Ten slotte stellen we vast dat er een complexe structuur van overleggen bestaat, die vraagtekens zet bij de effectiviteit daarvan. 2.4 Bedrijfsvoering en dienstverlening Op het gebied van gezamenlijke bedrijfsvoering en dienstverlening zijn er wel duidelijke ontwikkelingen waarneembaar om knelpunten en kwetsbaarheden op te lossen. De samenwerking op operationeel niveau op Voorne-Putten komt in de gesprekken positief naar voren. Uit de verschillende stukken is te herleiden dat er op veel terreinen de intentie bestaat om samen te werken en op sommige terreinen wordt dit ook al gedaan. Het blijkt veel moeite en tijd te kosten om de juiste samenwerkingspartners en de juiste vorm te vinden en het lijkt te stuiten op allerlei weerstanden, vooral omdat dit als een opmaat naar een gemeentelijke herindeling wordt gezien. Daar komt bij dat we op verschillende dossiers waarnemen dat gemeenten onderling met twee of drie gemeenten gaan samenwerken in plaats van een eenheid te vormen met geheel Voone-Putten. 2.5 Overige waarnemingen De situatie met betrekking tot de samenwerking op de bovengenoemde niveaus wordt voor een belangrijk deel bepaald door een aantal factoren en ontwikkelingen. Beperkte bevoegdheden regionale structuur: Het lijkt erop dat ervaringen uit het verleden tot grote voorzichtigheid leiden als het gaat om het mandateren van bevoegdheden. Er is nu wel een regionale structuur, maar die heeft wat betreft functioneren grote beperkingen en daardoor weinig toegevoegde waarde voor de bestuurskracht. Dit blijkt onder meer uit het gegeven dat er veel spelers op het veld staan en er geen beslissingsbevoegdheid is op regionaal niveau. Ook worden de maatschappelijke en ruimtelijk-economische partners onvoldoende betrokken bij de beleidsvoorbereiding. Wederkerigheid: Een belangrijke observatie is dat wederkerigheid een essentiële voorwaarde is om van samenwerking een succes te maken. Wederkerigheid betekent dat er een balans is tussen geven en nemen en tussen halen en brengen. Pas dan kan het onderlinge vertrouwen groeien dat nodig is voor samenwerkingskracht. In gevallen waar die wederkerigheid afwezig is, en waar gemeenten zich opportunistisch opstellen in samenwerkingsrelaties, levert samenwerking (te) weinig resultaten op. Verschillen in omvang gemeenten: De samenwerkingskracht wordt in sterke mate gehinderd door de verschillen in de omvang van gemeenten. Dit gegeven wordt versterkt door de herindeling van Spijkenisse en Bernisse. Het belang van iedere gemeente bij het realiseren van gezamenlijke oplossingen is verschillend en dat geldt ook voor het vermogen om hieraan een bijdrage te leveren. 8/42

10 Dat levert in de praktijk veel spanningen op. Gemeenten willen op basis van gelijkwaardigheid meebeslissen over regionale aangelegenheden, terwijl die gelijkwaardigheid er in feite niet is. Verder is er hierdoor geen sprake van wederkerigheid: het kunnen geven en het kunnen nemen zijn niet in balans. Geen echte zware problemen met de lokale bestuurskracht: De sense of urgency is onvoldoende aanwezig. Dat komt onder meer doordat de kleinere gemeenten (gemeenten Brielle en Westvoorne) op Voorne-Putten over relatief ruime financiële middelen beschikken. Als gevolg hiervan lijken de gemeenten liever te willen investeren in extra inzet van al dan niet externe medewerkers dan dat zij kiezen voor een effectieve samenwerking. Daar zetten wij twee vraagtekens bij. Ten eerste vragen wij ons af of een dergelijke inzet van additionele middelen wel in het belang is van de inwoners van de betreffende gemeenten. Ten tweede is het de vraag of die relatief ruime middelen daarvoor in de toekomst nog wel aanwezig zullen zijn. Daarnaast nopen niet alleen landelijke ontwikkelingen in het sociale domein, maar ook regionale beslissingen rondom de vorming van de metropoolregio tot meer samenwerking en tot meer gezamenlijkheid, teneinde invloed te kunnen uitoefenen binnen grotere samenwerkingsverbanden. Lokale identiteit: Alleen al het noemen van de gemeentelijke herindeling stuit op veel weerstanden, waarbij vooral gewezen wordt op het belang van de lokale identiteit. Toch laat de praktijk zien dat dorpskernen prima in staat zijn om hun identiteit te behouden als ze na herindeling in een groter verband worden opgenomen. Dat werd bevestigd door de gesprekken met inwoners uit de in het verleden heringedeelde kleine kernen bij onder meer Brielle. Vaak versterkt herindeling juist hun identiteit: heringedeelde dorpen accentueren dan hun eigenheid. De kracht van dorpsgemeenschappen is niet afhankelijk van bestuurlijke zelfstandigheid. Rol gemeenteraden: Gemeenteraden ervaren een grote afstand tot de regio Voorne-Putten en helemaal richting stadsregio/metropoolregio. Dat heeft een remmende invloed op regionale ontwikkelingen. Omdat ze zich hierover pas mogen uitspreken als de regionale besluitvorming al is voortgeschreden, hebben ze niet de mogelijkheid gehad om lokale en regionale belangen met elkaar te verbinden. In plaats daarvan worden deze belangen nu tegen elkaar afgewogen, waarbij lokale belangen meestal de doorslag geven. 9/42

11 Hoofdstuk 3 Beoordeling van de regionale bestuurskracht Het gaat bij de regionale bestuurskracht om: a) het vermogen om regionale vraagstukken aan te pakken en b) het vermogen om elkaar te ondersteunen bij de uitvoering van het gegroeide (en groeiende) gemeentelijke takenpakket. Regionale samenwerking dient uiteindelijk te leiden tot: bestuur dat in staat is om de maatschappelijke opgaven te definiëren en het handelend vermogen heeft om deze om te zetten in uitvoering. Daarbij gaat het zowel om de ruimtelijke, fysieke terreinen (economie, bereikbaarheid van(uit) het eiland, groen en dergelijke) als om de terreinen van zorg, onderwijs, welzijn, inkomen en veiligheid; bestuur met knowhow en het vermogen om te verbinden en te schakelen tussen bestuurlijke schalen en tussen maatschappelijke en bestuurlijke partners; veerkrachtig bestuur, dat ook onder minder gunstige omstandigheden adequaat kan functioneren en maatschappelijke effecten weet te realiseren; bestuur dat van buiten naar binnen kan denken en handelen; bestuur met het vermogen om de wettelijke en autonome taken en de eigen ambities adequaat uit te voeren; robuust bestuur, dat zekerheid en continuïteit biedt. Als deze beoordelingsmaatstaven worden afgezet tegen de in het vorige hoofdstuk beschreven waarnemingen, moet worden geconstateerd dat de samenwerkingskracht op Voorne-Putten op een aantal punten tekortschiet. Alle inspanningen van gemeentebestuurders ten spijt, lukt het maar gedeeltelijk om de bestuurskracht te organiseren die nodig is om regionale ambities te formuleren en zeker te realiseren en daarmee het gemeentelijke bestuur te versterken. Puntsgewijs nemen wij het volgende waar: 1. Het realiseren van een gezamenlijk agenda is een moeizaam proces, waardoor gemeenten onderling gaan samenwerken in subregionale verbanden (twee of drie gemeenten) en niet regionaal met alle gemeenten op Voorne-Putten om de lokale doelstellingen te realiseren. 2. Het ontbreekt aan een heldere en concrete toekomstvisie en vooral aan een daaraan gekoppeld uitvoeringsprogramma. 3. Er is een te vrijblijvende samenwerking op het niveau van de regio Voorne- Putten. 4. De samenwerkingsgerichtheid is te beperkt. 5. Streven naar consensus leidt te vaak tot vertraging. Met een meerderheid moet ook een regionale actie kunnen volgen. 6. Er is sprake van een te omvangrijk netwerk aan samenwerkingsverbanden en overlegvormen op Voorne-Putten. 7. De maatschappelijke partners en ruimtelijk-economische partners zitten maar zeer beperkt om tafel binnen de regio Voorne-Putten. 10/42

12 8. Er is geen zicht op voortgang en toegevoegde waarde van de regionale samenwerking voor de individuele gemeenten. 9. De lobby richting stadsregio en provincie is adequaat als het gaat om het resultaat op een beperkt aantal terreinen, zoals de ontsluiting, maar de wijze van voorbereiding is ineffectief. Bij daadwerkelijk gezamenlijk optreden en denken en handelen vanuit een gemeenschappelijke agenda is het mogelijk om meer middelen op provinciaal, landelijk en Europees niveau te verwerven en kan men tevens meer invloed uitoefenen op bijvoorbeeld de agenda van de metropoolregio. Op al deze punten zijn interventies nodig die de samenwerkingskracht verstevigen. In het volgende hoofdstuk doen wij hier aanbevelingen voor. 11/42

13 Hoofdstuk 4 Aanbevelingen voor versterking van de regionale bestuurskracht Op basis van de analyse van regionale samenwerking en de beoordeling ervan komen wij met een aantal aanbevelingen om de samenwerkingskracht van Voorne-Putten te versterken. De aanbevelingen richten zich op de drie onderscheiden niveaus van samenwerking: 1. strategische samenwerking; 2. beleidsvorming en -uitvoering; 3. bedrijfsvoering en dienstverlening. Maar eerst worden algemene aanbevelingen gepresenteerd die betrekking hebben op alle niveaus van samenwerking. Algemene aanbevelingen 1. Zorg ervoor dat de regio meer van de gemeenteraad wordt. De gemeenteraden staan op enige afstand van de regionale besluitvorming. Ze zijn daarom niet in staat om lokale en regionale belangen met elkaar te verbinden. In plaats daarvan worden lokale en regionale belangen tegen elkaar afgewogen, waarbij lokale belangen vaak de doorslag geven. Het is daarom noodzakelijk dat de regio meer van de gemeenteraden wordt. Zonder meteen de vorming van een soort regioparlement te bepleiten, zijn er ook andere mogelijkheden om gemeenteraden een sterkere rol te geven in regionale beleidsprocessen. Kern van onze aanbeveling is dat gemeenteraden meer het college moeten sturen in hun regionale aanpak, in plaats van dat colleges gemeenteraden informeren over de ontwikkelingen die regionaal spelen. 2. Erken dat de verschillen tussen gemeenten groot zijn en kies voor een robuuste regio met gedelegeerde taken of voor herindeling. Door de herindeling van Bernisse en Spijkenisse wordt de disbalans in de regio versterkt, waardoor Brielle en Westvoorne pregnant de kleine gemeenten zullen zijn. Het gevaar is groot dat deze gemeenten daardoor onvoldoende de belangen van hun burgers in de regio kunnen behartigen en te weinig kunnen bijdragen aan de samenwerkingsverbanden. Dat klemt eens te meer omdat de visitatiecommissie stelt dat de toekomstbestendigheid van de gemeente Westvoorne in de huidige bestuurlijke constellatie daarbij in het geding is. 4 4 BMC, 2013, Westvoorne: focus op strategie en samenwerken; observaties en oordelen van de visitatiecommissie Bestuurskracht Voorne-Putten. 12/42

14 Ook bij de toekomstbestendigheid van Brielle plaatst de visitatiecommissie vraagtekens. 5 Onzes inziens zijn er maar twee oplossingsrichtingen denkbaar. Óf de gemeenten op Voorne-Putten richten een krachtig bestuurlijk gremium (Gemeenschappelijke Regeling) op, dat gedelegeerd namens de binnenkort nog vier gemeenten besluiten kan nemen op de essentiële dossiers, zoals daar zijn economie, infrastructuur en de transities in het sociale domein. In dat geval kan er ook één portefeuillehouder optreden namens de gemeenten op Voorne- Putten. Óf de gemeenten Hellevoetsluis, Brielle en Westvoorne besluiten tot herindeling, waardoor er twee stevige gelijkwaardige gemeenten komen op het eiland. Strategische samenwerking 3. Organiseer de belangenbehartiging/lobby vanuit het gemeenschappelijke niveau. Ervan uitgaande dat onze aanbeveling 2 wordt gevolgd, betekent dat er voor het strategische niveau een goede platform ontstaat. Daarbij past dat ook de voorbereiding van de belangenbehartiging/lobby richting stadregio/metropoolregio en de provincie Zuid-Holland een efficiëntere voorbereiding gaat krijgen. Niet vijf gemeenten bereiden stukken en standpunten voor, maar de regionale organisatie dan wel de twee gemeenten zorgen voor een efficiënte ondersteuning van de bestuurders. Beleidsvorming en -uitvoering 4. Zorg voor een goede vertaling van de toekomstvisie in een uitvoeringsprogramma. De gebiedsvisie Voorne-Putten (her)ontdekt! uit 2012 vormt de basis voor de toekomstvisie van Voorne-Putten, die kan worden gekarakteriseerd als de regio Voorne-Putten als groen-blauwe oase tussen stad en delta. Uit deze visie is een 10-puntenplan geformuleerd voor Voorne-Putten. Het is noodzakelijk om een goed uitvoeringsprogramma te maken, zodat de toekomstvisie specifiek, toetsbaar en tijdsgebonden wordt. Dat betekent een doorvertaling naar concrete doelstellingen, waarbij aangegeven wordt wat men concreet wil bereiken, hoe men het wil bereiken (wie doet wat en wat betekent dat voor de individuele gemeenten?) en wat het kost. 5. Verminder de bestuurlijke drukte en vereenvoudig de overlegstructuur. Er is sprake van veel overlegvormen en verschillende samenwerkingsverbanden. Het merendeel betreffen overleggen binnen de regio Voorne-Putten. Er wordt aangegeven dat er naast de 27 bestuurlijke overleggen binnen de regio nog een groot aantal (circa 60) ambtelijke overleggen zijn op allerlei terreinen, waaraan de gemeenten van Voorne-Putten deelnemen. Een overzicht is te vinden in bijlage 4. 5 BMC, 2013, Brielle: toekomstbestendigheid en strategisch vermogen; observaties en oordelen van de visitatiecommissie Bestuurskracht Voorne-Putten. 13/42

15 Dit leidt uiteindelijk tot een onbestuurbare situatie, die gezien de grote (financiële) belangen in het sociale domein kunnen leiden tot een onbeheersbaar uitgavenniveau. Om die reden bevelen wij aan om al op korte termijn een herstructurering van de overlegstructuur te starten. De gemeentesecretarissen zullen hierin het voortouw moeten nemen. 6. Versterk de externe gerichtheid. De overlegvormen zijn veelal overlegvormen tussen medeoverheden. Bij slechts enkele overlegvormen sluiten maatschappelijke partners, ruimtelijk-economische partners en/of burgers aan. Anders gezegd: de samenwerking is te intern gericht en onvoldoende gericht op het bundelen van krachten met maatschappelijke, ruimtelijkeconomische partners en burgers zowel binnen als buiten de regio. Het versterken van de externe gerichtheid en daarmee het vergroten van de externe druk zal de professionaliteit van de aanpak van bestuurlijke vraagstukken vergroten. Bedrijfsvoering en dienstverlening 7. Sluit de rijen in de operationele samenwerking. Samenwerken betekent het delen van lusten en lasten en het inleveren op autonomie. Dat is geen boodschap die alle samenwerkingspartners direct weten te waarderen. Met name het gegeven dat de samenwerking nogal eens beperkt blijft tot twee of drie gemeenten is contraproductief. Voor de toekomstbestendigheid van ook de operationele taken is een exclusieve keuze voor elkaar noodzakelijk. Om die reden adviseren wij om samenwerking op operationele taken in principe voor alle gemeenten op Voorne-Putten gezamenlijk te organiseren. 14/42

16 Bronnen Digitale media Documentatie B&A Consulting Groep BV, 2008 Regionale Bestuurskrachtmeting Voorne- Putten, pp ISVP, 2010, Nota van Uitgangspunten Samenwerking Gemeenten Voorne- Putten, 11 april 2010, pp ISVP, 2011, Tussenevaluatie samenwerking Voorne-Putten, 12 januari 2011, pp ISVP, 2011, Werkplan Samenwerking Voorne-Putten 2012, pp Voorne-Putten (her)ontdekt! Gebiedsvisie Voorne-Putten, 2012, pp ISVP, 2012, Reactie gezamenlijke gemeente op Voorne-Putten op het zienswijzedocument Vernieuwend besturen in de metropoolregio Rotterdam- Den Haag, pp Gemeente Bernisse, 2012, Jaarrekening 2011, pp Gemeente Brielle, 2012, Jaarverslag 2011, pp Gemeente Hellevoetsluis, 2012, Jaarstukken 2011, pp Gemeente Spijkenisse, 2012, Jaarstukken 2011, pp Gemeente Westvoorne, 2012, Jaarstukken 2011, pp Gemeente Bernisse, 2012, Programmabegroting , pp Gemeente Brielle, 2012, Programmabegroting , pp Gemeente Hellevoetsluis, 2012, Programmabegroting , pp Gemeente Spijkenisse, 2012, Programmabegroting , pp Gemeente Westvoorne, 2012, Programmabegroting , pp Gemeente Westvoorne, 2013, Jaarstukken 2012, pp Intergemeentelijke samenwerking Voorne-Putten: Hoe?, 14 januari 2013, pp Kamer van Koophandel, 2013, Aangenaam 2013, 26 april 2013, pp Provincie Zuid-Holland, 2013, Visie op Zuid-Holland Provinciale Structuurvisie, 21 mei 2013, pp /42

17 Bijlage 1 Waarnemingen en bevindingen De regio Voorne-Putten in vogelvlucht Karakteristiek De Regio Voorne-Putten is door haar ligging een uniek gebied in de Zuidwestelijke Hollandse Delta. Het gebied grenst aan de noordzijde aan het stedelijk gebied van Rotterdam en de Rotterdamse Havens (Industriële complex de Europoort en de Maasvlakte), daarnaast ligt het gebied op de grens van de natuur en ruimte van de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden en de Noordzeekust. Deze diversiteit komt ook terug in de ruimtelijke ordening van het eiland. Door de verbinding met Rotterdam is de oostflank van het eiland Spijkenisse het meest verstedelijkt. De noordflank vormt een buffergebied tussen het eiland en de havens en kent een rijke groene en blauwe invulling. De westflank kenmerkt zich door een breed strand- en zeeduinengebied, terwijl de zuidflank grenst aan het Haringvliet met het buitendijks gelegen schorren- en slikkengebied. De identiteit van de regio is sterk historisch en cultureel bepaald door de agrarische herkomst en banden met de zeevaart (voormalige marinehaven Hellevoetsluis en Brielle als vestingstad). De stedelijke gebieden op het eiland kennen een grote diversiteit. De oude vestingsteden Brielle en Hellevoetsluis laten de geschiedenis van het eiland zien en vormen samen met Spijkenisse ook de centra voor voorzieningen, zoals winkels, theaters, gezondheidszorg, scholen en uitgaansgelegenheden. Rockanje en Oostvoorne grenzen aan de Voornse Duinen, een belangrijk natuurgebied aan de Noordzeekust. Het gebied rond de Bernisse en het Brielse Meer vormt een belangrijk gebied voor de watersport. Toerisme en recreatie vormen dan ook een van de belangrijke economische pijlers van het eiland Voorne- Putten. Bestuurlijke inrichting en voorgeschiedenis De Regio Voorne-Putten bestaat uit vijf gemeenten (zie tabel 1). De huidige bestuurlijke inrichting is in hoofdzaak per 1 januari 1980 tot stand gekomen en ziet er als volgt uit: Gemeente Bernisse Abbenbroek, Heenvliet, Oudenhoorn, Zuidland, Biert, Geervliet en Simonshaven; Gemeente Brielle Brielle, Vierpolders en Zwartewaal; Gemeente Hellevoetsluis Hellevoetsluis, Nieuwenhoorn; Gemeente Spijkenisse Spijkenisse, Beerenplaat en Hekelingen; Gemeente Westvoorne Rockanje, Oostvoorne en Tinte. In 2012 hebben de raden van Bernisse en Spijkenisse besloten om te gaan fuseren tot de gemeente Nissewaard. De fusie zal gestalte krijgen per 1 januari /42

18 Tabel 1: Overzicht gemeenten regio Voorne-Putten per 1 mei 2013 Gemeente Oppervlakte in ha Aantal inwoners per 1 mei 2013 Bernisse Brielle Hellevoetsluis Spijkenisse Westvoorne Totaal Doelstellingen voor de samenwerking op Voorne-Putten De regio Voorne-Putten is het samenwerkingsverband waarin de vijf gemeenten bestuurlijk en ambtelijk samenwerken. In paragraaf 1.3 gaan we nader in op de structuur en de werkwijze. De algemene doelstellingen van het samenwerkingsverband zijn: het ondersteunen en versterken van de (regionale) bestuurskracht van de vijf individuele gemeenten; het effectiever aanpakken van de gemeente- en gebiedsoverschrijdende vraagstukken en ontwikkelingen. Deze doelstellingen leiden tot samenwerking op het gebied van operationele taken, vooral vanuit het oogpunt van efficiency, kostenbesparing en/of kwaliteitsverhoging. Zij leiden tot samenwerking op het terrein van strategische taken, vooral vanuit een effectievere benutting en ontwikkeling van de gebiedskwaliteiten. Ten slotte dienen zij te leiden tot een gezamenlijk optreden naar externe partners met het oog op het optimaliseren van de belangen van de individuele gemeenten en het gebied als geheel. Uitgangspunten voor de samenwerking Aan de samenwerking liggen een aantal uitgangspunten ten grondslag: Verschillen tussen gemeenten worden gerespecteerd. Samenwerking vindt plaats op basis van meerwaarde per gemeente (met mogelijkheid voor maatwerk) en is niet-vrijblijvend. Er wordt een gemeenschappelijke toekomstvisie opgesteld. Het takenpakket voor samenwerking wordt geleidelijk opgebouwd en regelmatig geëvalueerd met de mogelijkheid van bijsturing. Er wordt een werkagenda opgesteld voor de uitvoering van de samenwerking de komende tijd. De eindverantwoordelijkheid voor de samenwerking ligt bij de gemeenteraden, de dagelijkse inhoudelijke besturing bij de portefeuillehouders en procescoördinatie bij een stuurgroep. Er worden afspraken gemaakt omtrent ambtelijke inzet, coördinatie en budget. 17/42

19 Ambities van de regio Voorne-Putten Om aan bovengenoemde doelstellingen invulling te geven is op initiatief van de Stuurgroep Voorne-Putten 6 besloten tot het opstellen van een gebiedsvisie 7 om inzicht te verkrijgen in de gezamenlijke gedragen ruimtelijke kwaliteiten van Voorne-Putten. De gebiedsvisie gaat over het samen werken aan het waarborgen van ruimtelijke kwaliteiten, het signaleren van (toekomstige) knelpunten en het verantwoord benutten van mogelijkheden vanuit een actieve houding. De gebiedsvisie schetst een toekomst-perspectief voor de regio Voorne Putten. Deze luidt als volgt: De regio Voorne-Putten als groen-blauwe oase tussen stad en delta. Ambities van de regio Dit toekomstperspectief moet verwezenlijkt worden door vorm en inhoud te geven aan de ambities van de regio. Deze ambities kunnen worden uiteengezet aan de hand van zes thema s: 1. Evenwichtige bevolkingssamenstelling als basis voor een aantrekkelijk woonklimaat: Op termijn zal er sprake zijn van landelijke bevolkingsontwikkelingen (vergrijzing en ontgroening). De regio Voorne-Putten wil hierop anticiperen en dit zien als kans voor de toekomst; daarbij spelen de gezamenlijke gemeenten in op de huisvestingsbehoefte van arbeidsmigranten (passend woningaanbod). Daarnaast wil men bewust doelgroepen aantrekken die passen bij het profiel van groene-blauwe oase tussen stad en delta. 2. Landschap: duidelijk herkenbaar en belangrijke structuurdrager in het leggen van verbindingen: Het eiland kent een divers landschap (agrarische gronden, de voordelta met het strand, de binnenduinrand, de binnendelta langs het Brielse Meer en de Bernisse). Er liggen kansen om nieuwe verbindingen te leggen tussen deze gebieden. Met deze verbindingen worden de functionele relaties in het landschap tussen de recreatieve gebieden en voorzieningen op Voorne- Putten versterkt en herkenbaar gemaakt. Met als uiteindelijk doel het vergroten van de aantrekkelijkheid van het eiland voor toerisme en recreatie en als woonregio. 3. Keuzepalet aan voorzieningen: Om een aantrekkelijke woonregio te kunnen zijn is het noodzakelijk dat er een passend en goed functionerend voorzieningenniveau is. Dit voorzieningenniveau dient niet alleen gericht te zijn op de eigen inwoners, maar ook op de bezoekers van Voorne-Putten. De drie steden (Spijkenisse, Hellevoetsluis en Brielle) vervullen een belangrijke rol in het aanbieden van deze voorzieningen. De voorzieningen van Westvoorne (Rockanje en Oostvoorne) zijn voornamelijk gericht op de eigen inwoners en de toeristische bezoeker. 4. Dicht bij huis werken: De haven van Rotterdam is de belangrijkste economische pijler in de buurt van Voorne-Putten. Voorne-Putten wil haar positie als goede woon- en verblijfplaats versterken ten aanzien van het aanwezige bedrijfsleven en haar werknemers in de Rotterdamse Havens. Daarnaast kan het eiland een aantrekkelijke plaats zijn voor vestiging van hoogwaardige bedrijven en diensten die complementair zijn aan of een focus hebben op de Rotterdamse Havens. 6 De Stuurgroep Voorne-Putten bestaat uit de vijf burgemeesters plus één wethouder per gemeente. 7 Zie: Voorne-Putten (her)ontdekt! Gebiedsvisie Voorne-Putten, /42

20 Het gebied aan de noordflank van het eiland (Noordzeekust, Oostvoornse Meer, Brielse Meer, Scheepvaart en Voedingskanaal en de Groene Kruisweg) vormt een bufferzone tussen het landelijke gebied en de industriële complexen in de havens. Deze bufferzone zorgt er tevens voor dat bedrijvigheid van de Rotterdamse Havens geen uitbreiding vindt op Voorne-Putten, wat ten koste zou gaan van het groene landschap. 5. Bereikbaarheid van(uit) de regio: Dit is een van de belangrijkste thema s van de Regio Voorne-Putten. Typerend is de uitspraak: Wanneer alle bruggen van het eiland Voorne-Putten omhoog staan, is het eiland onbereikbaar. De ambitie van Voorne-Putten vraagt om een goede bereikbaarheid. Dit geldt zowel voor het woon-werkverkeer als voor het bereikbaar zijn van de op Voorne-Putten aanwezige bedrijven en voorzieningen. De focus is gericht op het realiseren van het zuidelijke A4-tranche voor een betere ontsluiting van Spijkenisse en heel Voorne-Putten. Daarmee ligt Voorne-Putten ook meteen op de economische as Rotterdam-Antwerpen. Daarnaast is de Blankenburgtunnel en de ontsluiting van de A15 en N57 van belang. Ook wordt ingezet op de optimalisering van de interne verkeerscirculatie op Voorne-Putten voor een goede bereikbaarheid van de eigen voorzieningen voor de eigen inwoners en bezoekers. 6. Recreatie en toerisme: De diversiteit van kwalitatief hoogwaardige landschappen en de aanwezige toeristische recreatieve voorzieningen maken Voorne-Putten een interessant gebied voor toeristen en recreanten. Belangrijk hierbij zijn de westflank van het eiland met de Voornse Duinen, het Oostvoornse Meer en de stranden en de binnendelta met het Brielse Meer en de Bernisse. Ook de historische kernen van Brielle en Hellevoetsluis spelen hierbij een belangrijke rol. Daarnaast wil Voorne-Putten inzetten op een sterk vernieuwend recreatief bedrijfsleven, dat innovatieve vormen voor verblijf ontwikkelt en een breed scala van all-weathervoorzieningen realiseert, om zo mensen aan te trekken die een langere periode van een leven op Voorne-Putten willen doorbrengen. Naar een gemeenschappelijke agenda Deze ambities van de regio Voorne-Putten zijn vervolgens doorvertaald naar een gemeenschappelijke uitvoeringsagenda. Belangrijk om te vermelden is dat de uitvoeringsagenda niet in één keer kan worden gerealiseerd en tot stand moet komen in samenwerking met ruimtelijk-economische partners, maatschappelijke partners en medeoverheden. De gemeenschappelijke agenda is vervat in 10 punten voor Voorne-Putten : 1. opstellen integraal gebiedsontwikkelingsplan voor de landschappelijke buffer met ruimte voor een beperkt aantal kwalitatief hoogwaardige bedrijven en recreatievoorzieningen in de noordflank van Voorne-Putten; 2. versterken van de stedelijke kwaliteiten en het onderscheidend vermogen van de grote kernen op het eiland; 3. versterken van de groen-blauwe verbindingen zo mogelijk in samenhang met het realiseren van (thematische) recreatieve routes; 4. afstemmen en versterken van het eilandelijke voorzieningenniveau (kwaliteit); 5. uitwerken en vermarkten van het regio recreatieproduct Voorne-Putten (inclusief toegangspoort); 19/42

21 6. handhaven van hoogwaardige kwaliteit en verblijfsklimaat van natuur en landschap door uitgekiend beheer; 7. ontwikkelen landschapsstrategie voor bevorderen van verbreding activiteiten in de landbouwgebieden; 8. organiseren van regionale programmasturing en afstemming woningbouwopgaven met aandacht voor de verwachte bevolkings- en marktontwikkelingen; 9. optimaliseren eilandelijke verkeersstructuur en verbeteren regionale bereikbaarheid; 10. uitwerken regionale visie op en realiseren van duurzame energievoorzieningen, verduurzamen van het eiland. De samenwerking op het eiland reikt natuurlijk wel verder dan deze gemeenschappelijke agenda, maar deze geeft wel invulling aan de ambities van de regio Voorne-Putten. Samenwerking in de regio Zoals eerder aangegeven vormt de regio Voorne-Putten of Intergemeentelijke Samenwerking Voorne-Putten (ISVP) het orgaan waarin de samenwerking tussen de gemeenten op Voorne-Putten is vorm gegeven. In bijlage 3 is schematisch de governancestructuur van de regio Voorne-Putten weergegeven. De regio Voorne- Putten kent geen rechtspersoonlijkheid, zoals een Gemeenschappelijke Regeling. De regio Voorne-Putten vormt een gemeenschappelijk orgaan (samenwerking zonder rechtspersoonlijkheid: een overlegstructuur zonder eigen organisatie), conform de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr). Hieronder gaan wij kort in op de rol van de belangrijkste gremia van de regio Voorne-Putten, te weten: portefeuillehoudersoverleggen; ambtelijke werkgroepen; stuurgroep Voorne-Putten; projectgroep samenwerking Voorne-Putten; klankbordgroep; gezamenlijke radenbijeenkomst. Portefeuillehoudersoverleggen De regio Voorne-Putten kent vijf portefeuillehoudersoverleggen, waarin bestuurlijke afstemming plaatsvindt: 1. Regionaal Economisch Overleg Voorne-Putten 2. Ruimtelijke Ordening & Wonen 3. Toerisme & Recreatie 4. Maatschappelijke Zaken 5. Verkeer en Vervoer (Kamer Zuidwest) In de portefeuillehoudersoverleggen staan inhoudelijke dossiers centraal. De portefeuillehoudersoverleggen hebben geen formele beslissingsbevoegdheid. De bestuurders in de portefeuillehoudersoverleggen kunnen alleen de intentie uitspreken tot het overgaan tot lokale besluitvorming. Met andere woorden: de besluitvorming over de bovengenoemde dossiers ligt bij de lokale colleges en raden van de individuele gemeenten. 20/42

22 Ambtelijke werkgroepen De voorbereiding van de portefeuillehoudersoverleggen gebeurt door de ambtelijk werkgroepen binnen de regio Voorne-Putten. In de werkgroepen is elke gemeente vertegenwoordigd. De werkgroepen worden op hun beurt weer voorzien van input door de vijf individuele gemeenten. Om de koppeling tussen de ambtelijke werkgroepen en de portefeuillehoudersoverleggen te leggen, heeft elk portefeuillehoudersoverleg een ambtelijk secretaris. Tevens vervult de ambtelijk secretaris een helikopterview om de verbanden tussen de werkgroepen en de verschillende portefeuillehoudersoverleggen te leggen. In de Nota van uitgangspunten samenwerking gemeenten Voorne-Putten wordt gesproken over een projectbureau, dat het samenwerkingsverband Regio Voorne- Putten ondersteunt op het gebied van gezamenlijke belangenbehartiging, interne coördinatie en lobby naar buiten. Om financiële redenen is dit projectbureau niet gerealiseerd, met als gevolg dat de voorbereiding van de regionale overleggen wordt gedaan door de vijf ambtelijke organisaties van de vijf individuele gemeenten. Stuurgroep Voorne-Putten De Stuurgroep Voorne-Putten bestaat uit de vijf burgemeesters van de gemeenten plus één wethouder per gemeente. De stuurgroep heeft een coördinerende en faciliterende rol in de bestuurlijke samenwerking. De algemene doelen van de Stuurgroep Voorne-Putten kunnen als volgt worden weergegeven: monitoren, sturen en optimaliseren samenwerking binnen de regio Voorne-Putten; verbanden tussen de diverse portefeuillehoudersoverleggen benoemen, zo nodig initiëren van projecten; inhoud: dossiers die één portefeuillehouderoverleg overstijgen. Een voorbeeld hiervan is de metropoolregio. De inhoudelijke voorbereiding blijft in handen van de verantwoordelijke werkgroep(en) en de portefeuillehoudersoverleggen; inhoud: projecten die op initiatief van de stuurgroep zijn gestart of vanuit SVPmiddelen worden gefinancierd worden na accordering door het betreffende portefeuillehouderoverleg via de stuurgroep voorgelegd aan de colleges (en raden); jaarplan SVP goedkeuren; opdrachtverstrekking voor bestuurskrachtmeting. Projectteam Samenwerking Voorne-Putten De taken van het projectteam zijn: voorbereiding Stuurgroep Voorne-Putten met als voorzitter, de burgemeester van de gemeente Bernisse; opstellen agenda Stuurgroep Voorne-Putten; verzorgen van interne en externe communicatie over de samenwerking op Voorne-Putten. Vier keer per jaar wordt een nieuwsbrief opgesteld over samenwerking op Voorne-Putten. Deze nieuwsbrief gaat naar de colleges, de gemeenteraden, ambtenaren en diverse geïnteresseerde organisaties. Ook is het projectteam verantwoordelijk voor het regelmatig updaten van de website; opstellen jaarlijks werkplan SVP; aanwezigheid bij de Stuurgroep Voorne-Putten. 21/42

23 Klankbordgroep Naar aanleiding van een in verschillende gemeenteraden aangenomen motie is er een Klankbordgroep vanuit de raden ingesteld. Elke gemeente is met twee raadsleden in deze klankbordgroep vertegenwoordigd. De klankbordgroep is verantwoordelijk voor de organisatie van gezamenlijke raadsbijeenkomsten en geeft suggesties en adviezen aan de stuurgroep, zowel gevraagd als ongevraagd. Gezamenlijke radenbijeenkomst De klankbordgroep is verantwoordelijk voor de organisatie van gezamenlijke radenbijeenkomsten. De inhoudelijke invulling kan vorm krijgen vanuit de vijf portefeuillehoudersoverleggen of vanuit andere samenwerkingsverbanden op Voorne-Putten. De inhoudelijke voorbereiding zal zo nodig plaatsvinden in overleg met de ambtelijke ondersteuning van SVP. Op de gezamenlijke radenbijeenkomsten worden onderwerpen besproken met een groot regionaal belang, voorbeelden zijn: metropoolregio, gebiedsvisie, veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond en bovenlokale verkeers- en vervoersplannen (zoals A15 en Blankenburgtunnel). Naast de bestuurlijke overleggen in het verband Regio Voorne-Putten zijn er nog andere overlegstructuren, waarin de gemeenten op Voorne-Putten participeren. Enkele gemeentelijke ambtelijk medewerkers zijn formeel belast met regionale taken. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van de diverse overlegstructuren. Zelfreflectie van de regio Voorne-Putten zelf In januari 2013 heeft de regio Voorne-Putten zelf een evaluatie gedaan naar het functioneren van de samenwerking. 8 In deze evaluatie wordt het volgende geconcludeerd: In de praktijk blijkt dat de verhouding tussen de Stuurgroep Voorne-Putten en de inhoudelijke portefeuillehoudersoverleggen niet altijd helder is, zowel voor de bestuurders als voor de ambtelijke ondersteuning. Anders gezegd: de rolbepaling (taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden) van de verschillende organen binnen de regio Voorne-Putten is niet duidelijk. De kwaliteit van de portefeuillehoudersoverleggen is nog niet voldoende. Er is geen gezamenlijk opdracht (regionale strategische agenda) geformuleerd voor de samenwerking, waarin duidelijk wordt benoemd wat men wil bereiken, hoe men dat gaat doen en wat het gaat kosten. De besluitvorming verloopt inefficiënt doordat de agenda van de Stuurgroep Voorne-Putten vaak inhoudelijke onderwerpen bevat, die eigenlijk thuishoren op de agenda s van de portefeuillehoudersoverleggen. Verschillende dossiers worden soms aan diverse tafels besproken. In de praktijk bestaat er onduidelijkheid over de taakverdeling tussen de griffiers en het projectteam van de Stuurgroep Voorne-Putten over de voorbereiding van de gemeenschappelijke raadsbijeenkomsten. Het besluitvormingstraject van gezamenlijk geformuleerde voorstellen blijkt in de praktijk zowel qua tijd als qua inhoud niet altijd synchroon te lopen. Afstemming hiervan is noodzakelijk. 8 Zie: Intergemeentelijke samenwerking Voorne-Putten: Hoe?, 14 januari /42