Voorwoord. (volgt na inspraakperiode) Pag. 1 van 35

Transcriptie

1 Afdeling Samenleving 3 oktober 2006

2

3 Voorwoord (volgt na inspraakperiode) Pag. 1 van 35

4 Pag. 2 van 35

5 Hoofdstuk 1 Inleiding Toenemende bebouwingsdichtheid en verkeersdrukte maken dat er steeds minder ruimte is om te spelen en elkaar te ontmoeten in de openbare ruimte. De ruimte die er is moet dan ook zo optimaal mogelijk worden benut. Het college heeft uitvoerende taken als het gaat om de aanleg van nieuwe speelplekken en het beheer van bestaande speelruimten. Het college wil die taak systematisch, dus planmatig, uitvoeren via een of meer uitvoeringsplannen. Daarbij worden bewoners in de buurt, wijk of kern betrokken. Deze kadernota geeft het beleidskader voor het opstellen van die uitvoeringsplannen. Dat kader bestaat uit visie, doelstellingen, voorwaarden en richtlijnen en dergelijke. Het is aan uw raad om het kader vast te stellen. De kaders gelden voor zowel nieuw te ontwikkelen gebieden als voor reeds ontwikkelde gebieden (wijken). Voor reeds ontwikkelde wijken geldt dat niet altijd wordt voldaan aan de nieuwe kaders. Dat neemt niet weg dat waar mogelijk deze kaders zoveel mogelijk als leidraad worden gehanteerd. 1.1 Aanleiding voor deze kadernota Tot op dit moment worden speelplannen vaak onafhankelijk van stedenbouwkundige plannen ontwikkeld op het moment dat de planontwikkeling al is afgerond. Daardoor is er geen samenhang tussen het ontwerp, de realisatie en beheersaspecten en wordt de gewenste kwaliteit niet altijd gehaald. Ook is het -zowel in- als extern- niet duidelijk welke doelstelling de gemeente nastreeft. Er is nog nauwelijks sprake van geformuleerd beleid voor speelruimte in de gemeente Wormerland. Er zijn diverse redenen waarom het gewenst is dat de gemeente planmatig en met beleid werk maakt van speelruimte. In de jaren 90 van de vorige eeuw heeft de gemeente een inhaalslag gemaakt op het terrein van goed onderhouden speelplaatsen die voldoen aan de wettelijke eisen. Vervolgens zijn er onvoldoende waarborgen ingebouwd om de speelplaatsen op orde te (kunnen) houden. Zo is er opnieuw sprake van een achterstand en zijn de middelen niet toereikend om het huidige bestand aan speelplekken in ongewijzigde vorm in stand te houden en te blijven beheren. In 2005 is een MOP (Meerjarenonderhoudsplan) voor de speelruimten opgesteld. Daaruit blijkt dat de huidige budgetten niet toereikend zijn (oorzaak: jarenlang zijn de budgetten niet geïndexeerd en budgetten zijn niet meegegroeid met uitbreiding van het areaal aan speelterreinen) voor adequate (veilig en goed onderhouden) speelruimten. Dat versterkt de noodzaak voor kaders over b.v. aantal speelruimten in Wormerland, naast duidelijkheid over de budgetten over een langere termijn. Bij de aanleg van nieuwe en het renoveren van bestaande speelplekken bleek bovendien dat niet duidelijk was wat het beleid of de richting van de gemeente nu eigenlijk is. Dat geldt bijvoorbeeld voor het instandhouden van zeer kleine speelplekken of het verschil tussen een buurt met veel hoogbouw en een woonkern als Spijkerboor. Het geldt ook voor de vraag hoe om te gaan met wijzigingen in de leeftijdsopbouw van een buurt of hoe om te gaan met een toenemende verdichting (volbouwen) van buurten en het daardoor dreigende verlies van groen en speelruimte. Ook gaat (formele en informele) speelruimte verloren door b.v. het parkeren van auto s op stoepen en pleinen. Erven bij woningen worden steeds vaker benut voor uitbreiding van de woning; hoogbouw zonder erf komt vaker voor; speelpleinen van scholen en speelzalen worden kleiner in de nieuwbouwplannen. Het is daarom wenselijk om speelruimte een stevige plek te geven in het geheel van gemeentelijke taken, met name ten opzichte van de ruimtelijke ordening en het beheer van de openbare ruimte. Pag. 3 van 35

6 Juist in de communicatie met de bewoners bleek het gebrek aan een kader op grond waarvan de gemeente omgaat met de aanleg en het beheer van de speelruimten. Omdat er geen richtlijnen omschreven zijn waaraan we de kwaliteit, grootte en spreiding van speelruimten kunnen beoordelen is de argumentatie naar bewoners toe niet altijd efficiënt en overzichtelijk. Met behulp van duidelijk omschreven kaders van uw raad is het mogelijk speelruimte tijdens planontwikkeling al op te nemen in het ontwerp en de inrichting van de openbare ruimte alsmede het beheer en onderhoud ervan veilig te stellen. Speelruimtebeleid onderstreept het belang van speelruimte voor de jeugd. Kinderen zijn niet in staat zonder begeleiding voor hun belangen op te komen. Speelruimtebeleid is een instrument om de belangen van de jeugd vast te leggen. Vergroten van betrokkenheid van belanghebbenden (politiek, ambtelijk apparaat, bewoners, gebruikers) bij speelruimte. Speelruimtebeleid geeft zowel de beheerder (de gemeente, buurtorganisaties en speeltuinverenigingen) als de gebruiker (de inwoners) een duidelijk kader voor te nemen maatregelen. Veranderingen in de samenstelling van de bevolking brengen wisselingen met zich mee in het aantal en de leeftijd van kinderen, jongeren en volwassenen in bepaalde buurten: deze veranderingen kunnen gevolgen hebben voor de speelruimte. Een speelruimtebeleid maakt dat adequaat op deze veranderingen wordt ingesprongen. Wensen van bewoners kunnen in een breder kader zorgvuldig worden afgewogen. De openbare ruimte wordt steeds kleiner en de speelruimte neemt hierdoor af. Een kadernota speelruimtebeleid zorgt ervoor dat speelruimte een duidelijke plaats krijgt in de gemeentelijke planologie naast andere planfiguren, zoals het groenstructuurplan, het verkeerscirculatieplan en eventuele parkeerplannen. Met andere woorden het versterkt de sectorale positie van speelruimte in de ruimtelijke ordening. Beperkte financiële middelen vragen om een zorgvuldige afweging van besteding van die middelen. Nieuwe wetgeving ten aanzien van veiligheid met betrekking tot ontwerp, aanleg en onderhoud van speelvoorzieningen vraagt extra aandacht en zorg voor speelvoorzieningen. 1.2 Werkwijze en verantwoording Deze kadernota gaat over speelruimte voor kinderen en jongeren tot 18 jaar en beschrijft de visie en doelstelling van de gemeente en geeft richtlijnen voor het realiseren van nieuwe speelplekken, het herinrichten van bestaande speelplekken en de inrichting van de totale woonomgeving. In deze nota worden uw raad uitgangspunten en beleidsvoornemens voorgelegd die als kader dienen voor structureel overleg met alle belanghebbenden binnen de gemeente Wormerland. Aan de hand van de door uw raad vastgestelde kaders zal ons college een meerjarenuitvoeringsplan opstellen en uitvoeren. Deze kaders van uw raad, het meerjarenonderhoudsprogramma en actuele ontwikkelingen, bepalen de prioriteit van speelplekken die vervangen, aangepast of verwijderd moeten worden. Uiteraard zal uw raad te zijner tijd dit uitvoeringsplan ter informatie ontvangen. De bewoners hebben via de inspraak hun zienswijzen op deze Kadernota kenbaar kunnen maken (zie het Eindverslag). Daarnaast zal de daadwerkelijke aanpak op interactieve wijze plaatsvinden in de wijken/kernen (zie hoofdstuk 7 Inspraak en participatie). Kwaliteit en kwantiteit Elke speelplek, elke situatie kent zijn eigen eisen ten aanzien van speelvoorzieningen. Als alleen kwantitatieve normen worden gehanteerd is de kans groot dat speelplekken niet Pag. 4 van 35

7 efficiënt gebruikt zullen worden. Minstens zo belangrijk is dat naast landelijke normen en richtlijnen de locatie en uitwerking van een speelplek aandacht krijgen. In deze kwalitatieve benadering wordt rekening gehouden met een bespeelbare woonomgeving (informele speelruimte). De voorwaarden die hieruit voortvloeien moeten meegenomen worden tijdens de planontwikkeling, bij de inrichting en bij het beheer van de openbare ruimte. 1.3 Wat is speelruimtebeleid? Speelruimte kan als volgt worden gedefinieerd: het planmatig ontwerpen, aanleggen en instandhouden van formele en informele speelvoorzieningen in de woonomgeving. Een adequaat speelruimtebeleid kenmerkt zich door een helderde visie op speelruimte. Formele speelruimte is die ruimte die ingericht is met de bedoeling kinderen er te laten spelen (van klimrek tot speeltuin en van basket tot jongerenontmoetingsplaats). De ruimtelijke omgeving en de sociale omgeving waarin kinderen opgroeien, hebben invloed op hun ontwikkeling. Een speelruimtebeleid heeft veelal betrekking op de ruimtelijke omgeving. Kinderen gebruiken de hele woonomgeving. Formele speelplekken zijn weer te verdelen in openbare speelplekken (vrij toegankelijk) en niet-openbare speelplekken (niet ten alle tijden vrij toegankelijk; bijvoorbeeld speeltuinen of schoolpleinen). Van belang is in ieder geval dat het speelruimtebeleid betrekking heeft op de gehele woonomgeving, omdat kinderen en volwassenen gebruik maken van de gehele woonomgeving. Informele speelruimte is de ruimte waar kinderen spelen, maar daar niet specifiek voor is ingericht, b.v. groenperken, stoepen, schoolpleinen e.d. 1.4 Het belang van buitenspelen (bron: NUSO 1 ) Spelen draagt bij een evenwichtige ontwikkeling van kinderen. Het gaat hierbij om: C de lichamelijke ontwikkeling en gezondheid Kinderen bewegen tijdens het spelen. Op die manier ontwikkelen ze hun spieren en oefenen ze hun behendigheid. Vooral buiten spelen is gezond voor kinderen. Ze komen veel in de frisse lucht en krijgen via het zonlicht veel vitamine D binnen. Dat laatste is nodig voor sterke botten. C de cognitieve ontwikkeling Spel bevordert probleemoplossend gedrag, logisch denken, taal- en betekenisverwerving. C C de sociale ontwikkeling Door samenspel leren kinderen met elkaar om te gaan, rekening met elkaar te houden, grenzen aan te geven. de creatieve ontwikkeling Kinderen beschikken over fantasie. Spel geeft hen de gelegenheid om deze te gebruiken en te ontwikkelen in een dagelijkse situatie. Spelen bevordert de leefbaarheid in een wijk door: C betrokkenheid ouders 1 NUSO is de landelijke organisatie voor speeltuinwerk en jeugdrecreatie ( NUSO ondersteunt en adviseert vrijwilligers van speeltuinorganisaties, ministeries, gemeenteambtenaren en schoolbesturen op het brede terrein van buitenspelen. Het Handboek Speelruimtebeleid wordt op dit moment herschreven: gereed medio Pag. 5 van 35

8 Ouders raken via hun buiten spelende kinderen eerder betrokken bij hun buurt. Ze letten op zaken als (verkeers)veiligheid en het onderhoud van de wijk. De sociale cohesie in de buurt neemt toe. C C minder vandalisme en overlast Als kinderen spelen vervelen ze zich niet. Hierdoor zijn ze minder snel geneigd om iets te vernielen. Vooral voor tieners moet er voldoende te doen zijn. Zij hoeven dan niet op zoek te gaan naar andere locaties om te voetballen of rond te hangen. Hierdoor neemt de overlast af. goede uitstraling buurt Een buurt waar kinderen spelen straalt veiligheid en ruimte uit. De wijk is ook aantrekkelijk voor gezinnen. Spelen verhoogt de economische waarde van een wijk, want: C de waarde van het huis stijgt Buurten met veel groen en speelruimte zijn voor veel mensen aantrekkelijk. Hierdoor stijgt de waarde van het onroerend goed. Pag. 6 van 35

9 Hoofdstuk 2 Visie en doel 2.1 Visie Kinderen hebben de natuurlijke behoefte aan spelen, bewegen, ontdekken, en wel samen met andere kinderen (ontmoeting). Speelplaatsen geven daarvoor gelegenheid, dagen uit, maar geven ook bescherming. Naast veiligheid hebben kinderen ook behoefte aan risico s en leren daarmee om te gaan. Voor een goede inrichting van speelplekken en toestellen in de openbare ruimte is het van belang om vanuit verschillende invalshoeken beleidskaders te formuleren. Daarom is de gemeentelijke visie onderverdeeld in een aantal onderwerpen die met elkaar tot een kwalitatief en volledig beleidskader moeten leiden: De ideale speelruimte Kinderen en jongeren zijn volwaardige (mede-)gebruikers van de openbare ruimte. Op veel plaatsen worden ze door bebouwing en verkeer verdrongen. Wormerland wil dat kinderen en jongeren voldoende ruimte krijgen om te spelen en elkaar te ontmoeten en dat die ruimte voldoet aan de basisvoorwaarden als: situering, veiligheid, geborgenheid, aantrekkelijkheid en uitdaging. Op plaatsen waar de veiligheid of bereikbaarheid in gevaar komt en waar de verkeerssituatie niet aangepast kan worden verwijdert de gemeente speelplaatsen, past bestaande speelplaatsen aan of creëert nieuwe die wel aan de basiseisen voldoen. De ideale woonomgeving Kinderen en jeugd hoeven hun spel niet alleen uit te voeren op de daarvoor bestemde plaatsen, maar moeten in staat zijn de hele ruimte te gebruiken. Een goed bespeelbare woonomgeving vormt een uitdaging, is leuk en interessant en biedt vele mogelijkheden tot spel en verkenning. Groenperkjes, parkeerplaatsen, stoepen, schoolpleinen e.d. moeten in beginsel aan kinderen de mogelijkheid bieden tot spelen. Wormerland gaat er van uit dat de woonomgeving bespeelbaar moet zijn en houdt hiermee rekening bij planontwikkeling en inrichting van de openbare ruimte. Van volwassenen wordt daarvoor een voortdurende aandacht en tolerantie gevraagd. De openbare ruimte is er voor zowel kinderen, jongeren als volwassenen. De betrokken burger Bewoners zijn erg betrokken bij speelvoorzieningen en kunnen een rol van betekenis spelen bij de ontwikkeling. De gemeente vindt de betrokkenheid van bewoners belangrijk en wil dit een plek geven in het beleid. Dit kan b.v. door het nemen van initiatief om een voorstel tot aanleg van een speelvoorziening in te dienen of via inspraak en participatie. Ook daadwerkelijk meehelpen bij het beheer is mogelijk. Dit is een aspect dat aan de orde kan komen bij het verder vorm geven van wijk- en buurtgericht werken in Wormerland. Wormerland wil een duidelijk en herkenbaar speelruimtebeleid voeren, in nauwe samenwerking met bewoners(organisaties), gericht op behoeften van kinderen (0-12 jaar) en jongeren (12-18 jaar) in buurten, wijken en kernen. 2.2 Doel Kinderen spelen op een uitdagende en veilige manier buiten, op een redelijke afstand van huis. De gemeente richt daartoe speelplaatsen in en beheert die. De speelplaatsen voldoen aan een aantal basisvoorwaarden. Doel van de gemeente Wormerland is het tot stand brengen / in stand houden van kwalitatief goede (speel)voorzieningen die inspelen op de speelbehoeften van kinderen en jongeren en evenwichtig zijn verdeeld over de gemeente. Uitgangspunt daarbij is de ruimte waar de verschillende leeftijdsgroepen gebruik van maken (actieradius) en hun belangrijkste spelpatronen. Waar mogelijk maken wij gebruik van de inzet van buurtbewoners bij de inrichting en het beheer van de voorzieningen. Pag. 7 van 35

10 Voorstel 1: In te stemmen met visie en doel van het speelruimtebeleid in Wormerland. Pag. 8 van 35

11 Hoofdstuk 3 Basisvoorwaarden voor spelen Het is van belang dat kinderen, jongeren en volwassenen elkaar in de buitenruimte kunnen ontmoeten, samen spelen, sociale vaardigheden kunnen ontwikkelen. Daarvoor zijn niet per definitie altijd speeltoestellen nodig! Ook zonder speeltoestellen of specifieke speelplekken (formele speelplekken) in de openbare ruimte kan een wijk deze mogelijkheden bieden. Dit kan b.v. door spelen op de stoep, het groenperk of op een pleintje met zelf meegebrachte materialen als een bal, springtouw, knikkers, etc. Kleine kinderen spelen ook graag samen in een tuin. Een wijk zonder speeltoestellen, maar met voldoende (openbare) ruimte, biedt dus al veel spelmogelijkheden (informele speelruimte). In het landelijk gebied geldt dit met name, b.v. in Spijkerboor, Engewormer, Wijdewormer. 3.1 Basiskwaliteit van een bespeelbare woonomgeving Speelruimte omvat meer dan alleen formele speelvoorzieningen. Voor kinderen en jongeren is het van belang de hele woonomgeving te kunnen gebruiken. Dat stelt bijzondere eisen aan ontwerp, inrichting en beheer van de woonomgeving. Onderstaand een aantal basisvoorwaarden waaraan goede, aantrekkelijke en uitdagende speelruimte in een goede woonomgeving moet voldoen. Onderverdeeld naar situering, veiligheid en geborgenheid Voorwaarden voor situering C Bereikbaarheid Speelruimte moet goed bereikbaar zijn. Het aantal straten dat moet worden overgestoken speelt hierbij een rol, maar ook de afstand. Het Handboek Speelruimtebeleid NUSO (1999) geeft daarvoor richtlijnen. In het volgende hoofdstuk gaan wij hier nader op in. C Integratie en samenhang Voor de eenheid in een woongebied is het van belang dat verschillende ruimten en voorzieningen onderling met elkaar samenhangen. Dat kan vooral door middel van zichtrelaties, en rechtstreekse routes voor voetgangers en fietsers, b.v. door het aanbrengen van dergelijke relaties en routes en aansluiting op bestaande relaties en routes. Ook een combinatie van voorzieningen, b.v. zit-, wandel- en speelgelegenheden, en meervoudige bruikbaarheid van ruimten, zoals straat, plein en speelveld, draagt bij aan de samenhang. C Spreiding Speelvoorzieningen moeten evenwichtig zijn verspreid van blokniveau tot buurt- en wijkniveau. Op blok- en buurtniveau (gebied afgestemd op actieradius 0-6 jarigen resp jarigen) zijn jonge kinderen en schoolkinderen de belangrijkste doelgroep. Op wijkniveau komen daar ook jongeren bij en verschuift het accent van een klein, besloten en beperkt aanbod naar een groot, avontuurlijk en divers aanbod. C Zichtbaarheid De zichtbaarheid van een speelplek is voor veel ouders een belangrijke overweging bij het buiten laten spelen van jonge kinderen. Andersom willen kleine kinderen ook graag hun ouder(s) zien. Oudere kinderen en jongeren hebben graag een plek om door andere kinderen en jongeren te worden gezien: de speelplek als ontmoetingsplek. In de praktijk wordt getracht hiermee rekening te houden Voorwaarden voor veiligheid Pag. 9 van 35

12 Veiligheid heeft zijn grenzen. Hoewel de gemeente zorgt voor speelterreinen en speeltoestellen die aan de eisen voldoen, kan nimmer absolute veiligheid worden gegarandeerd. Kinderen moeten in redelijkheid leren omgaan met onveiligheid en risico s. Ouders hebben hierin een begeleidende rol. C Verkeersveiligheid Of kinderen mogen buiten spelen hangt vaak af van de verkeersveiligheid in een woongebied. Speelplekken die toch aan een drukke straat grenzen, moeten zó worden ingericht dat de kinderen niet tijdens het spel de weg oprennen; overigens kan dit vaak worden bereikt met struiken, bosjes e.d. Verkeersvrije gebieden in een woongebied zijn belangrijk voor kinderen. Elementen die in een verkaveling vrij gemakkelijk kunnen worden opgenomen zijn b.v. woonparken, hofjes, binnenterreinen en pleinen. C Veilige constructies De veiligheid met betrekking tot constructie en aanleg bestaat bij speelgelegenheden uit drie onderdelen, namelijk de (onderlinge) situering van speelaanleidingen, plaatsing en vormgeving van de toestellen. Sinds voorjaar 1997 is het Besluit veiligheid attractie- en speeltoestellen (Attractiebesluit) van kracht. Hierin is wettelijk geregeld aan welke eisen speeltoestellen moeten voldoen, qua constructie, vrije (val-)ruimte om het toestel en de ondergrond (valdemping). C Veiligheid van groenvoorzieningen in de woonomgeving De omgeving van speelplekken moet groenveilig zijn. Giftige of doornige planten zijn bij speelplaatsen voor de jongste kinderen niet wenselijk. Omliggende bosschages moeten enerzijds de zichtbaarheid van een speelplek niet belemmeren, maar kunnen anderzijds zorgen dat kinderen niet rechtstreeks de straat oplopen. C Veiligheid vanuit het oogpunt van volksgezondheid Voor elke speelplaats geldt dat deze goed beheerd en onderhouden moet worden. Tot dat onderhoud behoort onder andere ook het schoonhouden van de speelplek en in veel gevallen ook het weren van honden. Vanuit oogpunt van hygiëne (gezondheid) plaatst de gemeente geen zandbakken meer, noch wordt zand als ondergrond gebruikt. C Veiligheid van water in de omgeving Water biedt aanleiding om te spelen. Diep water, zoals een sloot, kanaal of vijver kan potentieel gevaarlijk zijn voor jonge kinderen. De vormgeving van met name waterkanten kan gevaarlijk zijn, met name voor jonge kinderen. De aandacht van gevaarlijk water kan worden afgeleid met minder gevaarlijke vormen, b.v. via een geleidelijke overgang van de oever naar water. Water is altijd dichtbij te vinden. Wormerland is een waterrijke gemeente: het hoort bij Wormerland. Wij zien daarom ook geen reden in het algemeen hekken te plaatsen bij het water, gezien het vele water dat onze gemeente rijk is Voorwaarden voor geborgenheid C Herkenbaarheid Pag. 10 van 35

13 Bekendheid met de eigen woonomgeving belangrijk voor iedereen: van jonge kinderen tot ouderen. Jonge kinderen hebben veel behoefte aan houvast: het spannende van het onbekende komt pas later en mag in de jonge jaren niet te lang duren. Duidelijke (afgebakende) ruimten in de woonomgeving bieden de noodzakelijke houvast. Door de verschillende activiteiten die er worden gedaan door kinderen, jongeren en volwassenen krijgen die ruimten voor iedereen betekenis. C Beschutting Bij de situering en inrichting van een plek voor de groep tot 18 jaar moet rekening worden gehouden met bezonning en windhinder. Beschutting tegen wind, zon, regen en kou kan worden geboden door b.v. beplanting, bomen, afdakje of pergola. Bij het creëren van beschutting moet rekening worden gehouden met sociale veiligheid (voldoende zicht op de plek) en vandalisme (geen makkelijk stuk te maken onderdelen). C Betrokkenheid Hiermee wordt bedoeld de betrokkenheid van ouders en anderen die in de buurt van, of aangrenzend aan een speelvoorziening wonen. Er zijn verschillende vormen van betrokkenheid die alle noodzakelijk zijn voor het realiseren van een goede speelvoorziening. Het betreft hier ten eerste de inspraak (zowel van ouders en omwonenden als van de kinderen en jongeren als toekomstig gebruiker). Ten tweede, de tolerantie (van omwonenden voor het lawaai dat een speelvoorziening met zich meebrengt). Ten derde, het samenspel van kinderen /jongeren ongeacht ras, geloof, handicap of anderszins. Om de inbreng en tolerantie van bewoners te vergroten is het nodig pro-actief met bewoners en gebruikers te praten. 3.2 Speelvormen van kinderen en jongeren Spelen is niet alleen uitdagend voor kinderen, maar is ook van groot belang voor hun lichamelijke en geestelijke ontwikkeling. Uit onderzoek blijkt dat in de loop der tijd creatief spel -zoals fantasie- en constructiespel- is verdwenen en grotendeels verdrongen door bewegingsspel. Omdat een kind in zijn creatieve spel veel leert over de eigen mogelijkheden en het afwegen van keuzes is dit een ongewenste ontwikkeling. C Bewegingsspel Beweging vormt de basis van elk spel. Vooral peuters genieten eindeloos van dezelfde beweging. Daarom wordt bewegingsspel ook wel herhalingsspel genoemd. Veel traditionele speeltoestellen zijn gebaseerd op dit principe, denk aan de wip, schommel, klimrek en draaimolen. C Fantasiespel Naast motoriek oefent het kind in het spel ook zijn sociale vaardigheid, veelal imitatie van het gedrag van volwassenen of andere kinderen. Het kind speelt niet meer uitsluitend alleen, maar samen met anderen. Het speelhuisje is bijvoorbeeld een speeltoestel dat dit fantasiespel stimuleert. Ook eenvoudige spelaanleidingen, b.v. een muurtje met gaten (als ramen), kunnen het fantasiespel stimuleren. C Constructiespel Het constructiespel speelt een grote rol in het leren omgaan met de wereld om zich heen. Met zand, water, hout, blokken worden b.v. kastelen gebouwd. Belangrijk is dat hiermee de basis wordt gelegd voor het logisch denken. Spelen met los, veranderbaar materiaal stimuleert de waarneming en de creativiteit, zet aan tot zelf denken en het maken van dingen. Praktisch bezien zal op de gemeentelijke speelterreinen de mogelijkheid voor het Pag. 11 van 35

14 stimuleren van constructiespel niet mogelijk zijn: veelal wordt gewerkt met losse materialen, zand en water. Losse materialen zijn ongeschikt voor een openbaar speelterrein. Wormerland kiest er vanuit hygiënisch/gezondheidsoogpunt (kattentoilet) voor niet te werken met zand. C Rondhangen Naast allerlei actieve speelvormen zijn kinderen (vooral de jeugd vanaf jaar) een groot deel van de tijd vooral bezig met niets doen. Liefst 30% van alle activiteiten hoort thuis in de categorie nietsdoen. Zitgelegenheid of een schuilplaats zijn daarom zeker zo belangrijk als een wip of een glijbaan. Streven moet zijn rekening houdend met leeftijdsgroepen voor elk wat wils te brengen en variëteit in het aanbod aan spelvormen. 3.3 Behoeften per leeftijdsgroep Op basis van gangbare literatuur worden in dit stuk leeftijdsgroepen gehanteerd. Deze onderverdeling wordt gebruikt om tot een goede afweging te komen bij de keuze voor een bepaalde inrichting. Onderstaand overzicht geeft inzicht behoefte aan (speel)ruimte in de woonomgeving bij bepaalde leeftijdsgroepen en de totale ruimte waar ze gebruik van maken. C Kinderen tot 6 jaar Deze leeftijdsgroep gaat in het algemeen niet naar buiten zonder begeleiding. Deze groep heeft een geringe actieradius. Het Handboek Speelruimte van NUSO gaat uit van 100 meter. In hoofdstuk 4 stellen wij voor uit te gaan van 300 meter. Er kan een onderverdeling worden gemaakt in peuters (1-3 jaar) en kleuters (4-6 jaar). Peuters en kleuters zijn graag bezig met bewegingsspel, maar ook met fantasie- en rollenspel. De afmetingen van speelplekken kan voor deze groep beperkt blijven en de ligging moet beschut zijn. Speelvoorzieningen: speelplekken van m2 zoals pleintjes, kleinschalig groen met speelvoorzieningen (schommel, glijbaan, veerelement, speelhuisje). Bespeelbare woonomgeving: breed trottoir, grasveld of grote tuin, plantsoen of park, plein, een aantrekkelijk en veilig overgangsgebied van de woning naar de openbare ruimte. C Schoolkinderen 6 tot 12 jaar Deze kinderen zijn mobieler en zoeken hun speelplekken op een afstand van meter van huis (NUSO hanteert een norm van 300 meter). Ook spelen ze nog graag thuis als de ruimte zich daarvoor leent. Kinderen in deze leeftijdscategorie spelen graag in een groep en vinden hun leeftijdgenoten erg belangrijk. Ze bouwen sociale vaardigheden op en hun bewustwording vergroot zich. Vanaf ongeveer 9 jaar is er sprake van zelfstandigheid in het verkeer. Trapveldjes, avontuurlijke speelplekken voor verstoppertje, fietsen, skaten, voetbal, vliegeren is wat deze groep nodig heeft. Dat vraagt ruime speelplekken. Informele speelplekken zonder specifieke inrichting zijn soms al voldoende. Sportbeoefening, bewegingsspel, groepsspel, constructiespel en fantasiespel zijn de favoriete activiteiten. Speelvoorzieningen: speelterreinen van m2 met speeltoestellen of elementen: trapveldjes en voorzieningen met een avontuurlijk karakter (b.v. bouwspeelplaats, rommellandje, fietscrossterrein). Bespeelbare woonomgeving: een verhard of onverhard geaccidenteerd terrein van minimaal m2, besloten plekken met enige privacy, een (on)verhard open, vlak terrein van m2 C Jongeren van 12 tot 18 jaar Pag. 12 van 35

15 Kenmerkend voor deze groep is het proces van volwassen worden (grote lichamelijke en mentale veranderingen). In het algemeen is er sprake van grote zelfstandigheid. De afstand tot huis is bij deze groep minder belangrijk en afstanden van 1 kilometer en meer vormen geen probleem. Jongeren hebben behoefte aan een eigen plek, vaak een druk en markant punt in de wijk. Bijbehorende activiteiten zijn sport en spel of meer serieuze bezigheden als kletsen, muziek maken (luisteren), sleutelen aan de brommer. Jongeren zijn graag in een (grote) groep bij elkaar. De voorkeur gaat uit naar een verhard terrein in de directe woonomgeving, liefst beschut tegen regen en wind. Speelvoorzieningen: ruimte voor sportieve activiteiten zoals een trapveld, basketbalof volleybalveld van m2. Bespeelbare woonomgeving: voldoende ruimte voor informele ontmoetingen in de open lucht / beschutte plek. Ervaring leert dat het maken van een specifieke plek voor deze leeftijdsgroep niet functioneel is: jongeren laten zich niet of moeilijk sturen. Garanties over hun gedragspatroon zijn dan ook niet te geven. Voorstel 2: In te stemmen met de basisvoorwaarden voor spelen. Pag. 13 van 35

16 Hoofdstuk 4 Uitgangspunten en beleidsvoornemens Om de gemeentelijke visie en doelstelling over speelruimte in de praktijk te brengen, moet in elke planfase voldaan worden aan vooraf gestelde uitgangspunten. In elke fase worden namelijk beslissingen genomen die bepalend zijn voor de keuzes en mogelijkheden in latere fasen. Als bewust wordt afgeweken van een uitgangspunt, moet beargumenteerd worden waarom dit gebeurt. Tevens kan bepaald worden of het noodzakelijk is een andere keus te maken of compenserende maatregelen te treffen. In een aantal situaties wordt aangegeven wat de normen zijn die het NUSO hanteert. NUSO is de landelijke organisatie voor speeltuinwerk en jeugdrecreatie ( NUSO ondersteunt en adviseert vrijwilligers van speeltuinorganisaties, ministeries, gemeenten en schoolbesturen op het brede terrein van buitenspelen. De normen van het NUSO zijn niet verplicht, doch geven een goede richtlijn. Ook het Handboek Speelruimtebeleid is een uitgave van NUSO en wordt op dit moment herschreven: gereed medio In het vervolg van dit hoofdstuk leggen wij uw raad een aantal uitgangspunten en keuzes voor. Planontwikkeling Tijdens de planontwikkeling wordt de balans bepaald tussen functies, verschijningsvorm, wooncomfort, beleven van de openbare ruimte en financiële haalbaarheid. In elk bestemmingsplan moet dan ook de juiste verhouding worden gezocht tussen de bebouwen grond, de hoeveelheid verharding en de hoeveelheid groen, water en speelruimte. De keus voor een bepaald stedenbouwkundig concept is van grote invloed op de manier waarop een nieuwe wijk later zal worden gebruikt/beleefd. Bij de ontwikkeling van een nieuwe wijk of buurt wordt daarom vóóraf bepaald welke rol de openbare ruimte daarin vervult. Bij herstructurering van bestaande wijken of deelgebieden zijn de mogelijkheden om voldoende speelruimte te realiseren vaak meer beperkt. De nadruk zal hier vooral liggen op het bespeelbaar maken van de woonomgeving en waar mogelijk uitbreiding van de formele speelvoorzieningen. 1 Richtlijnen per hectare Het ministerie VROM hanteert als richtlijn 3% van de ruimte van de voor wonen bestemde gebieden -oftewel 300 m2 per hectare- als formele speelruimte te reserveren (brief minister van VROM d.d. 13 april 2006 als bijlage bijgevoegd). Informele speelruimte in het groen telt daarbij mee, mits deze geschikt is en de omschrijving in het bestemmingsplan duidelijk maakt dat de gebieden met deze bestemming als speelruimte kunnen fungeren. In Wormerland heeft alle openbaar groen in de bestemmingsplannen tevens de bestemming spelen. Informele speelruimte in het grijs (wegen, straten, voetpaden) telt daarbij niet mee. De gemeente Wormerland voldoet reeds op dit moment aan de richtlijn van het ministerie VROM. Voorstel 3: In bestemmingsplannen 3% van de voor wonen bestemde gebieden te bestemmen als formele buitenspeelruimte / informele speelruimte in het groen. 2 Planningsnorm en actieradius speelruimte Op elk niveau (blok, buurt en wijk) wordt ruimte vrijgemaakt voor formele speelruimte. Deze ruimte moet voldoen aan de eisen die in de voorgaande hoofdstukken worden genoemd. Rekening houdend met bevolkingssamenstelling, -dichtheid en behoefte kan daarna de Pag. 14 van 35

17 inrichting worden bepaald. Er is een grote diversiteit aan mogelijke normen voor de planning van speelterreinen. Gekozen is uw raad een tweetal normen voor te leggen: van NUSO en van de VNG. NUSO-normen: Als globaal richtsnoer kan b.v. dienen de planningsnorm voor speelruimte per hectare die door het NUSO wordt gehanteerd in het Handboek Speelruimte: Speelruimte per hectare (ha) Niveau en gebruikersgroep Blokniveau (tot 6 jaar) Buurtniveau (tot 12 jaar) Wijkniveau (tot 18 jaar) Globale omvang van het gebied Afmeting van de speelruimte m2 per hectare 100 x 100 meter = 1 ha 10 x 10 meter = 100 m2 100 m2 300 x 300 meter = 9 ha 35 x 35 meter = m2 136 m x 1000 meter = 100 ha 80 x 80 meter = m2 64 m2 Totaal noot: van het Handboek Speelruimte uit 1999 verschijnt medio 2006 een nieuwe versie. 300 m2 Deze tabel kan niet los gezien worden van de door het NUSO gehanteerde normen voor de actieradius van de jeugd/jongeren. 0-6 jaar 6-12 jaar jaar actieradius: landelijke norm (NUSO) 100 meter 400 meter niet gegeven Het hanteren van de bovenstaande NUSO-normen kan als een keurslijf worden ervaren. De planningsnorm geeft een stringente verdeling van de speelruimte aan. Er wordt geen rekening gehouden met bebouwingsdichtheid, leeftijdsopbouw en dergelijke. Feitelijk kan niet met deze normen worden gewerkt zonder correctiefactoren voor bebouwingsdichtheid (b.v. bij hoogbouw), leeftijdsopbouw, etc. toe te passen. Let wel, het hanteren van bovenstaande normen van het NUSO en VNG betekent niet dat er overal formele, ingerichte speelterreinen moeten komen conform deze planningsnorm. Deze norm, evenals de hierna genoemde VNG-norm, is inclusief -ingericht of niet- openbaar groen waarin kan worden gevoetbald of waar gelegenheid tot spelen aanwezig is (zie ook bovenstaand onder Richtlijnen per hectare ). In wijken en buurten waar veel -bespeelbare- openbare ruimte beschikbaar is kan worden volstaan met minder formele speelruimte. Daarnaast moet rekening worden gehouden met de bebouwingsdichtheid: des te hoger de bebouwingsdichtheid (b.v. bij hoogbouw), des te groter de behoefte aan (formele) speelruimte. Indien wordt gekozen voor de NUSO-normen zijn de keuze mogelijkheden 1a, b en c en 3a, b en c opgenomen in paragraaf 6.4. niet mogelijk. Vanwege financiële beperkingen is het niet mogelijk de normen volledig na te leven. Ook instemming met voorstel 6 is niet mogelijk (strijdig met normen voor actieradius) VNG/eigen norm: De VNG hanteert als norm 10 m2 per woning met als maximum 300 m2 per hectare. Als norm geldt dan: totale hoeveelheid woningen x 10 m2 = benodigde formele speelruimte met een maximum van 300 m2 per hectare. De VNG-norm biedt grotere mogelijkheden rekening te houden met ontwikkelingen -b.v. in leeftijdsopbouw in wijken, kernen-, omdat geen Pag. 15 van 35

18 verdeling wordt gehanteerd per leeftijdsgroep. Ook correcties voor bebouwingsdichtheid zijn niet nodig, omdat voor elke woning 10m2 speelruimte wordt gereserveerd. De gemeente heeft daarnaast vrijheid voor wat betreft de invulling van de speelruimte. Zoals reeds aangegeven bij de NUSO-normen is het oprekken van de door NUSO gehanteerde normen voor de actieradius voor de leeftijdscategorieën mogelijk. Uit onderzoeken is bekend dat veel kinderen tot 4, 5, 6 jaar niet zelfstandig naar een speelgelegenheid gaan (kunnen/mogen). Deze kinderen worden door een volwassene (ouder, verzorger, buurvrouw, etc.) begeleid naar de speelgelegenheid. Wij zien daarom het hanteren van een actieradius van 100 meter voor deze leeftijdsgroep niet als reëel. Meer reëel achten wij een actieradius van 300 meter. De groep kinderen tot 12 jaar blijkt al vaak wat verder van huis te gaan tot wel 800 meter. Wij geven daarom voorkeur aan het verruimen van de actieradius voor de groep kinderen tot 12 jaar op maximaal 600 meter. Overigens, komt het oprekken van de landelijke (NUSO-) norm in gemeenteland veelvuldig voor. B.v. gemeente Deurne hanteert resp. 200 en 500/600 meter voor de leeftijdsgroepen 0-6 en 6-12 jaar. Bureau Oranjewoud hanteert een actieradius van resp. 200, 400 en 800 meter voor de drie leeftijdsgroepen. Een landelijke norm voor de actieradius van jongeren tot 18 jaar is er niet. Wij stellen voor geen actieradius vast te stellen voor deze leeftijdsgroep. Deze groep is reeds zeer mobiel en verkent een ruim gebied. Deze groep weet een voorziening wel te vinden ongeacht de afstand, mits uiteraard de voorziening aantrekkelijk is. Deze leeftijdsgroep tot 18 jaar vergt extra aandacht: binnen deze leeftijdsgroep leven sterke wensen voor een hangplek, pannakooi (voetbal), skatevoorziening e.d. Vaak zijn dit langdurige processen die weerstand oproepen bij omwonenden. Realiseren van speel- en andere voorzieningen voor deze leeftijdsgroep is daarmee niet eenvoudig. Zeker is dat de participatie van en communicatie met de jongeren van groot belang zijn. Jongeren en omwonenden moeten nauw betrokken worden in deze trajecten. 0-6 jaar 6-12 jaar jaar actieradius: alternatieve norm Wormerland 300 meter 600 meter geen Het concentreren van speelplaatsen in buurten/wijken/kernen maakt het mogelijk op die plaatsen meer (variatie in aanbod) te bieden dan nu het geval is. Bovenstaande alternatieve, Wormerlandse normen voor actieradiussen voor de verschillende leeftijdsgroepen zijn mede ingegeven door financiële overwegingen. Gezien de huidige druk op de budgetten voor spelen is een volledig volgen van de landelijke (NUSO-)normen m.b.t. actieradiussen niet haalbaar zonder forse budgettaire gevolgen. Ook speelt daarbij de ambtelijke capaciteit voor beheer en onderhoud een rol. Minder kleine speelplekken maken het mogelijk met de huidige ambtelijke capaciteit (m.n. buitendienst Openbare Werken) het beheer en onderhoud te blijven uitvoeren. In hoofdstuk 6 Middelen gaan wij hier nader op in (zie: mogelijkheid 3). Als u kiest voor deze norm is het niet mogelijk in paragraaf 6.4 te kiezen voor de mogelijkheden 2a, b en c. Voorstel 4: Wij stellen uw raad voor: a. Te kiezen voor de NUSO-norm als planningsnorm voor speelruimte en actieradius voor de leeftijdsgroepen of b. Te kiezen voor de VNG-norm als planningsnorm voor speelruimte en Wormerlandse norm voor de actieradius van de leeftijdsgroepen. Pag. 16 van 35

19 3 Voorzieningen voor jongeren in de kernen De afgelopen jaren is diverse malen verzocht vanuit alle kernen om een voorziening voor jongeren (12 jaar en ouder), b.v. een skatevoorziening of een kleine pannakooi. Tot op heden ontbreekt een voorziening voor jongeren in de kernen Jisp, Oostknollendam en Wijdewormer: de middelen daarvoor ontbraken. De afstand vanuit de kernen naar de voorzieningen in Wormer (b.v. de skatevoorziening) is te overbruggen voor deze leeftijdsgroep. Dat blijkt ook uit het feit dat deskundigen (zoals het NUSO) geen actieradius voor jongeren van jaar hanteren. Geconstateerd moet echter worden dat de afstand niettemin fors is en dus een belemmering vormt voor deze groep. Een voorziening in de kernen zou tegemoet komen aan de wensen die in de kernen leven bij de jongeren en bewoners. Echter het aanbrengen van dergelijke voorzieningen in de kernen brengt aanzienlijke kosten met zich mee, zelfs als gekozen wordt voor een relatief goedkope voorzieningen. Qua kosten moet worden gedacht aan minimaal per voorziening per kern (inclusief de ondergrond). Een mogelijke oplossing kan zijn dat in de kernen wordt gezocht naar medefinanciers (b.v. via fondsenwerving en/of woningstichting) en dat de gemeente ook een deel van de kosten (b.v. 50%) voor rekening neemt (dat is in het algemeen ook een eis die via fondsen of subsidieregelingen wordt gesteld). De bijdrage van de gemeente kan ook worden gemaximeerd, b.v. op per kern. De jaarlast per kern zou voor de gemeente zeker bedragen (onderhoud, beheer, vervanging). Voor de drie kernen zouden de totale kosten per jaar voor de gemeente liggen in de orde van grootte van Elders in deze nota is geen rekening gehouden met deze kosten. Indien uw raad besluit tot het verhogen van het budget (in paragraaf 6.4) voor voorzieningen voor jongeren in de kernen zijn wij voornemens de verdere voorbereiding (onder meer over de locatie) mee te nemen in de nog op te zetten pilot buurt- en wijkgericht werken. Voorstel 5: De raad besluit: Tot het wel / niet * structureel verhogen van het budget (ten opzichte van voorstel 9) voor speelruimte met voor voorziening voor jongeren in de kernen Jisp, Oostknollendam en Wijdewormer * keuze 4 Speelterrein per leeftijdscategorie versus combineren van leeftijdsgroepen Het combineren van speelterreinen zien wij als een goede mogelijkheid. B.v. het combineren van speelterreinen voor verschillende leeftijdsgroepen tot een speelterrein voor de groep kinderen van 0-12 jaar is goed mogelijk. Dat vereist aandacht voor een voldoende scheiding (ruimte, groen e.d.) tussen de leeftijdsgroepen 0-6 en 6-12 jaar en uiteraard de vereiste ruimte. Een goed voorbeeld is b.v. het recent gerenoveerde speelterrein voor de groep van 0-12 jaar aan de Koningsvarenstraat. Uiteraard zijn er grenzen aan de mogelijkheden tot het combineren van speelterreinen, onder meer de beschikbare ruimte en de basisvoorwaarden Pag. 17 van 35

20 voor veiligheid zijn hier zeer bepalend. Concreet betekent dit b.v. dat een speelplek voor kinderen tot 6 jaar niet kan worden gecombineerd met een trapveld voor de oudere jeugd. Voordelen van het combineren van speelterreinen voor diverse leeftijdsgroepen zijn: S meer ruimte voor spelen in een aaneengesloten gebied biedt meer mogelijkheden, b.v. voor meer uitgebreide (uitdagender) speeltoestellen, maar ook andere spelvormen; S in bestaande wijken kan de nodige ruimte voor meerdere speelterreinen ontbreken: combineren van speelterreinen biedt dan uitkomst; S zodra kinderen toe zijn aan nieuwe spelvormen, nieuwe uitdagingen is de stap naar de volgende categorie klein: vertrouwde omgeving, bekendheid met de toestellen (b.v. via kopiëren gedrag oudere kinderen); S lagere beheerskosten voor de gemeente: vele kleine speelplekken -in enkele wijken is sprake van meerdere kleine, vlak bij elkaar gesitueerde speelplekkenvergen meer arbeidsuren dan grotere geconcentreerde speelplekken. Deze keuze om speelplekken te combineren kan niet worden gekozen als bij voorstel 4 is gekozen voor de NUSO-normen. Bij het combineren van meerdere speelplekken tot één speelplek -en dus gelijktijdig opheffen van een of meer speelplekken- wordt niet meer voldaan aan de NUSO-norm voor de actieradius en mogelijk wordt ook niet voldaan aan de planningsnorm Voorstel 6: Speelplekken voor verschillende leeftijdscategorieën wel/niet* combineren in wijken waar onvoldoende speelruimte aanwezig is voor afzonderlijke speelplekken en/of waar de beheerskosten onevenredig hoog zijn en/of waar een gecombineerde speelplek een meerwaarde (b.v. meer diversiteit en uitdaging in speelterreinen) biedt ten opzichte afzonderlijke speelplekken. * keuze C Materiaalkeuze speeltoestellen Milieu is een belangrijk aspect bij de keuze van speeltoestellen en ondergronden. Er is een ruime keus in materiaalsoorten voor speeltoestellen: staal, roestvaststaal, aluminium, hout (geïmpregneerd, Europees of tropisch hardhout), kunststof al dan niet met stalen kern. Als milieuvriendelijkheid een doorslaggevende factor moet zijn in de keuze van het materiaal moeten daarbij ook betrokken worden de duurzaamheid en het onderhoud. Roestvaststaal, aluminium, hardhout zijn zeer duurzaam (15/20 jaar gegarandeerde levensduur), sterk en vergen relatief weinig onderhoud. De aanschafkosten zijn relatief hoog. Hardhout (zowel Europees als tropisch) is ook zeer duurzaam (ook jaar gegarandeerde levensduur) en vergt geen extra onderhoud. Tropisch hardhout moet voldoen aan het FSC-keurmerk (Forest Stewardship Council: een onafhankelijk wereldwijd keurmerk voor duurzaam beheer van bossen). Europees hardhout (b.v. Robinia, Europees eiken, tamme kastanje) biedt een goed alternatief, mits er sprake is van aantoonbaar duurzaam geteeld hout. Hout met het FSC-keurmerk en/of het Keurhout-logo komt gegarandeerd uit duurzaam beheerde bossen. Een voordeel van Europees hardhout is dat er sprake is van korte aanvoerlijnen, hetgeen uiteraard het milieu spaart. Zacht hout (geschilderd of geïmpregneerd) is in deze geen optimale keus. Het hout moet worden verduurzaamd (b.v. impregneren). Impregneren van hout geeft risico s voor het milieu omdat gewerkt wordt met zouten die in het grondwater terecht kunnen komen. Verduurzaamd hout voorzien van KOMO-keur voldoet aan Nederlandse gezondheids- en milieunormen. Ook schilderen is een mogelijkheid; echter dat is arbeidsintensief en moet regelmatig gebeuren. Daarbij moet ook rekening worden gehouden met de aanwezigheid Pag. 18 van 35

21 van zgn. vluchtige organische stoffen (VOS) in verf. Naast milieuproblemen (dragen bij aan smogvorming en het versterken van het broeikaseffect) kan dat ook behoorlijke gezondheidsproblemen veroorzaken (duizeligheid, dronken gevoel en bij langdurige inademing kan het zenuwstelsel worden aangetast). Voor schilderwerk mogen professionele schilders sinds 2000 alleen verf gebruiken in de categorie Oplosmiddel arm (125 tot 300 gram oplosmiddel per liter verf). Overigens heeft de categorie Geen/zeer weinig oplosmiddel nog minder oplosmiddel per liter verf (minder dan 125 gram) en geniet daarom de voorkeur. Alles overziend is de meest verantwoorde keus voor houten speeltoestellen Europees hardhout. De risico s voor het milieu en gezondheid zijn hier het kleinst. Voor staal geldt dat regelmatig schilderwerk noodzakelijk is en dat roest een probleem kan vormen. Roestvaststaal of aluminium verdienen de voorkeur: duurzaam en minder onderhoudsgevoelig. Ook kunststof materialen kunnen een uitstekend alternatief bieden, mits er sprake is van gerecycled en recyclebaar materiaal (b.v. voor veerbeesten). Deze materialen zijn door en door gekleurd en zijn erg duurzaam. Voor grotere speeltoestellen is met staal versterkt kunststof noodzakelijk (o.a. tegen kromtrekken). De kosten voor vervanging van speeltoestellen / veiligheidsondergronden en de kosten van onderhoud zijn vaak communicerende vaten. Dit wil zeggen: duurzame speeltoestellen en veiligheidsondergronden kosten meer, maar hebben een langere levensduur (dus langere afschrijvingstermijn) en vergen relatief beperkt onderhoud terwijl minder duurzame producten voordeliger zijn in aanschaf, een kortere levensduur hebben en relatief meer onderhoud vergen (b.v. schilderwerk, tegengaan corrosie). In het algemeen geldt dat de investering in milieuvriendelijke, duurzame en onderhoudsarme materialen hoog is ten opzichte van de overige materialen. Daar staat echter tegenover een lange levensduur (goed onderhoud is daarbij van essentieel belang) en relatief bezien een beperkte onderhoudsbehoefte. Per saldo zullen de jaarlijkse lasten gemiddeld niet veel verschillen: bij de keuze voor duurzame producten ligt de investering op een hoger niveau (maar wordt afgeschreven over een langere periode) en de onderhoudskosten op een lager niveau. Bij minder duurzame producten ligt de investering op een lager niveau (en wordt afgeschreven over een kortere periode) en de onderhoudskosten op een wat hoger niveau. De financiële afweging bij aanschaf van speeltoestellen is dan ook gebaseerd op de totale jaarlast (afschrijving, beheer en onderhoud). Voorstel 7: De raad stelt de volgende uitgangspunten vast t.a.v. materialen van nieuw aan te schaffen speeltoestellen: - veilig - duurzaam - milieuvriendelijk - onderhoudsvriendelijk - vandalismebestendig Voor grotere speeltoestellen is een gegarandeerde levensduur van 15 jaar het uitgangspunt. Per project wordt bepaald welke materiaalsoort wordt gebruikt. C Materiaalkeuze ondergronden Ondergronden moeten op grond van het Attractiebesluit voldoen aan een bepaalde valdemping, afhankelijk van de hoogte van het speeltoestellen, en moet voldoen aan bepaalde afmetingen. De markt kenmerkt zich door een veelheid aan keuzen in Pag. 19 van 35

22 ondergronden: gras met en zonder extra valdemping, kunstgras, rubbertegels, houtsnippers, zand, etc. In Wormerland wordt om hygiënische (volksgezondheids-) redenen niet meer gewerkt met zand als valondergrond (en zandbakken). Op dit moment worden vaak houtsnippers als ondergrond gebruikt. Andere ondergronden zijn mogelijk, mits de valdemping voldoet aan de eisen en mits de aanschaf- en onderhoudskosten redelijk zijn. Erg bepalend zijn de kosten. De kosten willen nog wel eens variëren. Bij wijze van proef zullen de komende jaren ervaringen worden opgedaan met meerdere ondergronden. Conclusie: Per project wordt bepaald welke ondergrond zal worden gebruikt, mits deze voldoet aan de wettelijke eisen en redelijke onderhouds- en aanschafkosten vergt. Zand wordt om hygiënische redenen niet als ondergrond gebruikt. Pag. 20 van 35

23 Hoofdstuk 5 Beheer en onderhoud Onderhoud is vaak een onderdeel van beheer, omgekeerd is niet het geval. Hieronder de definities van beheer en onderhoud: Beheer is het bestuur en toezicht voeren over objecten, in het bijzonder de administratie van financiën en objecten. Het gaat om continue zorg voor kwaliteit voor speelruimte. Die kwaliteit wordt bepaald door de mate waarin aan de basisvoorwaarden is voldaan en speelwaarde. De zorg voor kwaliteit betekent ook de zorg voor veiligheid en dat is weer te vertalen in onderhoud. Onderhoud bestaat uit die werkzaamheden die worden uitgevoerd om speelgelegenheden die men beheert in de toestand te houden of weer in de toestand te brengen die men voor de invulling van de functie nodig acht. Randvoorwaarden Om beheer en onderhoud goed en verantwoord uit te voeren is het nodig randvoorwaarden te hanteren. Bij deze randvoorwaarden worden prioriteiten gesteld In onderstaande tabel staan die randvoorwaarden met prioriteit vermeld, waarbij tevens is aangegeven wanneer ze in geding zijn: 1 Randvoorwaar de Veiligheid 2 Constructief / Duurzaamheid 3 Toonbaarheid Wanneer in het geding? De kans op persoonlijk letsel voor kinderen overschrijdt de (veelal in normen vastgelegde) grens van wat nog als aanvaardbaar wordt beschouwd. Er treden aantastingsfenomenen op die het niet meer mogelijk maken de functionaliteit te herstellen tot het niveau van nieuwbouw. De functie welke het object op het gebied van gebruik en comfort dient te vervullen is in het geding. Het aanzicht daalt beneden de grens van wat minimaal als wenselijk wordt beschouwd. Het Besluit veiligheid attractie- en speeltoestellen (Attractiebesluit) heeft een grote invloed op het inrichten, beheer en onderhoud van speelvoorzieningen. Zo worden eisen gesteld aan de veiligheid en beheerders worden verplicht tot het bijhouden van een logboek. In dit deel over beheer en onderhoud wordt nadrukkelijk rekening gehouden met het Attractiebesluit. Pag. 21 van 35