Uro-Tainer katheteronderhoud Gids naar het juiste behandelplan

Transcriptie

1 Uro-Tainer katheteronderhoud Gids naar het juiste behandelplan 355 brochure Uro Tainer.indd :45

2 Introductie De zorg en onderhoud van verblijfskatheters is van groot belang om problemen zoals verstopping te voorkomen. De verschillende oorzaken kunnen worden geminimaliseerd door een proactieve aanpak. Het Uro-Tainer concept is ontwikkeld ter vervanging van de standaard blaasspoelingen met spuit, om de hiermee gepaard gaande risico s van contaminatie en te hoge druk en/of zuiging op de blaaswand te verminderen (Getliffe K.A.1996) (1). Het Uro-Tainer assortiment bestaat uit verschillende vloeistoffen met elk een eigen indicatie voor gebruik. De meest voorkomende indicatie is het bestrijden en voorkomen van katheteraanslag en -verkalking. Het onderzoek van professor Getliffe (Getliffe K.A.1994) (2) toonde reeds aan dat bij 50% van de verblijfskatheters verkalking optreedt, met als mogelijk gevolg het blokkeren van de katheter. Deze brochure geeft u een leidraad tot het effectief gebruik van de Uro-Tainer oplossingen voor katheteronderhoud. Deze richtlijnen zijn evidence-based, maar zijn geen vervanging voor uw professionele beoordeling en handelen brochure Uro Tainer.indd :45

3 Inhoudsopgave Meest voorkomende problemen bij verblijfskatheters 4-6 Levensduur van de katheter 7 Beoordeling / behandeling verkalking 8-11 Beoordeling / behandeling debrisvorming Gebruiksaanwijzing UroTainer Twin Gebruiksaanwijzing UroTainer NaCl 0,9% Literatuurlijst brochure Uro Tainer.indd :45

4 Meest voorkomende problemen bij verblijfskatheters Infectie: Urineweginfectie geassocieerd met verblijfskatheters betreft ongeveer 45% van alle ziekenhuisinfecties (Winn C. 1996) (3). Onderzoek wijst uit dat na 3 weken al in 62% van de gevallen een significante hoeveelheid bacteriën aanwezig is in de blaas (Kumon H. et. al 2001) (4). Lekkage langs de katheter: Lekkage langs de katheter is een veel voorkomend probleem bij patiënten met een verblijfskatheter. De meest voorkomende lekkages worden veroorzaakt door: Verstopping van de katheter Geknikte afvoerslang naar de urineopvangzak Onjuiste maat katheter of ballongrootte Verhoogde druk op de katheter door obstipatie Detrusorinstabiliteit of instabiele blaas wanneer de detrusorspier spontaan samentrekt veroorzaakt dit blaasspasme en hierdoor lekkage rond de katheter. Deze contracties kunnen sterk genoeg zijn om de katheter uit de blaas te drukken Trigonumirritatie / blaasspasme, vaak als gevolg van prikkeling door verkeerde maat katheter, ballon of tractie aan de katheter (Rew M. & Woodward S. 2001) (5) Pijn & ongemak: Als de katheterdrager een pijnsensatie aangeeft, dient te worden onderzocht of: de katheter de juist CH maat en/of lengte heeft brochure Uro Tainer.indd :45

5 er geen tractie wordt uitgeoefend op de katheter er geen blaasspasmen zijn er geen urineweginfectie is Afhankelijk van de oorzaak, dienen de juiste maatregelen genomen te worden. Blokkade: Er zijn meerdere oorzaken waardoor de katheter kan verstoppen: Constipatie Geknikte katheterafvoerslang naar urineopvangzak Katheterafvoeropeningen worden afgesloten door de blaaswand, bijvoorbeeld door zuigkrachten Verkalking Debrisvorming Elke blokkade kan leiden tot urineretentie, ongemak voor de patiënt en lekkage langs de katheter. Verkalking en debrisvorming zijn de meest voorkomende oorzaken van blokkade (Getliffe K.A. 1996) (1). Verkalking: Verkalking is de meest voorkomende oorzaak van verstopte katheters (Getliffe K.A. 1996) (1). Bacteriën in de urine, zoals de Proteus mirabilis, produceren een enzym urease genaamd. Deze splitst ureum in ammoniak en kooldioxide. Dit resulteert in een stijging van de ph en de urine wordt alkalisch, waardoor de ideale condities ontstaan voor de ontwikkeling van kristallen, bijvoorbeeld magnesiumammoniumfosfaat en calciumfosfaat brochure Uro Tainer.indd :45

6 Deze kristallen vormen zich rond de ogen, op de ballon en in het interne lumen van de katheter. Grofweg is de groep katheterdragers in te delen in twee categorieën: 1. Blokkers: deze groep ontwikkelt binnen enkele dagen tot weken verkalking 2. Niet blokkers: deze groep heeft niet of nauwelijks last van verkalking, zelfs niet na een lange periode van weken of maanden Bacteriën Ammoniak Urease Kooldioxide ph Neerslaan kristallen Verkalking Debrisvorming: Debrisvorming kan de katheter blokkeren. Oorzaken hiervan zijn: Urotheliale cellen van de blaaswand Tumorcellen Infectie Bloed door ziekte, urologische chirurgie of trauma NB: voldoende vochtinname bevordert een goede natuurlijke flush brochure Uro Tainer.indd :45

7 Levensduur van de katheter Er zijn verschillende oorzaken die tot het verstoppen van de katheter kunnen leiden. Het is dan ook van belang om de exacte oorzaak van de blokkade te achterhalen. Het frequent wisselen van verblijfskatheters geeft namelijk een verhoogd risico op infectie en ongemak voor de katheterdrager. Zodra de levensduur van de katheter bedreigd wordt door verkalking of debrisvorming, kunnen interventies met de juiste Uro-Tainer spoelvloeistoffen, naast gezonde voeding en voldoende vochtinname, de levensduur van de katheter verlengen. Wenselijk is om vanaf de allereerste katheter de datum van inbreng en de reden van verwijderen vast te leggen in het behandelplan. In de regel is er na beoordeling van drie tot vijf katheters een duidelijk beeld van de levensduur van de katheter (Norberg B.et al1983) (6) brochure Uro Tainer.indd :45

8 Beoordeling / behandeling verkalking Een blokkade door verkalking is doorgaans vast te stellen aan de hand van een combinatie van de volgende punten: ph-indicator: Controleer regelmatig de ph-waarde van de urine, aangezien een alkalische urine (aangegeven door een hoge ph) een sterke indicatie is voor mogelijke verkalking (Getliffe K.A. & Dolman M. 1997) (7). De ph kan worden gemeten met behulp van de gebruikelijke ph-strips. ph 6.8 ph 7.1 ph 7.4 ph 7.7 ph 8.0 ph 8.3 Stijgende alkaliteit Kweek: Bacteriën in de urine, zoals de Proteus mirabilis, in combinatie met alkalische urine scheppen de ideale condities voor het ontstaan van verkalking. Inspectie: Bij vermoeden van blokkade door verkalking is het raadzaam dit, na het verwijderen van de katheter, te controleren door de katheter in de lengte open te snijden brochure Uro Tainer.indd :45

9 Onderzoek toont aan dat een spoeling met een kleine hoeveelheid Suby G of Solutio R, direct gevolgd door een tweede spoeling met een kleine hoeveelheid, significant effectiever is in het oplossen van verkalking dan één spoeling met een grotere hoeveelheid (Getliffe K.A. et al 2000) (8). De Uro-Tainer Twin is ontwikkeld op basis van bovengenoemd onderzoek. De Uro-Tainer Twin heeft twee kamers van elk 30 ml. Dit biedt de gebruiker de mogelijkheid twee aparte spoelingen achter elkaar te geven zonder dat het gesloten systeem hoeft te worden ontkoppeld (infectiepreventie). Tevens is een kleinere hoeveelheid oplossing comfortabeler voor de gebruiker. Uro-Tainer Twin Suby G Uro-Tainer Twin Solutio R DE URO-TAINER MAG ALLEEN GEBRUIKT WORDEN OP VOORSCHRIFT VAN EEN ARTS brochure Uro Tainer.indd :45

10 Beoordeling / behandeling verkalking Als de verstopping van de katheter te wijten is aan verkalking, is de juiste oplossing Uro-Tainer Twin Suby G. Als de Uro-Tainer Twin Suby G niet voldoende resultaat geeft, kan worden gekozen voor Uro-Tainer Twin Solutio R. Raadzaam is om Solutio R niet langer dan 2 tot 3 weken achter elkaar te gebruiken en daarna weer over te stappen op Suby G; dit i.v.m. de hoge zuurgraad van Solutio R die de blaaswand kan irriteren. De periode dat de katheter in situ is, moet blijvend worden gevolgd en gedocumenteerd. De effectiviteit van de Uro-Tainer Twin Suby G of de Uro-Tainer Twin Solutio R kan dan worden beoordeeld en het behandelplan hierop worden gecontinueerd of gecorrigeerd. Katheter met kalkaanslag DE URO-TAINER MAG ALLEEN GEBRUIKT WORDEN OP VOORSCHRIFT VAN EEN ARTS brochure Uro Tainer.indd :45

11 Uro-Tainer Twin Suby G B. Braun Indicatie: Een licht hypotone vloeistof die minder irriterend is door toevoeging van magnesium. Deze vloeistof is speciaal bedoeld ter voorkoming van kristallisatie van fosfaten en voor het oplossen van bestaande verkalking bij de verblijfskatheter. Advies frequentie spoelen: 2 à 3 keer per week afhankelijk van de problematiek, tenzij anders voorgeschreven door de arts. De vloeistof dient 10 minuten (5 minuten per kamer) in de blaas geïnstalleerd te blijven. Samenstelling: Per 100 ml: citroenzuur monohydraat 3,23 g, licht magnesiumoxyde, 0,38 g, natriumbicarbonaat 0,7 g, natriumedetaat 2H 2 O 0,01 g in water voor injectie. ph=4.2 Uro-Tainer Twin Solutio R B. Braun Indicatie: Een licht hypotone vloeistof die door de hogere concentratie citroenzuur en gluconolacton speciaal bedoeld is voor katheters die hardnekkig verkalken en waarbij Suby G niet voldoende resultaat geeft. Daarnaast minimaliseert deze vloeistof het trauma bij het verwijderen van de verblijfskatheter. Advies frequentie spoelen: 2 à 3 keer per week afhankelijk van de problematiek, tenzij anders voorgeschreven door de arts. De vloeistof dient 10 minuten (5 minuten per kamer) in de blaas geïnstalleerd te blijven. Samenstelling: Per 100 ml: citroenzuur monohydraat 6,0 g, gluconolacton 0,6 g, licht magnesiumcarbonaat 2,8 g, natriumedetaat 2H 2 O 0,01 g in water voor injecties. ph= brochure Uro Tainer.indd :45

12 Beoordeling / behandeling debrisvorming Als de katheter verstopt is en dit niet te wijten is aan verkalking en er is duidelijk sprake van debrisvorming, geeft dit een goede indicatie dat debrisvorming de oorzaak is van de verstopping. Als de verstopping van de katheter te wijten is aan debrisvorming, is de juiste oplossing Uro-Tainer NaCl 0,9%. Deze mechanische reiniging met de Uro-Tainer NaCl 0,9% moet passief (zwaartekracht) gebeuren en niet actief. Dit om de hiermee gepaard gaande risico s te vermijden: opstijgende urineweginfecties te hoge druk op de blaaswand waardoor irritatie ontstaat urotheliale cellen die van de blaaswand loskomen blaaskrampen lekkage langs de katheter (Getliffe K.A. 1996) (1). De periode dat de katheter in situ is, moet blijvend worden gevolgd en gedocumenteerd. De effectiviteit van de Uro-Tainer NaCl 0,9% kan dan worden beoordeeld en het behandelplan hierop worden gecontinueerd of gecorrigeerd. DE URO-TAINER MAG ALLEEN GEBRUIKT WORDEN OP VOORSCHRIFT VAN EEN ARTS brochure Uro Tainer.indd :45

13 Uro-Tainer NaCl 0,9% B. Braun Indicatie: Deze isotone vloeistof wordt voornamelijk gebruikt voor mechanisch reinigen van de blaas en katheters, b.v. bij debrisvorming in de blaas. Advies frequentie spoelen: 1 à 2 x per dag afhankelijk van de problematiek, tenzij anders voorgeschreven door de arts. Samenstelling: natriumchloride 0,9%. ph=7 DE URO-TAINER MAG ALLEEN GEBRUIKT WORDEN OP VOORSCHRIFT VAN EEN ARTS brochure Uro Tainer.indd :45

14 Gebruiksaanwijzing Uro-Tainer Twin Suby G Uro-Tainer Twin Solutio R Stap 1 De Uro-Tainer Twin-zak wordt steriel geleverd en mag pas uit de buitenverpakking worden gehaald als deze gereed is voor gebruik. De oplossing moet op lichaamstemperatuur zijn, ongeveer 37 graden. Als de oplossing vóór gebruik verwarmd moet worden, dompelt u de verpakte zak onder in lauwwarm water. Stap 2 Open de plastic buitenverpakking en verwijder de Uro-Tainer Twin. Stap 3 Sluit beide slangen af met de groene en witte klemmen. Stap 4 Verwijder de verwijderbare sluitring Stap 5 Draai en verwijder de dop zonder de steriele connector aan te raken. Zet de witte klem in de open stand en laat enkele druppels oplossing in de katheter stromen om eventuele luchtbellen te verwijderen. Stap 6 Sluit de connector op de katheter aan brochure Uro Tainer.indd :45

15 Stap 7 Houd de Uro-Tainer Twin boven het niveau van de blaas, zodat de oplossing van de eerste kamer naar de blaas kan stromen. Pas geen overmatige kracht of druk toe en schud de oplossing niet, om mogelijk trauma aan de blaas te voorkomen. Stap 8 Sluit de open slang af met de witte klem. Stap 9 Open de witte klem na 5 minuten en houd de zak onder het niveau van de blaas en laat de oplossing weglopen. Sluit de slang af met de witte klem. Stap 10 Herhaal het proces nu met de tweede kamer met oplossing. Houd de Uro-Tainer Twin boven het niveau van de blaas en open de groene klem. Laat de oplossing naar de blaas stromen. Ook nu geen overmatige kracht toepassen en niet schudden. Stap 11 Sluit de open slang af met de groene klem. Stap 12 Open de groene klem na 5 minuten en houd de zak onder het niveau van de blaas en laat de oplossing weglopen. Sluit de slang af met de groene klem. Verzeker u ervan dat beide klemmen nu gesloten zijn. Stap 13 Verwijder de connector van de katheter door deze voorzichtig los te draaien. Sluit de katheter nu aan op een urine opvangzak. Na behandeling afvoeren. Uitsluitend bestemd voor eenmalig gebruik brochure Uro Tainer.indd :45

16 Gebruiksaanwijzing Uro-Tainer NaCl 0,9% Stap 1 Verwarm de Uro-Tainer indien gewenst in handwarm water. Was intussen uw handen grondig. Stap 2 Scheur de plastic omverpakking open en haal de Uro-Tainer uit de verpakking. Stap 3 Sluit met behulp van de schuifklem de canule van de Uro-Tainer af. Stap 4 Verwijder de veiligheidsring en trek de beschermkap van de kathetertip van de Uro-Tainer, zonder de kathetertip aan te raken brochure Uro Tainer.indd :45

17 Stap 5 Open de canule door de schuifklem terug te schuiven. Laat een aantal druppels van de Uro-Tainer vloeistof in de katheter druppelen zodat alle lucht uit de canule is. Stap 6 Sluit de kathetertip van de Uro-Tainer aan op de katheter. Stap 7 Laat door middel van zwaartekracht de vloeistof inlopen. Stap 8 Laat de vloeistof teruglopen door de Uro-Tainer omlaag te houden. Wanneer deze vol is, sluit de klem en koppel de Uro-Tainer los van de katheter brochure Uro Tainer.indd :45

18 Literatuurlijst (1) Getliffe K.A.(1996) Bladder installations and bladder wash-outs in the management of catheterised patients. Journal of Advanced Nursing 23: (2) Getliffe K.A. (1994) The characteristics and management of patients with recurrent blockage of long term urinary catheters. Journal of Advanced Nursing 20: (3) Winn C.(1996) Catheterisation. Extending the scope of practice. Nursing Standard 10(52): (4) Kumon H., Hasimoto H., Nishimura M., Monden K., Ono N. Catheterassociated urinary tract infections: impact of catheter materials on their management. Int J Antimicrobial Agents 2001; 17: (5) Rew M., Woodward S. (2001) Troubleshooting common problems associated with longterm catheters. British Journal of Nursing 10 (12): (6) Norberg B., Norberg A., Parkhede U. (1983) The spontaneous variation in catheter life in long stay geriatricpatients with indwelling catheters. Gerontology 29: (7) Getliffe K.A.Dolman M. Promoting Continence, A Clinical and Research Resource. Bailliere Tindall, London 1997 (8) Getliffe K.A., Hughes S.C, Le Claire M. (2000) The dissolution of urinary catheter encrustation. British Journal of Urology International 85: brochure Uro Tainer.indd :45

19 355 brochure Uro Tainer.indd :45 19

20 Uro-Tainer assortimentsoverzicht Artikelnummer Z-Index Omschrijving Maat Besteleenheid Uro-Tainer Twin Suby G B. Braun Twin Suby G 2 x 30 ml 2 x 30 ml 10 Uro-Tainer Twin Solutio R B. Braun Twin Solutio R 2 x 30 ml 2 x 30 ml 10 Uro-Tainer NaCl 0,9% B. Braun FB NaCl 0,9% 50 ml 10 FB NaCl 0,9% 100 ml 10 B. Braun Medical B.V. Postbus AR OSS Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info_opm.nl@bbraun.com Versie januari brochure Uro Tainer.indd :45