Valkuil. Kernkwaliteit. Uitdaging. Allergie

Transcriptie

1 KERNKWALITEITEN Kernkwaliteit Kernkwaliteiten zijn eigenschappen die tot het wezen (de kern) van een persoon behoren. De kernkwaliteit kleurt de mens. Een kernkwaliteit is te herkennen aan iemands bijzondere kwaliteit waarover hijzelf zegt: 'Dat kan toch iedereen. Het onderscheid tussen kwaliteiten en vaardigheden is dat kwaliteiten van binnenuit komen en vaardigheden van buitenaf aangeleerd zijn. Vaardigheden zijn dus aan te leren, kwaliteiten kun je ontwikkelen. Hoe duidelijker het beeld dat we van onze kernkwaliteiten hebben, des te bewuster kunnen we die laten doorstralen in het werk. Kernkwaliteit en valkuil De schaduwkant van de kernkwaliteit wordt ook wel vervorming genoemd. Die vervorming is wat een kernkwaliteit wordt als het te ver doorschiet. Zo kan een kernkwaliteit: 'behulpzaamheid' doorschieten in 'bemoeizucht'. Dan wordt de kracht van iemand zijn zwakte of te wel 'te veel van het goede'. De valkuil is datgene wat de betreffende persoon regelmatig als 'label' opgeplakt krijgt, waarvan iemand van anderen te horen krijgt in de zin van 'wees niet zo...' Als je achter de vervormingen de kernkwaliteiten leert zien, wordt het mogelijk 'door vervelend gedrag heen te kijken'. Het is belangrijk mensen met hun vervormingen te confronteren vanuit een positieve houding tegenover de persoon als geheel. De confrontatie is alleen zinvol als die zich richt op het gedrag. Iemand is als persoon nooit drammerig, gemakzuchtig of klef. Door de persoon en gedrag los van elkaar te zien, laat de kernkwaliteit achter iemands negatieve gedrag zich makkelijker vinden. Als bij degene die confronteert niet de wens aanwezig is de kernkwaliteiten van de ander te leren kennen of te bevestigen, dan zal de confrontatie doorgaans weinig effectief zijn en averechts werken, omdat de confrontatie dan tegen de relatie gericht is en niet voor de relatie is. Kernkwaliteit en uitdaging De uitdaging is de positief tegenovergestelde kwaliteit van de valkuil. De kernkwaliteit en de uitdaging zijn elkaars aanvullende kwaliteiten. Waar het om gaat is de balans te vinden tussen kernkwaliteit en uitdaging (bijv. tussen daadkracht en geduld). Balans aanbrengen betekent in termen van 'en - en ' niet 'of - of'. De kunst is om zowel daadkrachtig als geduldig te zijn. Kernkwaliteit en allergie Uit iemands kernkwaliteit is vaak af te leiden waar de potentiële conflicten met zijn omgeving te verwachten zijn. Die hebben dan vaak te maken met zijn uitdaging. De doorsnee mens blijkt allergisch te zijn voor een teveel van zijn uitdaging, vooral als hij die in een ander verpersoonlijkt ziet. Hoe meer men in een ander met zijn eigen allergie geconfronteerd wordt, des te groter is de kans dat men in zijn valkuil terechtkomt. De persoon met de 'daadkracht' loopt dan het risico nog harder te gaan drammen, terwijl hij de ander verwijt passief te zijn. Zo kan een vicieuze cirkel ontstaan, waar zonder hulp van een derde moeilijk meer uit te komen is. Beide personen lopen het risico op elkaar in te haken en in een uitzichtloos conflict terecht te komen. Met andere woorden, als men zijn allergie in een ander tegenkomt, ligt de valkuil op de loer. Dus wat iemand het meest kwetsbaar maakt is niet zijn valkuil, maar zijn allergie, want het is vooral de allergie die iemand in zijn valkuil drijft. Minachting is kenmerkend voor situaties waarin men geconfronteerd wordt met zijn allergie.

2 Minachting hebben voor iemand maakt je zelf dan ook kwetsbaar, omdat je voor je het weet in je valkuil schiet en niet meer effectief bent. Waar men allergisch voor is bij een ander, is waarschijnlijk te veel van iets goeds dat men zelf juist het meeste nodig heeft. Dus iemand kan het meest over zichzelf leren van diegenen waar hij het moeilijkst mee om kan gaan. Wanneer 'soortgenoten', individuen met dezelfde kernkwaliteit, elkaar tegenkomen gebeurt er iets anders. Wat de soortgenoten betreft, het is voorstelbaar dat twee vastberaden types het niet zonder meer gemakkelijk hebben met elkaar. Het risico is aanwezig dat het uitdraait op een strijd tussen twee stijfkoppen waarbij de aanhouder wint. Hoe moeilijk het vaak ook is met een soortgenoot om te gaan, de betrokkenen hebben doorgaans wel respect voor elkaar. Werken met kernkwaliteiten Voor alle gebieden waarop je kwaliteiten toe kunt passen is het van belang zelfkennis te hebben. Als hulpmiddel hiervoor kun je jezelf de volgende vragen stellen en zo een kernkwadrant maken. 1. kernkwaliteit: Welke eigenschap behoort bij het wezen van jouw persoon Of: ga naar een belangrijke gebeurtenis in je leven (scheiding, sterfgeval) en bedenk welke kwaliteiten je toen hebt ingezet. Dat is je latente kwaliteit. 2. valkuil: Welk verwijt krijg je nogal eens te horen in de zin van: 'wees niet zo...'. Bedenk een negatieve eigenschap van jezelf en formuleer de positieve kant ervan. Het gaat erom dat je herkent welke kwaliteit je hebt omgevormd tot iets negatiefs. Klaag je bijv. veel dan houdt dat eigenlijk in dat je kritisch bent. Overbezorgd zijn betekent in positieve zin aandacht hebben voor een ander. 3. uitdaging: Wat bewonder je in anderen? Dat is vaak latent in jou aanwezig. 4. allergie: voor welk gedrag ben je allergisch? Kernkwaliteit: Wat ik bij anderen vanzelfsprekend verwacht Wat anderen in mij waarderen Wat ik in mezelf gewoon vind Valkuil: Wat ik bij anderen bereid ben door de vingers te zien Wat anderen mij verwijten Wat ik in mijzelf geneigd ben te rechtvaardigen Kernkwaliteit teveel van het goede Valkuil negatief t/o gestelde positief t/o gestelde Allergie teveel van het goede Uitdaging Allergie: Wat ik in anderen minacht Wat anderen mij aanraden te relativeren Wat ik in mezelf zou verafschuwen Uitdaging: Wat ik in anderen bewonder Wat anderen mij toewensen Wat ik in mezelf mis

3 Overzicht van kwaliteiten 1.ambitieus 2.avontuurlijk 3.behulpzaam 4.belangstellend 5.bemiddelaar 6.bescheiden 7.betrouwbaar 8.consequent 9.creatief 10.doelgericht 11.doorzetter 12.duidelijk 13.eenvoudig 14.eerlijk 15.enthousiast 16.evenwichtig 17.flexibel 18.geduldig 19.gedisciplineerd 20.gemoedelijk 21.genieter 22.gevoelig 23.gul 24.handig 25.humoristisch 26.idealistisch 27.initiatiefrijk 28.inspirerend 29.intelligent 30.ijverig 31.relativerend 32.krachtig 33.levendig 34.liefdevol 35.makkelijke prater 36.meelevend 37.mild 28.moedig 39.nieuwsgierig 40.nuchter 41.ordelijk 42.organisator 43.open 44.oplettend 45.praktisch 46.respectvol 47.rustig 48.serieus 49.smaakvol 50.speels 51.spontaan 52.tactvol 53.tevreden 54.toegewijd 55.vasthoudend 56.veelzijdig 57.verantwoordelijk 58.verdraagzaam 59.vredelievend 60.vriendelijk 61.vrolijk 62.weerbaar 63.weet te overtuigen 64.weet te onderscheiden 65.wijs 66.zelfstandig 67.zelfverzekerd 68.ziet verbanden 69.zorgzaam 70.zorgvuldig.

4 Overzicht van vervormingen 1.aarzelend 2.agressief 3.angstig 4.arrogant 5.bazig 6.bemoeizuchtig 7.bevooroordeeld 8.bot 9.brutaal 10.cynisch 11. doet gemaakt 12.doet minachtend 13.doet negatief 14.egoïstisch 15.fanatiek 16.gemeen 17.geremd 18.gesloten 19.hard 20.haatdragend 21.hebberig 22.humeurig 23.jaloers 24.klagerig 25.klef 26.kleurloos 27.koppig 28.kortzichtig 29.krenterig 30.kritisch 31.lichtgeraakt 32.ligt dwars 33.loslippig 34.lui 35.naïef 36.onhandig 37.ongedisciplineerd 38.ongeduldig 39.onredelijk 40.onrustig 41.opschepperig 42.onverdraagzaam 43.onverschillig 44.ontevreden 45.onzelfstandig 46.onvoorzichtig 47.opdringerig 48.oppervlakkig 49.overgevoelig 50.overmoedig 51.overbezorgd 52.pietluttig 53.schijnheilig 54.slijmerig 55.slordig 56.somber 57.star 58.stijf 59.streng 60.stug 61.traag 62.vaag 63.verkwistend 64.verlegen 65.verward 66.waait met alle winden mee 67.wantrouwig 68.weet te misleiden 69.wispelturig 70.zweverig.

5 Een praktisch voorbeeld, geschreven door Mieke Rimelzwaan. GOEDE EN SLECHTE EIGENSCHAPPEN GAAN HAND IN HAND Wie heel netjes is kan er vaak niet tegen als een ander dat niet ook is. Dat de buurman de heg niet knipt wil nog niet zeggen dat hij asociaal is. Iedereen ergert zich wel eens. Dat kun je als lastig ervaren. Maar je kunt er juist ook wat aan hebben. Door te bedenken wat het is dat je zo stoort aan iets of iemand, kun je inzicht krijgen in jezelf en de beweegredenen van anderen beter begrijpen, Aan de hand van het kern-kwadranten-model is dat heel eenvoudig. Wie kent het niet je staat bij de bakker in de rij en zodra je aan de beurt bent, schiet een ander naar voren en bestelt een gesneden wit en nog vijftien andere broodjes. Daar sta je dan met je goede gedrag. Elke dag zijn er wel weer van die dingen waar je je over kunt opwinden: agressief toeterende automobilisten, de kinderen die hun kamer weer eens niet opruimen, je man die niet ziet wat er in huis moet gebeuren of een schoonzus die haar mond nooit kan houden. Het kan een dagtaak worden je hieraan te ergeren, zeker als je een lage 'prikkelbaarheids-drempel' hebt. Maar het schijnt dat het ergeren aan alle onhebbelijkheden van anderen vooral ook iets over jezelf zegt. Moet je dan maar overal begrip voor tonen en je voorhouden dat het aan jezelf ligt? "Van ergerlijk gedrag van anderen kun je juist heel veel opsteken en bovendien kun je er veranderingen mee in gang zetten." "Omdat mensen verschillend zijn, zijn er nu eenmaal irritaties. Hoe groter de verschillen, hoe groter de irritaties, maar des te meer leer momenten er ook zijn. Als je het zo bekijkt, zijn irritaties alleen maar gezond." "Je kunt ook gewoon altijd blijven kijken welke eigenschap er achter dat zogenaamd irritante gedrag zit. Je kunt het bijvoorbeeld vervelend vinden dat de buurman zijn heg zo lang laat groeien, waardoor de takken telkens tegen je auto zwiepen zodra je er langs rijdt. Maar bekijk het eens vanuit het perspectief van de buurman. Weet hij überhaupt dat je last hebt van die takken? Dat hij er geen aandacht voor heeft, wil nog niet zeggen dat hij asociaal is. Hij staat er gewoon niet bij stil en doet er dus ook niets aan. Misschien blijkt die ergernis waar je last van hebt dan wel helemaal niet te slaan op het aantal keren dat de buurman al dan niet de snoeischaar hanteert, maar op je eigen drang naar perfectie. Tja, en misschien deel je die drang naar perfectie inderdaad niet met de buurman. Zijn slordigheid blijkt iets te zijn waar jij allergisch voor bent. Wie heel netjes is, kan er vaak niet tegen als een ander dat niet is." Dat is goed om te weten. Maar daarmee liggen die takken nog niet keurig fijngeknipt in de groen-bak. " Maar een eerste stap om minder last te hebben van ergernissen, is beseffen wat er aan de hand is. Want het eerste wat mensen doorgaans doen als iets hen niet aanstaat, is bedenken wat een ander allemaal verkeerd doet en hem of haar dat verwijten. Je projecteert dan eigenlijk je eigen irritatie op die ander. Zo ziet iemand die ordelijk is veel rommel. Dat gaat vanzelf. Net zoals een sociaalvoelend type juist veel hardheid en ellende om zich heen ziet" Reageer je goed? Het is goed om iets met die irritaties te doen. Vrouwen houden juist vaak hun mond op momenten dat ze zich ergeren. Maar daar kom je niet veel verder mee. Het voorval van iemand die bij de bakker voordringt, is onschuldig maar treffend. Je reactie hierop zegt veel over je houding en de manier waarop je over jezelf en over anderen denkt Een belangrijke vraag is of je daar in die winkel wel reageerde zoals je had willen reageren. Ben je een flapuit en had je meteen spijt van de bitse opmerking die je maakte? Of hield je zoals altijd je mond, terwijl je stond te koken van woede en eigenlijk een rake opmerking had willen plaatsen? Op zo'n moment is het ergerlijke misschien

6 niet eens zozeer dat die persoon zich vervelend gedraagt, maar dat jij wordt geconfronteerd met een kant van jezelf waar je eigenlijk niet zo blij mee bent Bekijk het positief: je kunt namelijk wel iets doen aan die minder prettige kant van jezelf. Een handig hulpmiddel daarbij is het kern-kwadranten-model. Door een goede eigenschap van jezelf in te vullen in dit model, kom je er vanzelf achter wat je zwakke plek is. Want goede en slechte eigenschappen gaan altijd samen. Zo kan je kwaliteit zijn dat je behulpzaam bent. Maar zodra je daarin doorschiet, ga je je wellicht te veel met andermans zaken bemoeien. Je valkuil is dan dus dat je bemoeizuchtig wordt. Zodra je erachter bent wat je kwaliteiten en wat je valkuilen zijn, kun je een uitdaging voor jezelf formuleren: je kunt op zoek gaan het positief - tegenover - gestelde van je valkuil. Dus de behulpzame vrouw die haar neus in alle zaken van een vriendin steekt, kan eens proberen wat afstand te nemen en wat meer aan de vriendin in kwestie over te laten. Het grappige is dat als ze daar weer in doorschiet, ze direct haar allergie te pakken heeft, iets waar ze zich aan ergert. Namelijk onverschilligheid. En die onverschilligheid, dat is waarschijnlijk nou net waar ze zich bij anderen zo vreselijk aan ergert.

7 Huiswerkopdracht bij artikel Kernkwaliteiten Bedenk twee kwaliteiten van jezelf Opdracht Maak van ieder een kernkwadrant die je op papier uitwerkt voor jezelf Je kunt beginnen waar je wilt: Als hulpmiddel bij het invullen kun je jezelf de volgende vragen stellen. - kernkwaliteit: welke eigenschap behoort bij het wezen van jouw persoon (ga naar een belangrijke gebeurtenis in je leven en bedenk welke kwaliteiten je toen hebt ingezet. Dat is je latente kwaliteit. - valkuil: welk verwijt krijg je nogal eens te horen in de zin van: 'wees niet zo...' Bedenk een negatieve eigenschap van jezelf en formuleer de positieve kant ervan. Het gaat erom dat je herkent welke kwaliteit je hebt omgevormd tot iets negatiefs. Klaag je bv. veel dan houdt dat eigenlijk in dat je kritisch bent. Overbezorgd zijn betekent in positieve zin aandacht hebben voor een ander. - uitdaging: wat bewonder je in anderen? (Dat is vaak latent in jou aanwezig). - allergie: voor welk gedrag ben je allergisch? Kernkwaliteiten en hun doel voor alle gebieden waarop je kwaliteiten toe kunt passen is het behulpzaam en voor jezelf van belang enige zelfkennis te hebben of te ontwikkelen. Bron : Het Kernkwaliteiten model is ontwikkeld door Drs. D. Offman in zijn boek Bezieling en Kwaliteit in organisaties