Stichting Pensioenfonds AVEBE 2008

Transcriptie

1 2008 Dit rapport heeft 52 pagina s

2 Inhoudsopgave Profiel van het Pensioenfonds 2 Organisatie 3 Kengetallen 5 Bestuursverslag 7 Goed Pensioenfondsbestuur 7 Pensioenbeleid 9 Beleggingsbeleid 13 Financieel beleid 15 Actuariële zaken 16 Oordeel van het verantwoordingsorgaan 19 Reactie van het bestuur 20 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Bestemming saldo baten en lasten 23 Kasstroomoverzicht over Toelichting behorende tot de jaarrekening Actuariële verklaring 47 Accountantsverklaring 49 Overzicht verzekerden 51 Demografie 52 1

3 Profiel van het Pensioenfonds Stichting Pensioenfonds AVEBE (vanaf hier het Pensioenfonds ) is opgericht op 25 maart 1993 en statutair gevestigd in Foxhol. Het Pensioenfonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het Pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij koepelorganisatie OPF. Het Pensioenfonds heeft als doelstelling het verlenen of doen verlenen van pensioenen en uitkeringen aan zijn deelnemers, gewezen deelnemers (ex-werknemers van AVEBE en de van de door de directie van AVEBE aangewezen verbonden ondernemingen) en aan hun nabestaanden. Het Pensioenfonds voert deze taken uit in opdracht van de volgende ondernemingen: Onderneming AVEBE U.A. Vestigingsplaats Foxhol Dit jaarverslag betreft een normaal boekjaar dat loopt van 1 januari 2008 tot en met 31 december

4 Organisatie Bestuur Het Pensioenfonds staat onder leiding van een bestuur, dat is samengesteld uit (vaste) vertegenwoordigers van de werkgever en (periodiek aftredende) vertegenwoordigers van de werknemers en pensioengerechtigden. Op 31 december 2008 was het bestuur als volgt samengesteld: Functie Naam Namens Benoemd Aftredend Voorzitter De heer T.J.H. (Hans) Miedema Werkgever 27 augustus 2003 n.v.t. Secretaris De heer J. (Joris) Vos Pensioengerechtigden 1 juli juli 2009 Vice-voorzitter De heer J.B. (Bert) Bos Werknemer 1 juli juli 2008 Lid De heer F. (Fred) Oostland Werkgever 1 december 2005 n.v.t. Lid De heer W.B. (Wolter) Bouwmeester Werkgever 1 mei 2006 n.v.t. Lid De heer M. (Mark) Mijnen Werknemer 1 augustus juli 2010 Het Pensioenfonds heeft geen werknemers in dienst en de bestuursleden worden niet betaald voor deze functie. Het bestuurslid namens de pensioengerechtigden ontvangt wel een onkostenvergoeding. Het bestuur vergadert minimaal twee keer per jaar en verder zo vaak als de voorzitter of twee andere leden van het bestuur dit wenselijk achten. Tijdens het verslagjaar is het bestuur 3 keer bij elkaar gekomen, te weten op 24 april, 3 juni en 10 december In 2008 is mevrouw A.M.C. Kuks opgevolgd door de heer Bouwmeester. Wij danken mevrouw Kuks voor haar inzet. De heer Bos trad volgens dit schema per 1 juli 2008 af; hij is inmiddels herbenoemd voor een periode van 3 jaar. Ook de heer Vos is herbenoemd, en wel per 1 juli Dagelijks bestuur De heren Miedema en Oostland vormen samen het dagelijks bestuur. Zij worden hierbij ondersteund door een extern adviseur. Het dagelijks bestuur heeft uitsluitend bevoegdheden die zijn vastgelegd in de statuten en reglementen van het Pensioenfonds, overeenkomstig de vastlegging in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN). Bestuurscommissies Er bestaan 2 bestuurscommisies.: Administratieve Organisatie en Interne Controle/Beleggingen en Secretariaat (AOBS) en Organisatie, Communicatie en Pensioenbeleid (OCP). Deskundigheid Elk pensioenfondsbestuur moet deskundig zijn op alle 7 door DNB geformuleerde deskundigheidsgebieden. Eind 2007 maakten de pensioenkoepels de deskundigheidseisen meer concreet door een onderverdeling in kennisniveau 1 en 2. Alle bestuursleden voldoen inmiddels aan deskundigheidsniveau 1. Verantwoordingsorgaan In 2008 benoemde het Pensioenfonds de drie leden van het verantwoordingsorgaan. De samenstelling van het verantwoordingsorgaan is als volgt: 3

5 Naam De heer H. Berends (voorzitter) De heer R. Apeldoorn (secretaris) De heer E. Boot Namens Werkgever Werknemer Pensioengerechtigden De belangrijkste taak van het verantwoordingsorgaan is een oordeel geven over het handelen van het bestuur, het uitgevoerde beleid en toekomstige beleidskeuzes. Daarnaast heeft het verantwoordingsorgaan op een aantal gebieden adviesrecht. Intern toezicht Voor het intern toezicht is gekozen voor een one-tier board. Belangrijkste overwegingen om het intern toezicht op deze manier in te vullen waren: efficiency, effectiviteit en doelmatigheid. Compliance officer Het Pensioenfonds heeft de heer J. Russchen aangesteld als compliance officer. Deze compliance officer is belast met het toezicht op de naleving van de op grond van de gedragscode geldende bepalingen. De compliance officer adviseert verbonden personen over de uitleg en toepassing van bepalingen zoals die zijn opgenomen in de gedragscode. Externe dienstverleners Het voeren van de deelnemers-, financiële- en uitkeringsadministratie is uitbesteed aan Aon Consulting te Zwolle 1. De Helpdesk van Aon is het eerste aanspreekpunt voor onze (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. Aon verzorgt voor meerdere pensioenfondsen de administratie, waarbij gebruik wordt gemaakt van het gecertificeerd kwaliteitssysteem SAS 70- type II. Eenmaal per jaar worden de beschreven systemen door een onafhankelijke accountant beoordeeld op het voldoen aan de gestelde normen. AEGON Investment Management B.V. (AEGON Investment), F&C Netherlands B.V. (F&C) en Kempen Capital Management N.V. (Kempen) beheren het vermogen van het Pensioenfonds. Towers Perrin adviseert sinds juli 2008 het bestuur van het Pensioenfonds; tot juli 2008 was deze adviesfunctie in handen van Aon Consulting. De certificerend actuaris en de certificerend accountant van het Pensioenfonds zijn allebei verbonden aan Ernst & Young. De verplichtingen van het Pensioenfonds zijn vrijwel geheel herverzekerd bij AEGON. De overeenkomst met AEGON loopt sinds 1 januari 2007, en eindigt op 31 december Per 1 september 2009 door A&O Pensioen Services. 4

6 Kengetallen 2 (bedragen in duizenden euro s) Deelnemersaantallen Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Totaal Reglementvariabelen Indexatie actieven in % 0 2, ,77 Indexatie inactieven onvoorwaardelijk in % 1,50 1,30 1,45 0,82 1,77 Indexatie inactieven voorwaardelijk in % 0 1, ,77 Premiebaten en pensioenuitkeringen Feitelijke premie Kostendekkende premie Pensioenuitvoeringskosten Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen Invaliditeitspensioen Nabestaandenpensioen Wezenpensioen Afkopen Overige Totaal Beleggingsportefeuille 3 Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen Kengetallen worden opgenomen conform de oorspronkelijk definitieve jaarrekening. 3 M.i.v worden de beleggingen voor risico herverzekeraar conform RJ 610 niet meer op de balans gepresenteerd. 4 M.i.v betreft dit beleggingen risico deelnemers voor module I en module III; vergelijkende cijfers zijn alleen module III. 5

7 Vermogensituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen Pensioenverplichtingen Aanwezig Eigen Vermogen (EV) 15,1% 20,6% 24,5% 26,8% 17,1% Minimaal Vereist Eigen MVEV 103,5% 103,5% Vereist Eigen Vermogen, (VEV) 103,5% 103,5% 5 M.i.v wordt het vermogen exclusief het buffervermogen (20% van de verplichtingen) van de herverzekeraar opgenomen. 6 M.i.v wordt de pensioenverplichting opgenomen tegen RTS voorheen tegen APP. 6

8 Bestuursverslag (bedragen in duizenden euro s) Financiële crisis raakt ook ons Het jaar en dan met name de tweede helft - werd volledig gedomineerd door de wereldwijde financiële (krediet)crisis. Aandelen werden in korte tijd veel minder waard, banken moesten steun vragen bij de overheid en de werkloosheid nam toe. Hierdoor daalde het vertrouwen bij consumenten; grote aankopen werden uitgesteld. Pensioenfondsen kregen te maken met sterk negatieve beleggingsresultaten en een dalende rente. Het Pensioenfonds had hier natuurlijk ook last van. Voor het Pensioenfonds betekende dit onder meer dat onze totale beleggingsportefeuille in 2008 een rendement van -/- 6,1% behaalde, vooral door de enorme koersdaling van de aandelen. Tegelijkertijd daalde de rente 7 van 4,8% begin 2008 naar ongeveer 3,5% op 31 december. Dit is heel bijzonder: dalende aandelenkoersen gaan meestal juist samen met een stíjgende rente. Beide ontwikkelingen - het negatieve beleggingsresultaat én de lagere rente - zorgden voor een sterk dalende dekkingsgraad, de verhouding tussen ons vermogen en onze verplichtingen. Onze dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, was begin 2008 nog 138%, 12 maanden later was de dekkingsgraad gedaald tot 103%. Dit is de dekkingsgraad zonder rekening te houden met de garantie van AEGON. Als we kijken naar de dekkingsgraad inclusief garantie dan was deze begin 2008 nog 120%, 12 maanden later was deze gedaald tot 115%. Dankzij de kwartaalrapportages hield het bestuur van het Pensioenfonds goed zicht op deze ontwikkeling. Goed Pensioenfondsbestuur Integere bedrijfsvoering Elk Nederlands pensioenfonds moet maatregelen treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet (per 1 januari 2007) zijn de principes voor Pensioenfund Governance (PFG, Goed Pensioenfondsbestuur) - zoals bepaald door de Stichting van de Arbeid (STAR) - wettelijk vastgelegd. Deze 32 principes behandelen de volgende onderdelen: zorgvuldig bestuur, transparantie, openheid en communicatie, deskundigheid en verantwoording en intern toezicht. Het beleid van het Pensioenfonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in: Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing; Analyse en beheersing van integriteitrisico s; Voorkomen van belangenverstrengeling; Duurzame beheersing van (financiële) risico s; Iedere 3 jaar een continuïteitsanalyse. Intern toezicht en verantwoordingsorgaan Het bestuur van het Pensioenfonds besteedt - conform de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed pensioenfondsbestuur - veel aandacht aan de opzet en inrichting van de 7 De rente die hier bedoeld wordt, wordt afgeleid uit de Rentetermijnstructuur zoals deze door DNB wordt gepubliceerd. 7

9 organisatie, inclusief de interne beheersing. Reglementair is vastgelegd hoe het bestuur omgaat met zijn rol en invulling geeft aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. In 2008 heeft het Pensioenfonds de drie leden van het verantwoordingsorgaan benoemd. Zij zullen in 2009 voor het eerst een oordeel uitbrengen over het handelen van het bestuur (over het boekjaar 2008), conform hun wettelijke taak. Voor het intern toezicht is, zoals geschreven, gekozen voor een one tier board. Belangrijkste overwegingen om het intern toezicht op deze manier in te vullen waren: efficiency, effectiviteit en doelmatigheid. Gedragscode Het Pensioenfonds heeft een gedragscode ingesteld voor alle bij het Pensioenfonds betrokken personen. Deze gedragscode geeft regels en richtlijnen ter voorkoming van verstrengeling van belangen van het Pensioenfonds en de privé-belangen van betrokken personen, maar is ook bedoeld om gebruik of verspreiding van vertrouwelijke marktinformatie te voorkomen. Het uitgangspunt van de gedragscode is het bevorderen van transparantie en ervoor te zorgen dat alle aan het Pensioenfonds verbonden personen - ook voor bescherming van hun eigen belangen - duidelijk weten wat wel en wat niet geoorloofd is. De gedragscode is tevens bedoeld ter bescherming van de aan het Pensioenfonds verbonden personen in hun externe contacten met bijvoorbeeld zakelijke relaties. Communicatie UPO In 2008 is het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) ingevoerd. Het belangrijkste doel van het UPO is deelnemers op een toegankelijke manier meer inzicht in hun opgebouwde pensioen te geven. Als gevolg van de overgang van AEGON naar Aon Consulting 8 als administrateur van het Pensioenfonds, liep het verzenden van de UPO s veel vertraging op. Hierdoor konden wij niet al in 2008 de eerste UPO s naar onze actieve deelnemers en pensioengerechtigden sturen. In juni 2009 ontving iedereen informatie over zijn/haar pensioensituatie per 1 januari Nog vóór het einde van 2009 verwachten wij de UPO s per 1 januari 2009 te versturen. Toeslagenmatrix Pensioenfondsen moeten voorgeschreven teksten gebruiken bij het informeren van deelnemers over voorwaardelijke toeslagen (indexatie). Hierbij zijn pensioenfondsen verplicht de tekst van de voorwaardelijkheidsverklaring in zijn geheel over te nemen. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft deze teksten in 2008 tweemaal gewijzigd. Zo is onder andere toegevoegd dat deelnemers aan de verhoging van hun pensioen geen rechten op toekomstige verhogingen kunnen ontlenen. Hierdoor sluit de toeslagenmatrix nu beter aan op het toeslagenlabel (zie hierna). De gewijzigde toeslagenmatrix is per 1 januari 2009 verplicht. Toeslagenlabel Vanaf 2009 moet het Pensioenfonds - net als alle Nederlandse pensioenfondsen - bij de communicatie over toeslagen het zogenaamde toeslagenlabel gebruiken. Dit is vastgelegd in de Pensioenwet. Het toeslagenlabel is een beeldmerk dat laat zien hoe waardevast het pensioen van 8 Per 1 september 2009 A&O Pensioen Services. 8

10 een (gewezen) deelnemer of pensioengerechtigde is; nu en in de toekomst. Het toeslagenlabel zegt dus niets over de kwaliteit van de pensioenregeling als geheel. Vanwege de slechte financiële situatie bij veel pensioenfondsen, besloot de AFM voorlopig niet te controleren op het (juiste) gebruik van het label. Vervolgens stelde het overgrote deel van de Nederlandse pensioenfondsen de invoering van het label uit. Het Pensioenfonds koos eveneens voor deze oplossing. Toezicht door de AFM De AFM is verantwoordelijk voor het toezicht op de communicatie van pensioenfondsen richting (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. In 2008 ontvingen alle pensioenfondsen een brochure van de AFM ('Toezicht op pensioenuitvoerders door de AFM'), waarin de toezichthouder aangeeft wat van pensioenfondsen wordt verwacht op het gebied van informatieverstrekking. De AFM geeft in de brochure aan dat de informatie tijdig, duidelijk en begrijpelijk moet zijn. Het Pensioenfonds past dit reeds zo veel mogelijk toe. Daarnaast ontving het Pensioenfonds een uitgebreide vragenlijst ( self assessment ) van de AFM. Via deze vragenlijst krijgt de AFM een beeld van de stand van zaken bij een pensioenfonds, met name op het gebied van communicatie. Na een toelichting van het bestuur ging de AFM akkoord met het beleid van het Pensioenfonds. Communicatieplan In 2009 start het Pensioenfonds met het opzetten en uitwerken van een uitgebreid (meerjaars) communicatieplan. Pensioenbeleid De basis pensioenregeling is een zogenaamde CDC-regeling ( collectieve defined contribution ). Dat wil zegen dat de werkgever een vaste bijdrage betaalt aan het Pensioenfonds plus de afgesproken aanvullende bijdrage. Bij zo n pensioenregeling ligt het financiële risico niet bij de werkgever. Dit risico ligt voor de opgebouwde rechten bij AEGON en voor de toekomstige opbouw bij de deelnemers. De pensioenuitkeringen zijn hierdoor gegarandeerd. Als de financiële positie van het Pensioenfonds en de bijdragen van de deelnemers en werkgever volgens wettelijke normen onvoldoende zijn, zal het bestuur ervoor zorgen dat de op te bouwen aanspraken evenredig worden verlaagd. Zodra de financiële positie verbetert, kunnen de verlagingen weer worden hersteld. Naast de CDC-regeling kent het Pensioenfonds enkele (kleine) beschikbare premieregelingen. Premiebeleid Tussen de Coöperatie AVEBE U.A. en de Stichting Pensioenfonds AVEBE is bepaald dat de werkgever het Pensioenfonds jaarlijks een premie ter beschikking stelt die gelijk is aan de som van de volgende onderdelen: Een totale bijdrage ter grootte van 22,48% van de som van de jaarsalarissen van alle deelnemers aan de in het pensioenreglement omschreven pensioenregeling rekening houdend met de geldende parttimefactoren; De door de werkgever te betalen bijdrage voor de Anw-hiaatverzekering voor bepaalde categorieën (gewezen) deelnemers; De kosten voor de uitvoering en administratie van de pensioenregeling, alsmede kosten en vergoeding van het bestuur; 9

11 De deelnemersbijdragen die geen onderdeel uitmaken van de hiervoor genoemde totale bijdrage van 22,48%. De werkgever heeft éénmalig een bedrag van 8 miljoen euro aan het Pensioenfonds beschikbaar gesteld voor de financiering van de overgangsregeling. Deze overgangsregeling was bedoeld voor deelnemers die óp of ná 1 januari 1950 waren geboren én aan de volgende 2 aanvullende voorwaarden voldeden: Op 1 juli 1996 deelnemer in de toenmalige flexibel pensioenregeling; Ultimo 2005 deelnemer in één van de tot dat moment geldende pensioenregelingen. De totale bijdrage van 22,48% blijft van toepassing, ook nadat de aanvullende overgangsbepalingen voor de betreffende groepen deelnemers niet meer van toepassing zijn. Toeslagenbeleid Bij het verlenen van toeslagen (indexatie) maakt het Pensioenfonds onderscheid tussen verschillende groepen: Groep 1: Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vóór 1 april 1996; Groep 2: Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vanaf 1 april 1996 tot 9 december 1999; Groep 3: Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vanaf 9 december 1999; Groep 4: Opgebouwde pensioenen van de (actieve) deelnemers. Bij het bepalen van de hoogte van de toeslag, kijkt het Pensioenfonds naar de Consumentenprijsindex alle huishoudens (afgeleid, basisjaar 2006 = 100), zoals gepubliceerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Deze prijsindex wordt tot op één decimaal nauwkeurig berekend over een periode die loopt van de maand oktober tot de maand oktober van het volgende jaar. Ter verduidelijking: voor de toeslag per 1 januari 2009 kijkt het Pensioenfonds naar de prijsindex berekend over de periode van oktober 2007 tot oktober Naast de prijsindex kijkt het Pensioenfonds vooral naar de eigen financiële positie, zoals vastgelegd in de dekkingsgraad, waarbij geen rekening is gehouden met de garantie van AEGON. De dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, van het Pensioenfonds was op 31 december ,2%. Toeslagregeling per groep Groep 1 Pensioenen uit groep 1 vallen onder de onvoorwaardelijke toeslagregeling. De toeslag is gelijk aan de stijging van de door het CBS gepubliceerde afgeleide consumentenprijsindex voor alle huishoudens over de eerdergenoemde periode van oktober tot oktober voorafgaande aan de indexatiedatum (prijsindex). Om deze garantie tot waardevastheid zeker te stellen houdt het Pensioenfonds in eigen beheer een aparte voorziening aan. De toeslag voor deze groep is per 1 januari 2009 gelijk aan de ontwikkeling van de prijsindex in de referentieperiode: 2,5%. Per 1 januari 2008 heeft deze groep ook de ontwikkeling van de prijsindex als toeslag gehad, namelijk 1,5%. Groep 2 De toeslag voor pensioenen uit groep 2 is de hiervoor genoemde prijsindex gemaximeerd op de laagste van de algemene salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE én de 5-jaars gemiddelde overrente. Hiervoor houdt het Pensioenfonds in eigen beheer een aparte voorziening 10

12 aan. De toeslag voor deze groep is per 1 januari 2009 niet gelijk aan de ontwikkeling van de prijsindex in de referentie periode (2,5%), maar 0,0%. Dit omdat de 5-jaars gemiddelde overrente niet hoog genoeg was voor het toekennen van een toeslag. Per 1 januari 2008 was de toeslag voor deze groep ook 0,0% aangezien toen de salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE 0,0% was. Groep 3 Het Pensioenfonds streeft ernaar de pensioenen uit groep 3 - de premievrije en ingegane pensioenen - te verhogen op basis van de prijsindex. Voorwaarde is wel dat de financiële positie naar het oordeel van het bestuur voldoende is. De toeslag bedraagt echter nooit meer dan de algemene loonontwikkeling volgens de CAO van AVEBE. De toekenning van de aanpassing is voorwaardelijk; er is geen recht op deze aanpassing, en het is ook voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre aanpassing zal plaatsvinden. Voor nog niet-toegekende toeslagen wordt niet gereserveerd en er wordt geen premie voor betaald. De toeslag voor deze groep is per 1 januari 2009 niet gelijk aan de ontwikkeling van de prijsindex in de referentieperiode (2,5%), maar 0,0%. Dit omdat de dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, van het Pensioenfonds op 31 december 2008 niet hoog genoeg was voor het toekennen van een toeslag. Hiervoor moet de dekkingsgraad namelijk minimaal 105% zijn (zie Toeslagenstaffels op pagina 12. Per 1 januari 2008 was de toeslag voor deze groep ook 0,0% aangezien toen de salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE 0,0% was. Groep 4 Het bestuur streeft ernaar de opgebouwde pensioenaanspraken uit groep 4 jaarlijks per 1 januari aan te passen. De toeslag wordt gegeven als het Pensioenfonds hier - naar het oordeel van het bestuur - voldoende geld voor heeft. De toeslag bedraagt nooit meer dan het percentage van de algemene salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE die van toepassing is over de hiervoor genoemde periode. De toeslagverlening is voorwaardelijk; er is geen recht op een toeslag en het is ook voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre toeslagen kunnen worden verleend. Voor nog niet-toegekende toeslagen wordt niet gereserveerd en er wordt geen premie voor betaald. De toeslag voor deze groep is per 1 januari 2009 niet gelijk aan de ontwikkeling van de CAO-loonstijging bij de werkgever AVEBE in de referentieperiode (2,5%), maar 0,0%. Dit omdat de dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, van het Pensioenfonds op 31 december 2008 niet hoog genoeg was voor het toekennen van een toeslag. Hiervoor moet de dekkingsgraad namelijk minimaal 105% zijn (zie Toeslagenstaffels op pagina 12. Per 1 januari 2008 was de toeslag voor deze groep ook 0,0% aangezien toen de salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE 0,0% was. Voorwaardelijkheid toeslagen De toeslagen op de pensioenen die ná 9 december 1999 zijn ingegaan of premievrij zijn geworden, zijn voorwaardelijk. Toeslagen worden verleend voor zover de middelen van het Pensioenfonds het toelaten. In de toeslagmatrix zoals gepubliceerd door SZW kan deze voorwaardelijke toeslag worden ondergebracht in toeslagcategorie D Voorwaardelijke indexatietoezegging gekoppeld aan een ex-ante bepaalde maatstaf. Voor de onvoorwaardelijke toeslagen van de groepen 1 en 2 worden aparte voorzieningen aangehouden. 11

13 Toeslagenstaffels Voor de genoemde voorwaardelijke toeslag worden de onderstaande toeslagenstaffels door het bestuur als leidraad genomen. Voor de deelnemers (groep 4) geldt: tot 105% dekkingsgraad geen indexatie tot 111% dekkingsgraad indexatie = 1/3 e prijsinflatie tot 117% dekkingsgraad indexatie = 2/3 e prijsinflatie tot 126% dekkingsgraad indexatie = prijsinflatie vanaf 126% dekkingsgraad indexatie = looninflatie Voor de overige gewezen deelnemers en pensioengerechtigden uit groep 3 geldt: tot 105% dekkingsgraad geen indexatie tot 111% dekkingsgraad indexatie = 1/3 e prijsinflatie tot 117% dekkingsgraad indexatie = 2/3 e prijsinflatie vanaf 117% dekkingsgraad indexatie = prijsinflatie Hierbij is de dekkingsgraad van het Pensioenfonds bepaald zonder rekening te houden met de garantie van AEGON. 12

14 Ontwikkelingen deelnemersbestand In bijgaand overzicht is de ontwikkeling van het deelnemersbestand in aantallen weergegeven. Aantal verzekerden Per 31 december 2008 Per 31 december 2007 Bedrag Aantal Bedrag VPV in verzekerden VPV in EUR 1000 EUR 1000 Actieven Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Uitlooprisico Toekomstige kosten Beleggingsbeleid Zoals eerder vermeld heeft het Pensioenfonds voor vrijwel alle verplichtingen een verzekeringscontract ( garantiecontract ) afgesloten met AEGON. De voorwaarden van dit contract geven het bestuur ruimte om - binnen de grenzen die AEGON stelt - een eigen beleggingsbeleid te ontwikkelen. Dit beleid wordt hierna beschreven. Strategische asset allocatie Uitgangspunt van het beleggingsbeleid blijft zoveel mogelijk rendement met zo weinig mogelijk risico s. Om dat te bereiken belegt het Pensioenfonds in principe 65% van het vermogen in vastrentende waarden en de overige 35% in zakelijke waarden (aandelen en indirect vastgoed). Begin 2008 startte het bestuur een onderzoek naar de mogelijkheden die andere beleggingscategorieën bij het realiseren van het uitgangspunt van het beleggingsbeleid kunnen bieden. Op basis van dit onderzoek besloot het bestuur de asset allocatie aan te passen. Dit gaat eind 2009 gebeuren. Ultimo 2008 bedroeg het belegd vermogen van het Pensioenfonds 385,8 miljoen euro, een daling van 6 miljoen euro ten opzichte van de stand eind Van dit belegde vermogen bestond 44,4 miljoen uit liquide middelen. Deze daling is toe te schrijven aan een negatief beleggingsresultaat; de kredietcrisis speelde hierbij natuurlijk een belangrijke rol. Daarnaast zorgde de crisis voor extreme schommelingen op de financiële markten. De performance van de totale beleggingsportefeuille kwam over geheel 2008 uit op -/- 6,1%; de benchmark presteerde nog minder (-/- 8,0%). Performance beleggingen 2008 Categorie Portefeuille Benchmark Zakelijke waarden -/- 42,0% -/- 40,5% Vastrentende waarden 18,8% 12,9% Vastgoed -/- 47,5% -/- 49,0% Liquide middelen 4,2% 4,0% Gehele portefeuille -/- 6,1% -/- 8,0% 13

15 Vastrentende waarden De performance op de portefeuille vastrentende waarden bleef met 18,8% voor bij de benchmark (12,9%). In absolute zin profiteerde de portefeuille van de dalende marktrentes. Ultimo 2008 bedroeg het totaal belegde vermogen van de vastrentende waarden portefeuille circa 252,6 miljoen euro. Deze portefeuille bestaat voor een groot deel uit staatobligaties en is voor een klein deel belegd in credits. Aandelen De performance op de aandelenportefeuille was met -/- 42,0% in absolute zin zeer slecht. Ondanks de moeilijke tijd bleef de performance van de aandelenportefeuille niet ver achter bij de benchmarkperformance van -/- 40,5%. In 2008 zorgden de turbulente omstandigheden op de financiële markten voor zeer negatieve rendementen op aandelenbeurzen wereldwijd. Vastgoed Het Pensioenfonds belegt een klein deel (ongeveer 5%) van de portefeuille in indirect vastgoed. In 2008 behaalde onze portefeuille vastgoed een rendement van -/- 47,5% tegenover een benchmark rendement van -/- 49,0%. Beheerders Onze beleggingsportefeuille is ondergebracht bij verschillende beheerders t.w. F&C, AEGON en Kempen. Beleggingsjaar 2008 Het jaar 2008 was het jaar waarin de wereld in een economische recessie belandde. Gedurende deze periode beperkte de kredietverlening zich tot een minimum en werden de gevolgen van de kredietcrisis steeds beter zichtbaar in de reële economie. Overheden moesten hun financiële systemen en economieën voorzien van steun door het toezeggen van stimuleringsmaatregelen. Wereldwijd daalden renteniveaus van centrale banken om het vertrouwen bij instituten en beleggers te herstellen. In de eurozone daalde de Duitse Ifo business sentiment index tot een recorddiepte in december. De Duitse economie raakte in een diepe recessie, die een verdere druk legt op de Europese Centrale Bank om de rente te verlagen. Vooral in de tweede helft van 2008 kreeg de gehele eurozone te maken met vraaguitval (het teruglopen van consumenten- en bedrijfsuitgaven), dalende huizenprijzen en het gebrek aan krediet. Hierbij viel op dat leidende indicatoren met grote snelheid vielen tot recorddieptepunten. In de Verenigde Staten kwam naarmate het jaar vorderde steeds meer slecht economisch nieuws. De aanhoudende malaise op de huizenmarkt drukte een zware stempel op de economische groei; ook de werkloosheid liep gedurende het jaar flink op. Maatregelen van de overheid om de economie te stimuleren gaan waarschijnlijk richting infrastructuur, belastingverlagingen en werkgelegenheid. De Japanse economie belandde in de loop van 2008 eveneens in een recessie. Ook hier konden recorddalingen van de vraag worden genoteerd, zowel op industrieel als consumentenvlak. De Chinese economie wist in 2008 niet de groei te handhaven die in 2007 was behaald. Daarmee is de Chinese economie ook aan het afkoelen en heeft te maken met een flinke terugval van de export en de binnenlandse vraag. 14

16 Financieel beleid Ontwikkeling eigen vermogen Het eigen vermogen van het Pensioenfonds, rekening houdend met de garantie van AEGON, ontwikkelde zich in 2008 als volgt: Ontwikkeling eigen vermogen (x EUR 1.000) Beginstand Toevoeging uit resultaat -/ / Eindstand Ontwikkeling financiële positie De dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, waarbij geen rekening is gehouden met de garantie van AEGON, heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld: * Dekkingsgraad (per 31 december) 103% 138% 125% 127% 117% * In 2007 is de dekkingsgraad voor het eerst vastgesteld op basis van FTK en dus niet vergelijkbaar met eerdere percentages. Vanaf 2007 bestaan er andere jaarverslaggevingregels voor de verwerking van activa en passiva binnen het garantiecontract, waardoor de dekkingsgraad in dit jaar voor het eerst afwijkt van de dekkingsgraad inclusief garantie. De ontwikkeling van de dekkingsgraad, inclusief garantie bij AEGON, staat beschreven bij de kengetallen. Herstelplan De pensioenverplichtingen zijn grotendeels herverzekerd bij AEGON. Daarom hoefde het Pensioenfonds geen herstelplan in te dienen bij DNB. 15

17 Actuariële zaken Actuariële analyse De actuariële analyse van het saldo van baten en lasten kan als volgt worden weergegeven: RESULTAATANALYSE BOEKJAAR 2008 INCLUSIEF GARANTIECONTRACT Omschrijving Baten (A) Lasten (B) Mutatie technische voorzieningen (C) Resultaat (A) - (B) - (C) Rendement en wijziging rentetermijnstructuur Financiering Toeslagverlening t.l.v. pensioenfonds Sterfte Kosten Overige verzekeringstechnische grondslagen 7-7 Waardeoverdrachten Uitkeringen en diversen Overige oorzaken technische voorzieningen Andere Baten/Lasten Resultaat boekjaar Uitkomsten van de solvabiliteitstoets Er is sprake van een toereikende solvabiliteit. Algemeen De VPV is berekend als contante waarde van de opgebouwde pensioenaanspraken voor de per 31 december 2008 actieve deelnemers en de contante waarde van de toegekende aanspraken van de gewezen en gepensioneerde deelnemers. De toename van de VPV bedraagt euro. Per 31 december 2008 bedraagt de VPV euro. Deze VPV wordt uitgesplitst in een VPV herverzekerd, een VPV eigen rekening en een VPV garantieregeling. 16

18 Ontwikkeling VPV eigen rekening In 2008 is de VPV eigen rekening toegenomen met euro tot euro. De volgende tabel geeft een specificatie van deze toename/afname naar oorzaken. ONTWIKKELING VOORZIENING PENSIOENVERPLICHTINGEN VOOR RISICO VAN HET PENSIOENFONDS (VPV) VPV ultimo Wijziging berekeningswijze Interesttoevoeging 562 Financiering pensioenopbouw 0 Toeslagverlening t.l.v. het Pensioenfonds Sterfte -133 Overige verzekeringstechnische grondslagen -7 Vrijval voor kosten -21 Afkoop 7 Correcties 290 Wijziging rentetermijnstructuur ultimo Totaal mutaties VPV ultimo boekjaar Ontwikkeling voorziening garantieregeling In het pensioenreglement is een garantiebepaling opgenomen voor een aantal deelnemers (zie pagina 29 voor een uitgebreide toelichting). Voor de kosten van deze garantiebepaling heeft de werkgever in 2006 een bedrag van euro gestort. Het verloop van deze voorziening is weergegeven in onderstaande tabel: OVERIGE TECHNISCHE VOORZIENING: VOORZIENING GARANTIEREGELING Bedrag Restant Storting Kosten garantieregeling 2006 (backservice per ) Kosten garantieregeling Rentebijschrijving, o.b.v. 4% (pragmatisch) Kosten garantieregeling Rentebijschrijving, o.b.v. 4,066% marktrente DNB per Kosten garantieregeling Rentebijschrijving, o.b.v. 4,696% marktrente DNB per Stand per 31 december Ultimo 2008 bedraagt deze VPV euro en deze is berekend door A&O Pensioen Services. 17

19 Namens het bestuur, T.J.H. Miedema Voorzitter J. Vos Secretaris Foxhol, 22 januari

20 Oordeel van het verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds AVEBE ( het Pensioenfonds ) is sinds 2008 wettelijk verplicht een VerantwoordingsOrgaan (VO) op te richten. In 2008 is het VO van het Pensioenfonds ingesteld en zijn de leden van het VO benoemd. Tijdens het verslagjaar bleven de activiteiten van het VO beperkt tot één bijeenkomst, waarin de leden van het VO kennis konden maken met elkaar en het bestuur van het Pensioenfonds. Inmiddels heeft het VO veel meer gedaan. Daarom willen wij - bij uitzondering - in het jaarverslag 2008 al iets vertellen over onze activiteiten in 2009 (tot december). Samenstelling en taken Het VO bestaat uit drie vertegenwoordigers (werkgever, werknemers en pensioengerechtigden). Conform de Pensioenwet is de belangrijkste taak van het VO een oordeel te geven over: 1. het handelen van het bestuur van het Pensioenfonds; 2. het door het bestuur gevoerde beleid; 3. beleidskeuzes van het bestuur die op de toekomst betrekking hebben. Het bestuur legt ter afsluiting van een periode verantwoording af over het gevoerde beleid aan het VO. Daarbij gaat het vooral om de vraag of het bestuur bij zijn beleid op een evenwichtige manier rekening heeft gehouden met de belangen van alle belanghebbenden. Adviezen Het bestuur vroeg het VO in op basis van voorstellen - advies te geven over een drietal onderwerpen: Inrichting van het intern toezicht; Vergoedingsregeling voor gepensioneerde leden van het bestuur en het VO; Reglement van het VO. In alle gevallen kon het VO zich vinden in de besluiten van het bestuur over de gegeven adviezen. Oordeel 2008 Het VO heeft kennis genomen van het jaarverslag 2008 en onderliggende stukken en heeft op basis van deze stukken geen aanleiding gevonden tot nadere op/aanmerkingen hierover. Het VO is tevreden over de samenwerking met het bestuur van het Pensioenfonds en het VO zet de samenwerking met het bestuur in de toekomst graag voort. 19