Coöperatie Eno U.A. Jaarverslag 2015

Transcriptie

1 Coöperatie Eno U.A. Jaarverslag 2015

2 Inhoudsopgave 1. Verslag van de Raad van Bestuur Algemene informatie Toestand per balansdatum Ontwikkeling gedurende het boekjaar en resultaten Risicobeheersing Verantwoording Governance Principes De verwachte gang van zaken Verslag van de Raad van Commissarissen Jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december 2015 (voor resultaatbestemming) Geconsolideerde winst- en verliesrekening over Geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Toelichting algemeen Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening Enkelvoudige balans per 31 december 2015 (voor resultaatbestemming) Enkelvoudige winst- en verliesrekening over Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening Toelichting algemeen Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening Toelichting op de enkelvoudige balans Overige gegevens Statutaire bepalingen inzake het resultaat Bestemming van het resultaat Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

3 1. Verslag van de Raad van Bestuur 1.1 Algemene informatie Juridische structuur Coöperatie Eno U.A te Deventer op de Munsterstraat 7 maakt deel uit van de groep Eno. Van deze groep maakt naast Coöperatie Eno U.A., Eno Zorgverzekeraar N.V., Eno Holding B.V., Eno Aanvullende Verzekeringen N.V., Salland Zorgkantoor B.V., Eno Zorg B.V., Eno Bewaar B.V., Pegasus Kennis B.V., Salland WMO+ B.V., Medipay B.V. en Stichting RegiZorg Nederland deel uit van deze groep. De structuur is in onderstaand organogram weergegeven. Stichting RegiZorg is niet opgenomen in het organogram aangezien het geen onderdeel uit maakt van de juridische entiteiten structuur van Eno. Aan het hoofd van de groep staat de Coöperatie Eno U.A. De coöperatie heeft een dochtermaatschappij Eno Holding B.V. Deze vennootschap houdt alle aandelen van de werkmaatschappijen en is ook bestuurder van de werkmaatschappijen. Eind 2015 heeft de groep Eno 193 medewerkers (fte) (2014: 181 fte) in dienst die de activiteiten van de groep uitvoeren. In Eno Zorgverzekeraar N.V. zijn de zorgverzekeringsactiviteiten ondergebracht. De activiteiten van het zorgkantoor zijn ondergebracht in Salland Zorgkantoor B.V. De activiteiten van de aanvullende verzekeringen worden uitgevoerd in Eno Aanvullende Verzekeringen N.V. De groep Eno wordt bestuurd door de Raad van Bestuur van de Coöperatie Eno. Op de groep wordt toezicht gehouden door de Raad van Commissarissen. De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen leggen verantwoording af aan de ledenraad van de Coöperatie Eno. Activiteiten en doelstelling en beleid De coöperatie heeft tot doelstelling om de belangen van haar leden te behartigen op het gebied van Zorgverzekeringen. Binnen de groep is Eno Zorgverzekeraar N.V. de zorgverzekeraar die valt onder de bepalingen van de Zorgverzekeringswet. Het merendeel van deze activiteiten wordt uitgevoerd in de regio Salland. Eno Aanvullende Verzekeringen N.V. voert de aanvullende verzekering uit, alleen voor verzekerden van Eno Zorgverzekeraar N.V. De aanvullende verzekering sluit aan op de verplichte verzekering van de Zorgverzekeringswet en omvat vergoedingen die niet zijn opgenomen in de basisverzekering. De belangrijkste 3

4 vergoedingen binnen de aanvullende verzekering zijn: tandheelkundige hulp, fysiotherapie, hulpmiddelen, alternatieve geneeswijze en buitenlanddekking. De activiteiten van Zorgkantoor Midden IJssel zijn opgenomen in Salland Zorgkantoor B.V. Zij is de uitvoerder van de Wet Langdurige Zorg (WLZ). De activiteiten worden uitgevoerd voor de regio Salland. Daarnaast zijn de activiteiten van de WLZ uitvoerder opgenomen in Salland Zorgkantoor B.V. Eno Zorg B.V. voert activiteiten uit in de rol van intermediair. In deze rol worden reisverzekeringen verkocht. Voor reisverzekeringen treedt Allianz Global Assistance (voorheen Mondial Assistance) op als risicodrager. Eno Bewaar B.V. is de houder van de Eno beleggingspool. In deze vennootschap is een beleggingspool opgericht waarmee Eno Zorgverzekeraar N.V. met Eno Aanvullende verzekeringen N.V. voor gezamenlijke rekening belegt. Pegasus Kennis B.V. is de consultancy tak van Eno. In deze vennootschap worden consultancy activiteiten uitgevoerd op het gebied van implementatie van samenwerkingen tussen gemeenten en zorgverzekeraars. Salland WMO+ B.V. voert activiteiten uit voor gemeenten. Zij verzorgt de uitvoering van Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) voor diverse gemeenten. In Medipay B.V. en Stichting Regizorg worden geen activiteiten meer gevoerd. 1.2 Toestand per balansdatum Uit de balans blijkt dat Coöperatie Eno ultimo het boekjaar voldoet aan de geldende solvabiliteitseisen. Coöperatie Eno heeft ultimo 2015 een eigen vermogen van 61.5 miljoen (2014: 67,4 miljoen). In 2015 is een negatief resultaat behaald van 5,9 miljoen (2014: 5,7 miljoen positief). Hieronder staan enkele kerncijfers: Resultaat Resultaat technische rekening schadeverzekering Brutomarge Bedrijfskosten Beleggingsresultaat Schaderatio 94,5% 84,0% 4

5 Het technisch resultaat bedraagt 6,6 miljoen negatief (2014: 2,9 miljoen positief). In het technisch resultaat is een beleggingsresultaat van 0,8 miljoen (2014: 2,1 miljoen) inbegrepen. Het totale beleggingsresultaat is 1,0 miljoen (2014 3,1 miljoen). 1.3 Ontwikkeling gedurende het boekjaar en resultaten De belangrijkste resultaten en ontwikkelingen in 2015 Samenwerking in de regio op ontwikkeling wijkteams, aanpak van de gezonde regio Afronding onderdelen nieuwe ICT-infrastructuur; Vaststelling en ingebruikname nieuwe productontwikkeling en reviewproces (PARP); Oplevering e-learning module t.b.v. verder vergroten risicobewustzijn; Implementatie HR in de lijn; Keuze om te stoppen met label Energiek; Implementatie nieuw intranet; Nieuwe werkwijze impactteam wet- en regelgeving; Samenvoeging risicomanagementbeleid en- charter en compliance beleid en charter; Start gemaakt met herijking strategie. Evenals vorige jaren blijven er onzekerheden met betrekking tot de bepaling van de financiële resultaten. Deze onzekerheden zijn onder paragraaf 1.4 Risicobeheersing en in de toelichting op de jaarrekening nader uiteengezet. In de jaarrekening is op een prudente wijze een inschatting gemaakt van de risico s. Gedurende 2015 heeft er geen definitieve afrekening plaatsgevonden met het Zorginstituut Nederland. De technische voorziening bedraagt per 31 december miljoen (31 december miljoen). De stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door een stijging van het aantal verzekerden. Eind 2015 zijn de ziekenhuisnota s 2014 bijna volledig betaald, maar blijven de declaraties GGZ 2014 en 2015 nog achter. Voor een aantal ziekenhuizen resteert ultimo 2015 een vordering over 2013 en 2014 door gemaakte plafondafspraken. Cooperatie Eno U.A. heeft het jaar 2015 afgesloten met een negatief resultaat van 5,9 miljoen (2014 5,7 miljoen positief). Ten opzichte van 2014 is het resultaat met 11,6 miljoen gedaald. De resultaatsdaling is het gevolg van met name door sterk gestegen schade rondom geboortezorg. Deze effecten hebben geleid tot een technisch resultaat van 6,6 miljoen negatief. Door een positief niettechnisch resultaat van 0,7 miljoen bedraagt het resultaat 5,9 miljoen negatief. Passende zorg in de regio In 2014 besteedde Eno veel tijd aan de voorbereidingen op de hervorming van de langdurige zorg, waarbij onder andere per 1 januari 2015 een nieuw onderdeel in de Zorgverzekeringswet (Zvw) werd opgenomen, de aanspraak verpleging & verzorging. Het afgelopen jaar deed Eno ervaringen op met deze nieuwe aanspraak en met het persoonsgebonden budget (pgb) als extra leveringsvorm in de Zvw. Onder andere hierdoor werd de samenwerking met de gemeente intensiever. Immers, gemeenten werden voor de uitdaging gesteld om sociale wijkteams te vormen, waarbinnen de coördinerend wijkverpleegkundige (vallend onder de Zvw) zelfstandig indicaties verricht. De beoordeling door Eno van indicaties en zorgplannen werd in de eerste maanden bemoeilijkt door ontbrekende indicatieprotocollen bij wijkverpleegkundigen en de gewenning van deze groep aan haar nieuwe rol. Door de korte lijnen in de regio, heeft Eno echter met gemeenten en zorgaanbieders, grote stappen gezet in het goed inbedden van verpleging & verzorging in de sociale wijkteams. Landelijk blijft nog wel discussie plaatsvinden over de toekenning van pgb in de Zvw. De door zorgverzekeraars landelijk vastgestelde beoordelingsgronden blijken in de praktijk nog verschillend te worden geïnterpreteerd en toegepast. 5

6 Gecontracteerd aanbod Eno vindt het van belang om de verzekerden in haar kernregio de zekerheid te geven dat zij bij elke zorgaanbieders in de regio terecht kunnen, aangevuld met extra diensten. Eno heeft in haar kernregio daarom met alle zorgaanbieders een contract gesloten en heeft zorgaanbieders die extra inspanningen doen op het gebied van kwaliteitsverbetering, beloond. Die beloning is soms onderdeel van de contractafspraken en soms wordt die gegeven vanuit de voormalige RVVZ-gelden (ten behoeve van alle inwoners in de regio). Eno heeft de vergoedingstarieven voor fysiotherapeuten, zowel in de regio als landelijk, lager bijgesteld, naar een marktconform niveau. Dit met het oog op het behoud van betaalbare en toegankelijke zorg. Het grootste deel van het aanbod gecontracteerde zorgaanbieders, was op 19 november 2015 beschikbaar via de zorgzoekers op de websites van de Eno-labels. Helaas is het niet gelukt om met alle zorgaanbieders op die datum de afspraken rond te krijgen. Hoewel het streven voor 2016 opnieuw is om op uiterlijk 19 november volledig inzicht te geven in het gecontracteerde aanbod, is het realiseren hiervan afhankelijk van zowel de inspanningen van Eno als de inspanningen van zorgaanbieders. Overigens informeerde Eno zorgaanbieders op 1 april 2015 over het zorginkoopbeleid voor Hiermee wil Eno zorgaanbieders vroeg in het jaar zicht geven op de speerpunten in het beleid voor het volgende inkoopjaar. Betrokkenheid verzekerden Eno vindt het van groot belang dat de inkoop van zorg aansluit bij de wensen van haar verzekerden. Het zorginkoopbeleid is daarom jaarlijks onderwerp van gesprek op een van de ledenraadsvergaderingen. Ook signalen via het directe contact met verzekerden en cliëntenvertegenwoordigingen en specifiek onderzoek naar klantervaringen, nam Eno mee als waardevolle input bij de zorginkoop. Tenslotte lieten wij het perspectief van de patiënt op een aantal plaatsen terugkomen als vereiste in onze contracten. Wij vroegen van onze gecontracteerde partijen bijvoorbeeld dat ze de inbreng van hun patiënten gebruiken om hun dienstverlening verder te verbeteren. Premieontwikkeling De afgelopen jaren heeft Eno een fors deel van haar reserves via de premie teruggegeven aan haar verzekerden. In 2015 heeft Eno gekozen voor een beperktere teruggave en voor een verdere verbetering van haar solvabiliteitspositie. Deze keuze, in combinatie met een verdere ontwikkeling en profilering als kwaliteitsverzekeraar, resulteerde in een basispremie voor 2016 die hoger was dan gemiddeld in de markt. Bij het vaststellen van de premie speelde ook de (geprognosticeerde) schadelast over 2014 en 2015 een rol. Met name door de ontwikkeling van de kosten voor geboortezorg in 2014 en 2015, in zowel de eerste als tweede lijn en in de BV als de AV, verwachtte Eno over 2015 een negatief resultaat. Productkeuzes en ontwikkeling verzekerdenaantallen Eno richt zich met haar strategie op het bieden van onderscheidende diensten en producten voor nichemarkten. HollandZorg is een voorbeeld van een label waarmee Eno zich sinds 2007 succesvol richt op de markt voor arbeidsmigranten. Met een heldere propositie, die we steeds verder ontwikkelen op basis van de klantwensen (veelal uitzendbureaus) hebben we met dit label nog altijd de marktleiderspositie. Met het label Energiek, dat zich richtte op vrouwen tussen de 20 en 45 jaar is het ons helaas onvoldoende gelukt om voldoende onderscheid te maken tegen een acceptabele premie. Wij hebben onze verzekerden beloofd om ons hard te maken voor betere zorg voor vrouwen en voor vrouwspecifieke vergoedingen in onze zorgverzekering. Hier hebben wij de afgelopen jaren ontzettend hard ons best voor gedaan. Helaas hebben wij moeten concluderen dat we voor onze verzekerden onvoldoende toegevoegde waarde kunnen bieden tegen een acceptabele premie. Daarom heeft Eno in 2015 besloten om per 1 januari 2016 te stoppen met Energiek. Wij hebben de verzekerden van Energiek het alternatieve aanbod gedaan om zich te verzekeren bij het Eno-label Salland ZorgDirect. Omdat de voorwaarden en vergoedingen binnen dit label wezenlijk verschilden van die binnen Energiek, hebben wij deze 6

7 verzekerden uitvoerig geïnformeerd over het verschil in voorwaarden en vergoedingen, zodat deze verzekerden een keuze konden maken die goed bij hun situatie paste. Vooral als gevolg van het stopzetten van het label Energiek, kent Eno in 2016 een daling van circa 15 procent van het aantal verzekerden. Deze daling was voorzien en sluit aan bij de gemaakte strategische keuzes van Eno. Toegevoegde waarde realiseren In 2015 is, in multidisciplinaire teams, gewerkt aan Eno Product Ontwikkeling (EPO) voor elk label. Dit heeft onder andere geleid tot een scherpere positionering van elk label en tot een aantal concrete producten en diensten die meerwaarde bieden voor specifieke klantgroepen. Een voorbeeld daarvan is het nieuw vormgegeven product voor minima die gebruik maken van een gemeentecollectiviteit. In nauwe afstemming met gemeentes in de regio, ontwikkelde Eno vanuit het label Salland Zorgverzekeringen, een op maat gesneden product voor de vaak kwetsbare groep burgers die gebruikmaakt van een gemeentecollectiviteit. Naast de basispolis, konden gemeenten kiezen voor een module met uitgebreide tandartsvergoedingen en/of een module voor herverzekering van het verplicht eigen risico, om goede mondzorg bij deze groep te stimuleren en wanbetaling te voorkomen. Uitvoering PGB Vanaf 2015 worden landelijk de betalingen aan PGB-houders niet meer gedaan vanuit de zorgkantoren, maar door de Sociale Verzekeringsbank (SVB). In de uitvoering van de betalingen door de SVB zijn het afgelopen jaar veel problemen geweest. De Zorgkantoren hebben hierbij een uitvoeringsverplichting waarbij sprake is van een gebruikersverantwoordelijkheid zodat het zorgkantoor hiervoor geen financieel risico in de jaarrekening hoeft op te nemen. Processen en ICT Op basis van het nieuwe architectuurlandschap, gericht op flexibiliteit in producten en diensten, werkte Eno in 2015 verder aan implementatie van het kernsysteem per 1 januari In de eerste maanden van 2015 zijn diverse onderdelen daarvan opgeleverd. Halverwege 2015 werd echter duidelijk dat een verantwoorde invoering per 1 januari 2016 niet haalbaar was. Om die reden heeft Eno aanpassingen in wet- en regelgeving en productaanpassingen, in haar huidige kernsysteem doorgevoerd, gericht op een continue kwaliteit van dienstverlening voor haar klanten. Eno ontwikkelt en investeert sinds 2014 in een volledig nieuw ICT-landschap. Belangrijk onderdeel van dit project betreft de ontwikkeling van een nieuw software systeem voor de uitvoering van de Zorgverzekeringswet. Het project is via een mantelovereenkomst uitbesteed aan een leverancier. De uitgaven gerelateerd aan de ontwikkeling van (nieuwe) software van EUR 3,5 miljoen zijn gedurende 2015 en 2014 geactiveerd als immateriële vaste activa. Gedurende 2015 heeft het bestuur geconstateerd dat de leverancier de kritische mijlpalen van het project niet heeft gehaald. Eno heeft de leverancier hiervoor in 2015 in gebreke gesteld, naleving van de overeenkomst gevorderd en de leverancier aansprakelijk gesteld voor de geleden schade. In februari 2016 heeft de leverancier kenbaar gemaakt dat zij binnen de contouren van de mantelovereenkomst het nieuwe systeem niet tijdig of zelfs geheel niet kan opleveren. De onderneming heeft de leverancier om naleving van de overeenkomst gevraagd. Het bestuur heeft gegeven deze situatie de investeringen in het nieuwe systeem geheel afgeboekt. Eno Ontwikkelt verder Net als in 2014 organiseerde Eno in 2015 prestatiedialogen. Tijdens deze driedaagse bijeenkomsten stonden maandelijks 12 collega s stil bij hun specifieke kwaliteiten en bij hun prestatiebijdrage aan Eno. Voorbeelden van initiatieven die hieruit voortkwamen zijn een voorstel om voor de papieren post met een andere leverancier te gaan werken, waarmee een besparing van circa euro werd gerealiseerd, en het organiseren van lean 7

8 workshops. Die laatste werden, op vrijwillige basis, aan medewerkers aangeboden en vormden, op basis van het succes, de aanleiding om in 2016 een aantal collega s te gaan opleiden tot lean green belt. In 2015 legden 106 Eno-medewerkers de eed of belofte af. Hoewel de verplichting hiervan alleen voor bestuur en sleutelfunctionarissen geldt, vindt Eno het van belang dat ook medewerkers die frequent klantcontact hebben, de eed of belofte afleggen. Sinds 1 januari 2014 geldt voor alle klantadviseurs, op grond van de Wet financieel toezicht (Wft) een diplomaplicht Wft Zorg en, voor klantadviseurs op het gebied van reisverzekeringen, ook voor het diploma Wft Schade (particulier). Eind 2015 beschikten alle medewerkers voor wie deze verplichting geldt, over het juiste diploma. Net als in 2014, hebben verschillende (groepen) medewerkers in 2015 een assessment gevolgd. Onder andere met behulp daarvan werden gesprekken gevoerd over ontwikkeltrajecten, doorstroom of uitstroom. Om de sleutelpositie van leidinggevenden in hun rol als werkgever te versterken, werd in 2015 gestart met de invoering van HR in de lijn. Op de gebieden werving & selectie, arbo & verzuim en ontwikkeling van medewerkers, gaan leidinggevenden meer taken zelf uitvoeren en richt de stafafdeling HR zich meer op het adviseren en faciliteren van de lijn. Voldoen aan toezichteisen In 2015 heeft Eno opvolging gegeven aan de nog openstaande verbeterpunten als gevolg van een aanwijzing uit 2014 op het gebied van: implementatie normenkader formele controles en implementatie beheersmaatregelen (vooraf en repressief); implementatie machtigingenbeleid (functionele eenheid machtigingen). Eno heeft, volgens afspraak, over de opvolging van deze punten gerapporteerd op de vastgestelde momenten van 1 mei 2015 en 31 december Per brief van 8 maart 2016 heeft de NZa Eno laten weten dat de informatie tijdig is opgeleverd en bruikbaar is. Tegelijkertijd zijn de door Eno aangekondigde datums voor realisatie van verbetermaatregelen, verschoven. In 2016 zal Eno daarom per kwartaal opnieuw over de voortgang van de verbetermaatregelen rapporteren. 1.4 Risicobeheersing Algemeen Het gericht toepassen van risicomanagement ziet de Raad van Bestuur als een kritische succesfactor voor het bedrijven van een beheerste bedrijfsvoering. Hiermee biedt Eno zekerheid gericht op continuïteit, zowel op korte als op lange termijn, aan haar verzekerden en haar medewerkers. Ter bevordering van de beheerste bedrijfsvoering hanteert Eno het three lines of defence model waarbij de eerste lijn (de business) verantwoordelijk is voor het beheersen van risico s. De tweede lijn, Compliance & Risk, adviseert de eerste lijn bij het beheersen van risico s en heeft daarnaast een monitorende rol. De derde lijn betreft de Interne Audit Dienst welke de opzet, bestaan en werking van het risicomanagementsysteem toetst. Het risicobeheer- en controlesysteem is beschreven in het Eno risicomanagementbeleid, welke is goedgekeurd door de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen. De Raad van Bestuur aanvaardt de volledige verantwoordelijkheid voor de opzet en werking van de Eno risicobeheer- en controlesystemen. 8

9 Risicobereidheid Jaarlijks wordt de strategische risicobereidheid van Eno door de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen vastgesteld. Het vaststellen van deze risicobereidheid vindt plaats aan de hand van een aantal categorieën waarbij rekening gehouden wordt met zowel harde (bijvoorbeeld kapitaalmanagement) als zachte aspecten (bijvoorbeeld gedrag en cultuur). In het algemeen wordt de risicobereidheid van Eno als relatief laag beschouwd. Deze houding acht Eno passend bij het karakter en de aard van de organisatie. De naleving van de risicobereidheid wordt periodiek gemonitord middels kritische risico indicatoren. Risicomanagement proces Eno hanteert een gestandaardiseerd risicomanagementproces. Dit proces is opgedeeld in een aantal stappen. 1. Strategie en risicobereidheid Het risicomanagement proces bij Eno start bij de stap waarbij jaarlijks of frequenter indien de omstandigheden verlangen, vanuit de bedrijfsstrategie en de geformuleerde doelstellingen, het risicobeleid inclusief de risicobereidheid wordt vastgesteld. 2. Risicoidentificatie en -analyse Op basis van de gekozen strategie en bijbehorende doelstellingen worden periodiek risico assessments georganiseerd met verschillende interne betrokkenen waaronder de Raad van Bestuur, managers, afdelingshoofden en andere medewerkers om risico s te identificeren en te analyseren. Het inventariseren van risico s vindt jaarlijks plaats, tenzij eerder gewenst is. Het analyseren van risico s vindt continu plaats. De analyse wordt uitgevoerd in termen van kans en impact, in deze fase wordt de bruto kans en impact van de risico s bepaald. 3. Risicobeheersing Nadat de risico s geanalyseerd zijn op bruto kans en impact, wordt een risicostrategie gekozen. In de meeste gevallen worden risico s beheerst, tenzij dit niet nodig geacht wordt en het bruto risico passend is binnen de risicobereidheid van Eno. Het beheersen van risico s vindt plaats middels het inzetten van beheersmaatregelen. Na het treffen van beheersmaatregelen resteren de netto risico s. Per netto risico wordt bepaald of deze binnen de risicobereidheid van Eno valt. Als dit niet het geval is worden additionele stappen gezet waardoor de kans op voordoen van een risico of de impact van een risico verder gemitigeerd wordt. 4. Monitoring & rapportage De effectiviteit van beheersmaatregelen wordt periodiek (veelal per kwartaal) beoordeeld door de eigenaren van de beheersmaatregelen middels een monitoringtool. De leidinggevenden van de eigenaren van de beheersmaatregelen monitoren vervolgens deze beoordeling. Daarnaast toetst Compliance & Risk of het totale risicomanagementproces in voldoende mate doorlopen wordt, inclusief de toetsing van de beoordeling en monitoring van de beheersmaatregelen. Ieder kwartaal wordt ten behoeve van de Raad van Bestuur en het Audit & Risk Committee een integrale risicomanagement rapportage opgesteld waarin verslag gedaan wordt van de beheersing van de risico s. Risico s per niveau Eno past het gestandaardiseerde risicomanagementproces toe op een drietal niveaus. Strategische risico s De strategische risico s worden geïnventariseerd op basis van de organisatie brede strategie van Eno. De huidige governance structuur (de Raad van Commissarissen, de Raad van Bestuur en het managementteam) waarborgt dat de strategische risico s worden bewaakt. Waar nodig worden beheersmaatregelen benoemd, 9

10 welke periodiek worden bewaakt. Naast de kwartaalrapportages rapporteert Compliance & Risk twee keer per jaar aan de Raad van Commissarissen omtrent de voortgang van de risicomanagement vraagstukken. Tactische risico s De Raad van Bestuur en het managementteam zijn verantwoordelijk voor de inventarisatie van tactische risico s. Per afdeling worden jaarlijks risico-inventarisaties gemaakt, waarna beheersmaatregelen worden geïmplementeerd en bewaakt. De bewaking van de beheersmaatregelen wordt per kwartaal gerapporteerd aan het Audit & Risk Committee en de Raad van Bestuur. Operationele risico s Eno brengt jaarlijks per proces in kaart welke risico s een rol kunnen spelen. De key risks worden voorzien van beheersmaatregelen en hierop vindt tevens dossiervorming plaats. De handmatige controles zullen zoveel mogelijk in de komende jaren worden vervangen door systeemcontroles, waardoor de controlecyclus efficiënter zal verlopen. In het kader van het E-norm programma wordt per 2016 diverse analyses en geautomatiseerde controles uitgevoerd in het kader van rechtmatigheid van het declaratieverkeer. Naast de hiervoor genoemde niveaus worden risico s geïnventariseerd en geanalyseerd bij diverse interne projecten en aanverwante aandachtsgebieden zoals vermogensbeheer en business continuity management. Zo wordt het business continuity management beleidsplan jaarlijks herijkt en zijn maatregelen getroffen op basis van een business impact analyse en een business continuity management risicoanalyse. Risicocategorieën Hieronder worden de voor Eno belangrijkste risicocategorieën omschreven: Matching en renterisico Voor Eno betreft het matching-/renterisico voornamelijk het risico dat er ontoereikende afstemming is tussen rentegevoelige activa en passiva op het gebied van rentelooptijden en rentevoet. Dit risico wordt primair beheerst door de duration in de portefeuille zo goed mogelijk te matchen met de duration van de verplichtingen. Tevens wordt het liquiditeitsrisico, waarbij liquiditeitstekorten kunnen optreden als gevolg van het onvoldoende op elkaar afgestemd zijn van de timing en de omvang van inkomende en uitgaande kasstromen, beheerst door de inzet van de strategische beleggingsmix en actieve monitoring van kasstromen. Het vermogensbeheer is daarnaast uitbesteed aan een externe vermogensbeheerder. Marktrisico Het marktrisico betreft het risico als gevolg van het blootstaan aan wijzigingen in marktprijzen van verhandelbare financiële instrumenten. Eno heeft een strategisch beleggingsplan opgesteld waarin tevens de strategische beleggingsmix van Eno beschreven is. Deze strategische beleggingsmix mitigeert de financiële impact van dit risico tot een beperkt niveau. Eno hanteert een helder beleggingsbeleid. In het beleggingsstatuut staan de kaders beschreven waarbinnen de Raad van Bestuur het mandaat heeft om te handelen. Eén van de beleggingscriteria betreft duurzaamheid. Risicovolle c.q. speculatieve beleggingen worden vermeden. Er werd in 2015 belegd in onroerend goed, aandelen, obligaties en liquiditeiten. Het onroerend goed betreft het eigen terrein. Eno houdt conform haar beleid geen derivaten aan. De Compliance & Risk Officer heeft formeel zitting in de beleggingscommissie welke Eno adviseert over het te voeren beleggingsbeleid. Het beleggingsbeleid van Eno is relatief risicomijdend en Eno hanteert hierbij een duurzaamheidsscreening. Het grootste deel van het belegd vermogen is belegd in (staats-)obligaties, credits en een klein deel in aandelen. 10

11 Kredietrisico Het krediet risico betreft het risico dat een tegenpartij contractuele of andere verplichtingen niet kan nakomen. Om het kredietrisico op de uitstaande liquide middelen en beleggingen zo veel mogelijk te beperken heeft Eno haar liquide middelen en beleggingen in 2015 zoveel mogelijk gespreid. Het debiteurenrisico van de basisverzekering is gemitigeerd door de wanbetalersregeling van de Zorgverzekeringswet. Verzekeringstechnisch risico Eno is primair een zorgverzekeraar en richt zich voornamelijk op eigen zorg gerelateerde producten als zorgverzekeringen. Het verzekeringsrisico voor Eno wordt beperkt doordat de inkomsten uit het landelijke budget op basis van risicoverevening, verevening, nacalculatie-effecten en effect bandbreedteregeling toegekend worden aan de zorgverzekeraars. Het resterende risico wordt beperkt door maatregelen op het gebied van schadelastbeheersing en aanpassingen met betrekking tot de premie. Omgevingsrisico Binnen de categorie omgevingsrisico is voor Eno voornamelijk het politieke risico relevant. Eno opereert in een branche waar politiek invloeden zichtbaar aanwezig zijn. Eno mitigeert dit risico door continu de politieke besluitvorming en de daarmee samenhangende wijzigingen in wet- en regelgeving nauwgezet te volgen en haar beleid en organisatie daarop tijdig aan te passen. Tevens wordt dit risico gemitigeerd door in ZN en VRZ verband de politieke besluitvorming proactief te volgen, en actief de discussie te zoeken met betrekking tot eventuele aanpassingen in het risicovereveningsysteem. Operationeel risico Het operationeel risico betreft het risico als gevolg van verliezen als gevolg van niet toereikende of falende interne processen door mensen, systemen en/of externe gebeurtenissen. Dergelijke risico s worden op verschillende manieren beheerst zoals de inzet van adequate systemen, kwalitatief hoofdwaardig personeel en het efficiënt inrichten van de bedrijfsprocessen. IT- en uitbestedingsrisico Het ICT beheer van Eno vindt deels in eigen beheer plaats en is deels uitbesteed aan hosting partner Vancis. Deze hosting partner is gecertificeerd naar de Code voor Informatiebeveiliging. IT risico s worden beheerst door de inzet van diverse maatregelen en procedures op, onder andere, het gebied van testen, fysieke en logische toegangsbeveiliging, dataencryptie en conversie van bestanden. Tevens heeft Eno in 2015 een aanvang gemaakt door een informatiebeveiligingsplan op te stellen, in lijn met het informatiebeveiligingsbeleid. Daarnaast vinden uitbestedingen plaats met betrekking tot, onder andere, de inkoop van zorg, de digitalisering en verwerking van inkomende poststromen, de verzending van uitgaande post en het vermogensbeheer. Uitbestedingsrisico s worden beheerst door het gebruik van, onder andere, risicoanalyses, heldere contracten, het monitoren van de SLA afspraken en continue afstemming met de externe partners. Kritische uitbestedingen moeten voldoen aan de eisen zoals beschreven in het Eno uitbestedingsbeleid. De uitbestede partners worden door Eno periodiek hierop getoetst. Integriteitsrisico Het integriteitsrisico betreft het risico dat de integriteit van Eno negatief wordt beïnvloed door niet integere of, onethische gedragingen in relatie tot vigerende wet- en regelgeving en de door Eno zelf opgestelde (gedrags-) normen. Eno beheerst dit risico op verschillende manieren. Een belangrijke waarborg met betrekking tot dit risico betreft de integere bedrijfscultuur van Eno. Eno heeft in 2015 aan de hand van het programma Eno ontwikkelt verdere stappen gezet richting de gewenste bedrijfscultuur waarbinnen veel aandacht uitgegaan is naar gedrag en houding van medewerkers. Daarnaast ondertekenen nieuwe medewerkers bij indiensttreding de Eno 11

12 gedragscode en worden nieuwe en bestaande medewerkers (periodiek) gescreend op betrouwbaarheid. Ook is in 2015 de zgn Eed of belofte financiële sector afgenomen bij medewerkers met (in)direct klantcontact. In 2015 zijn de wettelijke eisen aangescherpt m.b.t. kring te toetsen personen (tweede echelon). Deze toetsing houdt in dat gecontroleerd wordt of de betreffende functionaris voldoet aan de geschiktheid- en betrouwbaarheidseisen. Binnen Eno zijn de compliance/risk officer, manager IAD en manager financiën ter toetsing voorgedragen aan DNB. Deze toetsingen zijn met een positief resultaat doorlopen. Juridisch risico Juridische risico s bij Eno kunnen voornamelijk optreden wanneer Eno niet voldoet aan wet- en regeling en/of wanneer contractuele bepalingen niet correct gedocumenteerd zijn. Nieuwe wet- en regelgeving wordt bij Eno geïnventariseerd en geanalyseerd door het impactteam wet- en regelgeving en door Juridische Zaken. Vervolgens ziet Compliance & Risk toe op de naleving van deze wet- en regelgeving. Belangrijke wet- en regelgeving in deze is bijvoorbeeld: de Zorgverzekeringswet, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, de Wet marktwerking gezondheidszorg, de Wet op het Financieel Toezicht en de Wet bescherming persoonsgegevens. Solvency II Eno heeft substantiële stappen gemaakt in de verdere implementatie van Solvency II. De richtlijnen met betrekking tot pilaar 1 en pilaar 2 zijn inmiddels volledig geïmplementeerd. In 2015 is gestart met de resterende stappen met betrekking tot pilaar 3. Eno maakt bij de beheersing van haar risico s een zorgvuldige afweging tussen het wel of niet invoeren van beheersmaatregelen. Deze keuze wordt primair gebaseerd op basis van de risicobereidheid van Eno. De mogelijke impact van de belangrijkste risico s is tevens gekoppeld aan de financiële buffers die Eno aanhoudt in het kader van Solvency II. Eno hanteert hiertoe een solvabiliteitsratio (SCR) van minimaal 120%. Eno is voornemens om in 2016 dit minimum te verhogen naar 130%. De hoogte van de solvabiliteitsratio is bepaald op basis van de risico s die Eno loopt in haar bedrijfsvoering en wordt door de Raad van Bestuur passend geacht bij het huidige en gewenste risicoprofiel van Eno. In 2015 is Eno geconfronteerd met tegenvallende schaderesultaten waardoor de solvabiliteitsratio van Eno onder de intern gestelde norm is gekomen. Dit heeft geleid tot het in werking treden van het kapitaalbeleid. De acties uit het kapitaalbeleid zijn effectief gebleken als gevolg van de genomen acties zal naar verwachting het solvabiliteitsratio eind 2016 uitkomen boven de intern gestelde norm van 130%. Mogelijke factoren die van invloed zijn op het verwachte solvabiliteitspercentage zijn onder andere de aanpassingen in het ex-ante risicovereveningsmodel en de premiestelling In 2015 heeft Eno een Eigen Risico Beoordeling (ERB) uitgevoerd. De ERB is een equivalent van de Own Risk and Solvency Assessment (ORSA). Op basis van het voordoen van de meest kritische strategische risico s zijn diverse (stress) scenario s opgesteld. Vervolgens is de financiële impact van deze scenario s getoetst. O.a. de volgende strategische risico s dienden als een belangrijke basis voor het bepalen van de ERB scenario s: - Toenemende beheerskosten - Explosieve groei van zorgkosten - Hoge groei of afname aantal verzekerden - Aanpassingen in wet- en regelgeving - Waardedalingen beleggingen - Kwetsbaarheid ICT systemen - Aanpassingen vereveningsysteem 12

13 De ERB heeft geleid tot nieuwe inzichten en een bevestiging van de gekozen strategie. Daarnaast zullen de uitkomsten worden meegenomen in de herijking van de strategie voor de komende drie jaar. Naast het jaarlijks uitvoeren van deze ERB heeft Eno zgn. ORSA triggerlimieten opgesteld. Deze worden ieder kwartaal gemonitord. Als een triggerlimiet overschreden wordt, wordt overwogen een nieuwe ORSA uit te voeren. Op deze manier wordt het risicoprofiel van Eno gemonitord en krijgt de ORSA een continu karakter. Als gevolg van de daling van het aantal verzekerden per 1 januari 2016 is een ORSA light uitgevoerd. Uit deze ORSA light blijkt dat Eno op basis van de gekozen strategie voldoet aan de interne en externe gestelde solvabiliteitsnormen Risicocultuur en bewustzijn Eno is ervan overtuigd dat een effectief risicomanagementsysteem het beste tot zijn recht komt als de medewerkers voldoende risicobewust zijn. In 2015 heeft Eno gerichte stappen gezet om het risicobewustzijn van de medewerkers de verhogen. Zo is gestart met implementatie van een E-learning tool, om zodoende bij te dragen aan de bewustwording van de medewerkers. Tevens zijn er risicobewustzijn sessies georganiseerd ten behoeve van nieuwe medewerkers. Informatie en communicatie De communicatie van financiële en managementinformatie vindt plaats volgens vaste richtlijnen. Eno zet hiervoor mondelinge en schriftelijke communicatiemiddelen in. Maandelijks vinden business reviews plaats van de Raad van Bestuur met de managers. Dit houdt een maandelijks bilateraal overleg in en een rapportage per kwartaal. Recapitulatie van onzekerheden Met betrekking tot de jaarrekening 2015 kunnen de onzekerheden als volgt worden samengevat: de Hoge Kosten Compensatie somatische zorg 2012 en de Hoge kosten Compensatie GGZ 2012 t/m 2014 zijn nog niet afgerekend; er vindt nog flankerend beleid plaats over de jaren 2012, 2013, 2014 en 2015; de bijdrage van het Zorginstituut Nederland over de jaren 2011 t/m 2015 wordt nog gedeeltelijk nagecalculeerd; het budget eigen risico 2015 is nog niet definitief vastgesteld; de definitieve verhouding tussen de vaste en variabele kosten van ziekenhuiszorg moet over 2014 en 2015 nog bepaald worden; de opbrengstverrekening MSZ over 2013, 2014 en 2015 moet nog worden bepaald; de uitkomsten van de zelfonderzoeken MSZ en GGZ moeten nog worden bepaald; de inschatting van de kosten GGZ 2014 en 2015 wordt bemoeilijkt vanwege het ontbreken van belangrijke spiegelinformatie; er vindt nog materiele controle plaats op declaraties van zorgaanbieders. Hieruit kan nog vermindering van de schadelast volgen wat kan leiden tot een verlaging van de kosten die in de risicoverevening worden gebracht. De hoogte hiervan is onzeker; voor 2016 wordt een positief resultaat verwacht. De hierboven vermelde onzekerheden kunnen positieve dan wel negatieve effecten hebben op het resultaat van Eno. 13

14 1.5 Verantwoording Governance Principes Coöperatie Eno onderschrijft de regulering zoals opgenomen in de Governance Code van het verbond van Verzekeraars zoals die geldt voor Eno Zorgverzekeraar N.V. en Eno Aanvullende Verzekeringen N.V. Hierin zijn gedragsregels opgenomen over de volgende onderwerpen. 1. Raad van Commissarissen a. Samenstelling en deskundigheid b. Taak en werkwijze 2. Raad van Bestuur a. Samenstelling en deskundigheid b. Taak en werkwijze 3. Risicomanagement 4. Audit 5. Beloningsbeleid Onderstaand wordt per onderdeel toegelicht in hoeverre de groep Eno voldoet aan de code en welke punten zij een eigen invulling geeft aan de code. Voor de volledige naleving van de code verwijzen wij naar onze website. 1. Raad van Commissarissen a. Samenstelling en deskundigheid Eno voldoet aan dit onderdeel van de code, maar nog niet aan de evenredige verdeling man / vrouw. Bij toekomstige wijzigingen in de samenstelling van de Raad van Commissarissen wordt een evenredige verdeling man / vrouw meegewogen. De zorgverzekeringsector is van nature zeer complex. Dit is de reden waarom bij selectie van geschikte kandidaten primair gebruik gemaakt wordt van de criteria van geschiktheid, kennis en expertise. Pas bij gelijke geschiktheid gaat diversiteit een rol spelen. Er is een programma van permanente educatie voor de leden van de Raad van Commissarissen opgesteld. Daarnaast zijn er in 2015 een aantal bijeenkomsten georganiseerd met betrekking tot de deskundigheidsmatrix conform eisen DNB. Hierbij is aandacht besteedt aan de deskundigheid van de commissarissen met betrekking tot de toezichthoudende rol binnen een zorgverzekeraar. Ook hebben de commissarissen individueel gewerkt aan de verdieping van hun deskundigheid. De volgende personen maken per deel uit van de Raad van Commissarissen: J. Schepers, voorzitter en aftredend per J. Dijkstra, lid en benoemd tot en met N.W. de Boer, lid en herbenoemd tot en met T. Stellema, lid en benoemd tot en met B.M. Arnold, lid en benoemd tot en met b. Taak en werkwijze Eno voldoet op dit onderdeel aan de code. In 2015 is het onderdeel risicomanagement aan de hand van de kwartaalrapportage van de riskmanager besproken in de vergaderingen van het Audit & Risk Committee. 14

15 2. Raad van Bestuur a. Samenstelling en deskundigheid Eno voldoet aan dit onderdeel van de code maar nog niet aan de evenredige verdeling man / vrouw. Bij toekomstige wijzigingen in de samenstelling van de raad van bestuur wordt een evenredige verdeling man / vrouw meegewogen. De zorgverzekeringsector is van nature zeer complex. Dit is de reden waarom bij selectie van geschikte kandidaten primair gebruik gemaakt wordt van de criteria van geschiktheid, kennis en expertise. Pas bij gelijke geschiktheid gaat diversiteit een rol spelen. Er is een programma van permanente educatie voor de Raad van Bestuur en het management team opgesteld. Daarnaast zijn er in 2014 een aantal kennis sessies georganiseerd waarbij aandacht is gegeven aan de deskundigheid van de Raad van Bestuur en het management team met betrekking tot de impact van Solvency II en financiering van de zorg. Ook hebben de Raad van Bestuursleden individueel gewerkt aan de verdieping van hun deskundigheid. De volgende personen maken per deel uit van de raad van bestuur: F. Blankers, algemeen directeur en benoemd voor onbepaalde tijd E.L. Hooiveld, financieel directeur en benoemd voor onbepaalde tijd b. Taak en werkwijze Eno voldoet op dit onderdeel volledig. 3. Risicomanagement Eno voldoet op dit onderdeel volledig aan de code. De Audit Committee is tevens belast met taken m.b.t. risicomanagement en fungeert inmiddels als Audit & Risk Committee. De risicobereidheid is vastgesteld en wordt verder vertaald naar operationele aspecten. 4. Audit Eno voldoet aan de code. Met ingang van 2012 is de interne audit dienst gestart met haar werkzaamheden. 5. Beloningsbeleid Vanaf 1 januari 2015 is voor financiële ondernemingen de Wet beloningsbeleid financiële ondernemingen (Wbfo) van toepassing. De Wbfo geldt voor iedereen die werkt onder verantwoordelijkheid van Nederlandse financiële ondernemingen, dochters van Nederlandse financiële ondernemingen en ondernemingen die tot een groep met een moeder in Nederland behoren, waarbij die groep hoofdzakelijk actief is in de financiële sector. Ook Eno valt onder deze nieuwe wetgeving. Eno kent geen variabele beloning voor raad van bestuur, het managementteam en voor sleutelfunctionarissen in het kader van Solvency II. Voor overige medewerkers (natuurlijke personen) kent Eno een beloningssystematiek waarbij, afhankelijk van beoordelingsscore en relatieve salarispositie, een verdeling van de salarisverhoging plaatsvindt over een structurele component en een eenmalige component. 15

16 1.6 De verwachte gang van zaken Perspectief op 2016 In 2016 werkt Eno verder aan een toekomstbestendige koers. Onderwerpen die dit jaar op de agenda staan zijn onder andere: Afronding herijking strategie; Verdere ontwikkeling toegevoegde waarde labels; Verdere verhoging risicobewustzijn door inzet e-learning module; Opleidingstraject leidinggevenden; Verdere inzet op beheersing zorgkosten. Alle onderdelen van Eno dragen bij aan de continuïteit van het bedrijf. Het vraagt een ondernemende en professionele werkhouding. Een scherp bewustzijn van de toenemende risico s en uitdagingen en grote aandacht voor de kwaliteit van de uitvoering blijven daarbij onontbeerlijk voor het toekomstig succes. De continuïteit van het bedrijf is alleen mogelijk met een duurzaam rendement. De financiële basis was en is nog altijd goed bij Eno, mede door een adequaat product- en prijsaanbod en continue verbetering van dienstverlening voor klanten. Daarmee blijft Eno voor haar verzekerden een betrouwbare en onderscheidende organisatie. Deventer, 25 mei 2016 De Raad van Bestuur F. Blankers E.L. Hooiveld 16

17 2. Verslag van de Raad van Commissarissen Rol en samenstelling van de Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid van de raad van bestuur en op de algemene gang van zaken in de coöperatie en de met haar verbonden bedrijven. Verder vervult de Raad van Commissarissen de werkgeversrol en staat het bestuur met raad ter zijde. Om zijn taak goed te kunnen vervullen is de Raad van Commissarissen met zes personen breed samengesteld. Bij aanvang 2015 bestond de RVC uit drie personen en waren er drie vacatures. Vanwege het rooster van aftreden hebben zich in 2015 geen mutaties voorgedaan. Twee vacatures zijn ingevuld. Reeds in de loop van 2014 is een wervingsprocedure voor twee nieuwe commissarissen gestart. Dat heeft er in geresulteerd dat op 11 november 2014 in de personen van mevrouw T. Stellema en de heer B. Arnold twee kandidaten ter toetsing bij DNB zijn voorgedragen. DNB heeft het toetsingsproces in januari 2015 afgerond, waarna beide kandidaten in een extra bijeenkomst van de Ledenraad per 1 februari 2015 tot commissaris bij Eno benoemd zijn. Overeenkomstig de reguliere statutaire benoemingstermijn is de zittingsperiode van de heer Berkemeijer per 31 december 2014 geëindigd. Wij danken hem voor zijn inzet en betrokkenheid gedurende 9 jaren. Als opvolger ingaande 1 januari 2016 is in de vergadering van de Ledenraad in december 2015 benoemd de heer L.J.M. Roodbol. Verder heeft de heer Schepers in 2015 aangekondigd zijn lidmaatschap van de Raad van Commissarissen medio 2016 te willen beëindigen. De Raad van Commissarissen heeft vervolgens de procedure gestart om tot invulling van deze nieuwe aanstaande vacature te komen. De commissarissen hebben gezamenlijk specialistische kennis van verzekeringen, zorg, financiën, risicobeheer, ict, sociaal-politieke en juridische zaken alsmede het besturen van organisaties. Maatschappelijke ontwikkelingen worden op de voet gevolgd. De opinievorming komt tot stand op basis van onafhankelijkheid en een kritische houding. Om aan onze toezichthoudende taak verdieping te geven zijn binnen de Raad van Commissarissen twee commissies samengesteld: - de audit & risk commissie; deze richt zich op de activiteiten, verslaglegging en beheersing van de financiële en operationele risico s, die uit de bedrijfsvoering voortvloeien. De externe accountant en compliance officer zijn directe gesprekspartners voor de audit & risk commissie, maar ook voor de Raad van Commissarissen als geheel. - de remuneratiecommissie; deze houdt zich bezig met de functionerings- en beoordelingsgesprekken en het beloningsbeleid van het Bestuur. De Raad van Commissarissen werkt volgens de governance principes en regelingen, zoals die door de brancheorganisatie voor zorgverzekeraars zijn vastgelegd en onderschrijft de principes en de wenselijkheid van transparantie in bestuur, het toezicht en het afleggen van verantwoordelijkheid daarover aan belanghebbenden. De totale honorering voor de Raad van Commissarissen over 2015 is ,-- geweest, exclusief 2.461,-- onkostenvergoedingen en exclusief ,-- BTW. De genoemde bedragen zijn op hele euro s afgerond. Het aanwezigheidspercentage van de commissarissen bij de plenaire vergaderingen bedroeg in %. Daarnaast heeft een afvaardiging van de Raad van Commissarissen een bijeenkomst van de overlegvergaderingen van de ondernemingsraad met de bestuurder bijgewoond. Ook woont de Raad van Commissarissen alle vergaderingen van de Ledenraad (4) bij. 17

18 Onderwerpen 2015 In en over 2015 zijn veel onderwerpen de revue gepasseerd. Zonder een volledig en uitputtende opsomming te doen, zijn een aantal thema s duidelijk aan te geven. Met betrekking tot het onderdeel bestuur en organisatie is veel aandacht geweest voor het project E-Norm. Dit project betreft de vernieuwing van het ICT landschap. Belangrijk aandachtspunt hierbij is de voortgang van het programma en de realisatie van de planning. De oorspronkelijk geplande datum van livegang van 1 januari 2016 kon niet worden gehaald. Inmiddels lopen de gesprekken met de leverancier over een ingangsdatum van 1 januari Deze gesprekken kennen een moeizaam verloop en worden nauwgezet door de Raad van Commissarissen gevolgd. Een tweede belangrijk punt van aandacht werd gevormd door de tegenvallende schadelast op het gebied van geboortezorg, waardoor ingrijpen onvermijdelijk bleek. De beheersmaatregelen, zoals opgenomen in het kapitaalbeleidsplan, zijn toegepast. Eno heeft daarom besloten het merk Energiek uit de markt te halen. Daarnaast worden de gemaakte afspraken in MultiZorg herijkt. Ook dit proces is en wordt nauwlettend door de Raad van Commissarissen gevolgd. Ook aan het cultuurprogramma Eno ontwikkelt is aandacht besteed. Eno ontwikkelt en E-Norm hebben grote impact op de ontwikkeling van de medewerkers binnen Eno. Mede hierdoor worden er nieuwe eisen aan medewerkers gesteld. In 2015 zijn op de afdelingen Contact Center Particulier en Zorgkantoor de medewerkers in een zorgvuldig doorlopen proces met externe expertise getoetst aan deze nieuwe eisen. Dat heeft er toe geleid dat van een groep medewerkers afscheid is genomen, omdat zij niet aan de nieuwe eisen voldoen en daarvoor ook niet ontwikkelbaar bleken te zijn. De ontwikkeling van de veranderingen wordt met pulsemetingen gemonitord. De Raad van Commissarissen heeft zich overtuigd dat het beloningsbeleid binnen de daarvoor geldende wettelijke kaders valt. In 2013 is met Zorgverzekeraars Nederland door een werkgroep van commissarissen uit de sector de bezoldigingscode ontwikkeld. Door de introductie van de Wet Normering Topinkomens II per 1 januari 2015 is de bezoldigingscode aangepast aan de nieuwe wetgeving. Naar aanleiding hiervan is de beloning van de Raad van Commissarissen geactualiseerd. De Ledenraad heeft in de vergadering van juni 2015 ingestemd met het hiertoe gedane voorstel van de Raad van Commissarissen. Tot slot heeft de Raad van Commissarissen in nauwe samenspraak met de Ledenraad vier kandidaten geworven voor de Ledenraad. Deze kandidaten zijn conform de procedures per 1 januari 2016 in de Ledenraad gekozen. Daarmee is invulling gegeven aan alle in 2015 ontstane vacatures en nieuwe vacatures per volgens het rooster van aftreden. Het thema beleid betreft onderwerpen zoals het strategisch plan Nieuw Perspectief, het jaarplan, het commercieel beleid, het zorginkoopbeleid, ICT, bedrijfsprocessen en risicobeleid. Ook is aandacht besteed aan onderwerpen als bedrijfscultuur en klanttevredenheid. Met name is de aandacht gericht op de realisatie van de doelstellingen, zowel inhoudelijk als financieel. Het thema financieel beleid verdient een aparte vermelding met onderwerpen als het jaarverslag (inclusief jaarrekening), de financiële resultaten, de beleggingen en het vermogensbeheer. Kapitaalbeleid is voor een verzekeraar van essentieel belang en wordt minimaal jaarlijks vastgesteld. Het kapitaalbeleid voor 2015 is eind 2014 door de Raad van Commissarissen goedgekeurd en is in de ledenraadvergadering van maart 2015 vastgesteld. Een belangrijk onderdeel van toezicht houden zijn de contacten en samenwerking met De Nederlandsche Bank, NZa en de externe accountant. In dat kader wordt ook kennis genomen van de uitkomsten van de thema onderzoeken van DNB. Een ander belangrijk thema is Solvency II, het vernieuwde risicogebaseerde 18

19 toezichtsraamwerk voor verzekeraars ingaand 1 januari De Raad van Commissarissen volgt de ontwikkelingen ter zake van dit onderwerp nauwgezet. De audit & risk commissie speelt hierbij een belangrijke rol. In 2014 is de keuze gemaakt dat PWC met ingang van het boekjaar 2015 de nieuwe externe accountant is. De keuze voor PWC is door de ledenraad vastgesteld. Verder is de Raad van Commissarissen ook nadrukkelijk met het eigen functioneren en de eigen ontwikkeling bezig geweest. Dit betreft onder meer de permanente educatie. In 2015 is een PE programma van EY gevolgd. Daarnaast is in 2015 het functieprofiel voor de Raad van Commissarissen herzien en is de geschiktheidsmatrix voor de gehele Raad van Commissarissen aangepast en vastgesteld. Zoals aangegeven heeft de Raad van Commissarissen twee voorbereidingscommissies, namelijk de audit & risk commissie en de remuneratiecommissie. Deze laatste commissie heeft de reguliere functioneringsgesprekken met de directie gevoerd. De audit & risk commissie heeft vooral verdieping aangebracht in de onderwerpen, die financieel, compliance en risk georiënteerd zijn. Over deze onderwerpen heeft verslaglegging aan de voltallige Raad van Commissarissen plaatsgevonden. Onderwerpen die door de audit & risk commissie in 2015 zijn behandeld zijn onder meer: jaarrekening 2014, accountantsverslag 2014, managementletter KPMG, transitierapport PWC, de kwartaalrapportages met financiële en andere ken- en stuurgetallen, begroting 2016, beleggingen en vermogensbeheer, Solvency II, inclusief de ORSA en Eigen Risico Beoordeling, de rapportage van de actuaris, het auditplan, de kwartaalrapportages compliance, risk & fraude, interne audit dienst, interne audits, de rapportages van de NZa (AWBZ en ZVW), het beleid op fraude en medisch materiële controle en de contacten en toezichtthema s van en samenwerking met De Nederlandsche Bank. Tot slot De Raad van Commissarissen merkt op, dat de voortdurende dynamiek in de zorgsector - ook in een grote verantwoordelijkheid legt bij de organisatie. Dat heeft van alle medewerkers veel inzet, flexibiliteit en aanpassingsvermogen vereist. Dat de medewerkers met veel passie en loyaliteit hun bijdrage aan de ontwikkeling van ENO en daarmee aan het belang van de leden-verzekerden hebben geleverd verdient daarom een groot compliment. Deventer, 25 mei 2016 J. Schepers, Voorzitter Raad van Commissarissen 19

20 3. Jaarrekening 3.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2015 (voor resultaatbestemming) Activa (x 1.000) 31 december december 2014 Immateriële vaste activa Onderzoek en ontwikkeling (1) Beleggingen Terreinen en gebouwen (2) Beleggingen in groepsmaatschappijen en deelnemingen (3) Overige financiële beleggingen (4) Vorderingen Vorderingen uit directe verzekering (5) Zorginstituut Nederland (6) Overige vorderingen (7) Overige activa Materiële vaste activa (8) Liquide middelen (9) Overlopende activa Overige overlopende activa (10)