Colofon. Redactie. Vormgeving Fotografie

Transcriptie

1

2 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Onderwijscommissie Farmaceutische Wetenschappen en het departement studentgerichte diensten. Departement studentgerichte diensten J. Crab Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma s evolueren echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen enigszins afwijkt van de informatie in deze brochure.

3 Inhoud Voorwoord Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Farmaceutische Wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen Master Farmaceutische Zorg - Apotheker Doelgroep en toelatingsvoorwaarden Vereiste voorkennis Loopbaanperspectieven Studieprogramma Masterproef Vakbeschrijvingen Studeren in het buitenland Onderwijs en examens Studie- en studentenbegeleiding Nuttige websites Meer info?

4 Voorwoord Misschien is dit je eerste kennismaking met de Universiteit Antwerpen. Misschien heb je reeds enkele jaren geleden de weg naar onze universiteit gevonden en hier je bacheloropleiding voltooid. In elk geval word je masterstudent, en wil je informatie over de masteropleidingen die wij aanbieden. Het boekje dat je nu ter hand neemt, brengt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met studenten. Vanaf zijn de masteropleidingen gestart die aansluiten op de academische bacheloropleidingen. Binnen de associatie wordt de samenwerking bevorderd met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote Hogeschool, de Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Tijdens je masteropleiding wordt de kennis die je opdeed tijdens je bacheloropleiding verder uitgediept. De Universiteit Antwerpen stelt alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze opleidingen worden regelmatig bijgestuurd en aangepast aan maatschappelijke en wetenschappelijke evoluties. We nodigen je alvast uit op onze masterbeurs (16 april 2008) of op de infomarkt (4 september 2008). Welkom bij de Universiteit Antwerpen! Prof. dr. Francis Van Loon Rector Universiteit Antwerpen 4

5 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, zodat een vlotte interactie mogelijk wordt. De kleine afstand tussen studenten en het docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mede ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard; dit biedt ook nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen aan, met een evenwichtig aanbod van theorie en praktijkgerichtheid. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet. De academische toren werd echter reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft de kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten en problemen op te lossen. Ook de BaMa-structuur werd gezien als een kans tot vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd. Infrastructuur Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en meerdere studielandschappen. In alle publieke ruimten (bibliotheken, cafetaria, aula) zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen met je eigen laptop. De laatste jaren werd grootschalig geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving aan te bieden. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit, met meer dan studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. 5

6 De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim en het Nachtegalenpark. Studeer je op de campus Drie Eiken? Dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. De masteropleiding Farmaceutische zorg is gesitueerd op de Campus Drie Eiken. Vorming De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook vorming. Ze wil jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, personeel en studenten. Antwerpen Tenslotte kies je voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur,... Kortom: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef Pieter Embrechts een lied U Aan het woord. In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord aan A! Farmaceutische wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen De studierichting Farmaceutische Wetenschappen staat voor een brede opleiding, waarbij zowel de patiënt als het geneesmiddel centraal staan. Het doel van de opleiding is het academisch vormen van apothekers die qua competenties beantwoorden aan de vereisten van de hedendaagse samenleving en industrie. Na de drie bachelorjaren kan je kiezen tussen twee masteropleidingen van twee studiejaren: Master in de Farmaceutische Zorg Apotheker Master in de Geneesmiddelenontwikkeling afstudeerrichting Apotheker of Biofarmaceutische wetenschappen De opleiding Master in de Geneesmiddelenontwikkeling maakt het voorwerp uit van een andere brochure. 6

7 De masteropleidingen die leiden tot de titel van apotheker zijn inhoudelijk zo geconcipieerd en afgewogen dat je als afgestudeerde efficiënt als apotheker kan functioneren in alle beroepstakken. In beide masters komen immers een aantal gemeenschappelijke opleidingsonderdelen voor, zoals medicinale chemie, toxicologie, farmaceutische wetgeving, deontologie, galenische farmacie, biofarmacie, farmacotherapie en farmaceutische zorg. De masteropleidingen die leiden tot de titel van apotheker omvatten ook een wettelijke apotheekstage van zes maanden (waarvan maximum drie maanden in een hospitaal). Deze titel is noodzakelijk om de functie van apotheker in een openbare apotheek te kunnen uitoefenen of om het diploma ziekenhuisapotheker, industrieapotheker of klinisch bioloog te kunnen behalen. Anderzijds zijn er opleidingsonderdelen die de eigenlijke differentiatie tussen de beide masters vormen. In de masteropleiding Farmaceutische Zorg wordt het aspect farmaceutische patiëntenzorg grondig uitgediept en komen onder meer dermofarmacie, magistrale formulatie en kwaliteitszorg, fytotherapie en medisch materiaal aan bod (zie studieprogramma verder in deze brochure). Je keuze tussen de masteropleidingen zal hoofdzakelijk worden bepaald door je interesse voor de maatschappelijk-sociale rol van de apotheker of voor een eerder exact-wetenschappelijke functie. In elke masteropleiding moet je het bewijs leveren dat je een omvangrijk onderzoekswerk zelfstandig kan uitvoeren (de masterproef). Afhankelijk van de masteropleiding waarvoor je hebt gekozen, situeert de masterproef zich in de farmaceutische zorg of in de geneesmiddelenontwikkeling. master in de farmaceutische zorg - apotheker In de farmaceutische zorg staat de wisselwerking tussen patiënt, geneesmiddel en andere zorgverstrekkers centraal. De masteropleiding Farmaceutische Zorg bereidt je zeer grondig voor op een apothekersfunctie in de openbare apotheek en de ziekenhuisapotheek en leidt tot de titel van apotheker. Als officina-apotheker verschaf je o.a. informatie over geneesmiddelen, doe je aan patiëntenbegeleiding en bereid je ook zelf geneesmiddelen. Je draagt niet alleen een belangrijke eindverantwoordelijkheid inzake geneesmiddelen en gezondheidsproducten, maar je vervult ook een heel sociale functie in de samenleving. De aan de Universiteit Antwerpen gevormde apothekers zijn uitstekende en competente beroepsmensen. Dit blijkt overduidelijk uit de respons van de werkgevers evenals uit de tevredenheid van de alumni. De opleiding Farmaceutische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen is zowel naar vorm als inhoud niet louter academisch, maar ook sterk beroepsgericht. De individuele docenten zijn zich allen goed bewust dat deze beroepsgerichtheid essentieel is voor de opleiding tot apotheker, zowel wat betreft kennis en inzicht als wat betreft de capaciteit zelfstandig te werken. Hoorcolleges en seminaries worden vaak vanuit de praktijk gegeven en slaan op deze wijze een brug tussen de aan de universiteit opgedane kennis en inzicht en het concrete werk in de latere beroepssituatie. 7

8 De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Het directe contact tussen studenten, docenten en assistenten zorgt er voor dat studenten met hun individuele problemen op een snelle en soepele manier worden geholpen. Naast klassieke onderwijsvormen zoals hoorcolleges, wordt er binnen de masteropleiding Farmaceutische Zorg aan de Universiteit Antwerpen veel aandacht besteed aan activerende onderwijsvormen, waaronder laboratoriumoefeningen of seminaries in kleine groepen, portfolio en opdrachten via de elektronische leeromgeving Blackboard. Dit versterkt de efficiëntie van het onderwijs en verhoogt de betrokkenheid van de studenten. Doelgroep en toelatingsvoorwaarden Academische bachelors in de Farmaceutische Wetenschappen hebben rechtstreekse toegang tot de Master in de Farmaceutische Zorg. Academische bachelors of academische Masters in één van de disciplines van de exacte wetenschappen of van de life sciences kunnen instromen mits zij slagen voor een verkorte opleiding Academische Bachelor in de Farmaceutische Wetenschappen (programma goed te keuren door de Onderwijscommissie). vereiste voorkennis De competenties van een academische Bachelor in de Farmaceutische Wetenschappen zijn vereist om de masteropleiding Farmaceutische Zorg te kunnen aanvatten. Loopbaanperspectieven Met de masteropleiding Farmaceutische Zorg word je bijzonder goed voorbereid om aan de slag te gaan als officina-apotheker in een openbare apotheek. In een officina zijn de beroepsmogelijkheden voor een apotheker veel ruimer dan enkel apotheker-eigenaar. Vele apothekers werken immers zelfstandig of in dienstverband als provisor (dit is een apotheker-titularis die de officina beheert in plaats van de eigenaar), als adjunctapotheker of als plaatsvervangend apotheker. Je taak zal vooral bestaan uit het verschaffen van informatie over geneesmiddelen en patiëntenbegeleiding. Uiteraard blijf je naast de therapiebegeleiding ook verantwoordelijk voor de conformiteit en de kwaliteit van specialiteiten en bereidingen. De laatste jaren echter ligt de nadruk meer en meer op de sociale rol die je als apotheker vervult betreffende het correcte gebruik van geneesmiddelen. Je geeft de patiënt een wetenschappelijk gefundeerde uitleg over de geneesmiddelen verbonden aan een voorschrift, de zelfzorggeneesmiddelen en de parafarmaceutische producten. 8

9 Aansluitend op dit masterdiploma bestaan er de volgende master na masteropleidingen: opleiding tot ziekenhuisapotheker (één jaar bijkomende opleiding), industrieapotheker (één jaar bijkomende opleiding) en een specialisatie in de klinische biologie (een opleiding gespreid over vijf jaar). Het behalen van een doctorstitel is mogelijk na ongeveer vier jaar fundamenteel onderzoek. Werk je in een ziekenhuis dan sta je o.a. in voor beheer en management, distributie van geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en implantaten, bereiden van steriele geneesmiddelen, sterilisatie, hygiëne, informatie naar medici en paramedici, opvolgen van klinische studies en het opstellen van formularia. Spreekt de overheid als werkomgeving je aan, dan kan je terecht bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten. Je kan ook aan de slag in het onderwijs. De academische lerarenopleiding sluit aan bij de masteropleiding. De academische graad van geaggregeerde voor het secundair onderwijs groep 2 geeft officiële bevoegdheid voor het secundair onderwijs, tweede en derde graad. Aparte folders i.v.m. deze verdere studie- en specialisatiemogelijkheden en de doctoraatsopleiding zijn verkrijgbaar bij de achteraan vermelde adressen. Je vindt eveneens bijkomende informatie op de volgende website: >onderwijs. De tewerkstellingssituatie van de apothekers is zeer gunstig: de werkloosheid kan als nihil beschouwd worden. Van werk zoeken is nauwelijks sprake: de overgrote meerderheid van farmaciestudenten heeft werk nog voor het afstuderen. De meeste apothekers werken voltijds, maar deeltijds werk behoort eveneens tot de mogelijkheden.

10 Studieprogramma master in de farmaceutische zorg - apotheker: 1ste jaar Verplichte opleidingsonderdelen Medicinale chemie 10 Toxicologie 6 Galenische farmacie en biofarmacie II 12 Farmaceutische wetgeving en deontologie 3 Farmacotherapie en farmaceutische zorg I en II m.i.v. medisch materiaal 12 Dermofarmacie 3 Magistrale formulatie en kwaliteitszorg 4 Voedsel- en voedingsleer II 4 Diergeneeskundige geneesmiddelen 3 Farmacognosie II: fytotherapie 3 TOTAAL 60 Master in de Farmaceutische Zorg Apotheker: 2de jaar Verplichte opleidingsonderdelen Stage (6 maanden) met stage-examens 30 Masterproef farmaceutische zorg 24 Keuzevakken (minimaal 6 sp te kiezen uit) Antibioticabeleid 3 Elementen van de bedrijfskunde en sociale wetgeving 3 Farmacotherapie en farmaceutische zorg III 3 Gezondheidsbeleid en farmacovigilantie 3 Middelen gebruikt in alternatieve therapieën 3 TOTAAL 60 10

11 Masterproef farmaceutische zorg De studenten leren zelfstandig en op een kritische wijze onderzoek over een probleem met betrekking tot de farmaceutische zorg uitvoeren, hierover schriftelijk en mondeling rapporteren en zich een wetenschappelijke attitude eigen te maken. De masterproef wordt als volgt ingedeeld: Onderzoekswerk in het domein van de farmaceutische zorg: analyse van een probleem i.v.m. farmaceutische patiëntenzorg, vertrekkende van medicatiehistorieken, in samenwerking met de stageapotheek, gevolgd door het praktisch uitwerken van een oplossing (actieplan). Literatuurstudie over het onderwerp, met aandacht voor nieuwe ontwikkelingen. Afhankelijk van het onderwerp, een onderzoeksopdracht i.v.m. kwaliteitscontrole die aansluit bij het farmaceutische zorgprobleem. Schriftelijke rapportering van het onderzoekswerk in de farmaceutische zorg. Mondelinge voorstelling en verdediging. Vakbeschrijvingen In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de verplichte opleidingsonderdelen. Op vind je meer informatie over de andere opleidingsonderdelen, begin- en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal. Medicinale chemie Medicinale Chemie is een chemische discipline met aspecten van biologische, medische en farmaceutische wetenschappen. Het omvat onderzoek naar, design van, en bereiding van biologisch actieve moleculen, de studie van hun metabolisme, de interpretatie van hun werkingsmechanisme op moleculair niveau en het opstellen van een structuuractiviteitsrelatie. In deze cursus worden alle actieve farmaca besproken die verkrijgbaar zijn op de markt, alsook de nieuwste trends. Deze geneesmiddelen worden ingedeeld volgens de receptoren waarop ze inwerken. Deze indeling is scheikundig logisch en geeft ook een beter inzicht in de structuur-activiteitsrelatie en het werkingsmechanisme op moleculair niveau. Per klasse van geneesmiddelen worden ondermeer de volgende eigenschappen besproken: Korte inleiding (herhaling) van het biochemisch systeem waar op ingewerkt wordt; De scheikundige eigenschappen van de actieve farmaca en hun invloed op het gebruik als geneesmiddel: bv. oplosbaarheid, stabiliteit, driedimensionale structuur, elektronische eigenschappen, ; 11

12 De ontwikkeling van het eindproduct uit een leadverbinding; Structuur-activiteitsrelatie; Werkingsmechanisme op het moleculaire niveau (t.h.v. de receptoren); Inleiding tot het therapeutisch gebruik. Toxicologie Wegens de enorme toename van het aantal man-made producten (ongeveer 16 miljoen) komen we in contact met ongeveer verschillende producten. Naast de acute en subacute toxiciteit dient er voldoende aandacht te gaan naar de effecten op lange termijn zoals teratogeniciteit, carcinogeniciteit, immunologische en neurologische effecten en invloed op de fertiliteit. Volgende aspecten worden behandeld: evolutie van de toxicologie, absorptie, distributie, metabolisatie, excretie, antidota, eerste hulp bij intoxicaties. In het partim geneesmiddelentoxiciteit wordt kort ingegaan op de toxicologische evaluatie van kandidaat geneesmiddelen. Vervolgens komt het belang van predisposerende factoren in het ontstaan van ongewenste effecten van geneesmiddelen aan bod. De meest voorkomende typen ongewenste effecten worden vanuit een orgaanfysiologisch standpunt besproken. In een tweede luik leren de studenten via een opdracht objectieve geneesmiddeleninformatie opzoeken, kritisch evalueren en verwerken. In het partim algemene toxicologie wordt ingegaan op de toxiciteit van solventen, gassen, metalen, pesticiden, drugs of abuse, persisterende organische polluenten en behandelingsmethoden voor acuut geïntoxiceerde patiënten. Galenische farmacie en biofarmacie II Verschillende aspecten van volgende toedieningsvormen o.a. parenteralia, colloïdale en disperse systemen, dermatica, rectalia, poeders, capsules, tabletten en toedieningsvormen met gereguleerde afgifte worden besproken. Van de artsenijvormen die in de officina worden afgeleverd ofwel magistraal worden voorgeschreven zullen volgende aspecten aan bod komen: formulatie (fysicochemische, technologische en biofarmaceutische aspecten); bereidingstechnieken (kwaliteitsnormen; GPP); controle (farmacopee eisen; stabiliteit); verpakking, etikettering, bewaren (farmacopee eisen); toediening (informatie naar de patiënt toe); specifieke biofarmaceutische aspecten van de beschouwde artsenijvorm, nl. de invloed van de vormgeving op de vrijgave en de resorptie van het farmacon. De praktische oefeningen hebben tot doel de studenten leren zelfstandig problemen op te lossen. Tijdens het practicum zullen de studenten magistrale voorschriften kritisch moeten ontleden en de bereidingen nauwkeurig moeten uitvoeren, rekening houdend enerzijds met de fysicochemische eigenschappen van de te verwerken farmaca en 12

13 anderzijds met de biofarmaceutische en farmacopee eisen gesteld aan de te bereiden toedieningsvorm. Zorg zal besteed worden aan het toepassen van de geldende goede bereidingspraktijken (GPP) en het opstellen van SOPs. De studenten zullen verschillende magistrale bereidingen uitvoeren ter illustratie van de verschillende artsenijvormen besproken in de theoretische cursus. Om teamwerk te bevorderen zullen enkele oefeningen en rapportering in groep gebeuren. Farmaceutische wetgeving en deontologie De wettelijke definitie van het geneesmiddel en andere gezondheidsproducten wordt toegelicht, waarna het monopolie van de apotheker, de vereisten voor een officina en de spreiding van apotheken worden besproken. De aflevering van geneesmiddelen en de specifieke wettelijke bepalingen voor giftstoffen, verdovende middelen en psychotrope stoffen worden in detail overlopen. Er wordt aandacht besteed aan de conformiteit van het geneesmiddel en aan ongeoorloofde praktijken met geneesmiddelen. Ook reclame en informatie met betrekking tot geneesmiddelen komen aan bod. Farmacotherapie en farmaceutische zorg I en II m.i.v. medisch materiaal In dit opleidingsonderdeel worden farmacotherapie en farmaceutische zorg geïntegreerd onderwezen. Farmaceutische zorg is de verantwoorde aflevering van voorgeschreven geneesmiddelen of van geneesmiddelen die zonder voorschrift kunnen afgeleverd worden, met het oog op, in overleg met andere zorgverstrekkers en de patiënt, het bereiken van algemene gezondheidsdoelstellingen zoals het voorkomen, het identificeren, en het oplossen van problemen verbonden aan het geneesmiddelengebruik. Farmaceutische zorg is erop gericht om op een continue wijze het gebruik van geneesmiddelen te verbeteren en de levenskwaliteit van de patiënt te bewaren of verbeteren. Het interprofessioneel overleg omvat onder meer het eventuele doorverwijzen naar een arts en het informeren van de behandelende arts. Dit opleidingsonderdeel wordt zoveel mogelijk gedoceerd uitgaande van de meest voorkomende ziektebeelden. De voor de behandeling in aanmerking komende geneesmiddelen, zowel zelfzorggeneesmiddelen als voorschriftplichtige, worden grondig besproken met de nadruk op advies voor verantwoord geneesmiddelengebruik. Tijdens partim II wordt een aantal capita selecta besproken. Het belangrijkste medisch materiaal wordt eveneens toegelicht. De studenten leren zowel zelfzorgadvies als advies bij voorgeschreven geneesmiddelen geven. Binnen het aanbod van voorschriftvrije geneesmiddelen leren ze een wetenschappelijk verantwoorde keuze te maken. Ze verwerven inzicht in de opbouw van een therapie en de keuze van voorgeschreven geneesmiddelen. Ze leren geneesmiddeleninteracties herkennen, verklaren en hiervoor een oplossing aanbieden. Tevens leren ze medicatiefouten herkennen en oplossen. De studenten leren deskundig gezondheidsvoorlichting te geven en advies te verlenen over medisch materiaal. Ze worden voorbereid om goed samen te werken met de (huis)arts. 13

14 Dermofarmacie De studenten verwerven inzicht in de verschillende aspecten van dermatica en dermofarmaceutische producten, zodat zij hun toekomstige taak als raadgever kunnen vervullen. De verschillende huidziekten en hun medicamenteuze behandeling worden besproken, evenals de structuur en de eigenschappen van de huid. Volgende onderwerpen komen aan bod: preventie en verzorging (reinigingsproducten, hydratatie, applicatie van cosmetica, preventie en behandeling van veroudering van de huid, protectie tegen zonlicht), haarverzorgingsproducten, deodorantia en antiperspirantia, neveneffecten op de huid (irritatie, allergie, zonlicht-geïnduceerde reacties, urticaria) door contact met stoffen uit onze omgeving, met nadruk op cosmetica en farmaceutische producten. Hypoallergische en dermatologisch-geteste producten worden kritisch benaderd, alsook producten voor gevoelige huid. De algemene principes van lokale dermatologische therapie evenals nieuwere artsenijvormen voor dermatologische toepassing worden besproken. Magistrale formulatie en kwaliteitszorg De studenten verwerven kennis van de hedendaagse kwaliteitseisen en kwaliteitsborging zowel in een farmaceutisch bedrijf als in de officina. Ze leren een kwaliteitssysteem in de officina, SOPs (standard operating procedure) voor de verschillende artsenijvormen bereid in de officina, handelingen en organisatie in een apotheek op te stellen. De volgende onderwerpen komen aan bod: (1) kwaliteitszorg en kwaliteitssystemen in industrie, ziekenhuisapotheek en officina, (2) farmaceutische zorg en kwaliteit van leven, (3) GMP richtlijnen in de industrie en GPP richtsnoeren in de officina, (4) kwaliteitszorg bij apotheekbereidingen (protocollering, SOP), (5) eisen i.v.m. lokalen, materiaal, personeel en documentatie. Tijdens het practicum runnen de studenten, verdeeld in teams, in real-time een virtuele apotheek, waarbij de verschillende teamleden specifieke verantwoordelijkheden krijgen. Dit apotheekgame is gebaseerd op een interactieve leeromgeving in Blackboard en focust op het verwerven van competenties voor de latere beroepsuitoefening. Probleemoplossend redeneren en werken in teamverband staan centraal. Er komen verschillende aspecten van de galenische farmacie en kwaliteitsbeheersing, maar tevens farmaceutische zorg en toxicologie aan bod in de uit te voeren opdrachten, die gebaseerd zijn op hedendaagse problemen in de openbare apotheek. Voedsel- en voedingsleer II De cursus Voedsel -en Voedingsleer II bouwt verder op de cursus Voedsel en Voedingsleer I (3de Bachelor) die informatie gaf over de relatie voedsel voeding voor een gezonde populatie. In de cursus Voedsel -en Voedingsleer II worden levensmiddelen besproken die gebruikt kunnen worden om gezondheidsproblemen te voorkomen of te verhelpen, enerzijds voor welbepaalde medische indicaties (metabole functiestoornissen, diabetes, ), anderzijds voor bevolkingsgroepen met specifieke behoeften (zuige- 14

15 lingen, zwangeren, ouderen, sporters, ). Hierbij worden de specifieke dieetproducten besproken in relatie tot de gewone levensmiddelen met aandacht voor energie-inhoud, nutriënt samenstelling en inname of toedieningswijze. Tijdens het seminarie wordt aan de student gevraagd een nutritionele anamnese op te stellen en kritisch te evalueren en voor een voedingssupplement de wetenschappelijke gegevens na te gaan die de vergezellende claim (al dan niet) ondersteunen. Diergeneeskundige geneesmiddelen In eerste instantie wordt een aantal diersoortspecifieke fysiologische mechanismen besproken die van groot belang zijn om het gebruik van bepaalde diergeneesmiddelen uit te leggen. Vervolgens wordt kort ingegaan op een aantal wettelijke aspecten van het diergeneesmiddelengebruik met speciale aandacht voor de voedselveiligheid en het gebruik van diergeneesmiddelen bij de nutsdieren. Verder wordt voor elke huisdierspecies de economische context geschetst waarin het diergeneesmiddelengebruik moet worden gesitueerd. Daarbij wordt veel informatie gegeven over de bedrijfsstructuren van nutsdierenbedrijven en de omvang van het gebruik van diergeneesmiddelen, waardoor het voor de student mogelijk wordt het diergeneesmiddelengebruik correct te plaatsen. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan speciale applicatievormen die typisch zijn voor diergeneesmiddelen. Er wordt ingegaan op massamedicatie en het grote belang van de preventieve diergeneeskunde. Tenslotte worden de verschillende klassen van farmaceutica die in de diergeneeskunde worden gebruikt kort besproken en worden per species een aantal belangrijke aandoeningen in de verf gezet, vooral dan waar het geneesmiddelengebruik een aantal typische diergeneeskundige aspecten vertoont. Verder wordt er ook kort ingegaan op de farmacovigilantie, zodat de student ook inzicht krijgt in de manier waarop bijwerkingen binnen het diergeneesmiddelengebruik worden gerapporteerd. Farmacognosie II : fytotherapie De vereenvoudigde registratieprocedure omvat 23 lijsten met verplichte indicatie, die ongeveer 180 planten met medicinale eigenschappen omvatten. De meest gebruikte fytotherapeutica zullen besproken worden onder de vorm van SPC-cores (Summary of Product Characteristics), die kunnen gebruikt worden voor de registratie van deze preparaten. Achtereenvolgens komen aan bod: beschrijving van de drogerij, de werkzame inhoudsstoffen, plantbereidingen, farmacologische werking en toxiciteit, klinische studies met inbegrip van farmacokinetiek, therapeutische indicaties en dosering, contra-indicaties, ongewenste effecten, interacties, gebruik bij zwangerschap en borstvoeding, gebruik bij besturen van voertuigen en gebruik van machines, overdosering en bewaring. De studenten leren de meest courant gebruikte fytotherapeutica kennen met betrekking tot hun farmaceutische kwaliteit, hun farmacologische werking en toxiciteit en hun therapeutische werkzaamheid aan de hand van klinische studies. Ze leren een onderscheid 15

16 te maken tussen fytotherapeutica, waarvan het therapeutisch gebruik is gebaseerd op valabele klinische studies (WHO klasse I en II), op literatuurgegevens (WHO klasse III) of op de traditie (WHO klasse IV). Ze leren fytotherapeutische thees samenstellen voor één of meerdere indicaties van de lijsten van de vereenvoudigde registratie en bestaande thees met betrekking tot hun therapeutische werkzaamheid evalueren. Tevens leren ze wetenschappelijke en publieke bijsluiters bij bestaande fytotherapeutische thees op te stellen. Stage (6 maanden) met stage-examens De apotheekstage kan worden omschreven als het gedeelte van de opleiding waarbij praktijkervaring wordt opgedaan als directe voorbereiding op de beroepsuitoefening. Praktijk en theorie vloeien hier in elkaar. De student zal zich in de stageplaats onder leiding van een erkende stagemeester bekwamen in de farmaciepraktijk: geneesmiddelenaflevering en grondige kennis van de specialiteiten, bereiding van geneesmiddelen en eigenschappen van de grondstoffen, kwaliteitszorg, verantwoordelijkheden van de apotheker, organisatie en inrichting van de apotheek, parafarmacie, management en administratie, leren samenwerken met collega s en artsen. Bij de studie van de farmaceutische specialiteiten wordt teruggegrepen naar de cursussen van medicinale chemie, farmacognosie, farmacologie, toxicologie, farmacotherapie en farmaceutische zorg, fysiopathologie, medische biochemie, farmaceutische microbiologie en wetgeving. Het bereiden van magistrale en officinale preparaten steunt op de lessen galenische farmacie, biofarmacie en kwaliteitszorg. Aan iedere stagiair wordt bij de aanvang van de stage een stagewijzer als leidraad meegegeven. Deze wordt eveneens uitvoerig toegelicht tijdens de jaarlijkse bijeenkomst met de stagemeesters. Het stageprogramma geeft een niet-limitatieve opsomming van alle aspecten en taken die tijdens de zes maanden moeten worden bekeken of uitgevoerd. In zijn/haar portfolio verzamelt de student persoonlijke aantekeningen en bedenkingen over de diverse items waarmee hij/zij geconfronteerd wordt. 16

17 Studeren in het buitenland De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma s zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep studenten één semester aan een buitenlandse universiteit. In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in West- en Centraal Europa. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa. Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd uitwisselingsprogramma s uitgewerkt. In het kader van Internationale Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de Universiteit Antwerpen. Meer info op De masteropleiding Farmaceutische Zorg laat je toe om een deel van je opleiding in het buitenland uit te voeren. De meeste studenten gaan naar het buitenland in het kader van een uitwisselingsprogramma. Het bekendste voorbeeld is ongetwijfeld het Socrates/Erasmus programma van de Europese Commissie, maar ook buiten Europa zijn er tal van mogelijkheden. Ook het volgen van lessen in het kader van zomerscholen is mogelijk. Uiteraard word je in je keuze begeleid. Ook als je in België blijft, maak je kennis met de internationale dimensie van de wetenschap via buitenlandse gastdocenten en wetenschappelijke literatuur. 17

18 Onderwijs en examens Master in BaMa In heel Europa werd het BaMa-systeem ingevoerd, na het ondertekenen van het bolognaakkoord. Alle bestaande opleidingen in het hoger onderwijs werden omgevormd tot academische en professionele bachelor- en masteropleidingen. Meer informatie over het BaMa-systeem vind je op In Vlaanderen zijn alle masteropleidingen academisch. Elke masteropleiding aan de Universiteit Antwerpen heeft specifieke toelatingsvoorwaarden. In elk geval heb je een professioneel of een academisch bachelordiploma behaald, als je inschrijft voor een masteropleiding. Afhankelijk van het diploma dat je reeds op zak hebt, kan je ofwel rechtstreeks instromen in een masteropleiding, ofwel eerst een schakelprogramma (na een professionele bacheloropleiding) of een voorbereidingsprogramma (na een academische bacheloropleiding) doorlopen. Visueel kunnen we dit als volgt voorstellen: Academische Bachelor Ë Ë Ë Academische Master Academische Bachelor Ë voorbereidingsprogramma Ë Academische Master Professionele Bachelor Ë schakel Ë Academische Master Semestersysteem en examens Aan de Universiteit Antwerpen wordt het semestersysteem gehanteerd. Het academiejaar wordt opgesplitst in twee delen, die elk afgesloten worden door een examenperiode. Deze twee examenperiodes (in januari en juni) vormen samen de eerste zittijd. In de tweede zittijd krijg je de kans examens te hernemen waarvoor je minder dan 10/20 behaalde. Voor elk opleidingsonderdeel waarvoor je slaagt, behaal je credits. Het examenreglement wordt elk jaar kritisch geëvalueerd en aangepast, in samenspraak met studentenvertegenwoordigers. Het volledige reglement kan je raadplegen op Studieadvies - en studentenbegeleiding Algemene studie- en studentenbegeleiding Het hele academiejaar kan je terecht bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding, zowel met studie- als met persoonlijke problemen. Zowel groepsactiviteiten als individuele begeleiding zijn volledig gratis. Afspraken met de begeleiders van deze dienst kan je maken via het Studenten Informatie Punt (STIP). 18

19 Studiekeuze De dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding helpt je om een studietraject uit te werken dat enerzijds nauw aansluit bij je interesses, en je anderzijds maximale kansen op de arbeidsmarkt biedt. Ook als je je studie wil afsluiten of een nieuwe wending wil geven, kan je bij deze dienst terecht. studievaardigheden en studieplanning Een masteropleiding vraagt een nieuwe studieaanpak: het aandeel zelfstudie wordt groter, presentaties maken deel uit van de meeste programma s, de masterthesis moet worden voorbereid, Wie hulp wil bij het uitwerken van een geschikte studieaanpak, kan gebruik maken van het aanbod aan groepstrainingen en individuele begeleiding. Psychosociale begeleiding Studenten met psychische (depressie, angst, ) of relationele (conflict met partner, ouders,.) problemen kunnen beroep doen op de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding. Het aanbod aan individuele, groepsgerichte en digitale begeleiding wordt in het begin van elk semester bekend gemaakt in verschillende publicaties voor studenten. Je vindt ook heel wat informatie op de website of Begeleiding van studenten met specifieke noden: aanvragen bijzondere faciliteiten Studenten met functiebeperkingen (fysische handicap of chronische ziekte, leerstoornis zoals dyslexie, ADHD, psychische problemen...) of met bijzondere vragen omwille van sport op topniveau of kunstbeoefening kunnen via de dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding bijzondere faciliteiten voor onderwijs en/of examens aanvragen. Dit is voorzien in het Onderwijs- en examenreglement van de Universiteit Antwerpen. Na het indienen van je aanvraag, word je uitgenodigd voor een intakegesprek met een studentenbegeleider. In onderling overleg worden de nodige afspraken gemaakt. Als je dossier helemaal in orde is en voorzien van de nodige attestering zal de dienst je dossier ter goedkeuring voorleggen aan de rector. 19

20 Nuttige websites Website masters Op vind je uitgebreide informatie over alle masteropleidingen die de Universiteit Antwerpen inricht. Je kan vanuit deze URL ook doorklikken naar de website van een faculteit. Infodagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen twee infonamiddagen rond de Masteropleidingen. De ene vindt plaats in april, de andere begin september. Elke faculteit organiseert een infosessie om haar masterprogramma s verder toe te lichten. Hierbij krijg je ruim de kans om je vragen met docenten en studenten te bespreken. Vooraf inschrijven is niet nodig. De data vind je op onze website onder Inschrijven Praktische informatie in verband met inschrijvingen vind je op: Het Studentenportaal Op het studentenportaal van de Universiteit Antwerpen vind je algemene informatie die voor alle studenten nuttig kan zijn: de academische kalender, de computer- en netwerkinfrastructuur, blackboard, beschikbare cursussen, financiering, huisvesting, sociale voorzieningen, eten en drinken op de campussen, studentenjobs, studentenclubs, sport, contactpersonen studieloopbaanbegeleiding per faculeit, doctoreren, enz.. Bibliotheek De Universiteit Antwerpen heeft een uitgebreide collectie ter beschikking van studenten en personeel. Op de Stadscampus is er een gloednieuwe bibiliotheek voor de humane en sociale wetenschappen. Op de campus Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken zijn de bibliotheken voor de Exacte en Medische Wetenschappen gehuisvest. Meer info? Kijk dan op Begin academiejaar Het academiejaar start op maandag 22 september Op onthaaldag kan je vanaf midden september actuele informatie over het begin van het academiejaar terugvinden. Hoe de campus te bereiken? De vier campussen zijn vlot bereikbaar met de auto, de fiets of het openbaar vervoer. Op vind je duidelijke wegbeschrijvingen. 20

21 Meer info? Secretariaat opleiding Faculteit Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige Wetenschappen Departement Farmaceutische wetenschappen Campus Drie Eiken Universiteitsplein Wilrijk Marleen Snoeckx T +32 (0) marleen.snoeckx@ua.ac.be Walter Kortleven T +32 (0) walter.kortleven@ua.ac.be Departement Studentgerichte diensten Studenten Informatie Punt (STIP) Stadscampus Agora-gebouw, 1ste verdieping Grote Kauwenberg Antwerpen T +32 (0) Campus Drie Eiken Gebouw G Universiteitsplein Antwerpen (Wilrijk) T +32 (0) stip@ua.ac.be 21

22 22 Nota s

23 Nota s 23

24 24 Nota s