geneesmiddelenontwikkeling

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "geneesmiddelenontwikkeling"

Transcriptie

1 geneesmiddelenontwikkeling >> faculteit farmaceutische, biomedische en diergeneeskundige wetenschappen >> masteropleiding

2 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Onderwijscommissie Farmaceutische Wetenschappen en de dienst Studieinformatie. Ann Engelen (kaft) Ellen Willockx (binnenwerk) J. Crab Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma s evolueren en worden regelmatig bijgestuurd. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen enigszins afwijkt van de informatie in deze brochure. 2

3 Inhoud Voorwoord Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Farmaceutische Wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen Master Farmaceutische zorg - Apotheker Master Geneesmiddelenontwikkeling Doelgroep Vereiste voorkennis Verder studeren na je masterdiploma geneesmiddelenontwikkeling Loopbaanperspectieven Studieprogramma Masterproef geneesmiddelenontwikkeling Vakbeschrijvingen Studeren in het buitenland Onderwijs en examens Studieadvies en studentenbegeleiding Nuttige websites Meer info?

4 Voorwoord Misschien is dit je eerste kennismaking met de Universiteit Antwerpen. Misschien heb je reeds enkele jaren geleden de weg naar onze universiteit gevonden en hier je bacheloropleiding voltooid. In elk geval word je masterstudent, en wil je informatie over de masteropleidingen die wij aanbieden. Het boekje dat je nu ter hand neemt, brengt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met studenten. Vanaf zijn de masteropleidingen gestart die aansluiten op de academische bacheloropleidingen. Binnen de associatie wordt de samenwerking bevorderd met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote Hogeschool, de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Tijdens je masteropleiding wordt de kennis die je opdeed tijdens je bacheloropleiding verder uitgediept. De Universiteit Antwerpen stelt alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze opleidingen worden regelmatig bijgestuurd en aangepast aan maatschappelijke en wetenschappelijke evoluties. We nodigen je alvast uit op onze infodagen (20 maart en 24 april 2010) of op de infomarkt (15 september 2010). Welkom bij de Universiteit Antwerpen! Prof. dr. Alain Verschoren Rector Universiteit Antwerpen 4

5 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? STUDENTGERICHTHEID De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent onder andere dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, hetgeen een vlotte interactie mogelijk maakt. De kleine afstand tussen studenten en het docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard; dit biedt ook nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. INNOVERENDE ACADEMISCHE OPLEIDINGEN De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen aan, waarbij de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als praktijk. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet. De academische ivoren toren werd echter reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft relevante kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroeps relevante opdrachten en problemen op te lossen. Ook de BaMa-structuur werd gezien als een kans tot vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd. INFRASTRUCTUUR Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en meerdere studielandschappen. In alle publieke ruimten (bibliotheken, cafetaria, aula) zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen met je eigen laptop. De laatste jaren werd grootschalig geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving aan te bieden. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit, met meer dan studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het 5

6 openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim en het Nachtegalenpark. Studeer je op de campus Drie Eiken? Dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. De masteropleiding Geneesmiddelenontwikkeling is gesitueerd op de Campus Drie Eiken. VORMING De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook vorming. Ze wil jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, personeel en studenten. ANTWERPEN Tenslotte kies je voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende metropool met een uniek cultuur historisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur,... Kortom: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef Pieter Embrechts een lied U Aan het woord. In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord aan A! farmaceutische wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen 6 De studierichting Farmaceutische Wetenschappen staat voor een brede opleiding, waarbij zowel de patiënt als het geneesmiddel centraal staan. Het doel van de opleiding is het academisch vormen van apothekers die qua competenties beantwoorden aan de vereisten van de hedendaagse samenleving en industrie. Na de drie bachelorjaren kan je kiezen tussen twee masteropleidingen van twee studiejaren: Master in de Farmaceutische Zorg Apotheker Master in de Geneesmiddelenontwikkeling Apotheker of Biofarmaceutische wetenschappen De masteropleidingen die leiden tot de titel van apotheker zijn inhoudelijk zo geconcipieerd en afgewogen dat je als afgestudeerde efficiënt als apotheker kan functioneren in alle beroepstakken. In beide masters komen immers een aantal gemeen schappelijke opleidingsonderdelen voor, zoals medicinale chemie, toxicologie, farmaceutische wetgeving, deontologie, galenische farmacie, biofarmacie, farmacotherapie en farmaceutische zorg.

7 Anderzijds zijn er opleidingsonderdelen die de eigenlijke differentiatie tussen de beide masters vormen (zie studieprogramma verder in deze brochure). Je keuze tussen deze masteropleidingen zal hoofdzakelijk bepaald worden door je interesse voor de maatschappelijk-sociale rol van de apotheker of voor een eerder exact-wetenschappelijke functie. In elke masteropleiding moet je het bewijs leveren dat je een omvangrijk onderzoekswerk zelfstandig kan uitvoeren (de masterproef). Afhankelijk van de master opleiding waarvoor je hebt gekozen, situeert de masterproef zich in de farmaceutische zorg of in de geneesmiddelenontwikkeling. master in de farmaceutische zorg - apotheker In de farmaceutische zorg staat de wisselwerking tussen patiënt, geneesmiddel en andere zorgverstrekkers centraal. Deze masteropleiding, die leidt tot de titel van apotheker, bereidt je zeer grondig voor op een apothekersfunctie in de openbare apotheek (officina) of in een ziekenhuisapotheek. De opleiding Master in de Farmaceutische Zorg wordt uitvoerig toegelicht in een andere brochure. master in de geneesmiddelenontwikkeling Deze masteropleiding bereidt je optimaal voor op de taken en de professionele omgeving van een geneesmiddelenspecialist in o.a. de industrie, het onderzoek en de overheid. In deze opleiding wordt uitvoerig aandacht geschonken aan onder meer geneesmiddelendesign en analyse, farmaceutische technologie, farmaceutische ontwikkeling (artsenijvormen, productie en stabiliteit), moleculaire en klinische biologie, preklinisch en klinisch geneesmiddelenonderzoek. Werkelijk alle aspecten betreffende geneesmiddelen ontwikkeling komen hier aan bod. Maar ook patiëntgerichte opleidingsonderdelen behoren tot het curriculum. In dit opzicht is deze opleiding dan ook uniek en onderscheidt ze zich van andere masteropleidingen. Ze biedt een brede waaier aan beroepsmogelijkheden, zoals verder in deze brochure wordt beschreven (zie Loopbaanperspectieven). Er zijn twee afstudeerrichtingen: (1) Apotheker. Deze afstudeerrichting omvat een wettelijke apotheekstage van zes maanden (waarvan maximum drie maanden in een hospitaal) en leidt tot de titel van apotheker. Deze titel is noodzakelijk om de functie van apotheker in een openbare apotheek te kunnen uitoefenen of om het diploma ziekenhuisapotheker, industrieapotheker of klinisch bioloog te kunnen behalen. Verder in deze brochure vind je hierover meer informatie. De apotheekstage biedt tevens een unieke gelegenheid om met patiënt en in contact te komen. Dit vormt een belangrijke meerwaarde, ook al zal je werkterrein later op een ander vlak gesitueerd zijn. 7

8 (2) Biofarmaceutische wetenschappen. Dit is een opleiding zonder apotheekstage en leidt bijgevolg niet tot de titel van apotheker. De aan de Universiteit Antwerpen gevormde masters in de geneesmiddelenontwikkeling zijn uitstekende en competente beroepsmensen. Dit blijkt overduidelijk uit de respons van de werkgevers evenals uit de tevredenheid van de alumni. De opleiding Farmaceutische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen is immers zowel naar vorm als inhoud niet louter academisch, maar ook sterk beroepsgericht. De individuele docenten zijn zich allen goed bewust dat deze beroepsgerichtheid essentieel is voor de opleiding tot master in de geneesmiddelenontwikkeling, zowel wat betreft kennis en inzicht als wat betreft de capaciteit om zelfstandig te werken. Hoorcolleges en seminaries worden vaak vanuit de praktijk gegeven en slaan op deze wijze een brug tussen de aan de universiteit opgedane kennis en inzicht en het concrete werk in de latere beroepssituatie. De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Het directe contact tussen studenten, docenten en assistenten zorgt er voor dat studenten met hun individuele problemen op een snelle en soepele manier worden geholpen. Naast klassieke onderwijsvormen zoals hoorcolleges, wordt er binnen de masteropleiding Geneesmiddelenontwikkeling aan de Universiteit Antwerpen veel aandacht besteed aan activerende onderwijsvormen, waaronder laboratoriumoefeningen of seminaries in kleine groepen, portfolio en opdrachten via de elektronische leeromgeving Blackboard. Dit versterkt de efficiëntie van het onderwijs en verhoogt de betrokkenheid van de studenten. De directe relatie tussen de masterproef Geneesmiddelenontwikkeling en het lopende wetenschappelijk onderzoek is hierbij het meest markante voorbeeld. Qua onderzoeksoutput scoort het departement Farmaceutische Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen naar internationale normen immers bijzonder goed. Doelgroep en toelatingsvoorwaarden Academische bachelors in de Farmaceutische Wetenschappen hebben rechtstreekse toegang tot de Master in de Geneesmiddelenontwikkeling. Academische bachelors of academische Masters in één van de disciplines van de exacte wetenschappen of van de life sciences kunnen instromen mits zij slagen voor een verkorte opleiding Academische Bachelor in de Farmaceutische Wetenschappen (programma goed te keuren door de onderwijscommissie). vereiste voorkennis 8 De competenties van een academische Bachelor in de Farmaceutische Wetenschappen zijn vereist om de masteropleiding Geneesmiddelenontwikkeling te kunnen aanvatten.

9 verder studeren na je masterdiploma geneesmiddelenontwikkeling De masteropleiding Geneesmiddelenontwikkeling kan worden aangevuld met het volgen van een voortgezette opleiding, waaronder: het doctoraat en de doctoraatsopleiding; de master na masteropleiding in de Industriële Farmacie (één jaar bijkomende opleiding); de master na masteropleiding in de Klinische Biologie (vijf jaar opleiding na de afstudeerrichting apotheker); de master na masteropleiding in de Ziekenhuisfarmacie (drie jaar opleiding na de afstudeerrichting apotheker); de academische lerarenopleiding; postacademische vorming. Aparte folders i.v.m. deze verdere studie- en specialisatiemogelijkheden en de doctoraatsopleiding zijn verkrijgbaar bij de achteraan vermelde adressen. Je vindt eveneens bijkomende informatie op de volgende website: > onderwijs. Binnen de faculteit farmaceutische, biomedische en diergeneeskundige wetenschappen kan je ook terecht bij het instituut voor permanente vorming in de life sciences ( Loopbaanperspectieven Door de veelzijdigheid van de opleiding hebben Masters in de Geneesmiddelenontwikkeling een enorm brede waaier aan beroepsmogelijkheden. De tewerkstellingssituatie van apothekers is dan ook zeer gunstig: de werkloosheid kan als nihil beschouwd worden. Van werk zoeken is nauwelijks sprake: de overgrote meerderheid van farmaciestudenten heeft werk nog vóór het afstuderen. Masters in de Geneesmiddelenontwikkeling bekleden belangrijke functies met eindverantwoordelijkheid, zowel in de industrie, het preklinisch en klinisch wetenschappelijk onderzoek, een klinisch laboratorium als bij de overheid. De afstudeerrichting Apotheker biedt ook steeds de mogelijkheid om als apotheker te werken in een openbare apotheek of ziekenhuisapotheek, hoewel dit eerder het werkdomein vormt van de Masters in de Farmaceutische Zorg. Ook een job in het onderwijs behoort tot de mogelijkheden. Als apotheker in een farmaceutisch bedrijf (al of niet na het volgen van een master na masteropleiding Industriële farmacie) ben je verantwoordelijk voor onder meer de ontwikkeling van toedieningsvormen van geneesmiddelen, de productie van geneesmiddelen, de kwaliteitscontrole ervan, de registratie van geneesmiddelen, het klinisch 9

10 onderzoek, de experimentele en klinische farmacologie en toxicologie, regulatory affairs, de marketing,... Ook zijn industrieapothekers werkzaam als product- en salesmanager, clinical associate, medical writer, verantwoordelijke voor publiciteit en voorlichting, of als administratief medewerker bij de medische departementen. Industrieapothekers vind je niet alleen in de farmaceutische of medische sector; ook in de voedingsindustrie worden hun competenties uitermate gewaardeerd. Masters in de geneesmiddelenontwikkeling met interesse voor wetenschappelijk onderzoek kunnen een doctoraatsstudie starten om het diploma van doctor in de Farmaceutische Wetenschappen te behalen. De titel van doctor is de hoogste graad die aan de universiteit kan worden behaald. Opteren voor een doctoraat in de farmaceutische wetenschappen betekent op zijn minst dat je gepassioneerd bent door een bepaald domein van de farmaceutische wetenschappen, waarin je je grondig wil verdiepen, meer nog, hieraan zelfs een aantal jaren van je leven wijden. De doctors titel kan immers pas verkregen worden na een intensieve periode van zelfstandige studie en wetenschappelijk onderzoek. In die periode wordt er verwacht dat de doctorandus zelfstandig doordringt tot de kern van bepaalde fundamentele of concrete vraag stukken binnen het vakgebied, met de bedoeling hieraan een originele bijdrage te leveren. Het eindresultaat van dit onderzoek wordt neergeschreven in een doctoraal proefschrift, openbaar te verdedigen voor een jury. Het diploma van doctor is vereist indien je een academische loopbaan binnen de universiteit of een andere wetenschappelijke instelling ambieert. Wie in het hoger onderwijs van twee cycli wil gaan doceren, moet eveneens een doctorsdiploma kunnen voorleggen. Ook in de industrie wordt een doctorstitel op prijs gesteld, omdat het diploma blijk geeft van ervaring in het zelfstandig verrichten van wetenschappelijk onderzoek. Als apotheker klinisch bioloog vervul je een leidinggevende functie in een laboratorium voor analyse van patiëntenstalen. Dit kan zowel in een ziekenhuis als privaat. Spreekt de overheid als werkomgeving je aan, dan kan je terecht bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten. Ook op Europees niveau zijn masters in de Geneesmiddelenontwikkeling tewerkgesteld in overheidsinstellingen, o.a. in de European Medicines Agency (EMEA), de Europese tegenhanger van de Amerikaanse FDA (Food and Drug Administration). Hoewel de opleiding Master in de Farmaceutische Zorg specifieker voorbereidt op de functie van officina-apotheker in een openbare apotheek of ziekenhuisapotheek kan je met de afstudeerrichting apotheker van de masteropleiding Geneesmiddelenontwikkeling ook nog steeds aan de slag als officina-apotheker. Je taak zal dan vooral bestaan uit het verschaffen van informatie over geneesmiddelen en patiëntenbegeleiding. Uiteraard blijf je ook verantwoordelijk voor de conformiteit en de kwaliteit van specialiteiten en bereidingen. 10

11 Als ziekenhuisapotheker ben je verantwoordelijk voor o.a. beheer en management, distributie van geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en implantaten, bereiden van steriele geneesmiddelen, sterilisatie, hygiëne, informatie naar medici en paramedici, opvolgen van klinische studies en het opstellen van formularia. Tot slot kan je met dit diploma ook een loopbaan uitbouwen in het onderwijs. De academische lerarenopleiding sluit aan bij de masteropleiding. De academische graad van geaggregeerde voor het secundair onderwijs groep 2 geeft officiële bevoegdheid voor het secundair onderwijs, tweede en derde graad. De lerarenopleiding heeft tot doel het verwerven en trainen van leraarscompetenties met integratie van de daarbij nodige theoretische kennis. Hoewel het decreet expliciet het secundair onderwijs beoogt, wenst de Universiteit Antwerpen de toekomstige leraars vaardigheden bij te brengen waardoor zij eveneens kunnen functioneren in vormingssituaties buiten de klassieke onderwijscontext, zoals in bedrijven en organisaties. 11

12 Studieprogramma MASTER IN DE GENEESMIDDELENONTWIKKELING - APOTHEKER: 1STE JAAR Verplichte opleidingsonderdelen Medicinale chemie 10 Toxicologie 6 Galenische farmacie en biofarmacie II 12 Farmaceutische wetgeving en deontologie 3 Farmacotherapie en farmaceutische zorg I 7 Farmaceutische technologie 6 Chemische structuurbepaling van geneesmiddelen 3 Klinische biologie en opzetten en evalueren van klinische studies 3 Farmaceutische toepassingen van moleculaire biologie 4 Farmaceutische analyse: aanvullingen 6 TOTAAL 60 MASTER IN DE GENEESMIDDELENONTWIKKELING - APOTHEKER: 2DE JAAR Verplichte opleidingsonderdelen Stage (6maanden) met stage-examens 30 Masterproef geneesmiddelenontwikkeling 30 TOTAAL 60 12

13 MASTER IN DE GENEESMIDDELENONTWIKKELING - BIOFARMACEUTISCHE WETEN- SCHAPPEN: 1STE JAAR Verplichte opleidingsonderdelen Medicinale chemie 10 Toxicologie 6 Galenische farmacie en biofarmacie II 12 Farmaceutische wetgeving en deontologie 3 Farmacotherapie en farmaceutische zorg I 7 Farmaceutische technologie 6 Chemische structuurbepaling van geneesmiddelen 3 Klinische biologie en opzetten en evalueren van klinische studies 3 Farmaceutische toepassingen van moleculaire biologie 4 Farmaceutische analyse: aanvullingen 6 TOTAAL 60 MASTER IN DE GENEESMIDDELENONTWIKKELING - BIOFARMACEUTISCHE WETEN- SCHAPPEN: 2DE JAAR Verplichte opleidingsonderdelen Preklinisch geneesmiddelenonderzoek 6 Klinisch geneesmiddelenonderzoek 6 Beleid, management en ondernemerschap 18 Te kiezen uit: Communicatie (6 sp) Management van een organisatie (6sp) Financieel management en juridische aspecten (6sp) Innovatie en entrepreneurship (6sp) Procesmanagement en kwaliteitszorg (6sp) Masterproef geneesmiddelenontwikkeling 30 TOTAAL 60 13

14 Masterproef geneesmiddelenontwikkeling De studenten leren zelfstandig en op een kritische wijze onderzoek over een probleem met betrekking tot de geneesmiddelenontwikkeling uitvoeren, hierover schriftelijk en mondeling rapporteren en zich een wetenschappelijke attitude eigen te maken. De masterproef wordt als volgt ingedeeld: Onderzoekswerk in een onderzoekslaboratorium ; Literatuurstudie over het onderwerp, met aandacht voor nieuwe ontwikkelingen; Schriftelijke rapportering van het onderzoekswerk; Mondelinge voorstelling en verdediging. Deze invulling beoogt dat de master in de geneesmiddelenontwikkeling gevormd wordt tot een competente wetenschapper. Vakbeschrijvingen In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de verplichte opleidingsonderdelen. Op vind je meer informatie over de andere opleidingsonderdelen, begin- en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal. MEDICINALE CHEMIE Medicinale Chemie is een chemische discipline met aspecten van biologische, medische en farmaceutische wetenschappen. Het omvat onderzoek naar, design van, en bereiding van biologisch actieve moleculen, de studie van hun metabolisme, de interpretatie van hun werkingsmechanisme op moleculair niveau en het opstellen van een structuuractiviteitsrelatie. In deze cursus worden alle actieve farmaca besproken die verkrijgbaar zijn op de markt, alsook de nieuwste trends. Deze geneesmiddelen worden ingedeeld volgens de receptoren waarop ze inwerken. Deze indeling is scheikundig logisch en geeft ook een beter inzicht in de structuur-activiteitsrelatie en het werkingsmechanisme op moleculair niveau. Per klasse van geneesmiddelen worden ondermeer de volgende eigenschappen besproken: Korte inleiding (herhaling) van het biochemisch systeem waar op ingewerkt wordt; De scheikundige eigenschappen van de actieve farmaca en hun invloed op het gebruik als geneesmiddel: bv. oplosbaarheid, stabiliteit, driedimensionale structuur, elektronische eigenschappen, ; De ontwikkeling van het eindproduct uit een leadverbinding; Structuur-activiteitsrelatie; 14

15 Werkingsmechanisme op het moleculaire niveau (t.h.v. de receptoren); Inleiding tot het therapeutisch gebruik. TOXICOLOGIE Wegens de enorme toename van het aantal man-made producten (ongeveer 16 miljoen) komen we in contact met ongeveer verschillende producten. Naast de acute en subacute toxiciteit dient er voldoende aandacht te gaan naar de effecten op lange termijn zoals teratogeniciteit, carcinogeniciteit, immunologische en neurologische effecten en invloed op de fertiliteit. Volgende aspecten worden behandeld : evolutie van de toxicologie, absorptie, distributie, metabolisatie, excretie, antidota, eerste hulp bij intoxicaties. In het partim geneesmiddelentoxiciteit wordt kort ingegaan op de toxicologische evaluatie van kandidaat geneesmiddelen. Vervolgens komt het belang van predisposerende factoren in het ontstaan van ongewenste effecten van geneesmiddelen aan bod. De meest voorkomende typen ongewenste effecten worden vanuit een orgaan- fysiologisch standpunt besproken. In een tweede luik leren de studenten via een opdracht objectieve geneesmiddeleninformatie opzoeken, kritisch evalueren en verwerken. In het partim algemene toxicologie wordt ingegaan op de toxiciteit van solventen, gassen, metalen, pesticiden, drugs of abuse, persisterende organische polluenten en behandelingsmethoden voor acuut geïntoxiceerde patiënten. GALENISCHE FARMACIE EN BIOFARMACIE II Verschillende aspecten van volgende toedieningsvormen o.a. parenteralia, colloïdale en disperse systemen, dermatica, rectalia, poeders, capsules, tabletten en toedieningsvormen met gereguleerde afgifte worden besproken. Van de artsenijvormen die in de officina worden afgeleverd ofwel magistraal worden voorgeschreven zullen volgende aspecten aan bod komen: formulatie (fysicochemische, technologische en biofarmaceutische aspecten); bereidingstechnieken (kwaliteitsnormen; GPP); controle (farmacopee eisen; stabiliteit); verpakking, etikettering, bewaren (farmacopee eisen); toediening (informatie naar de patiënt toe); specifieke biofarmaceutische aspecten van de beschouwde artsenijvorm, nl. de invloed van de vormgeving op de vrijgave en de resorptie van het farmacon. De praktische oefeningen hebben tot doel de studenten leren zelfstandig problemen op te lossen. Tijdens het practicum zullen de studenten magistrale voorschriften kritisch moeten ontleden en de bereidingen nauwkeurig moeten uitvoeren, rekening houdend enerzijds met de fysicochemische eigenschappen van de te verwerken farmaca en anderzijds met de biofarmaceutische en farmacopee eisen gesteld aan de te bereiden 15

16 toedieningsvorm. Zorg zal besteed worden aan het toepassen van de geldende goede bereidingspraktijken (GPP) en het opstellen van SOPs. De studenten zullen verschillende magistrale bereidingen uitvoeren ter illustratie van de verschillende artsenij vormen besproken in de theoretische cursus. Om teamwerk te bevorderen zullen enkele oefeningen en rapportering in groep gebeuren. FARMACEUTISCHE WETGEVING EN DEONTOLOGIE De wettelijke definitie van het geneesmiddel en andere gezondheidsproducten wordt toegelicht, waarna het monopolie van de apotheker, de vereisten voor een officina en de spreiding van apotheken worden besproken. De aflevering van geneesmiddelen en de specifieke wettelijke bepalingen voor giftstoffen, verdovende middelen en psychotrope stoffen worden in detail overlopen. Er wordt aandacht besteed aan de conformiteit van het geneesmiddel en aan ongeoorloofde praktijken met geneesmiddelen. Ook reclame en informatie met betrekking tot geneesmiddelen komen aan bod. FARMACOTHERAPIE EN FARMACEUTISCHE ZORG I In dit opleidingsonderdeel worden farmacotherapie en farmaceutische zorg geïntegreerd onderwezen. Farmaceutische zorg is de verantwoorde aflevering van voorgeschreven geneesmiddelen of van geneesmiddelen die zonder voorschrift kunnen afgeleverd worden, met het oog op, in overleg met andere zorgverstrekkers en de patiënt, het bereiken van algemene gezondheidsdoelstellingen zoals het voorkomen, het identificeren, en het oplossen van problemen verbonden aan het geneesmiddelengebruik. Farmaceutische zorg is erop gericht om op een continue wijze het gebruik van geneesmiddelen te verbeteren en de levenskwaliteit van de patiënt te bewaren of verbeteren. Het inter professioneel overleg omvat onder meer het eventuele doorverwijzen naar een arts en het informeren van de behandelende arts. Dit opleidingsonderdeel wordt zoveel mogelijk gedoceerd uitgaande van de meest voorkomende ziektebeelden. De voor de behandeling in aanmerking komende geneesmiddelen, zowel zelfzorggeneesmiddelen als voorschriftplichtige, worden grondig besproken met de nadruk op advies voor verantwoord geneesmiddelengebruik. De studenten leren zowel zelfzorgadvies als advies bij voorgeschreven geneesmiddelen te geven. Binnen het aanbod van voorschriftvrije geneesmiddelen leren ze een wetenschappelijk verantwoorde keuze te maken. Ze verwerven inzicht in de opbouw van een therapie en de keuze van voorgeschreven geneesmiddelen. Ze leren geneesmiddeleninteracties herkennen, verklaren en hiervoor een oplossing aanbieden. Tevens leren ze medicatiefouten herkennen en oplossen. De studenten leren deskundig gezondheidsvoorlichting te geven en advies te verlenen over medisch materiaal. Ze worden voorbereid om goed samen te werken met de (huis)arts. 16

17 FARMACEUTISCHE TECHNOLOGIE In dit opleidingsonderdeel worden de technologische aspecten van de industriële preformulatie en bereiding van klassieke geneesmiddelen behandeld. Anderzijds wordt de problematiek van artsenijvormen voor het doelgericht toedienen van actieve moleculen met als voorbeeld peptiden en proteïnen besproken. De studenten verwerven inzicht in de voornaamste principes en methoden toegepast bij het op punt stellen van stabiele en actieve toedieningsvormen bereid op industriële schaal alsook experimentele artsenijvormen. Ze leren verbanden leggen tussen de verschillende opleidingsonderdelen i.v.m. geneesmiddelenontwikkeling. Ze kunnen gegevens analyseren en problemen op creatieve wijze oplossen en erover rapporteren. De studenten verwerven professioneel gedrag met betrekking tot wetenschappelijke zorg voor nauwkeurigheid en volledigheid. CHEMISCHE STRUCTUURBEPALING VAN GENEESMIDDELEN In dit opleidingsonderdeel wordt de theorie tot een minimum beperkt en wordt de nadruk gelegd op een gecombineerde interpretatie van de structuur van genees middelen van natuurlijke of synthetische oorsprong door middel van een rationele analyse van hun ultraviolet, infrarood, kernspinresonantie en massaspectra. De studenten leren de structuur van eenvoudige organische verbindingen op basis van spectroscopische gegevens bepalen. KLINISCHE BIOLOGIE EN OPZETTEN EN EVALUEREN VAN KLINISCHE STUDIES De laboratoriumdiagnostiek is een essentiële schakel in het diagnose- en behandelingstraject van een patiënt evenals in de ondersteuning van klinische studies in verband met geneesmiddelen. Deze cursus geeft de studenten een inzicht in het gebruik en de combinatie van verschillende laboratoriumtesten en vormt hiermede de voorbereiding tot de master na masteropleiding in de klinische biologie. De belangrijkste laboratoriumtesten op het gebied van de klinische biologie (klinische chemie, hematologie, microbiologie, serologie, immunologie) worden besproken evenals de algemene princiepen voor het opzetten van geneesmiddelenstudies. Aan de hand van een reeks praktijkvoorbeelden (patiëntenresultaten) wordt het praktische gebruik van deze laboratoriumonderzoeken in de laboratoriumdiagnostiek en klinische studies geïllustreerd. FARMACEUTISCHE TOEPASSINGEN VAN MOLECULAIRE BIOLOGIE Als inleiding wordt een overzicht gegeven van de moleculair biologische principes die aan de basis liggen van courante technieken voor DNA manipulatie, mutagenese en e xpressie van recombinante eiwitten. Vervolgens wordt aandacht besteed aan de specifieke problemen die gepaard gaan met de productie en het gebruik van recombinante eiwitten als therapeutica. Tenslotte wordt aan de hand van voorbeelden de impact van de moleculaire biologie geïllustreerd op het onderzoek naar nieuwe therapeutische doelwitten en de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. 17

18 FARMACEUTISCHE ANALYSE: AANVULLINGEN 18 Een eerste deel omvat de bespreking van technieken gebruikt bij de voorbereiding van stalen voor analyse zoals vaste fase en vloeistof-vloeistof extracties. De keuze van het type analytische kolom voor zowel vloeistof als gas chromatografie wordt uiteen gezet. In het tweede deel wordt de toepassing van deze staalvoorbereidings technieken en algemene analytische technieken in verschillende vakgebieden behandeld. Typische analysen in het gebied van de bromatologie, de farmacognosie, de microbiologie en de toxicologie toegepast op de voor elk domein specifieke matrix worden geïllustreerd. In het onderdeel aangaande het registratiedossier worden de vereisten gesteld aan het analytisch deel van dit dossier besproken. Een laatste onderdeel van deze cursus is gericht op kwaliteitszorg en validatie. De verschillende kwaliteitsnormen, hun toe passingsgebieden en de betrokken erkenningsinstellingen worden vergeleken. Methodevalidatie, d.w.z. de verschillende factoren, de proefopzet en de statistische verwerking van de resultaten, wordt besproken aan de hand van internationale richtlijnen. Tijdens het seminarie worden toestellen en methoden gevalideerd en de bekomen resultaten gezamenlijk statistisch verwerkt met behulp van Excel-rekenbladen. De student verwerft een bredere kennis over de bestaande staalvoorbereidingsmethoden, analytische technieken en materialen gebruikt in specifieke toepassingsgebieden. De student leert de geldende normen en richtlijnen i.v.m kwaliteitszorg, validatie en eisen gesteld aan geneesmiddelen bij het op de markt brengen (registratie). STAGE (6 MAANDEN) MET STAGE-EXAMENS (Verplicht voor afstudeerrichting Apotheker) De apotheekstage kan worden omschreven als het gedeelte van de opleiding waarbij praktijkervaring wordt opgedaan als directe voorbereiding op de beroepsuitoefening. Praktijk en theorie vloeien hier in elkaar. De student zal zich in de stageplaats onder leiding van een erkende stagemeester bekwamen in de farmaciepraktijk: geneesmiddelen aflevering en grondige kennis van de specialiteiten, bereiding van geneesmiddelen en eigenschappen van de grondstoffen, kwaliteitszorg, verantwoordelijkheden van de apotheker, organisatie en inrichting van de apotheek, parafarmacie, management en administratie, leren samenwerken met collega s en artsen. Bij de studie van de farmaceutische specialiteiten wordt teruggegrepen naar de cursussen van medicinale chemie, farmacognosie, farmacologie, toxicologie, farmacotherapie en farmaceutische zorg, fysiopathologie, medische biochemie, farmaceutische microbiologie en wetgeving. Het bereiden van magistrale en officinale preparaten steunt op de lessen galenische farmacie en biofarmacie. Aan iedere stagiair wordt bij de aanvang van de stage een stagewijzer als leidraad meegegeven. Deze wordt eveneens uitvoerig toegelicht tijdens de jaarlijkse bijeenkomst met de stagemeesters. Het stageprogramma geeft een niet-limitatieve opsomming van alle aspecten en taken die tijdens de zes maanden moeten worden bekeken of uitgevoerd.

19 In zijn/haar portfolio verzamelt de student persoonlijke aantekeningen en bedenkingen over de diverse items waarmee hij/zij geconfronteerd wordt. PREKLINISCH GENEESMIDDELENONDERZOEK (Verplicht voor afstudeerrichting Biofarmaceutische Wetenschappen) Het doel van deze cursus is de studenten inzicht verschaffen in de preklinische ontwikkeling van geneesmiddelen uitgevoerd door zowel farmaceutische als biotechnologische bedrijven. Zij moeten de relevantie van de preklinische gegevens vereist in een registratie dossier voor het opstellen van klinisch onderzoek kunnen herkennen. De onderzoeksstrategieën en product portfolio s van de belangrijkste farmaceutische en biotechnologische bedrijven worden besproken. De volgende thema s komen aan bod: Biotechnologische uitdagingen en toepassingen in geneesmiddelonderzoek. Algemene structuur en werking van de verschillende afdelingen van een farmaceutisch of biotechnologisch bedrijf met de nadruk op enerzijds management, onderzoek, productie en kwaliteitscontrole en anderzijds op specifieke Good Laboratory Practices (GLP) en Good Manufacturing Practices (GMP). Preklinische ontwikkeling: flowchart en proces analyse. In dit deel van de cursus wordt ingegaan op bronnen van nieuwe moleculen via chemische, natuurlijke of biotechnologische processen. De farmacologische evaluatie m.i.v. strategieën en modellen, computersimulaties, cellulaire en niet-cellulaire screening, proefdiermodellen, e.a. worden besproken. Vervolgens komen de farmacokinetiek (nl. absorptie, distributie, metabolisme en excretie (ADME)) en de toxicologische aspecten (nl: acute en chronische toxiciteit, mutagenese, carcinogenese, repro - ductietoxiciteit en ecotoxiciteit) aan bod. Tenslotte wordt aandacht besteed aan de farmaceutische ontwikkeling (nl. doseringsvormen, stabiliteit, productie vereisten). KLINISCH GENEESMIDDELENONDERZOEK (Verplicht voor afstudeerrichting Biofarmaceutische Wetenschappen) De cursus heeft tot doel de studenten inzicht te verschaffen in de klinische ontwikkeling van geneesmiddelen, vaccins en devices (medische hulpmiddelen, implantaten) door farmaceutische en biotechnologische bedrijven. Zij moeten in staat zijn om klinische gegevens in een registratiedossier correct te plaatsen en inzien hoe deze gegevens voortbouwen op de kennis uit het preklinische onderzoek. De studenten hebben een grondig inzicht in de inhoud en opbouw van een studieprotocol, en kennis over mogelijke keuzes op gebied van studieopzet, en hun consequenties. Zij kennen alle actoren die betrokken zijn bij klinisch geneesmiddelenonderzoek, en hun specifieke percepties en verwachtingen. De in dit vak verworven kennis, aangevuld met de praktische ervaring van stage en masterproef, stelt de studenten in staat om vlot door te stromen naar een uitvoerende en/of coördinerende functie binnen het klinisch-wetenschappelijk onderzoek. 19

20 BELEID, MANAGEMENT EN ONDERNEMERSCHAP (Verplicht voor afstudeerrichting Biofarmaceutische Wetenschappen) Deel Communicatie: De wetenschapper die in een organisatie functioneert, dient ook in staat te zijn om op een strategische manier te communiceren met collega s in zijn werkomgeving, zowel met ondergeschikten als met hoger geplaatsten. Daarbij komen zowel vakgebonden als niet-vakgebonden inhouden aan bod. Het is dan ook belangrijk om een aantal schriftelijke en mondelinge communicatieve vaardigheden op een professioneel niveau te beheersen en om een goed inzicht te verwerven in managementaspecten van communicatie. De student verwerft basiskennis van communicatietheorieën die van toepassing zijn in een organisationele (bedrijfs)context, de vaardigheid om strategisch te communiceren, zowel mondeling als schriftelijk, en de vaardigheid om sociaal vaardig te communiceren. Deel Management van een organisatie: De cursus behandelt enerzijds de concrete betekenis van de begrippen management, manager en managementwetenschappen. Anderzijds wordt de aandacht gevestigd op de verschillende managementfuncties (i.e. plannen, organiseren, leiding geven en controleren). Pér managementfunctie wordt stil gestaan bij de concrete betekenis, de hieruit voortvloeiende activiteiten en de hierbij gebruikte methoden en instrumenten. Tenslotte wordt er ingegaan op de onderlinge samenhang én de variante benaderingswijzen (vb. er bestaat niet één wijze/manier om te plannen, te organiseren, leiding te geven en te controleren). In het praktijkgericht deel passen de studenten de theoretische kennis systematisch toe in een bestaande/reële organisatie naar keuze. Toepassen impliceert dat ze de theorie gebruiken als (analyse) bril om naar de complexe werkelijkheid te kijken. Op deze wijze leren ze de complexe werkelijkheid te ordenen, te duiden, te benoemen en te begrijpen (dit is een belangrijk aspect van hun latere functie als leidinggevende of manager). Concreet neemt deze bril de vorm aan van een te realiseren SWOT analyse (Strenghts, Weaknesses, Opportunities en Threats). Bij voorkeur kiezen de studenten een organisatie die vanuit het oogpunt van hun opleiding én van hun later carrièreperspectief, het werkveld, voldoende interessant en vooral relevant is. Deel Financieel management en juridische aspecten: De cursus bestaat uit twee onderdelen: financieel management van een KMO en juridische aspecten van het bedrijfsbeleid. Na een inleiding in de financiële aspecten die van toepassing zijn bij het starten van een eigen zaak, wordt aandacht besteed aan de techniek van het boekhouden en de inhoud van de jaarrekening van een onderneming. Vervolgens wordt dieper ingegaan op de wijze waarop deze informatie kan gebruikt worden bij het nemen van financiële beslissingen. Na een algemene inleiding in de juridische basisconcepten van het bedrijfsbeleid, wordt aandacht besteed aan de belangrijkste aspecten van het handels-, vennootschaps- en fiscaal recht. Oefeningen en casestudies moeten er voor zorgen dat de aangeleerde kennis betreffende begrippen en technieken wordt geassimi- 20

toegepaste economische wetenschappen: Economisch beleid

toegepaste economische wetenschappen: Economisch beleid toegepaste economische wetenschappen: Economisch beleid >> faculteit toegepaste economische wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte

Nadere informatie

Sociaal-economische wetenschappen

Sociaal-economische wetenschappen masteropleiding Sociaal-economische wetenschappen faculteit toegepaste economische wetenschappen 2009 1 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en de faculteiten Ann

Nadere informatie

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4. TEW: Economisch Beleid binnen de Universiteit Antwerpen...6

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4. TEW: Economisch Beleid binnen de Universiteit Antwerpen...6 Inhoud Voorwoord...3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4 TEW: Economisch Beleid binnen de Universiteit Antwerpen...6 Over Toegepaste Economische Wetenschappen: Economisch Beleid...6 Doelgroep

Nadere informatie

sociaal-economische wetenschappen

sociaal-economische wetenschappen sociaal-economische wetenschappen >> faculteit toegepaste economische wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en de faculteiten

Nadere informatie

Farmaceutische zorg - apotheker

Farmaceutische zorg - apotheker Farmaceutische zorg - apotheker >> faculteit farmaceutische, biomedische en diergeneeskundige wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Onderwijscommissie Farmaceutische

Nadere informatie

geneesmiddelenontwikkeling

geneesmiddelenontwikkeling geneesmiddelenontwikkeling masteropleiding 2013 2013 uantwerpen.be Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 Farmaceutische wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen 5 Master

Nadere informatie

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?... 4. Farmaceutische Wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen... 5

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?... 4. Farmaceutische Wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen... 5 Inhoud Voorwoord... 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?... 4 Farmaceutische Wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen... 5 Master in de Farmaceutische Zorg - Apotheker... 6 Doelgroep

Nadere informatie

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4. Master in Organisatie en Management binnen de Universiteit Antwerpen...5

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4. Master in Organisatie en Management binnen de Universiteit Antwerpen...5 Inhoud Voorwoord...3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4 Master in Organisatie en Management binnen de Universiteit Antwerpen...5 Over de master in Organisatie en Management...6 Wat maakt

Nadere informatie

SOCIOLOGIE >> faculteit politieke en sociale wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011

SOCIOLOGIE >> faculteit politieke en sociale wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 SOCIOLOGIE >> faculteit politieke en sociale wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Dienst Studieinformatie en de faculteiten Ann Engelen (kaft) Ellen Willockx

Nadere informatie

Sociaal economische wetenschappen. faculteit toegepaste economische wetenschappen deel 2 masteropleiding

Sociaal economische wetenschappen. faculteit toegepaste economische wetenschappen deel 2 masteropleiding Sociaal economische wetenschappen faculteit toegepaste economische wetenschappen deel 2 masteropleiding 2008 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en de faculteiten

Nadere informatie

farmaceutische zorg masteropleiding uantwerpen.be

farmaceutische zorg masteropleiding uantwerpen.be farmaceutische zorg masteropleiding 2013 2013 uantwerpen.be 1 2 Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 Farmaceutische wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen 5 Master in

Nadere informatie

masteropleiding Organisatiebeleid faculteit toegepaste economische wetenschappen

masteropleiding Organisatiebeleid faculteit toegepaste economische wetenschappen masteropleiding Organisatiebeleid faculteit toegepaste economische wetenschappen 2009 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en de faculteiten. Ann Engelen (kaft) An

Nadere informatie

Apotheker in de administratie

Apotheker in de administratie Apotheker in de administratie Bijkomend diploma niet noodzakelijk op federaal en Europees niveau Apothekers een belangrijke rol spelen in de diverse commissies betrokken bij registratie en terugbetaling

Nadere informatie

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4. Over Sociaaleconomische Wetenschappen...5. Toelatingsvoorwaarden...5

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4. Over Sociaaleconomische Wetenschappen...5. Toelatingsvoorwaarden...5 Inhoud Voorwoord...3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4 Over Sociaaleconomische Wetenschappen...5 Toelatingsvoorwaarden...5 Sociaaleconomische Wetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen...6

Nadere informatie

Veiligheidswetenschappen. masteropleiding

Veiligheidswetenschappen. masteropleiding Veiligheidswetenschappen masteropleiding 2012 Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 Veiligheidswetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen 5 De opleiding veiligheidswetenschappen

Nadere informatie

Organisatie en management. masteropleiding

Organisatie en management. masteropleiding Organisatie en management masteropleiding 2012 Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 Organisatie en management binnen de Universiteit Antwerpen 5 De opleiding organisatie en

Nadere informatie

communicatiewetenschappen

communicatiewetenschappen communicatiewetenschappen >> faculteit politieke en sociale wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Dienst Studieinformatie en de faculteiten Ann Engelen (kaft),

Nadere informatie

filmstudies en visuele cultuur >> faculteit politieke en sociale wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011

filmstudies en visuele cultuur >> faculteit politieke en sociale wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 2008 filmstudies en visuele cultuur >> faculteit politieke en sociale wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Dienst Studieinformatie en faculteiten Ann Engelen

Nadere informatie

Inhoud Voorwoord...2. Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...3. Sociologie binnen de Universiteit Antwerpen...4. Over Sociologie...

Inhoud Voorwoord...2. Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...3. Sociologie binnen de Universiteit Antwerpen...4. Over Sociologie... . Inhoud Voorwoord...2 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...3 Sociologie binnen de Universiteit Antwerpen...4 Over Sociologie...5 Doelgroep en toelatingsvoorwaarden...5 Loopbaanperspectieven...5

Nadere informatie

Klaar voor een universitaire studie in Vlaanderen?

Klaar voor een universitaire studie in Vlaanderen? Klaar voor een universitaire studie in Vlaanderen? Februari 2019 Mieke Vermeire Marnix Van Roosbroeck International Students Office Universiteit Antwerpen +32 3 265 31 89 internationalstudents@uantwerpen.be

Nadere informatie

masteropleiding Sociologie faculteit politieke en sociale wetenschappen

masteropleiding Sociologie faculteit politieke en sociale wetenschappen masteropleiding Sociologie faculteit politieke en sociale wetenschappen 2009 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en de faculteiten Ann Engelen (kaft) An Devaux,

Nadere informatie

Colofon. Redactie. Vormgeving Fotografie

Colofon. Redactie. Vormgeving Fotografie Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Onderwijscommissie Farmaceutische Wetenschappen en het departement studentgerichte diensten. Departement studentgerichte diensten J. Crab Deze brochure is met grote

Nadere informatie

Communicatiewetenschappen

Communicatiewetenschappen masteropleiding Communicatiewetenschappen faculteit politieke en sociale wetenschappen 2009 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en de faculteiten. Ann Engelen (kaft)

Nadere informatie

Toegepaste economische wetenschappen: economisch beleid. masteropleiding

Toegepaste economische wetenschappen: economisch beleid. masteropleiding Toegepaste economische wetenschappen: economisch beleid masteropleiding 2012 Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 Economisch beleid binnen de Universiteit Antwerpen 5 De opleiding

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

organisatie en management

organisatie en management organisatie en management masteropleiding 2013 2013 uantwerpen.be Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 Organisatie en management binnen de Universiteit Antwerpen 5 De opleiding

Nadere informatie

Filmstudies en visuele cultuur. faculteit politieke en sociale wetenschappen deel 2 masteropleiding

Filmstudies en visuele cultuur. faculteit politieke en sociale wetenschappen deel 2 masteropleiding Filmstudies en visuele cultuur faculteit politieke en sociale wetenschappen deel 2 masteropleiding 2008 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en faculteiten Departement

Nadere informatie

Indeling hoger onderwijs

Indeling hoger onderwijs achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten

Nadere informatie

Valérie Gillis. Universiteit Antwerpen Departement Communicatie. In opdracht voor International Students Office

Valérie Gillis. Universiteit Antwerpen Departement Communicatie. In opdracht voor International Students Office Valérie Gillis Universiteit Antwerpen Departement Communicatie In opdracht voor International Students Office +32 3 265 31 89 internationalstudents@uantwerpen.be Hoger onderwijs in Vlaanderen Twee cycli:

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

chemie >> faculteit wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011

chemie >> faculteit wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 chemie >> faculteit wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Dienst Studieinformatie en de faculteiten Ann Engelen (kaft), Ellen Willockx (binnenwerk) Jan Crab

Nadere informatie

Taal- en Letterkunde. masteropleiding

Taal- en Letterkunde. masteropleiding Taal- en Letterkunde masteropleiding 2011 Inhoud Voorwoord...3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?...4 Taal- en Letterkunde studeren aan de Universiteit Antwerpen...5 Over Taal- en Letterkunde...6

Nadere informatie

Het hoger onderwijs verandert

Het hoger onderwijs verandert achelor & master Sinds september 2004 is de hele structuur van het hoger onderwijs veranderd. Die nieuwe structuur werd tegelijkertijd ingevoerd in andere Europese landen. Zo sluiten opleidingen in Vlaanderen

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

laboratoriumtechnologie

laboratoriumtechnologie Academiejaar 2015/2016 jobzekerheid bachelor biomedische laboratoriumtechnologie Farmaceutische en biologische laboratoriumtechnologie Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen bachelor biomedische laboratoriumtechnologie

Nadere informatie

sociaal-economische wetenschappen

sociaal-economische wetenschappen sociaal-economische wetenschappen masteropleiding 2013 2013 uantwerpen.be Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 Over sociaal-economische wetenschappen 5 Toelatingsvoorwaarden

Nadere informatie

Communicatiewetenschappen

Communicatiewetenschappen Communicatiewetenschappen faculteit politieke en sociale wetenschappen deel 2 masteropleiding 2008 Strategische communicatie Mediacultuur Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte

Nadere informatie

Master in de seksuologie

Master in de seksuologie Master in de seksuologie Faculteit Geneeskunde Kiezen voor de opleiding seksuologie De seksuologie is een erg jonge wetenschap amper iets meer dan een eeuw oud, waarvan de ontwikkeling lang heeft geleden

Nadere informatie

GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE

GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE Behaal een academisch diploma. Ontwikkel uw loopbaan als gerontoloog U bent nu net afgestudeerde bachelor of enige tijd werkzaam als zorgverstrekker in een ziekenhuis,

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Master in de Farmaceutische Zorg. Afstudeerrichting: Apotheek. 6 maanden stage in een openbare apotheek. Master in de. Master in de Klinische Biologie

Master in de Farmaceutische Zorg. Afstudeerrichting: Apotheek. 6 maanden stage in een openbare apotheek. Master in de. Master in de Klinische Biologie Master Master in de Zorg Master in de Geneesmiddelenontwikkeling Afstudeerrichting: Apotheek Afstudeerrichting: Onderwijs Afstudeerrichting: Apotheek Afstudeerrichting: Industrie Afstudeerrichting: Onderwijs

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

ZER Informatica. Programma-evaluatie. Resultaten programma-evaluatie. 5 enquêtes:

ZER Informatica. Programma-evaluatie. Resultaten programma-evaluatie. 5 enquêtes: ZER Informatica Resultaten programma-evaluatie Programma-evaluatie 5 enquêtes: - Overgang secundair onderwijs universiteit - Studenten die niet aan examens deelnamen / met hun opleiding stopten - Evaluatie

Nadere informatie

Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding Biomedische laboratoriumtechnologie

Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding Biomedische laboratoriumtechnologie Uittreksel uit het visitatierapport biomedische laboratoriumtechnologie voedings- en dieetkunde, 15 december 2008 Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding Biomedische

Nadere informatie

Master in de journalistiek

Master in de journalistiek BRUSSEL t Master in de journalistiek Faculteit Sociale Wetenschappen Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook

Nadere informatie

Academiejaar 2014/2015. bachelor. verpleegkunde. verpleegkunde. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen

Academiejaar 2014/2015. bachelor. verpleegkunde. verpleegkunde. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Academiejaar 2014/2015 bachelor verpleegkunde verpleegkunde Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Bachelor verpleegkunde verpleegkunde Je ideale opleiding kiezen uit het ruime aanbod aan onze hogeschool

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

veiligheidswetenschappen

veiligheidswetenschappen veiligheidswetenschappen masteropleiding 2013 2013 uantwerpen.be Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 Veiligheidswetenschappen binnen de Universiteit Antwerpen 5 De opleiding

Nadere informatie

Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. LEUVEN t

Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. LEUVEN t Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen LEUVEN t Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook als je

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

stedenbouw en ruimtelijke planning

stedenbouw en ruimtelijke planning stedenbouw en ruimtelijke planning masteropleiding 2013 2013 uantwerpen.be Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 De opleiding stedenbouw en ruimtelijke planning 5 Doelgroep

Nadere informatie

Master in de logopedische en audiologische wetenschappen

Master in de logopedische en audiologische wetenschappen Master in de logopedische en audiologische wetenschappen Faculteit Geneeskunde De masteropleiding logopedische en audiologische wetenschappen is vandaag meer dan ooit een noodzaak. Onze maatschappij is

Nadere informatie

Specifieke lerarenopleiding economie

Specifieke lerarenopleiding economie Specifieke lerarenopleiding economie Leuven Brussel Antwerpen Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD

STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 5 90 NEERPELT Tel. + 6 07 0 Fax + 6 6 info@shn.wico.be www.shn.wico.be www.wico.be STUDEREN IN DE DERDE GRAAD VAN HET ASO Het doel

Nadere informatie

Master in de biomedische wetenschappen

Master in de biomedische wetenschappen LEUVEN t Master in de biomedische wetenschappen Afstudeerrichting biomedisch basis- en translationeel onderzoek Afstudeerrichting management en communicatie in de biomedische wetenschappen Minor management

Nadere informatie

Master in het vertalen

Master in het vertalen BRUSSEL t Master in het vertalen Faculteit Letteren Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook als je elders een

Nadere informatie

Programma. Module 1. Kennismaking. De voorbereiding: Klaar voor de start? Vorming voor beginnende stagemeesters. Introductie

Programma. Module 1. Kennismaking. De voorbereiding: Klaar voor de start? Vorming voor beginnende stagemeesters. Introductie Faculteit Wetenschappen Programma Vorming voor beginnende meesters Introductie Kortrijk: 3 en 9 juni 2009 Leuven: 6 juni 2009 WELKOM Module 1: De voorbereiding: Klaar voor de start? Module 2: Van start

Nadere informatie

Informatiebrochure. Verkorte opleiding: Professionele Bachelor in de Verpleegkunde (Brugopleiding)

Informatiebrochure. Verkorte opleiding: Professionele Bachelor in de Verpleegkunde (Brugopleiding) Informatiebrochure Verkorte opleiding: Professionele Bachelor in de Verpleegkunde (Brugopleiding) ACADEMIEJAAR 2012-2013 Inhoud Doel van de opleiding Situering van de opleiding Onderwijsvormen Onderwijsorganisatie

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Informatiebrochure. Verkorte opleiding: Professionele Bachelor in de Verpleegkunde (Brugopleiding)

Informatiebrochure. Verkorte opleiding: Professionele Bachelor in de Verpleegkunde (Brugopleiding) Rijselstraat 5 8200 Brugge T 050 38 12 77 F 050 38 11 71 www.howest.be Informatiebrochure Verkorte opleiding: Professionele Bachelor in de Verpleegkunde (Brugopleiding) ACADEMIEJAAR 2013-2014 Inhoud Doel

Nadere informatie

Master in de educatieve studies

Master in de educatieve studies LEUVEN t Master in de educatieve studies Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten

Nadere informatie

SCHAKELPROGRAMMA S UHASSELT

SCHAKELPROGRAMMA S UHASSELT SCHAKELPROGRAMMA S UHASSELT Heb je een professioneel bachelordiploma op zak en wil je een academische master behalen? Dat kan! Via een schakelprogramma kun je doorstromen naar een bepaalde master. Het

Nadere informatie

Specifieke leraren - opleiding economie

Specifieke leraren - opleiding economie COMBINEER MET BACHELOR / MASTER Specifieke leraren - opleiding economie Leuven Brussel Antwerpen Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit

Nadere informatie

Master in de ingenieurswetenschappen:

Master in de ingenieurswetenschappen: Master in de ingenieurswetenschappen: biomedische technologie Faculteit Ingenieurswetenschappen De voorbije eeuw is de geneeskunde enorm geëvolueerd. De sterke technologische vooruitgang heeft hierbij

Nadere informatie

INNOVEREND ONDERNEMEN

INNOVEREND ONDERNEMEN ACADEMISCH PROGRAMMA INTERUNIVERSITAIR POSTGRADUAAT INNOVEREND ONDERNEMEN VOOR INGENIEURS Innovate Create Design Geef de wereld van morgen mee vorm Het Postgraduaat Innoverend Ondernemen voor ingenieurs

Nadere informatie

Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel

Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel 1 Inleiding Naar aanleiding van het nieuwe kwaliteitszorgsysteem dat werd ingevoerd bij de opschorting van de opleidingsvisitaties, werd beslist om

Nadere informatie

Academiejaar 2014/2015. bachelor. ergotherapie. ergotherapie. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen

Academiejaar 2014/2015. bachelor. ergotherapie. ergotherapie. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Academiejaar 2014/2015 bachelor ergotherapie ergotherapie Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Bachelor ergotherapie ergotherapie Je ideale opleiding kiezen uit het ruime aanbod aan onze hogeschool is

Nadere informatie

Schakelprogramma s UHasselt

Schakelprogramma s UHasselt 2017-2018 Schakelprogramma s UHasselt Beste PXL-student, Je hebt nu een professioneel bachelordiploma op zak. Al gedacht aan het behalen van een academische master? Dat kan! Via een schakelprogramma kan

Nadere informatie

Handelsweten - schappen in avondonderwijs

Handelsweten - schappen in avondonderwijs BRUSSEL t Handelsweten - schappen in avondonderwijs Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Welkom aan de KU Leuven, een van de grootste en oudste universiteiten van Europa. Met meer dan 250 masteropleidingen

Nadere informatie

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL

Nadere informatie

Academiejaar 2013/2014. professionele. BIOchemie. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen

Academiejaar 2013/2014. professionele. BIOchemie. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Academiejaar 2013/2014 professionele bachelor CHEMIE BIOchemie Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Professionele bachelor chemie BIOchemie Je ideale opleiding kiezen uit het ruime aanbod aan onze hogeschool

Nadere informatie

Filmstudies en visuele cultuur

Filmstudies en visuele cultuur masteropleiding 2008 Filmstudies en visuele cultuur faculteit politieke en sociale wetenschappen 2009 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en faculteiten Ann Engelen

Nadere informatie

FISCAAL RECHT KENNIS PRAKTIJK INNOVATIE IMPLEMENTATIE

FISCAAL RECHT KENNIS PRAKTIJK INNOVATIE IMPLEMENTATIE ACADEMISCH PROGRAMMA POSTGRADUAAT FISCAAL RECHT KENNIS PRAKTIJK INNOVATIE IMPLEMENTATIE INHOUD POSTGRADUAAT FISCAAL RECHT MODULE FISCALE RECHTSVAKKEN Pagina 2 tot 7 POSTGRADUAAT FISCAAL RECHT SUMMERSCHOOL

Nadere informatie

bachelor in de verpleegkunde

bachelor in de verpleegkunde Academiejaar 2014/2015 Werk en behaal je diploma via een brugprogramma bachelor in de verpleegkunde Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Werk en behaal je diploma via een brugprogramma Omdat jij je wilt

Nadere informatie

Curriculumhervorming (Master GO) Wat doet de apr. in de industrie? Contacten met de industrie versterken

Curriculumhervorming (Master GO) Wat doet de apr. in de industrie? Contacten met de industrie versterken Enquête Curriculumhervorming (Master GO) Wat doet de apr. in de industrie? Contacten met de industrie versterken Stage (Ind. Apr., Master GO) Projecten Farmaceutische Zorg Bedrijfsbezoeken Onderzoekswerk

Nadere informatie

laboratoriumtechnologie

laboratoriumtechnologie Academiejaar 2014/2015 jobzekerheid bachelor biomedische laboratoriumtechnologie Farmaceutische en biologische laboratoriumtechnologie Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen bachelor biomedische laboratoriumtechnologie

Nadere informatie

FARMACEUTISCHE EN BIOLOGISCHE LABORATORIUM- TECHNOLOGIE BACHELOR BIOMEDISCHE LABORATORIUM- TECHNOLOGIE JOBZEKERHEID ACADEMIEJAAR 2017/2018

FARMACEUTISCHE EN BIOLOGISCHE LABORATORIUM- TECHNOLOGIE BACHELOR BIOMEDISCHE LABORATORIUM- TECHNOLOGIE JOBZEKERHEID ACADEMIEJAAR 2017/2018 ACADEMIEJAAR 2017/2018 JOBZEKERHEID BACHELOR BIOMEDISCHE LABORATORIUM- TECHNOLOGIE FARMACEUTISCHE EN BIOLOGISCHE LABORATORIUM- TECHNOLOGIE ARTESIS PLANTIJN HOGESCHOOL ANTWERPEN BACHELOR BIOMEDISCHE LABORATORIUMTECHNOLOGIE

Nadere informatie

Masteropleidingen aan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen na een economische professionele bachelor

Masteropleidingen aan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen na een economische professionele bachelor Masteropleidingen aan de na een economische professionele bachelor Prof. dr. Katrien Antonio Programmadirecteur Masters FEB Leuven Prof. dr. Tom Verbeke Docent Handelswetenschappen / Business Administration

Nadere informatie

voedings- en dieetkunde

voedings- en dieetkunde Academiejaar 2014/2015 bachelor voedings- en dieetkunde voedings- en dieetkunde Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen bachelor voedingsen dieetkunde voedings- en dieetkunde Je ideale opleiding kiezen uit

Nadere informatie

Praktische informatie. > Inschrijven. > Hoe lang duurt de opleiding? > Wanneer zijn de examens? > Inschrijvingsgeld. > Meer info?

Praktische informatie. > Inschrijven. > Hoe lang duurt de opleiding? > Wanneer zijn de examens? > Inschrijvingsgeld. > Meer info? Praktische informatie > Hoe lang duurt de opleiding? De colleges starten op 19 september 2006 en eindigen op 11 mei 2007. Ze kunnen plaatsvinden elke werkdag tussen 8u30 en 19u30. > Wanneer zijn de examens?

Nadere informatie

Master in de bedrijfscommunicatie. Faculteit Letteren Faculteit Sociale Wetenschappen

Master in de bedrijfscommunicatie. Faculteit Letteren Faculteit Sociale Wetenschappen Master in de bedrijfscommunicatie Faculteit Letteren Faculteit Sociale Wetenschappen Heldere communicatie is voor bedrijven en organisaties van groot belang: het verhoogt niet alleen hun efficiëntie, maar

Nadere informatie

Bachelor in de wijsbegeerte: 10 opties voor je toekomst

Bachelor in de wijsbegeerte: 10 opties voor je toekomst HOGER INSTITUUT VOOR WIJSBEGEERTE Bachelor in de wijsbegeerte: 10 opties voor je toekomst Combineer filosofie met een andere opleiding (rechten, sociologie, psychologie, geschiedenis ) Beste (toekomstige)

Nadere informatie

BRUSSEL t. Master in het tolken. Faculteit Letteren

BRUSSEL t. Master in het tolken. Faculteit Letteren BRUSSEL t Master in het tolken Faculteit Letteren Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook als je elders een

Nadere informatie

Vergelijkende en Europese politiek *

Vergelijkende en Europese politiek * Vergelijkende en Europese politiek * faculteit politieke en sociale wetenschappen deel 2 masteropleiding 2008 * De opleidingsnaam Master in de Vergelijkende en Europese Politiek is onder voorbehoud van

Nadere informatie

monumenten- en landschapszorg

monumenten- en landschapszorg monumenten- en landschapszorg masteropleiding 2013 2013 uantwerpen.be 1 2 Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 De opleiding monumenten- en landschapszorg 5 Doelgroep en toelatingsvoorwaarden

Nadere informatie

Master of science in de bedrijfskunde. Onthaal

Master of science in de bedrijfskunde. Onthaal Master of science in de bedrijfskunde Overzicht Wie-is-wie Achtergrond van de opleiding Programma-opbouw Onderzoekspaper / masterproef Programma op maat Praktische zaken Studiebegeleiding Contactgegevens

Nadere informatie

handelsingenieur in de beleidsinformatica

handelsingenieur in de beleidsinformatica handelsingenieur in de beleidsinformatica >> faculteit toegepaste economische wetenschappen >> masteropleiding 2010-2011 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en de

Nadere informatie

Biochemie & Biotechnologie. Prof. Dr. Koen Geuten Siene Swinnen Ine Esters

Biochemie & Biotechnologie. Prof. Dr. Koen Geuten Siene Swinnen Ine Esters Biochemie & Biotechnologie Prof. Dr. Koen Geuten Siene Swinnen Ine Esters Biochemie en biotechnologie De opleiding Jouw profiel Een Een student student aan aan het het woord woord Studiebegeleiding@science

Nadere informatie

INFODAG: ZATERDAG 21 APRIL 2018 CAMPUS GROEP T

INFODAG: ZATERDAG 21 APRIL 2018 CAMPUS GROEP T INFODAG: ZATERDAG APRIL 08 FACULTEIT INDUSTRIËLE INGENIEURSWETENSCHAPPEN INFORMATIE VOOR ALLE OPLEIDINGEN BACHELOR IN DE INDUSTRIËLE WETENSCHAPPEN (INDUSTRIEEL INGENIEUR) SCHAKELPROGRAMMA EN MASTER IN

Nadere informatie

Handleiding voor het samenstellen van een individueel collegerooster

Handleiding voor het samenstellen van een individueel collegerooster Handleiding voor het samenstellen van een individueel collegerooster voor studenten van campus Brussel en campus Parnas Academiejaar 2014-2015 1. Waar vind ik de inhoud van mijn vakken? Kies in de programmagids

Nadere informatie

STUDENT aan de Universiteit Hasselt 2013-2014

STUDENT aan de Universiteit Hasselt 2013-2014 STUDENT aan de Universiteit Hasselt 2013-2014 introductiedagen start academiejaar septembercursussen nuttige links INTRODUCTIEDAGEN www.uhasselt.be/introductiedagen In september, vóór de start van het

Nadere informatie

Hoe word je leraar aardrijkskunde, biologie, chemie, fysica, informatica of wiskunde?

Hoe word je leraar aardrijkskunde, biologie, chemie, fysica, informatica of wiskunde? Hoe word je leraar aardrijkskunde, biologie, chemie, fysica, informatica of wiskunde? FACULTEIT WETENSCHAPPEN SLO natuurwetenschappen, SLO wiskunde wet.kuleuven.be/studenten/slo Kies ik voor aardrijkskunde,

Nadere informatie

Kiezen voor het hoger onderwijs?! Infosessie

Kiezen voor het hoger onderwijs?! Infosessie Kiezen voor het hoger onderwijs?! Infosessie 2016-2017 INHOUD 1. Organisatie hoger onderwijs 2. Aanbod Hogeschool PXL 3. Leerkrediet 4. Slaagkans 6. Studiekeuzebegeleiding in Hogeschool PXL 1 1. Organisatie

Nadere informatie

Verkorte master in de psychologie

Verkorte master in de psychologie LEUVEN t Verkorte master in de psychologie Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten

Nadere informatie

Faculteit Letteren. Infodag: woensdag 6 september 2017 CAMPUS SINT-ANDRIES ANTWERPEN. Programma infodag. Bereikbaarheid

Faculteit Letteren. Infodag: woensdag 6 september 2017 CAMPUS SINT-ANDRIES ANTWERPEN. Programma infodag. Bereikbaarheid Faculteit Letteren Infodag: woensdag 6 september 2017 CAMPUS SINT-ANDRIES ANTWERPEN Programma infodag Bereikbaarheid 1 Programma infodag 6 september 2017 INFOMARKT 14-17 u. doorlopend Bachelor in de toegepaste

Nadere informatie

Master in het vennootschapsrecht

Master in het vennootschapsrecht BRUSSEL t Master in het vennootschapsrecht Faculteit Rechtsgeleerdheid Campus Brussel Welkom aan de KU Leuven, een van de grootste en oudste universiteiten van Europa. Met meer dan 250 masteropleidingen

Nadere informatie

Schakelprogramma: master in de handelswetenschappen

Schakelprogramma: master in de handelswetenschappen ANTWERPEN Schakelprogramma: master in de handelswetenschappen Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Studeren in Antwerpen Dat Antwerpen een bruisende stad is, hoeft geen betoog. De vele cafeetjes,

Nadere informatie