1 Eerste kennismaking met Inagro en zijn activiteiten Wie of wat is Inagro? Wat doet Inagro? Teelten onder afdekking...
|
|
- Elisabeth van der Meer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 INHOUD 1 Eerste kennismaking met Inagro en zijn activiteiten Wie of wat is Inagro? Wat doet Inagro? Teelten onder afdekking Zelf op onderzoek Even herhalen Aan de slag Water geven, niet vergeten? Zelf water geven op vaste tijdstippen Ontwerpen van een automatisch watersysteem voor planten Op bedrijfsbezoek bij Inagro Goede afspraken maken goede vrienden Verloop van het bezoek Verwerking bedrijfsbezoek, presentatie en evaluatie Verwerking bedrijfsbezoek Presentatie Evaluatie Eigen onderzoek Bezoek aan Inagro De groepstest... 29
3 1 EERSTE KENNISMAKING MET INAGRO EN ZIJN ACTIVITEITEN 1.1 Wie of wat is Inagro? Wat zou Inagro kunnen zijn? Schrijf alle woorden op waaraan je denkt als je deze naam hoort. Om jou een beetje op weg te helpen hebben we alvast het logo van Inagro in het midden van de woordspin geplaatst. Op de volgende twee pagina s staat een artikel dat geschreven werd door de medewerkers van Inagro. Bekijk het artikel en let vooral op de titels, ondertitels en de grafieken. Probeer daarna onderstaande vragen te beantwoorden. - Wat is de titel van het artikel?. - In welke sector situeert Inagro zich? - Wat doen de mensen die bij Inagro werken? Specifiek in dit artikel? - Waaruit leid je dat af? - Waarom is Inagro niet hetzelfde als een boerderij? SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 3
4 SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 4
5 SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 5
6 SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 6
7 1.2 Wat doet Inagro? Inagro is een onderzoekscentrum voor land- en tuinbouw. Inagro doet er aan wetenschappelijk onderzoek om de landbouwers in België te steunen. De mensen die er werken doen tal van onderzoeken om de landbouwers info te kunnen geven over hoe je het best bepaalde gewassen kan telen. Deze informatie kan zeer divers zijn. Het kan gaan over de verschillende soorten rassen, hoe ziekten te voorkomen, hoe efficiënter en duurzamer telen (vb. minder energie), Een goed wetenschappelijk onderzoek bestaat uit vijf verschillende stappen. 1. PROBLEEMANALYSE Het analyseren van het probleem is de eerste stap in de richting naar een oplossing. De opdrachtgever (bijvoorbeeld een landbouwersvereniging) komt naar Inagro met een algemeen probleem. Dit kan bijvoorbeeld zijn: De aardbeien die we in België kweken hebben last van slechte schimmels. Hoe kunnen we deze schimmels het beste bestrijden, zonder smaakverlies bij de aardbeien?. Nog voor Inagro een oplossing voor dit probleem kan bedenken, moeten ze het probleem proberen te doorgronden. Wat is de oorzaak van het probleem? Hoe groot is het probleem? Welke oplossingen bestaan er nu al? Kunnen we nieuwe oplossingen bedenken? Hoe kunnen we aardbeienschimmels bestrijden zonder de smaak van de aardbeien aan te tasten? Vervolgens moet de onderzoeker het probleem zo scherp mogelijk formuleren in eigen woorden. 2. ONDERZOEKSONTWERP Voordat een onderzoeker begint met het verzamelen van gegevens, stelt hij een onderzoeksontwerp op. Dit betekent dat Inagro probeert een antwoord te formuleren op de vraag van de landbouwers. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 7
8 Het antwoord in deze situatie zou dus kunnen zijn: We kunnen de schimmels bij aardbeien bestrijden met gewasbeschermingsmiddelen OF met hommels die goede schimmels in de bloemen brengen en op deze manier insecten of slechte schimmels bestrijden. In dit onderzoeksontwerp hebben we dus twee objecten die we willen onderzoeken. - Object 1 = smaakverlies bij aardbeien door bestrijding van slechte schimmels via gewasbeschermingsmiddelen. - Object 2 = smaakverlies bij aardbeien door bestrijding van slechte schimmels via hommels. Inagro kan dan een veronderstelling of hypothese maken. Zo veronderstellen de onderzoekers bijvoorbeeld dat er het minste smaak verloren gaat als ze gebruik maken van hommels. Deze hypothese zal men na afloop van het onderzoek kunnen aanvaarden (de veronderstelling was juist) of verwerpen (de veronderstelling klopte niet). In deze fase wordt eveneens een proefontwerp ontwikkeld. Dit plan bevat een nauwkeurige beschrijving hoe vooropgestelde hypothese nagegaan wordt. 3. DATA VERZAMELEN In deze fase gaan de onderzoekers alle benodigde informatie verwerven om met behulp van wetenschappelijk gefundeerde argumenten de opgestelde hypothese(s) aan te nemen of te verwerpen. Er zullen bijvoorbeeld aardbeien gedurende een bepaalde periode behandeld worden met gewasbeschermingsmiddelen, terwijl andere aardbeien gedurende dezelfde tijd behandeld zullen worden met hommels die goede schimmels verspreiden. Op geregelde tijdstippen zullen ze nagaan of de slechte schimmels verdwijnen. Daarenboven zullen ze moeten proeven of de smaak van de aardbeien niet verandert door de behandelingen. Wat is hiervoor belangrijk? 1. Er moeten goede afspraken gemaakt worden over de variabelen in het onderzoek. - Een onafhankelijke variabele kan gemanipuleerd worden door de onderzoeker. In ons voorbeeld is de manier waarop we de schimmels proberen te bestrijden onze onafhankelijke variabele. We hebben object 1 = bestrijding door middel van gewasbeschermingsmiddelen en object 2 = bestrijding door middel van hommels met goede schimmels. - Een afhankelijke variabele is de variabele die moet gemeten en geobserveerd worden door de onderzoeker. Wij kunnen bijvoorbeeld twee afhankelijke variabelen hebben: smaak en vermindering van schimmels. In zowel object 1 als object 2 zullen de onderzoekers van Inagro nagaan welk effect de behandelingen hebben op de smaak van de aardbeien en de bestrijding van schimmels op de aardbeien. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 8
9 2. Er wordt ook afgesproken welke parameters er constant gehouden moeten worden tijdens het onderzoek. - Een parameter is een variabele in het onderzoek die constant gehouden moet worden, zodat deze zeker geen invloed kan hebben op het resultaat van het onderzoek. In de twee verschillende objecten van ons onderzoek moeten de aardbeien allemaal in dezelfde omstandigheden gekweekt worden, enkel de manier van behandelen tegen schimmels mag anders zijn. Dit betekent dat de parameters ras, temperatuur, licht, grondsoort, gegeven water (= irrigatie) met of zonder voedingsstoffen, in beide objecten hetzelfde moet zijn. Ook het moment waarop we metingen zullen doen is een parameter. We moeten altijd op hetzelfde moment de aardbeien in object 1 en object 2 gaan meten zodat we achteraf een goede vergelijking kunnen maken. De metingen worden bij een goed wetenschappelijk onderzoek meerdere keren herhaald om toeval uit te sluiten en zo meer betrouwbare resultaten te bekomen. Dit noemen wetenschappers: een steekproef nemen. 4. DATA ANALYSE Het analyseren van de data is van groot belang voor het beantwoorden van je onderzoeksvragen en daarna het aannemen of het verwerpen van de hypothese(s). Je verwerkt de data dusdanig dat je ze kunt gebruiken om de onderzoeksvragen te beantwoorden. Zo kunnen onderzoekers gemiddeldes berekenen, maxima en minima vaststellen, Om alle informatie achteraf overzichtelijk voor te stellen wordt er gebruik gemaakt van tabellen en grafieken. De onderzoekers zullen moeten bijhouden op welke tijdstippen ze de aardbeiensoorten onderzocht hebben. Daarbij zullen ze in grafieken of tabellen bepaalde metingen noteren. Ze moeten er altijd voor zorgen dat de metingen voor beide aardbeiensoorten gelijk zijn, zodat ze achteraf een vergelijking kunnen maken. 5. RAPPORTAGE De laatste fase van de onderzoekscyclus betreft het schrijven van een onderzoeksverslag. Met behulp van de onderzoeksrapportage geeft Inagro de opdrachtgever inzicht in het onderzoek. Hierin laten ze het gehele onderzoeksproces zien, van probleemstelling tot conclusie. Inagro zal dus een verslag afleveren aan de landbouwvereniging. In dat verslag schrijven ze hoe het onderzoek werd uitgevoerd en welk besluit ze hieruit hebben getrokken. Ze zullen bijvoorbeeld, na het onderzoek, tot de conclusie komen dat hun hypothese er gaat minst smaak verloren als we hommels gebruiken voor schimmelbestrijding bij aardbeien juist was. Als ze hun hypothese dus kunnen aanvaarden, dan zullen ze de landbouwers adviseren om meer gebruik te maken van hommels in plaats van gewasbeschermingsmiddelen. Om de landbouwers te informeren kunnen ze bijvoorbeeld een brochure uitbrengen of een bijscholing organiseren. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 9
10 Aan de slag! Probeer de verschillende stappen van onderzoek in het schema aan te vullen. Bedenk zelf een voorbeeld voor een onderzoek dat Inagro zou kunnen doen. Er is plaats voorzien in de groene hokjes om je voorbeeld stap er stap toe te passen. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 10
11 SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 11
12 1.3 Teelten onder afdekking Als je binnenkort bij Inagro op bezoek gaat, zal je kennis maken met teelten onder afdekking. - Wat is telen volgens jou? Gebruik indien nodig je woordenboek... - Wat zou men bedoelen met onder afdekking? - Wat zie je op onderstaande foto?. - Wat zijn volgens jou de mogelijke functies van deze constructie? SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 12
13 Straks gaan we zelf de functies van een serre onderzoeken volgens het geziene stappenplan voor wetenschappelijk onderzoek. Denk eerst even na over volgende vragen. Hoe kan je onderzoeken of het écht warmer is in een serre dan erbuiten? Hoe kan je onderzoeken of er in een serre meer licht binnenkomt dan in een afgesloten loods uit een ander bouwmateriaal? Hoe kan je onderzoeken of er minder wind is in een serre? Hoe kan je onderzoeken of er neerslag binnen kan in een serre? WIST JE DAT? Bij wetenschappelijk onderzoek is het erg belangrijk om slechts 1 variabele per keer te wijzigen. Stel je voor dat we willen testen of sla beter groeit in het donker of in het licht. We besluiten om slaplantjes te kweken op de vensterbank waar veel licht is en we kweken ook plantjes in het donker. We plaatsen de tweede soort plantjes in de diepvriezer, want daar is het altijd donker. Na enkele weken stellen we vast dat de zaadjes in de diepvriezer niet ontkiemen. We besluiten na dit onderzoek: Zaadjes van sla kunnen niet ontkiemen in het donker. Is dit volgens jou een juiste conclusie? Waarom wel/niet? SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 13
14 Jullie vormen nu groepjes van 4 leerlingen. In groep voeren zullen jullie zelf de functies van een serre onderzoeken. Daarvoor moeten jullie enkele stappen doorlopen. STAP 1: bouw een serre. Je krijgt van de leerkracht satéprikkers, papierkleefband en plasticfolie. STAP 2: onderzoek de variabelen temperatuur, licht, wind of neerslag bij een serre. Doe dit aan de hand van het stappenplan voor wetenschappelijk onderzoek. Vul de kenmerken van jullie onderzoek aan. Jullie krijgen van de leerkracht voor elke variabele een invulblad. STAP 3: bespreek achteraf met alle klasgenoten hoe jullie het onderzoek hebben uitgevoerd, waar jullie op hebben gelet tijdens het uitvoeren van het onderzoek en wat jullie conclusies zijn. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 14
15 2 ZELF OP ONDERZOEK 2.1 Even herhalen - Wat hebben we allemaal getest? - Welke materialen hebben we gebruikt? - Welke meetinstrumenten hebben we gebruikt? - Hoeveel proefopstellingen waren er bij elk onderzoek? - Wat waren de conclusies? SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 15
16 2.2 Aan de slag Vandaag onderzoeken we in groep wat sla en tuinkers nodig hebben om te groeien. Denk eerst samen na: wat heeft een plant volgens jullie nodig om te groeien? Kies met jouw groepje een variabele die je graag zou willen onderzoeken. Noteer hier welke variabele jullie gekozen hebben: Denk nu, stap voor stap, na over hoe je deze variabele kan onderzoeken. Beschrijf de algemene probleemstelling:... Welke hypotheses/veronderstellingen maken jullie ten opzichte van de gekozen variabele? SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 16
17 Hoeveel verschillende objecten kan je bedenken met jouw variabele? Noteer ze hieronder, vergeet niet te nummeren!. Wat is je onafhankelijke variabele? Met andere woorden: wat hebben jullie zelf onder controle en zal je dus zelf manipuleren?. Wat is je afhankelijke variabele? Met andere woorden: welke variabele zal waarschijnlijk beïnvloed worden door jouw manipulaties?. Hoe zal je deze afhankelijke variabele gaan meten? Welke meetinstrumenten heb je nodig?.... Welke parameters zal je moeten constant houden/controleren?... WIST JE DAT? Bij wetenschappelijk onderzoek nemen onderzoekers altijd een steekproef. Als onderzoekers 100% zeker willen zijn dat hun conclusie juist is, zouden ze eigenlijk de test moeten doen bij alle plantjes op de hele wereld. Dat is natuurlijk niet mogelijk. Als onderzoekers de test slechts doen op één plantje, dan kan het zijn dat de conclusie fout is. Zo kan het bijvoorbeeld gebeuren dat ze toevallig een slecht zaadje getest hebben. Daarom kiezen onderzoekers voor een steekproef. Ze testen de situatie op meer dan één zaadje, maar niet op alle zaadjes van de wereld. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 17
18 Wij nemen als steekproef 2 potjes per object. Hoeveel potjes hebben jullie nodig, als je de test doet bij tuinkers en bij salade? Noteer je redenering en maak hiervan een schema. Nummer elk vakje waarbij een potje zal horen.... Schema: Zet nu alle potjes klaar. Zorg dat je goed weet wat er in elk potje zit. Gebruik hiervoor bvb. etiketten! Neem op de etiketten dezelfde nummering over als in je schema. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 18
19 Nog voor we een vergelijking kunnen maken tussen de verschillende objecten, moeten we afspreken op welke momenten we de zaadjes gaan meten en wat we willen in kaart brengen. In de onderstaande tabel wordt schematisch voorgesteld wanneer alles zéker moet gemeten worden en waarover we iets te weten willen komen. Houd alles goed bij! - Noteer in de kolommen links wanneer je de plantjes zal meten. Bijvoorbeeld: na 3 dagen, na 1 week, na 2 weken, na 4 weken, Zorg dat er wat tijd zit tussen de verschillende metingen. - Noteer bovenaan welke verschillende situaties je hebt per zaadsoort. Bijvoorbeeld bij meten van het licht: veel (aan het venster), gemiddeld (in de klas), geen (onder een doos). - Zoals je ziet zal je sowieso de grootte en de kleur moeten noteren bij elke meting. Op de stippellijntjes kan je eventueel nog iets schrijven dat je ook zal meten. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 19
20 Tabel met waarnemingen: Tijdstip 1 = Tuinkers object 1 =. Potje nummer. Tuinkers object 2 =. Potje nummer. Tuinkers object 3 =. Potje nummer. Tijdstip 2 = Tijdstip 3 = Tijdstip 4 = SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 20
21 Tabel met waarnemingen: Tijdstip 1 = Sla object 1 =. Potje nummer. Sla object 2 =. Potje nummer. Sla object 3 =. Potje nummer. Tijdstip 2 = Tijdstip 3 = Tijdstip 4 = SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 21
22 Welke conclusies kan je maken na het onderzoek? Moet je de opgestelde hypotheses aanvaarden of verwerpen? Wat zou je adviseren aan de landbouwers? Schrijf een kort besluit van je onderzoek op de voorziene lijntjes.. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 22
23 3 WATER GEVEN, NIET VERGETEN? 3.1 Zelf water geven op vaste tijdstippen - Wat is het nadeel van het handmatig water geven? - Wat moeten wij doen om onze geplante zaden uit de vorige lessen te laten groeien? - Hoe doen wij dit? Hoe zou men de gewassen water geven in grote serres zoals bij Inagro? Ontwerpen van een automatisch watersysteem voor planten Straks krijgen jullie onderstaande voorwerpen van de juf/meester. De bedoeling is dat jullie hiermee een automatisch watersysteem voor planten bouwen. De plantjes moeten in een grote bak komen te staan, waarvan de bodem gevuld is met water. Het water moet automatisch bijgevuld worden, met andere woorden, het waterpeil in de bak moet altijd constant blijven. Maak op de volgende pagina een schets van het systeem dat je zou willen ontwerpen. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 23
24 Twijfel je over het ontwerp van je automatisch watersysteem? Heb je geen idee hoe je er aan kan beginnen? Je kan altijd een tip vragen aan de leerkracht! Als jouw schets klaar is, dan mag je jouw zelf ontworpen systeem bouwen en uittesten. Als er iets fout loopt, denk dan even na. Wat loopt er fout? Kan ik hiervoor een oplossing bedenken? Wat moet ik aanpassen? Blijf je systeem herdenken tot het werkt! Als jouw systeem af is en werkt zoals het moet, dan kan je het ontwerp voorstellen aan je klasgenoten. Zorg dat je tijdens de voorstelling zeker een antwoord geeft op volgende vragen: - Welke stappen heb je doorlopen? - Op welke problemen ben je gebotst? - Hoe heb je het ontwerp moeten aanpassen? Vergelijk elkaars systeem. - Heeft iedereen hetzelfde systeem bedacht? - Wat is er gelijk aan de systemen? - Hoe verschillen de systemen van elkaar? SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 24
25 4 OP BEDRIJFSBEZOEK BIJ INAGRO 4.1 Goede afspraken maken goede vrienden - We blijven altijd in groep en betreden de onderzoeksruimtes niet. We blijven samen, in de gang van de serres. - Bij het fluitsignaal/verzamelsignaal verzamelen we aan het begin van de gang. - Luister goed naar de uitleg van de gids en doe wat van jou gevraagd wordt. - Kom nergens aan zonder dat je daar toestemming voor krijgt. Dit in functie van de hygiëne! 4.2 Verloop van het bezoek OPDRACHTENFICHE Jullie krijgen eerst een zoekopdracht. De bedoeling is dat je de manier van kweken in de klas vergelijkt met de situatie in Inagro. RONDLEIDING Tijdens de rondleiding met de gids maak je kennis met de onderzoeken die in dit onderzoekscentrum lopen. Probeer de vijf stappen voor onderzoek eens toe te passen! WORKSHOPS Je krijgt de kans om zelf deel te nemen aan een lopend onderzoek in het onderzoekscentrum. Hiervoor werk je samen met een medewerker van Inagro. Van je leerkracht krijg je: - Tweemaal het algemeen vijf-stappenplan voor onderzoek - Tweemaal een invultabel voor de metingen Neem deze blaadjes mee naar Inagro. Het vijf-stappenplan voor onderzoek zal je daar ter plekke kort mondeling overlopen met je leerkracht en de onderzoekers van Inagro. Neem eventueel korte notities en vul de blaadjes verder in, eenmaal je terug in klas bent. Neem wel heel zorgvuldige notities bij de metingen! Gebruik hiervoor de invultabellen voor de metingen. Vergeet niet om op elk blad te noteren welk gewas je onderzocht hebt. Neem dus zeker ook een balpen of een potlood mee. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 25
26 5 VERWERKING BEDRIJFSBEZOEK, PRESENTATIE EN EVALUATIE 5.1 Verwerking bedrijfsbezoek Even geleden gingen we op bezoek bij Inagro en mochten we zelf deelnemen aan een lopend onderzoek in het onderzoekscentrum. Neem de volgende blaadjes er even bij: - Tweemaal het algemeen vijf-stappenplan voor onderzoek: dit hebben we kort mondeling overlopen met de onderzoekers. Misschien heb je zelfs enkele notities genomen? - Tweemaal een invultabel voor de metingen: dit heb je zelf nauwkeurig moeten invullen tijdens de workshop. Vul de vijf-stappenplannen voor onderzoek verder aan. OPGEPAST: voor stap 4, de data-analyse, heb je jouw eigen metingen nodig. Wat heb je allemaal gemeten en hoe kunnen de cijfers met elkaar vergeleken worden? Hoe interpreteer je deze cijfers? Welke conclusies kan je uit deze cijfers trekken? Schrijf hieronder kort een rapportage van de twee gevoerde onderzoeken: SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 26
27 5.2 Presentatie Zoals eerder gezegd volgt na elk onderzoek een rapportage. Dit is een moeilijker woord voor het maken van een samenvatting en het bekend maken van de conclusies. Omdat jullie nu ook echt aan onderzoek gedaan hebben, moet je aan je klasgenoten rapporteren over de vijf verschillende stappen die je gevolgd hebt doorheen je onderzoek. Bereid de presentatie samen voor. Let er op dat je zeker op onderstaande vragen een antwoord geeft: Voor het opstellen van je presentatie kan je gebruik maken van de foto s die je nam tijdens het onderzoek, de tabellen waarin je alle meetresultaten hebt genoteerd, de zaken die je eerder opschreef in dit bundeltje, SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 27
28 5.3 Evaluatie Eigen onderzoek Laten we even stilstaan bij wat we allemaal onderzocht en geleerd hebben. Ga opnieuw samen zitten met je groepje. Jullie krijgen straks van de juf/meester een placemat met vier vakken. Zoals je kan zien op onderstaande voorstelling zijn er in totaal vijf vakken. De vier buitenste vakken zijn persoonlijke vakken. Elk groepslid mag in één vak aan de buitenkant zijn eigen ervaringen en bevindingen noteren. Doe dit eerst. Daarna vullen jullie in groep het middenvak in. In het middelste vak komen de bevindingen die jullie samen delen. Denk even na en noteer dan wat jou zal bijblijven. Deze vragen kunnen jou alvast op weg helpen: - Wat hebben jullie allemaal gezien? - Wat vond je het meest verbazend? - Welke kwaliteiten moet een onderzoeker (van Inagro) hebben? - Wat vond je leuk aan het bedrijfsbezoek? - Wat vond je minder leuk aan het bezoek? Bezoek aan Inagro Presenteer eerst de resultaten van jullie eigen onderzoek aan je klasgenoten. Hiervoor kan je bijvoorbeeld gebruik maken van een PowerPoint. Bespreek de invloed van je gekozen variabele op de groei van een bepaalde plant. Let er op dat je het volledige vijf-stappenproces bespreekt en kom uiteindelijk tot een conclusie. SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 28
29 Welke beroepen komen er allemaal aan bod bij Inagro? Wat houdt elk beroep in? Bespreek nu in een kringgesprek het vijf-stappenplan. Pas dit toe op Inagro en de onderzoeken in de klas. Wat zijn de verschillen en gelijkenissen tussen jullie eigen onderzoek en onderzoek bij Inagro? De groepstest Wie scoort het best op de grote Inagro-quiz? Jullie mogen om beurt in groep een quizvraag beantwoorden. Kies je een moeilijke of een makkelijke vraag? Met de moeilijke vragen kan jouw groep 3 punten verdienen, voor een juist antwoord op een makkelijke vraag scoor je 1 punt. Aan jullie de keuze! SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERLINGEN 29
SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERKRACHT
SCHUILT ER EEN ONDERZOEKER IN JOU? Versie voor de LEERKRACHT 1 Colofon: Dit lespakket is een initiatief van Inagro vzw en werd in 2015 ontwikkeld met de steun van VIVES (Tielt). Inagro is een Erkend Centrum
Nadere informatiePracticum: Het ontkiemen van zaadjes
Naam: Klas: Practicum: Het ontkiemen van zaadjes Oefenen Theorie Op dit moment ben je bezig met Hoofdstuk 2 dat gaat over planten. Planten groeien uit zaden, bollen of knollen. In dit practicum gaan we
Nadere informatieOnderzoeksboekje. Klas: Namen:
Onderzoeksboekje Klas: Namen: De onderdelen van de onderzoekscyclus: 1. Introductie 2. Verkennen 3. Opzetten onderzoek 4. Uitvoeren onderzoek 5. Concluderen 6. Presenteren 7. Verdiepen/verbreden 2 Science
Nadere informatiehoge stroming Fase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje
Nadere informatieLeerlingen maakten reeds kennis met het toepassingsgebied biochemie. De leerlingen hebben al analyserend en onderzoekend gewerkt.
Doelgroep Leerlingen maakten reeds kennis met het toepassingsgebied biochemie. De leerlingen hebben al analyserend en onderzoekend gewerkt. Lesdoelen De leerlingen kunnen omschrijven wat een schimmel is
Nadere informatieWat ga je schrijven: een verklarende tekst. Voorbereiden op het schrijven: een film bekijken
Les 1: Verklaren hoe planten groeien Wat ga je schrijven: een verklarende tekst Hoe komt het eigenlijk dat planten groeien? Je schrijft een verklarende tekst voor leerlingen van een andere klas. Welke
Nadere informatieBijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1
Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: Het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs: Stadium van het instructie model Oriëntatiefase
Nadere informatiePLANTEN GROEIEN. Stappenplan. Benodigdheden. Apps. Tijd ZADENRACE
Stel 4 onderzoeksvragen op Maak een goede opstelling Noteer je resultaten in de tabel ZADENRACE Vooraleer we aan de grote opdracht beginnen moeten we planten hebben. Zoals je wel weet, gebeurt de voortplanting
Nadere informatieReflectiekaart. Wat moeten ze kunnen/kennen: Omschrijf wat kinderen volgens jou moeten kennen en kunnen. Wat ga je evalueren? Hoe ga je evalueren?
Reflectiekaart 3.2.2.16 Proefondervindelijk vaststellen dat een plant water, lucht, licht, een geschikte temperatuur en voedingsstoffen nodig heeft om te kiemen en te groeien. Omschrijf wat kinderen volgens
Nadere informatieFase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI de dwalende robot Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Groep 1: Robomind Je werkt in een groepje van vier leerlingen.
Nadere informatieSchuilt er een onderzoeker in jou?
Schuilt er een onderzoeker in jou? Bijlage: Lesdoelen en leerplandoelen INHOUD 1 Eerste kennismaking met Inagro en zijn activiteiten... 3 1.1 Lesdoelen... 3 1.2 Leerplandoelen... 3 1.2.1 Leerplan wereldoriëntatie
Nadere informatieRESEARCH & DESIGN. keuzeonderzoeken. Verwondering: het begin van wetenschap. klas 1 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek 1A:
RESEARCH & DESIGN klas 1 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek 1A: Verwondering: het begin van wetenschap keuzeonderzoeken locatie Mariënburg, Leeuwarden Research & Design Project: Verwondering: het begin
Nadere informatieUitdager van de maand. Natuur & Techniek, groep 8. Algemeen. Titel. Schimmels. Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen
Uitdager van de maand Schimmels Natuur & Techniek, groep 8 Algemeen Titel Schimmels Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Kennis over micro-organismen en schimmels, inzicht in de
Nadere informatieONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!
GOED GROEIEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 1&2 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK WAT EEN PLANT NODIG HEEFT OM NOG BETER TE GROEIEN. INLEIDING Een van de leukste
Nadere informatieWat is de invloed van licht op de groei van de tuinkers
Wat is de invloed van licht op de groei van de tuinkers Inhoudsopgave Inleiding... 3 Onderzoeksvraag... 3 De hypothese... 3 Materialen en methode... 4 Resultaten... 5 Conclusie... 6 Discussie... 6 Bronnen...
Nadere informatieSubtopic: Natuur. Met wie? Je gaat deze opdracht in een groepje van twee óf drie leerlingen uitvoeren.
In dit subtopic ga je de kwaliteit van het water van twee sloten/plassen/vijvers rondom de school bekijken. in sloten vijvers of plassen kan door vele oorzaken vervuilen. In dit subtopic ga je onderzoeken
Nadere informatieNa het bekijken van de video en het bestuderen van bovenstaande illustratie, moet je de onderstaande vragen kunnen maken.
Je hebt naar de Mythbusters video praten tegen planten gekeken. Het Mythbusterteam doet in deze video onderzoek naar de invloed van praten op de kiemsnelheid en groeisnelheid van planten. De Mythbusters
Nadere informatieO&O cyclus. Onderzoeken en ontwerpen
O&O cyclus Onderzoeken en ontwerpen O&O cyclus Waslijn O&O Deze platen kun je aan de muur hangen bij een onderzoeksopdracht of ontwerpopdracht. Tijdens het onderzoeken of ontwerpen staat het leerproces
Nadere informatieBouw je eigen serre!
Bouw je eigen serre! Activeer Denk na over wat planten nodig hebben om te overleven. Maak een lijst en onderstreep die elementen die je het belangrijkst vindt. Onderzoek Vergelijk je antwoorden met die
Nadere informatieONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!
LEKKER DRINKEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 3&4 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK HOE JE VAN EEN PLANT MEERDERE PLAN- TEN KUNT MAKEN, OFTEWEL HOE JE EEN PLANT
Nadere informatievan een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen nodig hebben om te leven bakjes met tuinkers 10 min.
Gebruik de zon GROEP 3-4 32 25 minuten (dag 1), 30 minuten (dag 2-4) & 30 minuten (dag 5) 1, 8, 23, 32, 42 en 54 De leerling: van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen
Nadere informatieZelfbeeld. Basisonderwijs
Basisonderwijs 2 Wist je dat er wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar zelfbeeld? Wereldwijd zijn wetenschappers daarmee bezig, ook bij de Universiteit Leiden. Bij het Brain & Development Onderzoekscentrum
Nadere informatie6. Meubelstuk ontwerpen en maken
6. Meubelstuk ontwerpen en maken Ontwerpen lijkt misschien makkelijker dan het is. Je hebt een idee, maakt daar een tekening van en je kunt het voorwerp of werkstuk maken. Makkelijk, of toch niet? Ontwerpers
Nadere informatieIntroductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.
Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van
Nadere informatieLeerlingen die voor het eerst bewust en doelgericht met katrollen gaan experimenteren. Deze activiteit is eerder bedoeld voor de hogere graden.
Doelgroep Leerlingen die voor het eerst bewust en doelgericht met katrollen gaan experimenteren. Deze activiteit is eerder bedoeld voor de hogere graden. Lesdoelen De leerlingen kunnen...... onderzoeken
Nadere informatieWinkelen in het bos?
Winkelen in het bos? Natuur, tweede graad Doelstellingen Kinderen ervaren dat het bos uit verschillende delen en bewoners bestaat. Kinderen ontdekken verbanden tussen alle delen en bewoners van het bos.
Nadere informatieProfielen. Inhoud. 1. Het profielwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk
Ben je op zoek naar een onderwerp voor je profielwerkstuk? Dan is het Woudagemaal misschien interessant voor je. Profielen Volg je het profiel Natuur & Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan
Nadere informatieLesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk
Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In de lesbrieven van het thema Aan het werk hebben jullie
Nadere informatieBronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas:
Bronnen - Het grote experimenteerboek, uitgeverij Deltas, 2003 - Aan de slag met Findus, uitgeverij Davidsfonds/Infodok, 2000 - Grasspriet Themadossier 4 Tuinbouw, Plattelandsklassen vzw Meer info Telefoon:
Nadere informatieWat ga je schrijven: een verklarende tekst. Voorbereiden op het schrijven: een film bekijken
Les 1: Verklaren hoe planten groeien Wat ga je schrijven: een verklarende tekst Hoe komt het eigenlijk dat planten groeien? Je schrijft een verklarende tekst voor leerlingen van een andere klas. Welke
Nadere informatieProfielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën
Pagina 1 Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Je gaat een profielwerkstuk maken. Dan is euthanasie een goed onderwerp. Het is misschien niet iets waar je dagelijks over praat of aan denkt, maar
Nadere informatieGrafieken. 10-13 jaar. Rekenles over het maken van grafieken. Rekenen. 60 minuten. Weerstation, data, grafieken
Grafieken Rekenles over het maken van grafieken 10-13 jaar Rekenen Weerstation, data, grafieken 60 minuten Op het digitale schoolbord bekijkt de leerkracht met de klas verschillende grafieken over het
Nadere informatieonderzoek werkblad naam: Biodiversiteit les & In de klas Buiten - zoekkaart Bodemdiertjes of site dierenzoeker.nl of de app dierenzoeker
Biodiversiteit naam: - twee bakken - tuinschop of spade - loeppotjes of vergrootglazen - zoekkaart Bodemdiertjes of site dierenzoeker.nl of de app dierenzoeker In de klas Er leven in Nederland meer dan
Nadere informatieTekst lezen zonder hulp: samenvatten
1. Bekijk de buitenkant van de tekst: de titel, de tussenkopjes en het plaatje. De tekst gaat over de laatste speelgoedrage: de fidget spinner. Wat gaat de tekst je hierover vertellen, denk je? 2. Welke
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht
What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 4 HV Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap
Nadere informatiewerkbladen, telefoons en opnametoestel
DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf
Nadere informatieWat schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een. Hoe pak je het schrijven van een gedicht aan?
Les 1: Een poëziekaart maken poëziekaart Lees over Verbonden zijn. Wat schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een Verbonden zijn De Nieuwsbegrip leesles gaat over de ramadan. Tijdens de ramadan voelen
Nadere informatieONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!
STEKKIE ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT PLUS KLAS Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK HOE JE VAN EEN PLANT MEERDERE PLAN- TEN KUNT MAKEN, OFTEWEL HOE JE EEN PLANT
Nadere informatieHoe werk je met het projectenboek?
Hoe werk je met het projectenboek? In dit boek ga je allerlei opdrachten maken met gewassen in de hoofdrol. Je gaat toepassen wat je in de afgelopen jaren hebt geleerd. Ook leer je er nog een hoop nieuwe
Nadere informatie.onderzoeken dat de draairichting van de tandwielen in tegengestelde richting verloopt. (ET2.3)
Doelgroep Leerlingen die voor het eerst bewust en doelgericht met tandwielen gaan experimenteren. De leerlingen hebben in de voorgaande jaren reeds met tandwielen gespeeld. Ze hebben met ontdekdozen over
Nadere informatieDoelstelling: Bijsturing van de opvattingen van de leerlingen met betrekking tot magnetische eigenschappen
6-8 jaar Wetenschappelijk inhoud: Natuurkunde Beoogde concepten: Magnetische eigenschappen van verschillende voorwerpen, intensiteit van een magnetisch vel. Beoogde leeftijdsgroep: Leerlingen van 8 jaar
Nadere informatieProfielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën
Profielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën Ga je een profielwerkstuk maken? Dan is orgaan- en weefseldonatie een goed onderwerp! Hier vind je allerlei tips, bronnen en ideeën om een profielwerkstuk
Nadere informatieLeidraad om een onderzoek te maken dat aan alle voorwaarden van de FLL voldoet.
Leidraad om een onderzoek te maken dat aan alle voorwaarden van de FLL voldoet. Verwonderen.. Werkvorm Welk plaatje voelt warmer of kouder aan? Noteer dit Controleer met infrarood thermometer Wat gaat
Nadere informatieWat voor tekst schrijf je en voor wie?
Les 1: Het winnende lied Lees wat je gaat doen: Wat voor tekst schrijf je en voor wie? In 1975 heeft Nederland het songfestival voor het laatst gewonnen. Dat is lang geleden. Het zou toch leuk zijn als
Nadere informatieDe tijd vliegt! Naam: Klas: School: Datum:
De tijd vliegt! Naam: Klas: School: Datum: 1 Activeer Maten mensen uit oude culturen de tijd? Deden ze dat net als wij? Waar moet men rekening mee houden om zo nauwkeurig mogelijk de tijd te meten? Onderzoek
Nadere informatieVOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG
VOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG LET OP: DIT IS EEN VOORBEELDVERSLAG EN IS DUS ERG BEKNOPT! NAAM: VOORNAAM & ACHTERNAAM KLAS: 1M1 - SCHOOL VAK: BIOLOGIE DOCENT: MEVROUW SMIT INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding..
Nadere informatieDE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 VMBO
DEEL 1 DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 In Nederland wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Maar wie bepaalt wat er onderzocht wordt? In het voorjaar van 2015 hebben Nederlanders
Nadere informatieKlas 4 mavo. Werkstuk ontwikkelingsland hoofdstuk 7 Pagina 1
Klas 4 mavo Werkstuk ontwikkelingsland hoofdstuk 7 Pagina 1 Praktische opdracht economie klas 4 Ontwikkelingslanden Dit PO is een vervolg op hoofdstuk 7. We hebben het in hoofdstuk 7 gehad over het geld
Nadere informatieLessenserie De hellingbaan
- Bovenbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De
Nadere informatieVerklaren hoe planten groeien
Verklaren hoe planten groeien De Nieuwsbegrip schrijflessen werken met één handleiding voor A en B. Aanwijzingen voor verschillen tussen A en B en voor werken met zwakke en sterke leerlingen vindt u in
Nadere informatieZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN..
ZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN.. DIT BOEKJE GAAT OVER ZADEN EN WAT ER MEE GEBEURT ALS JE ZE IN DE GROND STOPT Heb jij wel eens wat in de tuin gezaaid? ja / nee Misschien woon je in een huis zonder tuin
Nadere informatie... Lesfiche. Experimentjes met planten. graad 1, 2 en 3
Lesfiche Experimentjes met planten graad 1, 2 en 3 Wist je dat planten net als ons drinken, eten, zweten en ademen? En dat zaadjes geen licht nodig hebben om te ontkiemen? Via deze leuke experimentjes
Nadere informatieHoe werk je met het projectenboek?
Hoe werk je met het projectenboek? In dit boek ga je allerlei opdrachten maken met bloemen in de hoofdrol. Je gaat toepassen wat je in de afgelopen jaren hebt geleerd. Ook leer je er nog een hoop nieuwe
Nadere informatieStappenplan: een spreekbeurt maken
Stappenplan: een spreekbeurt maken 1. Dit weet ik al! Dit wil ik nog te weten komen! Maak op een kladblad een woordspin over het onderwerp. Ik noteer sleutelwoorden Schrijf onder je woordspin vragen die
Nadere informatieBIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE C. klok. www. bio. .nl
BIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE C www. bio klok.nl EN DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE PRAKTIJK Ready Set Go! galmt het door de stadions tijdens sportwedstrijden, zoals de Olympische Spelen. Olympische
Nadere informatieDE ENERGIEKOFFER EN ONDERZOEKSVRAGEN VERZINNEN
ACTIEFICHE - SECUNDAIR DE ENERGIEKOFFER EN ONDERZOEKSVRAGEN VERZINNEN Soorten onderzoek: Bevestigend (vraag en methode door lkr, resultaat op voorhand gekend) Gestuurd (vraag en methode door lkr) Begeleid
Nadere informatieSteekkaart: nummer 3We
Steekkaart: nummer 3We Onderwerp De groei van tuinkers vaststellen, verwoorden en vastleggen met behulp van het digitaal fototoestel Leeftijd/Doelgroep 3 e leerjaar Leergebied Wereldoriëntatie Tijdsduur
Nadere informatieVakgebonden Vakoverschrijdend Over welk(e) vak(ken) gaat het?... Doel: eerder formatief eerder summatief Formuleer uw doelen:...
Vakgebonden Vakoverschrijdend Over welk(e) vak(ken) gaat het? Doel: eerder formatief eerder summatief Formuleer uw doelen:............ Belangrijkste doelen in bewoordingen voor de leerlingen:............
Nadere informatieHandleiding meetinstrument vervoerskeuze
Handleiding meetinstrument vervoerskeuze Inhoud Algemeen: Inleiding... 1 Algemene schoolgegevens invullen... 1 Algemene meetgegevens invullen... 2 Deel 1: Gegevens invullen per klas... 3 Stap 1: Algemene
Nadere informatieOnderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan?
Onderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan? Inhoudsopgave Inleiding 3 Context 3 Doelen van de les 3 Overzicht van de les 4 Lesbeschrijving Een windmolen op school 5 Stap 1. Introductie
Nadere informatieJuf Sabine en juf Maaike
Je moet daar heel wat voor kunnen: - Je moet goed kunnen lezen - En ook goed begrijpen wat je leest - Je moet goed kunnen opzoeken - En goed kunnen kiezen wat je wel en niet nodig hebt. - Je moet je verhaal
Nadere informatieNaam:. Namen groepsleden:... Begeleider:
Naam:. Klas: Namen groepsleden:........ Begeleider: 1 Inleiding In deze projectweek ga je onderzoek doen. Dit onderzoek is ter voorbereiding op het sectorwerkstuk in de vierde klas. Dit boekje is jouw
Nadere informatieTeam 2: Wolken Onderzoek naar de invloed van wolken op zonnepanelen
Zonnepanelen op school Team 2: Wolken Onderzoek naar de invloed van wolken op zonnepanelen Jullie gaan onderzoeken wat de invloed is van wolken op de opbrengst van zonnepanelen 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM
Nadere informatieEen gebouw ontwerpen en dan.
Een gebouw ontwerpen en dan. Waar maak je het van??? Lesbrief over bouwmaterialen Project Topstages www.ontdektechniek.nu Deel A: Voorbereiding Inleiding In de eerste fase van het bouwproces wordt door
Nadere informatieEn natuurwetenschappelijk onderzoek en het verslag daarvan (categorie 3)
En natuurwetenschappelijk onderzoek en het verslag daarvan (categorie 3) Bij een natuurwetenschappelijk onderzoek probeer je een verband te leggen tussen theorie en praktijk. De proef, het experiment,
Nadere informatieOPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID
OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid
Nadere informatieAanleiding projectweken. Gewenste kaders van een projectweek. Het proces
Aanleiding projectweken In het kader van talentontwikkleing en werken met 21 eeuwse vaardigheden zijn leerkrachten zich aan het ontwikkelen en professionaliseren naar nieuwe, innovatieve vormen van onderwijs.
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieZaden en Kiemplanten
Zaden en Kiemplanten Lesbrief groep 5 t/m 7 Inhoud Inleiding... 1 Les 1: zaden en kiemplanten... 2 Les 2: Lekker... 4 Werkblad 1 Onderzoek: het zaad... 6 Werkblad 2 Proefje: kiemplanten... 7 Milieu Educatie
Nadere informatieSPELINSTRUCTIE - JE GAAT HET MAKEN EEN SPEL VAN BOUWEND NEDERLAND
SPELINSTRUCTIE - JE GAAT HET MAKEN EEN SPEL VAN BOUWEND NEDERLAND Welkom JE GAAT HET MAKEN is een spel van Bouwend Nederland, dat bedoeld is om te spelen in gastlessen op middelbare scholen. Het spel is
Nadere informatieModule H3-4 TOTALITAIRE STATEN TIJDENS HET INTERBELLUM
Module H3-4 TOTALITAIRE STATEN TIJDENS HET INTERBELLUM WERKSCHEMA (alle leerroutes) 2 lesweken (max. 4 lessen) Onderdeel van toets T1 in toetsweek 1 Alle informatie over deze module vind je hier: Jouw
Nadere informatieGebruiksaanwijzing leerdagboek
Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel Sporen van schimmels Afdrukken pagina 2-21 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte
Nadere informatieHuiswerk Spreekbeurten Werkstukken
Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.
Nadere informatieWIE GOED ONTMOET DISCUSSIELES OVER EEN MAATSCHAPPELIJK DILEMMA DAT GEPAARD GAAT MET DIEPE HERSENSTIMULATIE
WIE GOED ONTMOET DISCUSSIELES OVER EEN MAATSCHAPPELIJK DILEMMA DAT GEPAARD GAAT MET DIEPE HERSENSTIMULATIE 1 INLEIDING Ontwikkelingen in wetenschap en techniek leiden soms tot maatschappelijke vraagstukken
Nadere informatie3M SCIENCE CHALLENGE VOOR DE LEERLINGEN
3M SCIENCE CHALLENGE VOOR DE LEERLINGEN WAT IS HET? De 3M Science Challenge is een wedstrijd voor leerlingen van middelbare scholen scholen die draait om creativiteit, vindingrijkheid en innovatie. OPDRACHT
Nadere informatieHoofdstuk 1 Het soort onderzoek waar dit boek op gericht is 15
Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1 Het soort onderzoek waar dit boek op gericht is 15 1.1 Inleiding 15 1.2 Voorbeelden 16 1.2.1 Leiden problemen in welbevinden tot voortijdig schoolverlaten? 16 1.2.2 Beter
Nadere informatieLesbrief: Vakmensen Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk
Lesbrief: Vakmensen Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Vakmanschap is meesterschap wordt vaak gezegd. Wat dit betekent
Nadere informatieLes 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar
Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen vormen een beeld bij het onderzoek van de professor Leerlingen vergroten hun woordenschat door het leren van nieuwe vaktermen
Nadere informatieVul dat in het Bekend-Benieuwd-Bewaard-schema in bij de kolommen Bekend en Benieuwd. Let op: De kolom Bewaard vul je pas in bij vraag 4!
Lees de uitleg. Voorspellen en tekst lezen Voor je een tekst gaat lezen, voorspel je waar de tekst over gaat. Je kijkt eerst naar de buitenkant van de tekst: naar de titel, de kopjes en de illustraties.
Nadere informatieHoeveel water verbruik ik?
Eventuele vervolgles: Zuinig met water! Doelen Kerndoel 39: De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu Materialen Varieert naar aanleiding van de vragen van de kinderen. In ieder geval: Waterdagboeken
Nadere informatieMethodologie voor onderzoek in de verpleegkunde. Foeke van der Zee
Methodologie voor onderzoek in de verpleegkunde Foeke van der Zee Inhoudsopgave 1. Onderzoek, wat is dat eigenlijk... 1 1.1 Hoe is onderzoek te omschrijven... 1 1.2 Is de onderzoeker een probleemoplosser
Nadere informatieGroeitabel (de groeitabel voor de 1ste graad is eenvoudiger dan die voor 2de en 3de graad) Bekijk per experiment welk materiaal je nodig hebt.
Lesfiche Groeiexperimenten 1, 2, 3 de graad Doe de Zie ze groeien! -test! In welke omstandigheden groeien plantjes het best? De kinderen doen verschillende experimenten, gemakkelijk uit te voeren in de
Nadere informatieOntwerp je eigen prefabhuis
Ontwerp je eigen prefabhuis Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Wist jij dat er in Nederland iets meer dan 7 miljoen huizen staan? Tegenwoordig worden de meeste
Nadere informatieLesmateriaal bij workshop onderzoekend leren geïnspireerd op sterrenkunde WTA 22 april 2015
Lesmateriaal bij workshop onderzoekend leren geïnspireerd op sterrenkunde WTA 22 april 2015 Dit document bevat de volgende inspiratiebronnen: Info over onderzoeks- en ontwerpcyclus pagina 2 Onderzoeken
Nadere informatieLogboek Mijn profielwerkstuk
Logboek Mijn profielwerkstuk naam: profiel: O Techniek O Zorg & welzijn O Economie O Landbouw Begeleider(s): belangrijke dag - Waar/uur Woensdag 12 december 2018 Presentatieavond 4T Albert Verweylaan 19.00-21.00
Nadere informatieGebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag
Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.
Nadere informatieHoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens?
Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: 1 2 Welke strategie heb je gebruikt? 3 Ben je het er mee eens? Ben je het er mee oneens? 4 Zou je die vraag aan de klas kunnen stellen? 5 Kun je je 6 Wil 7 oplosmethode
Nadere informatieHandleiding voor de leerling
Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek
Nadere informatieHet Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken
Ontwerponderzoek Paper 2 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie I.F. Hazewindus, drs. Filosofie Het Socratisch Gesprek als methode voor
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland?
What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 4vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in
Nadere informatieIntroduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen
Natuur & Techniek Mijn lijf: Voeding en bewegen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Voeding en bewegen In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom voeding en bewegen:
Nadere informatieEen nieuwe bank. Lesvoorbereiding Crisis graad 2. Verwondering
Een nieuwe bank Lesvoorbereiding Crisis graad 2 Voorzie speelgoed - geld, echte kleine muntstukken of print het blad met de centen. Op elk blad staan 100 centen in rijen van 10. Zo kan je gemakkelijk het
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieInleiding. Tijdsplanning en werkwijze. Wat is straling, Wat zijn stabiele isotopen? Opdracht bij probleem verkennen. Opdrachten bij bezoek Urenco
Inleiding Tijdsplanning en werkwijze Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Les 5 Les 6 Les 7 Les 8 Les 9 Les 10 Les 11 Les 12 Wat is straling, Wat zijn stabiele isotopen? Opdracht bij probleem verkennen Opdrachten bij
Nadere informatieZonnepanelen op school. Team 1: Meten Onderzoek naar de opbrengst van zonnepanelen. Jullie gaan meten wat zonnepanelen aan energie opbrengen
Zonnepanelen op school Team 1: Meten Onderzoek naar de opbrengst van zonnepanelen Jullie gaan meten wat zonnepanelen aan energie opbrengen 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM Jullie gaan samenwerken in een team.
Nadere informatiePRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING
LESKIST SPORT EN BEWEGING PRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING Om hoog te kunnen springen moet je je met flinke kracht tegen de grond afzetten. Bovenin de lucht hang je heel even stil voordat je weer
Nadere informatieLesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er?
Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Wanneer jij iets wilt verkopen, moet je altijd rekening houden met je
Nadere informatieInleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Opbouw van de lescyclus Doelstellingen...
1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Relatieschema... 4 3. Opzet van de lescyclus... 5 3.1. Opbouw van de lescyclus... 5 3.2. Doelstellingen... 5 4. Relatie met de kerndoelen & natuurmethoden...
Nadere informatie