Professionele vrijzinnigheid vanuit islamitisch perspectief
|
|
- Christiana Jacobs
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Waterlandstichting Professionele vrijzinnigheid vanuit islamitisch perspectief Mohamed Ajouaou Vrijzinnigheid is in mijn opvatting niet zozeer een religieuze instelling of religieuze richting, maar eerder een bepaalde mentale houding. Dat neemt niet weg dat de wenselijkheid van een vrijzinnige blik op religieus en levensbeschouwelijk vlak vaak urgenter is dan in andere domeinen, zoals bijvoorbeeld de economie. Dat komt omdat het bij religies en levensbeschouwingen om absolute waarheden gaat die voor buitenstaanders opdringerig kunnen overkomen. Met het woord waarheid geef ik ook meteen aan waar het bij vrijzinnigheid in de eerste plaats om draait: om de waarheidsclaim. Hier zijn twee vragen aan de orde: Waar wordt deze waarheid aan gemeten (de maat der dingen)? En hoe stelt men deze waarheid vast? Het antwoord op de tweede vraag is: door middel van rationaliteit. Dat is: consequent denken, logisch denken, kritisch relativerend en hermeneutisch. Rationaliteit beschouw ik hier niet als een waardeoordeel, als een reactie op wat als irrationaliteit wordt aangeduid. Ik zie het hier als een wiskundige formule waarbij aannames en feiten, de (interne) logica, de oorzaken en gevolgen van bepaalde opvattingen en handelingen in kaart worden gebracht, om vervolgens een weloverwogen standpunt te formuleren. Ik zal deze termen straks aan de hand van concrete voorbeelden illustreren. Met professioneel doel ik op professionals die hun diensten aanbieden en opereren in het publieke domein. In mijn geval gaat het om vrijzinnigheid in het publieke domein vanuit islamitisch perspectief. De stelling die hier achter schuilgaat is dat men het zich in particuliere aangelegenheden kan permitteren om wat minder vrijzinnig te zijn dan bij optredens in een publieke domein. Een kerk of moskee beschouw ik als een particuliere omgeving, een ziekenhuis of justitieomgeving als een publieke aangelegenheid. Een tweede stelling is dat een religieuze professional best minder vrijzinnige opvattingen kan huldigen in zijn particuliere omgeving, maar dat de publieke omgeving een meer vrijzinnige opstelling eist. Op welke professionals doel ik hier? Ik spreek vanuit de islam, dus ik heb het over pagina 1 van 5 -
2 de justitie-imams voor wie ik werk. Ik wil aan de hand van enkele concrete voorbeelden illustreren hoe professionele vrijzinnigheid in onze praktijk voorkomt. Maar laat ik eerst verfijnen waarom deze vrijzinnigheid in onze praktijk, de islamitische geestelijke verzorging, een vereiste is: 1. zoals eerder aangegeven: wij werken in een publiek domein. In het publieke domein doet de justitie-imam dienst in een breder en complexere werkomgeving dan de eigen vertrouwde moskee. 2. justitie-imams werken religieus inhoudelijk in opdracht van een zendende instantie. Hiervoor krijgen ze een zendingsbrief. De islamitische zendende instantie, het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), is als zodanig door de overheid op 23 oktober 2007 erkend. Het CMO bestaan uit een palet van islamitische koepels die een breed spectrum van de islamitische gemeenschap vertegenwoordigen. Werken in haar opdracht betekent werken conform de ambtsopvatting en beleidsinstructies die de zendende instantie opstelt. Bij het opstellen van deze ambtsopvatting is consensus richtinggevend, gelet op de diversiteit van de CMOkoepels. De ambtsopvatting gaat over de identiteit van het ambt van justitie-imam (wie de justitie-imam is en wat hij doet) en over religieuze opvattingen, uitgangspunten en standpunten in brede zin. 3. justitie-imams werken voor een doelgroep met een zeer diverse religieuze, culturele en etnische achtergrond. De wet schrijft voor dat de gedetineerde de geestelijke verzorging (religieuze of levensbeschouwelijke begeleiding) moet krijgen die aansluit bij zijn of haar religieuze achtergrond. De imam dient zich dus in te leven in de religieuze achtergrond van de gedetineerde en zoveel mogelijk van daaruit geestelijke bijstand te verlenen. 4. justitie-imams maken onderdeel uit van een team geestelijke verzorgers met uiteenlopende religieuze en levensbeschouwelijke achtergronden, de zogeheten denominaties. Al deze factoren vragen om een brede oriëntatie en een rekkelijke houding. Rekkelijkheid is het derde trefwoord bij vrijzinnigheid. Een rekkelijke houding geeft mentale veerkracht en stelt mensen in staat om ontspannen om te gaan met de relativerende werking van al deze factoren op de eigen waarheid en de eigen traditie. Tegelijkertijd zorgt vrijzinnigheid ervoor dat men de durf heeft te beseffen dat de eigen kijk slechts één kijk, één interpretatie is temidden van vele andere. Vrijzinnigheid stelt mensen in staat om wat zich aandient vanuit bovengenoemde factoren (kritiek, opmerkingen, waarheidsclaims enzovoort) te vergelijken, te wegen, en er zijn eigen voordeel mee doen. pagina 2 van 5 -
3 Dit is ook de praktijk in het korps van justitie-imams. Hieruit kan echter niet worden opgemaakt dat vrijzinnigheid een opportunistisch geforceerde onderneming is die tot stand komt om de externe factoren die dit nu eenmaal vereisen te behagen. Dat geldt in ieder geval niet voor de justitie-imams voor wie ik werk. Zowel uit mijn dagelijkse contacten met hen als uit mijn dissertatie over De praktijk van de islamitische geestelijke verzorging in justitiële inrichtingen die ik binnenkort verdedig aan de Universiteit van Tilburg, is mij gebleken dat vrijzinnigheid in bovengenoemde zin een innerlijke emotie is die van binnenuit wordt ontwikkeld en uitgedragen. Hermeneutiek Hoe wordt vrijzinnigheid nu toegepast in onze praktijk? Hiervan geef ik enkele illustraties. Allereerst de hermeneutiek: de activiteit waarmee de Schrift en de traditie op een aansprekende manier in verbinding wordt gebracht met het hedendaagse. Zij kenmerkt zich door de cruciale inbreng van de hermeneut (hier de justitie-imam) in het verstaan van de Schrift en de traditie. De justitie-imam is voortdurend bezig deze verbinding te leggen tussen de traditie en de eigen tijd. Alhoewel de justitie-imams verschillende wegen bewandelen, zijn zij allen voortdurend bezig met het afwegen, herijken en reconstrueren van de traditie om antwoord te geven op hedendaagse contexten. Zo helpen ze hun doelgroep om onnodige spanningen tussen de religieuze traditie en de beleefde werkelijkheid op te heffen. De positie van de vrouw als religieus ambtsdrager Op een bestand van circa 60 geestelijken waren er bij mijn aantreden als hoofd Islamitische Geestelijke Verzorging in juni 2007 slechts vier vrouwelijke geestelijke verzorgers, ook nog met een beperkte formatieplaats. De Islamitische Zendende Instantie gaf mij de opdracht dit aantal te verhogen. De vraag of de vrouw geschikt zou zijn als collega voor een geestelijk ambt is nauwelijks gesteld. De overweging dat een betere vertegenwoordiging van vrouwen in het korps maatschappelijk gewenst is was al doorslaggevend. Wel speelde de vraag over de grenzen van haar functioneren. Kan de vrouw als geestelijk ambtsdrager de islamitische vrijdagse dienst verzorgen? En moet zij voor beide geslachten werken? Soortgelijke discussies komen ook in andere religies voor. Nadat werd vastgesteld dat vrouwen het geestelijke ambt kunnen bekleden (een praktijk die al in bepaalde islamitische landen voorkomt), volgt dat een vrouwelijke geestelijke in staat moet zijn alle diensten die een geestelijk verzorger dient uit te voeren, te verzorgen. Wat haar mannelijke collega kan, dient ze ook te kunnen. En pagina 3 van 5 -
4 dus dient ze ook de vrijdagse dienst in haar pakket te hebben, zowel voor mannelijke als voor vrouwelijke gedetineerden. Met het feit dat ze de vrijdagse dienst verzorgt is echter niet gezegd dat ze ook voorgaat in het gebed. Zij moet de coördinatie op zich nemen en doen wat binnen die marge kan. Zij kan de hulp van een mannelijke collega inroepen om het ritueel gebed te leiden, zij kan een gedetineerde (man) laten voorgaan in het gebed, of ze houdt gewoon een alternatieve religieuze samenkomst in plaats van de eredienst. Zo gaat de discussie verder. Maar het uitgangspunt is dat ze op vrijdag voor de gedetineerden staat en linksom of rechtsom ervoor zorgt dat ze de vrijdag met elkaar vieren. Dat de vrouw ook voor de mannen moet werken is evident. Een ambtenaar kan niet weigeren om categorisch een man of vrouw uit te sluiten van dienstverlening. Wel staat het de gedetineerden vrij om al dan niet contact te hebben met een man of vrouw als geestelijk verzorger. De viering van de vrijdagse dienst Vóór de erkenning van de islamitische zendende instantie werd er grofweg in zo n 30% van de penitentiaire inrichtingen geen vrijdagse (ere)dienst aangeboden. Allerlei redenen liggen hieraan ten grondslag. In sommige gevallen ging het om een theologisch motief. Men vond dat gedetineerden gevangenen waren en dus niet vrij zijn; hierdoor zou de vrijdagse plicht vervallen. Schriftgeleerden zouden immers hebben vastgesteld dat vrijheid één van voorwaarden is voor het bijwonen van de dienst. Met deze redenering zouden justitie-imams weigering van dienst op vrijdag kunnen legitimeren. Los van deze opvatting is voor ons het uitgangspunt echter niet de plichtgedachte, maar het grondwettelijk recht van gedetineerden om hun godsdienst en levensbeschouwing individueel en in gemeenschap te belijden. Vele vrijheden worden immers tijdens de detentie ingeperkt, behalve de godsdienstvrijheid. Daarnaast gaan we in ons professionele handelen uit van het zogeheten integrale aanbod van geestelijke bijstand. Dat wil zeggen: een sluitende geestelijke bijstand zal meer slagen als alle mogelijke vormen van religieuze begeleiding inclusief erediensten worden aangeboden. Tot zover is iedereen het ermee eens: het móet dus doen we het. Maar wat als een gevangene de gewetensvraag stelt of hij verplicht is om de vrijdagse eredienst bij te wonen? Dan wordt het een stuk lastiger. De vrijzinnigheid blijkt uit de wijze waarop we hier met elkaar omgaan en met elkaar theologisch debatteren. De meningen zijn verschillend. Sommige collega s hebben het antwoord klaar: Ik zeg dat ze in religieus opzicht niet verplicht zijn. Dat is immers vastgesteld door de schriftgeleerden. Als hoofd van dienst heb ik hier vrede mee, al denk ik er anders over. Voorwaarde is wel dat de kwaliteit van de vrijdagse dienst hier niet onder lijdt, pagina 4 van 5 -
5 bijvoorbeeld door een ontmoedigende uitstraling van imams die de redenering van bovengenoemde schriftgeleerden volgen. Maar andere collega s gaan verder: Laten we het vrijheidsbegrip waar de schriftgeleerden het over hebben eens onder de loep nemen. Met onvrij zouden de schriftgeleerden niet zozeer doelen op gevangenschap op zichzelf, maar op het feit dat er binnen deze gevangenschap geen mogelijkheden zijn om religieuze plichten te vervullen. Als deze mogelijkheid wel bestaat, zoals in een land als Nederland, dan is er geen sprake van onvrijheid, al zit men vast. Zo gaat het theologische debat verder. Op dezelfde manier behandelen we ook kwesties als het principe van de scheiding tussen Kerk en Staat, de verhouding van particuliere religieuze wetten tot de Grondwet, loyaliteitskwesties (de verhouding tussen staat, zendende instantie, God en de schriftgeleerden), maar ook andere zaken die te maken hebben met de concrete zorg en begeleiding van gevangenen naar een beter leven. Mohamed Ajouaou is hoofd Islamitische Geestelijke Verzorging bij Justitie (zie en auteur van De moslim die ik ben. Notities over een rekkelijk geloof (2006). Dit was zijn inleiding op het symposium De Nieuwe Vrijzinnigheid aan de Universiteit Leiden op 5 april pagina 5 van 5 -
GODSDIENSTWETENSCHAPPEN
GODSDIENSTWETENSCHAPPEN Het programma Godsdienstwetenschappen omvat drie onderdelen en is als volgt verdeeld over de jaren 1 en 2: Jaar1: - Nieuwe spiritualiteit grensverkeer tussen Oosterse en Westerse
Nadere informatieGids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst
Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst 1 1 Waarom heet dit vak Rooms-katholieke Godsdienst? Niet neutraal Specifiek mensbeeld Stevige vorming vereist Kennis van de Spreken vanuit eigen levensbeschouwing,
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieGEDETINEERDEN IN VLAANDEREN
GEDETINEERDEN IN VLAANDEREN Wat geloven ze? Een spiegel voor de Oecumene. Regelmatig krijg ik als gevangenisaalmoezenier de vraag: wat geloven die gedetineerden van jou nu eigenlijk? Vaak wordt het antwoord
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2011 - I
Opgave 2 Religieus recht 7 maximumscore 2 een beargumenteerd standpunt over de vraag of religieuze wetgeving en rechtspraak voor bepaalde bevolkingsgroepen tot cultuurrelativisme leidt 1 een uitleg van
Nadere informatie6. Religie in de voorziening. a. Bezinnen en bidden. 1. Bidden en bezinnen met mensen met een mentale handicap
6. Religie in de voorziening 1 1. Bidden en bezinnen met mensen met een mentale handicap 2. Vieren aangepast aan de geloofsgroeifasen 3. Enkele praktische voorbeelden 4. Een volledige viering 1. Bidden
Nadere informatieInhoud. Deel 1 Politiek liberalisme, neutraliteit en de scheiding tussen kerk en staat
Inhoud Inleiding 1. Overheidsfinanciering van religie in een postseculier tijdperk 2. Kerk en staat in België: drie domeinen van financiering 2.1 Financiering van erkende levensbeschouwingen 2.2 Organisatie
Nadere informatieLeerstoelprofiel Bijzonder hoogleraar Protestantse Geestelijke Verzorging bij de Krijgsmacht
Leerstoelprofiel Bijzonder hoogleraar Protestantse Geestelijke Verzorging bij de Krijgsmacht aan de PThU 1. Inleiding De te benoemen bijzonder hoogleraar richt zich op het werk van de Protestantse Geestelijke
Nadere informatieInhoudsopgave. Voorwoord 5. Inleiding 11
Inhoudsopgave Voorwoord 5 Inleiding 11 1 Eerste verkenning 15 1.1 Waarom is kennis van religie belangrijk voor journalisten? 16 1.2 Wat is religie eigenlijk? 18 1.2.1 Substantieel en functioneel 18 1.2.2
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik
Actief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik Dit document is bedoeld als verantwoording voor ons aanbod op de Wijde Blik te Kamerik voor actief burgerschap en sociale integratie en welke
Nadere informatieRapportage van de werkgroep identiteit en eigenheid
Rapportage van de werkgroep identiteit en eigenheid De rapportage van de werkgroep identiteit, samengesteld uit twee directeuren en twee GMR-leden (ouder en leerkracht) per bestuur, is door de stuurgroep
Nadere informatieOp 18 november 2009 heeft het raadslid Flos (VVD) onderstaande motie ingediend:
Reactie van het College van B en W op de motie inzake Aanpak Discriminatie Amsterdam (openstellen functies voor iedereen bij ingehuurde organisaties) van het raadslid Flos (VVD) van 18 november 2009. Op
Nadere informatieVA N F R E E L A N C E I M A M N A A R P R O F E S S I O N E E L I S L A M I T I S C H G E E S T E L I J K VERZORGER
Interview VA N F R E E L A N C E I M A M N A A R P R O F E S S I O N E E L I S L A M I T I S C H G E E S T E L I J K VERZORGER Door: Drs. Theo A.R. de Zwart, MA* Mohammed Ajouaou is Hoofd Islamitisch Geestelijke
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015
Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015 Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities
Nadere informatiedat organisaties als Sharia4Belgium en steekpartijen in metrostations die vooroordelen in de hand werken.
1 Toespraak door viceminister-president en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Geert BOURGEOIS Bezoek aan de Al Fath Moskee Gent, 16 juni 2012
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014.
Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014. Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities
Nadere informatieKerk-staat verhoudingen in verandering. James Kennedy Amsterdam, 29 november 2017
Kerk-staat verhoudingen in verandering James Kennedy Amsterdam, 29 november 2017 Notitie Scheiding Kerk en Staat Gemeente Amsterdam (2008) Vier beginselen die relatie overheid en religie bepalen: 1. Scheiding
Nadere informatieImam / islamitisch geestelijk werker
Imam / islamitisch geestelijk werker Rimke van der Veer Rasit Bal 10 april 2008 1 Inhoudsopgave 1.Wat ging er aan vooraf 2.Intentieverklaring 3.Projectgroep en stuurgroep 4.Resultaten 2006 / Speerpunten
Nadere informatiehttps://reports1.enalyzer.com/root/surveymanagement/getblob.aspx?blobid=31bfe83be43e4bf b98809f0f
In welke leeftijdscategorie valt u? Number / Percentage Jonger dan 25 jaar; 6% 66 Tussen de 25 en 34 jaar; 120 Tussen de 35 en 44 jaar; 13% 145 Tussen de 45 en 54 jaar; 205 Tussen de 55 en 64 jaar; 28%
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieIdentiteit. Roelofsbrink CK Den Ham (0546)
Identiteit Roelofsbrink 6 7683 CK Den Ham (0546) 672542 juni 2017 Voor u ligt het identiteitsdocument van GBS Domino in Den Ham. In dit document beschrijven we aan de hand van vier bouwstenen wie we zijn
Nadere informatieIMAMS IN NEDERLAND: EEN IMPRESSIE
IMAMS IN NEDERLAND: EEN IMPRESSIE door Welmoet BOENDER* Bron: Centrum voor Islam in Europa. Imams in Nederland Al sinds de jaren 1980 wordt in Nederland een discussie gevoerd rond de rol van imams die
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2010 - II
Opgave 2 Religie in een wetenschappelijk universum 6 maximumscore 4 twee redenen om gevoel niet te volgen met betrekking tot ethiek voor Kant: a) rationaliteit van de categorische imperatief en b) afzien
Nadere informatieEthiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.
Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal
Nadere informatieGeestelijke verzorging
Geestelijke verzorging Welke begeleiding kunt u krijgen? Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding In het ziekenhuis komt er veel op u af. Soms herkent u zichzelf niet
Nadere informatieMeerwaarde voor onderwijs. De Pijlers en de Plus van FLOT
Meerwaarde voor onderwijs De Pijlers en de Plus van FLOT De vijf Pijlers: Cruciale factoren voor goed leraarschap Wat maakt een leraar tot een goede leraar? Het antwoord op deze vraag is niet objectief
Nadere informatieMag ik bij je binnenkomen
Mag ik bij je binnenkomen? Het verhaal van de Dienst Geestelijke Verzorging Mag ik bij je binnenkomen? Zo begint vaak het contact tussen iemand die is ingesloten en een geestelijk verzorger. Het lijkt
Nadere informatieEEN COLLEGA VAN HAAR, OOK SUPERVISOR, Een bijdrage aan menswaardige zorg. Interview met Fokje Wierdsma
Een bijdrage aan menswaardige zorg Interview met Fokje Wierdsma Wat is menswaardige zorg en hoe draag je daar als medewerker in de zorg aan bij? Deze vragen houden veel geestelijk verzorgers bezig. Islamitische
Nadere informatieDE COMPETENTIES VAN DE PREDIKANT EN DE GEESTELIJK VERZORGER
DE COMPETENTIES VAN DE PREDIKANT EN DE GEESTELIJK VERZORGER De PThU kent twee competentieprofielen, die voor de gemeentepredikant en die voor de geestelijk verzorger. Ze verschillen in onderdelen, maar
Nadere informatieEXECUTIEVE VAN DE MOSLIMS VAN BELGIË
Charter bedienaar van de islamitische eredienst (imam/predikante) Organigram Minister van Justitie Executieve van de Moslims van België Bedienaar islamitische eredienst Beheerraad van de moskee De Executieve
Nadere informatieCIET. Centrum voor Islamitische Educatie De Toekomst VORMINGSAANBOD POSITIEVE IDENTITEITSONTWIKKELING
CIET Centrum voor Islamitische Educatie De Toekomst VORMINGSAANBOD POSITIEVE IDENTITEITSONTWIKKELING Wie Zijn We? CIET, het Centrum voor Islamitische Educatie De Toekomst, is gespecialiseerd in islam en
Nadere informatieAandacht voor zingeving bij leven, ziekte en gezondheid
Aandacht voor zingeving bij leven, ziekte en gezondheid Dienst Geestelijke Verzorging Ik vind het best, ik vind het best, als je niet komt maar smst, of als je op het internet, een leuk gesprekje met mij
Nadere informatieSamenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof
Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof verzicht Achtergrondvariabelen Houdingen t.o.v. diversiteit Houdingen t.o.v. gendergelijkheid Houdingen t.o.v. holebiseksualiteit
Nadere informatieBeste ouder(s)/ verzorger(s) van leerlingen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar,
de kunst van het leren Nieuwveen, 19 maart 2015 Aan : Ouder(s)/verzorger(s) met kinderen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar Betreft : Informatie en aanmeldingsformulier, schooljaar 2015-2016;
Nadere informatieDescartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)
Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek
Nadere informatieSjiitische moslimjongeren in Nederland Schipperen tussen fatwa s en Nederlandse mores 1
Sjiitische moslimjongeren in Nederland Schipperen tussen fatwa s en Nederlandse mores 1 Annemeik Schlatmann Dit proefschrift analyseert de invloed van sjiitische fatwa s (religieuze regels) op het leven
Nadere informatie2. Als ik nu voor mijn kind(kinderen) een school moest kiezen zou mijn voorkeur weer uitgaan naar een katholieke school
Ouder-enquête betreffende identiteit en levensbeschouwing Paus Joannesschool Ingeleverd: 133 formulieren, 35 ouders hebben aanvullende opmerkingen gemaakt (26%). Ingevuld op een 5-puntsschaal. 1= helemaal
Nadere informatieWaarden, normen en moraal: Een moreel kompas voor herstel en verdere ontwikkeling van Suriname.
Waarden, normen en moraal: Een moreel kompas voor herstel en verdere ontwikkeling van Suriname. Toespraak van voorzitter Chan Santokhi bij de opening van de nationale conferentie rond het 70 jarig bestaan
Nadere informatieImam in Nederland. Opvattingen over zijn religieuze rol in de samenleving PROEFSCHRIFT
Imam in Nederland_VW-proefschr 19-10-2007 09:45 Pagina 1 Imam in Nederland Opvattingen over zijn religieuze rol in de samenleving PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van Doctor aan de Universiteit
Nadere informatiebetreft: [klager] datum: 19 september 2017 de directeur van de penitentiaire inrichting (p.i.) Vught en van
nummer: 17/282/GA en 17/358/GA betreft: [klager] datum: 19 september 2017 De beroepscommissie als bedoeld in artikel 69, tweede lid, van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) heeft kennisgenomen van bij
Nadere informatieVisie pastoraal in Monsheide
Visietekst pastoraal in Monsheide I. Inleiding Onze christelijke levensbeschouwing, ontleend aan de stichtende Congregatie Sint-Vincentius à Paulo, trachten wij een eigentijdse invulling te geven. Vanuit
Nadere informatieGedragscode en gedragsregels voor leerlingen van het Kennemer College Beroepsgericht. A. Uitgangspunten
Gedragscode en gedragsregels voor leerlingen van het Kennemer College Beroepsgericht A. Uitgangspunten 1. Respect voor verschillen en de noodzaak van overeenstemming Over goed en kwaad en over de waarde
Nadere informatieGeloven en redeneren. Samenvatting
Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen
Nadere informatieWat is de eigen en passende aard van ons spreken over God?
1 VRAAG 1: Wat is de eigen en passende aard van ons spreken over God? (In 5 artikelen) Om een goed fundament te leggen voor de analyse van ons thema, moeten wij eerst duidelijkheid verkrijgen over het
Nadere informatieStudiehandleiding. Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging
Studiehandleiding Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Naam onderwijseenheid: Capita selecta: Maatschappelijke activering en gezinsbegeleiding Code onderwijseenheid: HBOMIGV20151MA
Nadere informatieGeestelijke Verzorging
Geestelijke Verzorging Geestelijke Verzorging Tijdens een opname in het St. Antonius Ziekenhuis wordt u bijgestaan door een team van artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners. Tot dit team behoort
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2009 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Religieuze ervaring 1 maximumscore 5 een bruikbare definitie van religie 1 drie problemen die zich kunnen voordoen bij het definiëren van religie 3 meerdere religieuze tradities;
Nadere informatieWijsneuzen in de klas
Werkvorm 1 Wijsneuzen in de klas Algemene omschrijving In deze werkvorm staat het filosoferen met kinderen over levensbeschouwelijke onderwerpen aan de hand van het boek God Adonai Allah centraal. Het
Nadere informatieDE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS. Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016
DE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS Yvonne Moonen-Thompson Probus Lezing Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016 Lao Zi: Zie anderen als jezelf Door dit te doen cultiveren we waardigheid, die
Nadere informatieShi i Muslim youth in the Netherlands
Shi i Muslim youth in the Netherlands negotiating shi i fatwas and rituals in the dutch context Annemeik Schlatmann θπ Shi i Muslim youth in the Netherlands Negotiating Shi i fatwas and rituals in the
Nadere informatieIs een Europese islam mogelijk?
Brahim Laytouss Imam, islam theoloog Is een Europese islam mogelijk? De islam is steeds prominenter aanwezig in de Europese samenlevingen, zoveel is duidelijk. Maar islamitisch extremisme en religieus
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36569 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Zee, Machteld Eveline Title: Choosing Sharia? Multiculturalism, Islamic Fundamentalism
Nadere informatie1 maart Onderzoek: De Stelling van Nederland
1 maart 2017 Onderzoek: De Stelling van Nederland Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek.
Nadere informatieDe identiteit van Catent
De identiteit van Catent Onze scholen zijn educatieve instituten waar kinderen het best mogelijke onderwijs krijgen én hun talenten met verbeeldingskracht, passie en enthousiasme kunnen ontwikkelen. Onze
Nadere informatieDe Islam en de omgeving
De Islam en de omgeving POSE-2 ISLAM HAV0/VWO 4 - CSG CALVIJN GODSDIENST Presenteer een actueel onderwerp aan de klas dat te maken heeft met de islam in de Nederlandse samenleving, en leg vervolgens een
Nadere informatieStudiehandleiding. Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging
Studiehandleiding Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Naam onderwijseheid: Capita selecta: Vergelijkde godsdistwetschapp Code onderwijseheid: HBOMIGV20151VG Studiejaar: 1
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 31 700 XVIII Vaststelling van de begrotingsstaten van de begroting Wonen, Wijken en Integratie (XVIII) voor het jaar 2009 Nr. 6 BRIEF VAN DE MINISTER
Nadere informatieProfielschets leden van de raad van toezicht
Profielschets leden van de raad van toezicht Competentieprofiel voor de raad van toezicht behorend bij de statuten van Stichting Confessioneel Onderwijs Leiden 23 mei 2016 Preambule In het licht van good
Nadere informatieGelijke Kansen en Diversiteit binnen het UZ Gent
Gelijke Kansen en Diversiteit binnen het UZ Gent 1. Missie - visie Gelijke Kansen en Diversiteit UZ Gent Het UZ Gent is een pluralistische instelling. De benadering van Gelijke Kansen en Diversiteit op
Nadere informatieGedragscode voor ambtsdragers en kerkelijke werkers in de Nederlands Gereformeerde Kerken.
Gedragscode voor ambtsdragers en kerkelijke werkers in de Nederlands Gereformeerde Kerken. 1. Inleiding Deze gedragscode is opgesteld op verzoek van de Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde
Nadere informatieWij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.
(Tekst geldend op: 27-06-2013) Wet van 2 maart 1994, houdende algemene regels ter bescherming tegen discriminatie op grond van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit,
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2000 2001 Nr. 252a 27 000 Wijziging van de Wet inburgering nieuwkomers houdende regels tot aanwijzing van bijzondere categorieën vreemdelingen ten behoeve
Nadere informatieI N F O R M A T I E B R O C H U R E
I N F O R M A T I E B R O C H U R E BESTE OUDERS Het is de droom van ieder van ons dat onze kinderen en jongeren zich ontplooien tot fijne mensen die in staat zijn later hun eigen weg te gaan. Daarbij
Nadere informatieVoorwoord. Om belanghebbenden zoals medewerkers, cliënten en externe relaties hierover te informeren is dit Statuut Identiteit opgesteld.
Statuut Identiteit Dit statuut is door de Raad van Bestuur d.d. 22 november 2010 vastgesteld en is de leidraad voor het doen en laten binnen de organisatie. Voorwoord RST Zorgverleners laat zich bij al
Nadere informatieDe plaats van identiteit in uw personeelsbeleid. De praktische toepassing van identiteit
De plaats van identiteit in uw personeelsbeleid De praktische toepassing van identiteit Inhoud Omgaan met: identiteit bij de instroom identiteit tijdens de werkzame identiteit bij de uitstroom Wettelijk
Nadere informatieVraag 1 http://vms.thiememeulenhoff.nl/view/html/?p=basic_480_360&c=1119055 Voor een correct antwoord is meer dan één keuze mogelijk. 'Uithuwelijken' kunnen we beschouwen als een: a. Cultureel gebruik
Nadere informatieGEZINSONDERSTEUNEND WERK ONDERZOEK NAAR COMPETENTIES BIJ VRIJWILLIGERS EN PROFESSIONALS
GEZINSONDERSTEUNEND WERK ONDERZOEK NAAR COMPETENTIES BIJ VRIJWILLIGERS EN PROFESSIONALS Het doel van dit onderzoek is een vergelijking te maken tussen de aanwezige competenties bij professionals en vrijwilligers
Nadere informatieGelijkheid en rechtvaardigheid Staatsrechtelijke vraagstukken rondom 'minderheden'
PUBLIKATIES VAN DE STAATSRECHTKRING STAATSRECHTCONFERENTIES Gelijkheid en rechtvaardigheid Staatsrechtelijke vraagstukken rondom 'minderheden' Staatsrechtconferentie 2001 onder redactie van M. Kroes, J.P.
Nadere informatieTweede overeenstemming over hermeneutische uitgangspunten
Tweede overeenstemming hermeneutische uitgangspunten Deze notitie, geschreven door deputaten (CCS en DKE) is aangeboden aan de LV Zeewolde 2013 van de NGK en de GS Ede 2014 van de GKv. De LV Zeewolde 2013
Nadere informatieEen verbindende schoolcultuur op multiculturele scholen. Presentatie ORD 6 juni 2007 Peter Gramberg, Onderwijsraad
Een verbindende schoolcultuur op multiculturele scholen Presentatie ORD 6 juni 2007 Peter Gramberg, Onderwijsraad Hoofdvraag advies: Hoe kan op multiculturele scholen een schoolcultuur tot stand komen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 400 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2013 Nr. 132 BRIEF
Nadere informatieDatum 2 april 2013 Betreft Beleidsreactie op de evaluatie van de islam- en imamopleidingen in Nederland
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieNr. 2006-067 Houten, 8 mei 2006
Nr. 2006-067 Houten, 8 mei 2006 Aan de gemeenteraad Onderwerp: Discussienotitie inzake het ambtsgebed Aan de raad, Tijdens de bijeenkomst van het Seniorenconvent van 13 maart 2006 is van gedachten gewisseld
Nadere informatieSECULIERE BOKITO S EN CHRISTELIJKE CALIMERO S
SECULIERE BOKITO S EN CHRISTELIJKE CALIMERO S 112595 Seculiere bokito.indd 2 01-11-16 10:02 Cors Visser SECULIERE BOKITO S EN CHRISTELIJKE CALIMERO S De strijd om het grote gelijk Buijten & Schipperheijn
Nadere informatieAchter islamisering zit een plan. Achter islamisering zit een plan.
Achter islamisering zit een plan Machteld Zee schreef een onderzoek over de shariaraden in Engeland en zegt nu : Achter islamisering zit een plan. Hoeveel vrijheid kunnen we geven aan het islamitisch fundamentalisme
Nadere informatie"Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling
1 "Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling 2 Aanleidingen en achtergronden 1 Aanleidingen en achtergronden 2 Aanleidingen
Nadere informatieVraag 1. Wat is uw/jouw diepste verlangen met betrekking tot de PKNvorming
Uitkomst van de stille wand discussie over vijf vragen betreft de PKN ontwikkeling in Woerden, tijdens de gemeenteavond in de Kruiskerk d.d. 27 november 2014. Vraag 1. Wat is uw/jouw diepste verlangen
Nadere informatieIDENTITEITS- NOTITIE
www.pcpokrimpenerwaard.nl MISSIE EN VISIE IDENTITEITS- NOTITIE Geloof in onderwijs DE ARK - DE WEGWIJZER - ICHTHUSSCHOOL - DE RANK - KON. JULIANASCHOOL - KON. WILHELMINASCHOOL - EBEN-HAËZER - DE BRON Inhoudsopgave
Nadere informatieNaar een beleidsplan voor de PG Lemmer
Naar een beleidsplan voor de PG Lemmer Inleiding In de komende maanden willen we als kerkenraad een beleidsplan opstellen voor de komende vijf jaar. Iedereen die op dit moment op de één of andere manier
Nadere informatiePersoonlijkheid, geloof, kerk
Persoonlijkheid, geloof, kerk Stellingen. Mee eens of oneens? Als iemand bewust tot geloof komt, wordt hij / zij door de Heilige Geest een ander mens. Als iemand bewust tot geloof komt, krijgt hij / zij
Nadere informatieOPDRACHTVERKLARING WZC Leiehome (Actualisering 12.06.2015)
OPDRACHTVERKLARING WZC Leiehome (Actualisering 12.06.2015) Woonzorgcentrum Leiehome is een woonplaats met ruime verzorgingsmogelijkheden voor ouderen. Wij verlenen een deskundige en actuele zorg op maat.
Nadere informatieOpleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging. Naam onderwijseenheid: Topics in Islamitische Geestelijk Verzorging
Voorlopige Studiehandleiding Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Naam onderwijseenheid: Topics in Islamitische Geestelijk Verzorging Code onderwijseenheid: Jaar: Blok: Studiebelasting:
Nadere informatie2. Visie; waar gaan we voor, wat willen we bereiken en langs welke weg?
Missie, visie en strategie Straat Consulaat Den Haag anno 2019 Wij zijn ervan overtuigd dat mensen gelijkwaardig zijn en dat alle mensen recht hebben op waardigheid, wonen, voeding, kleding, goede zorg
Nadere informatieAlle religies zijn hetzelfde? Evangelisatiegesprekken voeren met pluralisten
Alle religies zijn hetzelfde? Evangelisatiegesprekken voeren met pluralisten Blinde mannen en de olifant Christelijk zelfonderzoek Is ons christelijke wereldbeeld niet gewoon onze mening? Zijn christenen
Nadere informatieHoe gaan we om met gemeenteleden die ongehuwd samenwonen? (Jongeren, bespreek dit eens met elkaar en met je ouders.)
Ongehuwd samenwonen? In 2010 heeft in de kerkenraad van de Hervormde gemeente De Hoeksteen een diepgaande bezinning plaatsgevonden over de vraag hoe we in Bijbels licht zorgvuldig om moeten gaan met mensen
Nadere informatieFunctiefamilie Uitvoering, Functiegroep Geestelijk Verzorger
Functiefamilie Uitvoering, Functiegroep Geestelijk Verzorger Versie: 10 januari 2014 Functiefamilie Uitvoering Het realiseren van producten en diensten binnen het vastgestelde beleid Functiegroep Geestelijk
Nadere informatieCharter van de Vlaamse Interlevensbeschouwelijke Dialoog
Charter van de Vlaamse Interlevensbeschouwelijke Dialoog I. Preambule Levensbeschouwingen zijn waardevol in onze samenleving. Ze zijn een belangrijke zingever voor mensen en dragen bij aan de gemeenschapsvorming.
Nadere informatieDEEL I De scheiding van Kerk en Staat en de gevolgen voor religieuze organisaties
Inleiding DEEL I De scheiding van Kerk en Staat en de gevolgen voor religieuze organisaties 1 Verbondenheid van Kerk en Staat in het vroeg- moderne regalisme Prof. mr. J. Hallebeek 1.1 Inleiding: het regalisme
Nadere informatieVieren, gedenken en feestdagen. Religie en levensbeschouwing. Eigen levensbeschouwing. AMOS - Inleiding
Identiteitskapstok AMOS - Inleiding Religie en levensbeschouwing Vieren, gedenken en feestdagen Eigen levensbeschouwing AMOS Amsterdamse oecumenische scholengroep AMOS AMOS is een oecumenische scholengroep
Nadere informatieCOMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Brussel, SG-Greffe(2008)D/
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN SECRETARIAAT-GENERAAL Brussel, SG-Greffe(2008)D/ Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de Europese Unie Herrmann-Debrouxlaan 48 1160 Brussel Betreft:
Nadere informatieHoofdstuk 8 Samenvatting en conclusies
Hoofdstuk 8 Samenvatting en conclusies 8.1 Het onderzoek Dit rapport beschrijft het onderzoek naar behoefte en aanbod betreffende geestelijke verzorging in detentie vanuit het perspectief van de gedetineerden.
Nadere informatieProfiel missionair werker (M/V) Project Licht op Zuid. Protestantse gemeente te Rotterdam Zuid. Hervormde wijkgemeente Maranathakerk
Profiel missionair werker (M/V) Project Licht op Zuid Protestantse gemeente te Rotterdam Zuid Hervormde wijkgemeente Maranathakerk 2013 2018 Protestantse gemeente te Rotterdam Zuid Hervormde wijkgemeente
Nadere informatie1. (GELOOFS)BASIS VOOR EEN ECHTE BIJBELSE JONGERENWERKER
Bijbels jongerenwerk 1. (GELOOFS)BASIS VOOR EEN ECHTE BIJBELSE JONGERENWERKER Lezen: Johannes 15:1-6 Nadat Jezus met zijn discipelen was opgestaan van de gemeenschappelijke maaltijd, je kan dat lezen in
Nadere informatieMadarsa Anwaaroel Uloom Slijperweg 2 1032 KV Amsterdam Tel: 020-6360338 website: www.anwaaroeluloom.nl Email: info@anwaaroeluloom.nl rek. nr.
Inhoudsopgave 1. Wie zijn wij en wat doen wij 2. Het beleid van Islamitisch educatie Centrum Anwaaroel Uloom 3. Doelstellingen 4. Opstelling van het bestuur 5. Activiteiten van de stichting 6. De Stichting
Nadere informatie12 RICHTLIJNEN VOOR INTERRELIGIEUZE DIALOOG OP LOKAAL NIVEAU
12 RICHTLIJNEN VOOR INTERRELIGIEUZE DIALOOG OP LOKAAL NIVEAU DE LOKALE RELIGIEUZE SITUATIE IN KAART BRENGEN EN BEGRIJPEN 01 Lokale overheden wordt verzocht zich bewust te zijn van het toenemende belang
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2011 - I
Opgave 3 Vreemder dan alles wat vreemd is 12 maximumscore 3 de twee manieren waarop je vanuit zingevingsvragen religies kunt analyseren: als waarden en als ervaring 2 een uitleg van de analyse van religie
Nadere informatietoespraak CdK Ank Bijleveld-Schouten bij de inwijding van de Sefer Thora in de Grote Synagoge Deventer
toespraak CdK Ank Bijleveld-Schouten bij de inwijding van de Sefer Thora in de Grote Synagoge Deventer Deventer, 8 november 2014, rond 11.00 uur Geachte leden van de Joodse Gemeente Beth Shoshanna in Deventer,
Nadere informatie1. Met andere ogen. Wetenschap en levensbeschouwing. De wereld achter de feiten
1. Met andere ogen Wetenschap en levensbeschouwing De wereld achter de feiten Dit boek gaat over economie. Dat is de wetenschap die mensen bestudeert in hun streven naar welvaart. Het lijkt wel of economie
Nadere informatiePaden die leiden naar Islamistische radicalisering
Paden die leiden naar Islamistische radicalisering Wat is Islamisme? Politieke ideologie, streeft naar politieke overheersing Gaat uit van: een min of meer eenduidige interpretatie van geloof als politieke
Nadere informatie