Thermische Omgevings Factoren. Dirk Wellens april 2016

Transcriptie

1 Thermische Omgevings Factoren Dirk Wellens april 2016

2 Inhoud INLEIDING: TOO HOT OR NOT TOO HOT? METEN = WETEN OPLOSSINGEN? REALISME!! Productfiche Binnenmilieuanalyse Verloop Binnenmilieuanalyse Bepaling scope Offerte Bevraging Meting Rapportage Illustratie enkele resultaten

3 TOO HOT OR NOT TOO HOT? ZOMER IN AANTOCHT! TE WARM / TE KOUD TOCHT! GEEN LUCHT, BENAUWD GEVOEL HOOFDPIJN / VERSTOPTE NEUS DROGE OGEN / TRANENDE OGEN PROBLEMEN MET LENZEN

4 TOO HOT OR NOT TOO HOT? DISCOMFORT = KLACHTEN DISCOMFORT = DALING PRODUCTIVITEIT

5 WAT IS MEETBAAR? METEN = WETEN TEMPERATUUR WINTER: DROGE TEMPERATUUR TEMPERATUUR ZOMER: NATTE BOL THERMOMETER - WIBGET WBGT index RELATIEVE LUCHTVOCHTIGHEID LUCHTSNELHEID (TOCHT): ANEMOMETER - ROOKBUISJES KOOLDIOXIDEGEHALTE (LUCHTVERVERSING): CO 2 ZUURSTOFGEHALTE: O2

6 METEN = WETEN TEMPERATUUR WINTER: DROGE TEMPERATUUR IN C

7 METEN = WETEN TEMPERATUUR ZOMER: OPGELET! NATTE BOLTHERMOMETER, UIT- GEDRUKT IN WBGT index WBGT = 0,7twb + 0,3 tg (zonder zonnestraling) WBGT = 0,7twb + 0,2tg + 0,1ta (met zonnestraling)

8 METEN = WETEN HOE? klassieke nattebolthermometer: WBGT uitrekenen! botsball: conversietabel WIBGET: onmiddellijk aflezen

9 METEN = WETEN WBGT = 0,7twb + 0,3 tg (zonder zonnestraling) WBGT = 0,7twb + 0,2tg + 0,1ta (met zonnestraling) Twb = natte boltemp Tg = droge boltemp Ta = luchttemp

10 METEN = WETEN BOTSBALL: conversietabel Prijs: +/- 220,00 excl.btw

11 METEN = WETEN

12 METEN = WETEN Wet Bulb Globe Temperature (WBGT) = 0,0212*(BB*BB) + 0,192*(BB) + 9,5 De bekomen waarde vergelijken met volgende maximumtemperaturen: Maximumwaarde Botsballtemperatuur WBGT BB Zeer licht werk 29 26,1 C Licht werk 29 26,1 C Halfzwaar werk 26 23,7 C Zwaar werk 22 20,2 C Zeer zwaar werk 18 16,0 C

13 METEN = WETEN Wat is licht werk? Wat is zwaar werk? Soort werk Voorbeeld Werkbelasting Minimale luchttemperatuur Zeer licht werk Secretariaatswerk < 117 watt 18 C Licht werk Handenarbeid aan een tafel 117 tot 234 watt 16 C Halfzwaar werk Staande arbeid 235 tot 360 watt 14 C Zwaar werk Grondwerken 361 tot 468 watt 12 C Zeer zwaar werk Beklimmen van ladders en trappen > 468 watt 10 C

14 METEN = WETEN Opmerkingen: Botsball thermometer enkel voor een snelle screening! Botsball temperaturen (BB) nooit rechtstreeks vergelijken met de maximumtemperaturen: zware onderschatting van de WBGT index! Beoordeling resultaat volgens het KB T.O.F biedt een hogere graad van bescherming dan de oude waarden van het ARAB Wanneer mogelijk: ook aparte parameters, bepalend voor de WBGT opmeten: Twb = natte boltemp Tg = droge boltemp Ta = luchttemp WBGT = 0,7*(Twb)+0,2*(Tg)+0,1*(Ta)

15 METEN = WETEN WIBGET: onmiddellijk af te lezen Prijs: +/- 1800,00 zonder data logging 3500,00 mét data logging excl.btw

16 METEN = WETEN RELATIEVE LUCHTVOCHTIGHEID?

17 METEN = WETEN LUCHTVOCHTIGHEID - uitgedrukt in g/m³ RELATIEVE LUCHTVOCHTIGHEID - uitgedrukt in % COMFORTWAARDEN ERGONOMIE: % DAARBUITEN: KLACHTEN!

18 METEN = WETEN opgelet: KB (treedt in werking ) wijzigt KB arbeidsplaatsen: WAARDE RV verplicht: %

19 METEN = WETEN

20 METEN = WETEN HOE? klassieke hygrometer: TESTO 625

21 METEN = WETEN LUCHTSNELHEID (TOCHT): COMFORT / DISCOMFORT COMFORTWAARDEN: MAX. 0,5 m/s (zittend werk) MAX. 1,0 m/s (staand werk)

22 METEN = WETEN HOE? klassieke anemometer (buitentoepassing) schroefanemometer hittedraadanemometer

23 METEN = WETEN KOOLDIOXIDEGEHALTE: CO 2 INDIKATOR VOOR LUCHTVERVERSING VLAANDEREN BINNENMILIEUBESLUIT: richtwaarde 900 ppm

24 METEN = WETEN opgelet: KB (treedt in werking ) wijzigt KB arbeidsplaatsen: Debiet luchtverversing 30m³/persoon/uur VERVALT waarde CO2 800 ppm verplicht! In elk geval NOOIT boven 1200 ppm!

25 METEN = WETEN HOE? TESTO IAQ920 meetbuisjes GASTEC ook andere gassen: O 2 - CO - CCl 4 - NH 3 -

26 OPLOSSINGEN? REALISME! PROBLEMEN PLOTS EN TIJDELIJK: hittegolf(je) DIKWIJLS GEBOUWGEBONDEN: - open kantoortuin: de ene te warm, de ander te koud - ramen kunnen niet open - geen individuele regeling mogelijk - inblaasmonden boven werkposten - SOCIALE ONVREDE? GEEN BUDGET BESCHIKBAAR GEHUURD GEBOUW geen technische investeringen mogelijk

27 OPLOSSINGEN? REALISME! LUISTER naar de mensen! COMMUNICEER! Toelichting bij metingen (interpretatie WBGT) K.I.S.S: - lucht bevochtigen? Bakjes met water - aankoop en verdeling drinkwater - bureauventilators - inblaasmonden verplaatsen? afdekken? stromingsrichting aanpassen? werkpost verplaatsen? EIGEN AANDEEL: - extra trui? - afspraken mbt ramen open/toe

28 SBS sick building syndrome

29 Wanneer spreken we van SBS? Sick Building Syndrome, Tight Building Syndrome, Office Syndrome, Als er geen duidelijke oorzaak is voor een mix van aspecifieke symptomen die: - verschijnen als men een gebouw binnengaat - verdwijnen als men het gebouw weer verlaat - die niet kunnen toegewezen worden aan een ziekte (geen diagnose)

30 Wanneer spreken we van SBS? Oorzaak Gebouw Symptoom Gevolg Organisatie Werkplaats Hoger ziekteverzuim Arbeidsgebonden: CHEMISCH FYSISCH BIOLOGISCH BLW/OLW OGEN Individu Psychosociaal Extraprofessioneel HUID CZS Verlies aan productiviteit Afgenomen werktevredenheid

31 SBS Symptomen symptomen : thv Slijmvliezen en bovenste luchtwegen Irritatie, droge ogen, neus, keel Prikkeling ogen, tranerigheid, verstopte neus Hoesten, niezen, neusbloedingen Hees of gewijzigd stemgeluid Onderste luchtwegen Druk op de borstkas, piepende ademhaling, astma, ademnood Huid Irritatie, droogheid, jeuk, uitslag Centraal zenuwstelsel hoofdpijn misselijkheid, duizeligheid, draaierigheid, concentratieproblemen, mentale vermoeidheid, slaperigheid, lusteloosheid, lethargie, Chemosensorieel Perceptie onaangename geuren, veranderende smaak Visuele afwijkingen Symptomen verdwijnen wanneer men het gebouw verlaat

32 SBS Oorzaken en Gevolgen oorzaken Gebouwgebonden: constructiemateriaal, asbest, isolatie, lijm, verf, wand/vloertextiel, HVACsysteem, computers, printers, polluenten, Werkpostgebonden: uren beeldschermwerk, papierindex, Organisatiegebonden: algemene sfeer en organisatie, werknemerstevredenheid, Persoonsgebonden: individuele kenmerken (leeftijd, geslacht, medische historiek), eigen werktevredenheid, Extraprofessioneel: thuis, hobby, industrie, verkeer, gevolgen Verhoogd ziekteverzuim Productiviteitsverlies Afnemende tevredenheid

33 SBS Preventie Ontwerpfase Gebouw pas in gebruik nemen na volledige afwerking Goed uitluchten (pas geschilderd, net verlijmd, ) Passieve/actieve ventilatie bij nieuwbouw/renovatie Rekening houden met vervuilende bronnen (mensen, printers, copiers) zowel op dit moment als in toekomstige situaties %Klachten natuurlijke verluchting < extractie < full HVAC Natuurlijke Mechanische Volledige airco Neus 5,8 13,7 17,2 Ogen 5,8 8,2 17,6 Slijmvliezen 8,1 17,8 32,6 Hoofdpijn 15,7 37,0 31,5 Droge huid 5,7 5,5 14,9 Uitbekleding Stoffen wand, vloer, meubilairbekleding in callcenter versus stenen vloer Meubilairkeuze Formaldehyde (triplex, multiplex, spaanplaat) nieuw meubilair

34 SBS Preventie onderhoud Schoonmaken op regelmatige basis, welke producten? HVAC goed onderhouden (kanalen, roosters, verdampers, )! Let op met recuperatie van lucht, positie van aanzuigmonden, psychosociaal welzijn Behoefte aan verandering Mogelijkheid om de omgeving te beïnvloeden Streven naar een eigen plek Gebrek aan contact met de omgeving (natuurlijk, sociaal, ) maatregelen Roker/niet roker Opdelen in kleinere ruimtes Aanpassen verluchting, verlichting, verwarming, Isoleren van lawaaierige toestellen Afzonderen van copiers, printers, frigo s Individu kans geven Raam te openen Temperatuur te regelen Ventilatie te regelen

35 SBS Regelgeving Codex : lawaai, chemische agentia, beeldschermwerk, welzijnswet, gezondheidstoezicht, basiseisen arbeidsplaatsen, thermische omgevingsfactoren, Normen : thermische omgeving, akoestiek, ventilatie, EPB : decreet over energie-prestaties en binnenklimaat Vlaams Binnenmilieubesluit

36 R-Log: wat kan allemaal? Evaluatie gematigde omgevingen Genormeerd in NBN EN ISO 7730 Verschillende sondes ter evaluatie van Globaal thermisch comfort t o operatieve temperatuur PMV-PPD Lokaal thermisch discomfort DR draught rate PDv percentage of dissatisfied due to vertical temperature difference PDf percentage of dissatisfied due to floor temperature PDcw en ww percentage of dissatisfied due to cool / warm walls Extra: CO 2 & VOC

37 R-Log: stappenplan Productfiche Binnenmilieuanalyse Verloop Binnenmilieuanalyse Bepaling scope Offerte Bevraging Huurcontract Meting Rapportage Illustratie enkele resultaten

38 Productfiche Binnenmilieuanalyse metingen/klimaatanalyse

39 Productfiche Binnenmilieuanalyse Aanpak in drie fasen Aan te raden maar niet verplicht de drie fasen allemaal en/of chronologisch te doorlopen Fase 1: SBS vragenlijst Fase 2: expertrondgang (puntmetingen) Fase 3: klimaatboom (langeduurmetingen)

40 Stappenplan - productfiche Vertrekken vanuit de mensen zelf met een vragenlijst (fase 1) Resultaten: verwerkt in een anoniem groepsrapport mogelijk kunnen problemen reeds aangepakt worden Vervolgens indien nodig rondgang in gebouw voor puntmetingen van temperatuur, luchtsnelheid, relatieve vochtigheid, CO2, verlichting, (fase 2) Bij wisselende parameters, inschakelen van klimaat-boom (fase 3), Provikmo gebruikt R-log systeem

41 Stappenplan - productfiche Vragenlijst met 5 blokken : - Persoonlijke eigenschappen - Mogelijke symptomen die vaak worden ervaren - Werkplaatsfactoren - Thermische comfort - Belangrijkste dimensies van werknemers-tevredenheid

42 Bevraging Opvragen figuren grondplannen en indicatie locaties vb 4 zones

43 Vragen indelen in groepen 1. Persoonlijke gegevens Geslacht, leeftijd, allergie voorgeschiedenis, roken, uren BS, functie, 2. Symptomen 3. Werkomgeving akoustisch comfort, visueel comfort 4. Thermisch comfort PPD en PMV van Fanger 5. Werktevredenheid 8 dimensies

44 Bevraging link naar vragenlijst bezorgen aan WN en vragen om ze binnen 2 weken in te vullen

45 Bevraging

46 Bevraging

47 Bevraging

48 Bevraging

49 Bevraging Gebaseerd op de Provikmo MiO Survey werktevredenheid; contacteer voor meer info over de MiO Survey

50 Samengevat Gevolg SBS problematiek = mensen die symptomen ervaren Hoe meer mensen meer symptomen vertonen hoe erger de situatie Symptomen worden gemeten adhv de ontwikkelde gevalideerde vragenlijst; alle symptomen worden gescoord en er wordt een totale symptoomrisicoscore (SRS) berekend Symptoomrisicoscores (SRS) worden ingedeeld in klasses (extreem laag, zeer laag, laag, beneden gemiddeld, laag gemid-deld, gemiddeld, hoog gemiddeld, boven gemiddeld, hoog, zeer hoog, extreem hoog) Klasses worden gegroepeerd in drie risicogroepen: Groen: laag gemiddeld en gemiddeld Oranje: hoog gemiddeld en boven gemiddeld Rood: hoog, zeer hoog en extreem hoog

51 Meting met Rlog Meting loopt in principe één volledige week, inclusief de nachten en een weekend (minstens 7 dagen) Weergegevens buitenklimaat dichtstbijzijnde weerstation worden bijgehouden (4 x per dag) Bepalen van PPD /PMV Ook CO 2 + VOC s

52 Meting met Rlog Globaal: PMV en PPD (Fanger) Scores van vragenlijsten van vote V (-3 tot +3) naar mean vote MV en percentage of dissatisfied PD Eerste P = Predicted: het verband tussen MV en PD kan in een vergelijking gegoten worden op basis van metingen van t a, t r, v ar en p a

53 Rapportage Basisdata: ruwe data plus CO 2 & VOC PMVPPD: globaal thermisch comfort PDVPDF: gradiënt en vloertemperatuur PDCWPDWW: stralingsassymetrie

54 Rapportage Resultaat Grafiek: parameter naar keuze, verloop over de meetweek, per dag 8-18h Voorbeeld maximale DR per dag

55 Rapportage Eindresultaat: Geïntegreerd rapport binnenmilieuanalyse Samenvatting resultaten SBS vragenlijst Samenvatting resultaten technische rondgang Samenvatting meetresultaten Powerpoint Prijs: +/- 1600,00 zonder vragenlijst 2100,00 mét vragenlijst + één algemeen rapport excl.btw

56 SBS Vragenlijst Klant CA2: 30/80/150 CB2: 40/80/170 BENCH Minder klachten Klant: Meer klachten CA0 min CB2 max

57 SBS Vragenlijst Klant Geen verschil roken Meer vrouwen Meer allergie Meer ontevreden over arbeidscondities, voorwaarden, werk-gezinsbalans, stress Meer klachten temp gezicht/handen Meer tocht aan hals en rug Meer lawaai Meer lucht & temperatuurskl.

58 Keuze meetplaats Ca 80 respondenten op 150 zitjes waar zit die 30 man met rode scores? klant

59 Klachten gemeld tijdens de meting Temp onderbenen/voeten erger op CB2?? Tocht hals/rug erger op CA2?? Temp onderbenen/voeten Klachten gemeld door 23 personen (40/80/170) Klachten gemeld door 21 personen (30/80/150) CA2 CB2 Tocht hals/rug Tocht enkels

60 Buitenklimaat zomer 2013 TijdensM eting Gemiddelde luchttemperatuur ( C) Gemiddelde gevoelstemperatuur ( C) Gemiddelde windsnelheid (km/h) Gemiddelde vochtigheid (%) Gemiddelde luchtdruk (mb) Gemiddelde dauwtemp ( C) CA0 17,61 18,64 14,08 72, ,06 13,58 CA2 20,09 21,91 16,68 80, ,18 17,32 CB2 19,37 20,94 10,80 72, ,89 15,14 Rest Jun/Jul Totaal Jun/Jul 21,19 23,40 11,55 69, ,06 16,36 19,77 21,53 12,53 72, ,59 15,63 Representativiteit voor de hele zomer qua temperatuur op locaties CA2/CB2 = ok Iets koeler buiten tijdens referentiemeting CA0

61 Luchttemperatuur (Ta) 26 C CA0 CA2 22 C 26 C CA2bis CB2 Het is veel warmer op CB2: ze hebben de zon de hele dag binnen! 22 C

62 Tocht (DR) 15% CA0 CA2 Hoge % 15% CA2bis CB2 Klachten Tocht CA2 te verklaren? Ja! DR veel hoger dan op andere locaties 21(30/80/150) Deux Trois CA2 CB2 Trois 23/40/80/170 12/13/40/70

63 Verticaal temperatuurverschil (DTv) CA0 CA2 3 C 3 C CA2bis CB2 Klachten T onderbenen/voeten CB2 te verklaren? Ja! T hoofd=26 C T voeten=20 C T vloer=26 C Temp onderbenen/voeten Deux Trois 21(30/80/150) CB2 CA2 Trois 23/40/80/170 12/13/40/70

64 Koolstofdioxide (CO 2 ) weekoverzicht 800 ppm 400 ppm

65 Koolstofdioxide en VOC (CO 2 &VOC) weekoverzicht 800 ppm 0,17 ppm 400 ppm vreemde gebeurtenis

66 Koolstofdioxide en VOC (CO 2 &VOC) normale dag Ventilatie slaat aan Ventilatie slaat aan WN vertrekken, ventilatie draait na 800 ppm 0,17 ppm 400 ppm Ventilatie slaat uit Ventilatie in nachtmodus

67 Koolstofdioxide en VOC (CO 2 &VOC) 800 ppm 0,17 ppm abnormale dag Ventilatie slaat aan Ventilatie slaat aan VENTILATIE STOPT ERMEE VOOR DE REST VAN DE DAG! 400 ppm Ventilatie slaat uit

68 Rapportage Een grondige evaluatie van het binnenmilieu is een complexe zaak; Vertrek vanuit de mensen; Meet subjectief (Provikmo vragenlijst) Meet objectief (R-Log) als het probleem nog niet oplosbaar is na de bevraging Meting behelst meer dan het meten/berekenen van één primaire klimaatfactor en één hittestress index Contacteer voor een SBS analyse met vragenlijst en/of R-Log meting

69 Rondvraag Dank voor uw aandacht Dirk Wellens