VERSLAG TSC SYMPOSIUM LEUVEN OKTOBER 2012
|
|
- Dina Segers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VERSLAG TSC SYMPOSIUM LEUVEN OKTOBER 2012 A. Jansen
2 1. ONDERZOEKEN EN BEHANDELING BIJ DIAGNOSE EN OPVOLGING Prof. A. Jansen UZ Brussel Onderstaande aanbevelingen zijn gebaseerd op de Internationale TSC Consensus Conferentie van juli 2012 te Washington. Deze aanbevelingen kwamen tot stand door het aftoetsen van een uitgebreid literatuuronderzoek met de expertise van verschillende specialisten uit 12 verschillende vakgebieden. Onderstaande richtlijn werd nog niet gepubliceerd en is onder voorbehoud van wijzigingen. De definitieve publicatie wordt verwacht in Een richtlijn vormt een houvast bij opvolging maar vervangt niet de klinische opvolging van de individuele persoon met TSC. Op basis van groei of evolutie van bepaalde letsels of het ontstaan van bepaalde klinische tekenen kan een meer frequente opvolging nodig zijn. I. VOOR MENSEN MET EEN NIEUWE DIAGNOSE VAN TSC: Bij mensen bij wie een mogelijke diagnose van TSC vermoed wordt op basis van een aantal klinische kenmerken zal een eerste evaluatie worden uitgevoerd met de bedoeling de diagnose te bevestigen. Tegelijk wordt ook in kaart gebracht welke letsels precies aanwezig zijn en welke een eventuele behandeling of opvolging vereisen. MENSELIJKE ERFELIJKHIED Stamboom en erfelijkheidsadvies +/- genetisch onderzoek NEUROLOGIE NIEREN LONGEN HUID TANDEN HART OGEN MRI hersenen om tubers, subependymale nodulen (SEN), reusceltumoren (SEGA) en andere migratiestoornissen in kaart te brengen Multidisciplinair neuropsychologisch onderzoek (nagaan TSC geassocieerde neuropsychiatrische problemen of TAND) Ouders van zuigelingen met TSC inlichten zodat ze epileptische spasmen herkennen Routine EEG en bij twijfel 24- uurs EEG met videomonitoring MRI van de buik om angiomyolipomen (AML) en cysten op te sporen Bloeddrukmeting Bloedonderzoek om nierfunctie in kaart te brengen Longfunctieonderzoek, 6- minuten staptest, en hoge resolutie CT- scan van de longen bij elke vrouw met TSC boven de 18 jaar om lymphangioleiomyomatose (LAM) op te sporen Informatie over negatieve invloed van roken en oestrogeenhoudende medicatie op lymphangioleiomyomatose (LAM) Klinisch onderzoek door dermatoloog/huidarts Tandonderzoek Bij kinderen onder de 3 jaar: echografie van het hart Elektrocardiogram (EKG) om ritmestoornissen op te sporen Klinisch onderzoek met inspectie van het netvlies (fundoscopie) A. Jansen
3 II. OPVOLGING EN BEHANDELING BIJ GEKENDE TSC Eens de diagnose van TSC gekend is en basisonderzoek de uitgebreidheid van de letsels in kaart heeft gebracht, is een regelmatige opvolging aangewezen om een optimale behandeling en begeleiding te garanderen en mogelijke verwikkelingen te voorkomen. Een aantal klinische manifestaties zoals cardiale rhabdomyomen en SEGAs, beginnen op kinderleeftijd en stellen minder frequent problemen op volwassen leeftijd. Anderzijds vergen de nierproblemen een meer intensieve opvolging op volwassen leeftijd en komt LAM pas voor bij vrouwen boven de 18 jaar. Een aantal andere aspecten van TSC, zoals epilepsie en TAND, kunnen gedurende het hele leven aanwezig zijn en opvolging vragen. Bij voorkeur wordt de opvolging minimum eenmaal per jaar georganiseerd op multidisciplinaire wijze in een centrum met expertise in TSC. MENSELIJKE ERFELIJKHEID Erfelijkheidsadvies +/- genetische onderzoek in geval van kinderwens NEUROLOGIE Geen SEGA: MRI hersenen om de 1 3 jaar tot leeftijd 25 jaar Wel SEGA: jaarlijks MRI hersenen tot 25 jaar, met verdere opvolging na leeftijd van 25 jaar met frequentie afhankelijk van grootte, groei en patiëntkenmerken Screen TAND minimaal 1 x per jaar (TAND checklist) Multidisciplinair neuropsychologisch onderzoek bij elke schoolovergang (kleuter, lager, middelbaar, hoger/arbeidscircuit/ dagverblijf) EEG op klinische indicatie, bij twijfel of onverklaarde veranderingen in gedrag of slaap is 24- uurs video- EEG Eerstelijns behandeling voor kinderen met epileptische spasmen is vigabatrine (Sabril) Behandeling voor acuut symptomatische SEGA is heelkunde +/- shunt Groeiende SEGA zonder klinische tekens kan medicamenteus behandeld worden met mtorinhibitor (in België nog geen terugbetaling) versus heelkunde NIEREN MRI van de buik om de 1 3 jaar gedurende hele leven Jaarlijks onderzoek van bloeddruk en nierfunctie AML die acuut bloeden worden behandeld door embolisatie en corticosteroiden. Verwijderen van een nier dient absoluut vermeden te worden AML>3cm die groeien worden in eerste lijn behandeld met een mtor inhibitor (in België nog geen terugbetaling). Selectieve embolisatie of niersparende heelkunde vormen alternatieven LONGEN Navragen van klinische tekens van LAM bij elk onderzoek Informatie over negatieve invloed van roken en oestrogeenhoudende medicatie op LAM Geen cysten op HRCT: herhaal HRCT na 5 10 jaar Wel cysten op HRCT: jaarlijks onderzoek van longfunctie en HRCT om de 2 3 jaar A. Jansen
4 Mensen met matig tot ernstige, of snel progressieve LAM komen in aanmerking voor behandeling met mtor inhibitoren Mensen met TSC en LAM kunnen soms in aanmerking komen voor longtransplantatie HUID TANDEN HART Jaarlijkse opvolging door huidarts Jaarlijkse opvolging door tandarts Bij kinderen met cardiaal rhabdomyoom echografie van het hart om de 1 3 jaar tot het letsel in volume afneemt EKG om de 3 5 jaar om ritmestoornissen te volgen A. Jansen
5 2. WELKE MECHANISMEN LIGGEN AAN DE BASIS VAN COGNITIEVE PROBLEMEN BIJ MENSEN MET TSC? Prof. Ype Elgersma, ENCORE Erasmus MC Rotterdam, the Netherlands Professor Elgersma is de directeur van ENCORE, wat staat voor Expertisecentrum Erfelijke Neuro- Cognitieve Ontwikkelingsstoornissen Rotterdam, Erasmus MC. Professor Elgersma slaat samen met het ENCORE team een brug tussen het wetenschappelijk onderzoek en klinische praktijk. In het laboratorium bestudeert hij het effect van mutaties in bepaalde genen in cellijnen en muismodellen. De resultaten van dit onderzoek vertaalt hij naar het Sophia Kinderziekenhuis met als doel kinderen met erfelijke ontwikkelingsstoornissen een betere behandeling te bieden en hun levenskwaliteit te verbeteren. Professor Elgersma is vooral geïnteresseerd in zeldzame erfelijke aandoeningen die een impact hebben op ontwikkeling. Het ENCORE team groepeert dan ook een nationale referentiecentra voor neurofibromatose type 1, tubereuze sclerose en Angelman syndroom. In het laboratorium werkt het team van Professor Elgersma met transgene muizen als model om menselijke ontwikkelingsstoornissen beter te begrijpen. Om een model te ontwikkelen voor TSC worden volgende stappen doorlopen: 1. Er wordt een muis gecreëerd die geboren wordt met een mutatie in de muisversie van het TSC1 of TSC2 gen. 2. In tweede lijn wordt nagegaan of muizen met deze mutatie een goed model vormen voor de ziekte bij de mens. 3. Vervolgens bestudeert men de mechanismen die aan de basis liggen van de letsels of symptomen van de ziekten in dit model. 4. Eens men deze mechanismen in kaart heeft gebracht, kan men nagaan of deze veranderingen omkeerbaar zijn of niet en kan men een behandeling zoeken die dit onderliggende proces kan omkeren. 5. Indien men hierin slaagt kan men overwegen eenzelfde soort behandeling ook te evalueren bij de mens. Mensen met TSC vertonen afwijkingen in de hersenen zoals tubers, witte stof afwijkingen, subependymale nodules en subependymale reusceltumoren, die in kaart gebracht kunnen worden aan de hand van beeldvorming. Ongeveer 90% van de mensen met TSC heeft epilepsie, 50% heeft autisme, 50% heeft een verstandelijke beperking en 30% vertoont hyperactiviteit. Tot voor kort werd aangenomen dat er een nauw verband was tussen de corticale tubers en het ontstaan van epilepsie. Het ENCORE team wilde in eerste lijn meer weten over het verband tussen de structurele afwijkingen die gevonden worden in de hersenen van mensen met TSC en de aanwezigheid van epilepsie en/of sociale problemen. Het ENCORE team ontwikkelde hiervoor een Tsc1 +/- muis met een mutatie in het muis- Tsc1 gen. De hersenen van deze muizen vertoonden géén afwijkingen en de muizen kregen ook géén epilepsie. Wat het ENCORE team wel aantoonde was dat deze muizen moeilijkheden hadden met spatial learning het zich leren oriënteren in de ruimte. Ze vertoonden eveneens een verminderde sociale interactie en hadden minder de neiging om een nest in te richten. Dit model voor TSC toont aan dat cognitieve en sociale moeilijkheden kunnen aanwezig zijn zonder dat er waarneembare structurele afwijkingen te zien zijn in de hersenen en zonder dat epilepsie een rol speelt. Dit model illustreert ook dat A. Jansen
6 de TSC/mTOR pathway de signaalcascade die bij mensen met TSC chronisch meer actief is ten gevolge van een mutatie in het TSC1 of TSC2 gen een directe rol speelt in de normale neuronale functie. Het feit dat corticale tubers op zich niet vereist zijn voor het ontstaan van epilepsie maar dat de activatie van mtor in TSC +/- cellen de drempel voor het uitlokken van epileptische activiteit kan verlagen, onafhankelijk van de aanwezigheid van tubers of andere afwijkingen, wordt verder ondersteund door volgende observaties. 1. Ongeveer 10% van de mensen met TSC en therapieresistente epilepsie hebben een normale MRI van de hersenen, zonder corticale tubers. 2. De epileptische focus valt ook niet altijd samen met een tuber. 3. Eker ratten met een mutatie in Tsc2 vertonen geen tubers maar hebben wel een verlaagde drempel voor het ontwikkelen van epileptische aanvallen. 4. Verder werd recent ook een verhoogde activiteit van de mtor pathway vastgesteld in niet- genetische diermodellen voor epilepsie (epilepsie die ontstaat ten gevolge van zuurstoftekort bijvoorbeeld). Om bovenstaande stelling verder kracht bij te zetten, ontwikkelden de onderzoekers van het ENCORE team een model waarbij muizen geboren werden met een normaal Tsc1 gen, maar waarbij het gen op volwassen leeftijd plots op non- actief gezet werd. Het plots verlies van Tsc1 resulteerde in het ontstaan van epilepsie in deze muizen en microscopisch onderzoek van de hersenen van deze muizen toonde tekenen van verhoogde mtor activiteit. Een volgende stap bestond er in om het effect van Tsc1 verlies op de neuronale functie te onderzoeken. Kort samengevat werd aangetoond dat Tsc1 verlies aanleiding geeft tot veranderingen in de prikkelbaarheid of excitabiliteit van de neuronen wat verklaart waarom deze cellen een verlaagde drempel hebben om epileptische activiteit te genereren. Toediening van rapamycine, een behandeling die de verhoogde activiteit van de mtor pathway ten gevolge van het Tsc1 verlies weer afremt, resulteerde in een afname van de excitabiliteit van de neuronen en ook bij microscopisch onderzoek was er evidentie voor een afname van de mtor acitiviteit. Samengevat tonen deze experimenten dat verhoogde activiteit van de mtor pathway ten gevolgde van een mutatie in een van de TSC genen op zich voldoende is voor het ontstaan van epilepsie, en dat een onderdrukking van de mtor pathway door rapamycine de aanvallen weer kan doen verdwijnen. Deze experimenten vormden de basis voor een klinische studie met rapamycine voor de behandeling van epilepsie in mensen met TSC, de RATE trial. Ook het effect van mtor inhibitie op cognitie wordt ondertussen verder onderzocht in een klinische studie, de RAPIT trial. Bijkomende informatie over deze studies kan men vinden op of bij Mevr Iris Overwater via A. Jansen
7 3. WAT ALS HET ZOEKEN NAAR EEN MUTATIE IN TSC1 OF TSC2 NEGATIEF BLIJFT? Nathalie Lannoy, PhD Université Catholique de Louvain Genetisch onderzoek slaagt er in een mutatie aan te tonen in het TSC1 of TSC2 gen in ongeveer 85% van de mensen met TSC. Dit wil zeggen dat voor er bij ongeveer 15% van geen antwoord gevonden wordt. Het team van Dr Lannoy legt zich toe op het zoeken naar een oorzaak bij deze laatste groep mensen en kreeg hiervoor steun van de Stichting Michelle. In een cohorte van 133 mensen met TSC hadden 40 mensen een mutatie in TSC1 en 68 mensen hadden een mutatie in TSC2. Bij 25 mensen werd geen mutatie aangetoond. Aanvullend onderzoek werd gebaseerd op expressie studies van hamartine en tuberine, de eiwitten waarvoor respectievelijk het TSC1 gen en het TSC2 gen de code vormen. Deze benadering houdt in dat in plaats van te zoeken naar een schrijffout of defect op niveau van één van beide TSC genen, men in plaats daarvan gaat kijken of men een afwijking vindt in mate van expressie of dosering van één van beide eiwitten waarvoor deze genen coderen. De methode werd eerst gevalideerd in een groep van mensen waarbij een mutatie in een van beide genen werd aangetoond en waarbij men naging of dit overeenstemde met een verminderde expressie van het corresponderende eiwit. Verschillende expressieprofielen, zowel verhoogde als verminderde expressie van één of beide eiwitten werden aangetoond. Wanneer de expressie in verschillende weefsels van eenzelfde persoon werd nagegaan werd bij enkele mensen slechts een afwijkende expressie gevonden in één weefsel met normale expressie in het andere, suggestief voor somatisch mosaicisme, of voor een mutatie die niet in alle cellen van het lichaam aanwezig is. A. Jansen
8 4. OPVOLGING EN BEHANDELING VAN NIERPROBLEMEN IN TSC Dr Chris Kingswood, UK Wat de nieren betreft, kunnen verschillende soorten lesies voorkomen in TSC: 80% van de mensen heeft angiomyolipomen (AML), 5% heeft polycystische nierziekte (door deletie van TSC2 gen in combinatie met het PKD1 gen), en 1 3% ontwikkelt een niercelcarcinoom. Hoge bloeddruk komt voor bij 10 20% van de mensen met TSC als gevolgd van onderliggende nierproblemen. Nierfalen met nood aan dialyse of kunstnier is zeldzaam (0.1 1%). Welke problemen kunnen AML veroorzaken? Bij 11 30% van de mensen geven ze aanleiding tot bloeding. Algemeen word aangenomen dat AML>3cm een verhoogd bloedingsrisico vormen. AML kunnen verband houden met lymphangioleiomyomatose (LAM) van de longen in 5%. Door de grootte van de letsels met ruimte- inname in de buik kan ondervoeding ontstaan (bulk- symptomen). AML kunnen pijn veroorzaken, kunnen verward worden met kwaadaardige tumoren en mogelijk mee aan de basis liggen van (zeldzaam) nierfalen. Populatiestudies tonen aan dat AML kunnen blijven groeien in de loop van het leven, waardoor regelmatige opvolging, ook op volwassen leeftijd, noodzakelijk maakt. Behandelingsmogelijkheden bestaan uit embolisatie (zie hoger), medicamenteuze behandeling met mtor inhibitoren, nefron- sparende heelkunde, radioablatie of cryotherapie. Ondanks deze verschillende mogelijkheden blijft het vaak moeilijk om voor- en nadelen optimaal in balans te brengen. In de EXIST- 2 studie, een dubbel- blinde, gerandomiseerde fase III studie werd een groep van 79 mensen behandeld met mtor inhibitoren en een groep van 39 mensen kreeg placebo (tablet zonder actief bestanddeel). In de groep van mensen die behandeld werd met mtor inhibitoren was er een afname >50% van het totale AML volume bij 42% van de mensen. In de groep van mensen die placebo nam was er geen afname en vertoonde 41% een toename van het totale AML volume. Mensen die behandeld werden met een mtor inhibitor hadden even vaak infecties dan mensen in de placebogroep. Neveneffecten vormden de basis om uit de studie te stappen voor 2 mensen onder mtor inhibitie versus 4 mensen onder placebo. In de placebogroep stopten verder nog 9 mensen omwille van het feit dat het volume van de AML toenam. In vergelijking met embolisatie, waarbij mij gericht een AML een bloedvat blokkeert in een AML met hoog risico op bloeding, biedt de medicamenteuze behandeling het voordeel effect uit te oefenen op alle AML, in beide nieren. Naast een afname van het AML volume, werd verder ook een verbetering van de angiofibromen in het gelaat vastgesteld bij mensen onder mtorinhibitie. A. Jansen
9 A. Jansen
10 5. UPDATE BETREFFENDE NEUROPSYCHIATRISCHE EVALUATIE EN BEHANDELING IN TSC Prof. Petrus de Vries, Kaapstad, Zuid- Afrika Van de lezing van Prof de Vries waren geen dia s beschikbaar. Kort samengevat de belangrijkste punten: TSC gaat vaak gepaard met specifiek neuropsychiatrische problemen, TAND (TSC asssociated neuropsychiatric disorders) genoemd. - mensen met TSC hebben een verhoogd risico op specifieke gedragsproblemen zoals bijvoorbeeld agressie, zelfverwonding, repetitief gedrag, humeurschommelingen - mensen met TSC hebben een verhoogd risico op specifieke psychiatrische aandoeningen zoals bijvoorbeeld autisme, ADHD, angststoornis, of depressie - ongeveer de helft van de mensen met TSC heeft een verstandelijke beperking - heel wat kinderen met TSC hebben leerproblemen - de meeste mensen met TSC hebben moeilijkheden met een of meerdere specifieke neuropsychologische vaardigheden, zoals geheugen, aandacht, uitvoeren van dubbeltaken, visueel- ruimtelijke problemen, problemen met planning en organisatie - TSC kan een erg groot impact hebben op mensen met TSC en hun familie met als gevolg onder meer een laag zelfbeeld bij de persoon met TSC, stress in de relatie tussen de ouders, stress in de relatie tussen de verschillende gezinsleden Om deze bezorgdheden in kaart te brengen wordt een TAND- checklist ontwikkeld als handvat bij de raadpleging, welke ook naar het Nederlands en Frans vertaald zal worden. Naast het overlopen en bespreken van de TAND checklist op elke raadpleging, is een gedetailleerde en multidisciplinaire evaluatie van alle TAND gerelateerde domeinen aangewezen op de scharniermomenten die overeenstemmen met instap in kleuter-, lager, secundair onderwijs, en hoger onderwijs/beroepscircuit/dagverblijf. Tot slot vergt elke plotse verandering in TAND een medisch consult om eventuele onderliggende medische problemen uit te sluiten. A. Jansen
11 6. NEUROLOGISCHE EVALUATIE EN BEHANDELING IN TSC Prof. David Franz, Cincinatti USA Van de lezing van Prof Franz waren geen dia s beschikbaar. Kort samengevat de belangrijkste punten: 1. De EXIST- 1 trial, een gerandomiseerde dubbel- blinde placebo- gecontroleerde fase III studie voor de behandeling van SEGA toonde aan dat mtor inhibitie dmv everolimus een >50% volumereductie van SEGA gaf bij 35% van de patiënten versus 0% bij placebo. 2. In Cincinatti werd een fase II (open label) studie afgerond waarbij mensen met TSC en epilepsie behandeld werden met mtor inhibitie met gunstig resultaat (resultaten nog niet gepubliceerd). Fase III studie (EXIST- 3) wordt voorzien in 2013, multi- centrisch en wereldwijd. 3. In de US, UK en Nederland lopen drie studies met betrekking tot het effect van mtor inhibitie op cognitie en gedrag. Coördinaten voor de Nederlandse studie cfr lezing Prof. Ype Elgersma 4. Zalf of oplossing met rapamycine wordt in het team van Dr Franz lokaal toegediend ter hoogte van de angiofibromen in het gelaat met gunstig resultaat. Studie in US lopende. A. Jansen
12 A. Jansen
Onderzoek bij kinderen met Tubereuze Sclerose:
Onderzoek bij kinderen met Tubereuze Sclerose: Behandeling met rapamycine bij kinderen met TSC en moeilijk behandelbare epilepsie Behandeling van leer- en gedragsproblemen bij kinderen met TSC met RAD001
Nadere informatieOnderzoek in de Rasopathiën, van muizen naar mensen
Onderzoek in de Rasopathiën, van muizen naar mensen Thijs van der Vaart, promovendus en projectcoördinator van ENCORE & Karen Bindels - de Heus, kinderarts EEA www.erasmusmc.nl/encore Expertise Erfelijke
Nadere informatieWanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018
Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018 Opbouw presentatie Wat is dementie Wat is DNA Wat is erfelijkheid Erfelijkheid
Nadere informatieZeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting 153 Tubereuze sclerose complex (TSC), ook wel de ziekte van Bourneville-Pringle genoemd, is een aandoening die zich manifesteert in verscheidene organen, waaronder de hersenen. TSC is een
Nadere informatieCounseling van de ouders en behandeltraject van het kind met aangeboren hersenafwijkingen
Counseling van de ouders en behandeltraject van het kind met aangeboren hersenafwijkingen Dr. Marie-Claire de Wit Kinderneuroloog Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis Inhoud Cerebrale aanlegstoornissen zijn
Nadere informatieDutch summary 1. Dutch summary. Dutch summary
http://hdl.handle.net/1765/105797 Dutch summary Dutch summary 1 Dutch summary 2 Erasmus Medical Center Rotterdam Dutch summary 3 Introductie Kinderen die in de neonatale periode zeer ernstig ziek zijn
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2016489
Niet-technische samenvatting 2016489 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Van buik naar brein: de rol van darm-bacteriën in autisme en attentie-stoornissen. 1.2 Looptijd van het project 21-4-2016-21-4-2021
Nadere informatieWORKSHOP OPGROEIEN MET TSC STSN congres. Karen Bindels-de Heus Agnies van Eeghen
WORKSHOP OPGROEIEN MET TSC STSN congres Karen Bindels-de Heus Agnies van Eeghen 27-09-2014 Opgroeien met TSC Hoe oud is uw kind en/ of bent u? Wat gaat er goed? Wat is op dit moment uw grootste zorg? Waar
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen
Nadere informatieGrowing into a different brain
221 Nederlandse samenvatting 221 Nederlandse samenvatting Groeiend in een ander brein: de uitkomsten van vroeggeboorte op schoolleeftijd De doelen van dit proefschrift waren om 1) het inzicht te vergroten
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie
Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijke artikelen 600 500 400 300 200 216 198 232 265 270 257 301 346 341 333 326 362 422 437 429 487 504 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Nadere informatieZiekte van von Hippel Lindau
Ziekte van von Hippel Lindau Kenmerken De ziekte van von Hippel Lindau (VHL) is een zeldzame erfelijke aandoening die wordt gekenmerkt door goed- of kwaadaardige gezwellen (tumoren) op verschillende plaatsen
Nadere informatieNederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum
Het ABC van IgA nefropathie Nederlandse Nierdag 2014 Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - De patiënt - Het diagnostische proces - De
Nadere informatieEpilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1
Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1 Marleen Arends Epilepsieconsulent Martiniziekenhuis Groningen
Nadere informatiePatiënten informatie en instemmingsformulier voor medewerking aan ADPedKD
Patiënten informatie en instemmingsformulier voor medewerking aan ADPedKD Een internationale, multicentrische studie over autosomaal dominante polycystische nieren (ADPKD) Hoofdonderzoeker: Mede-onderzoeker:
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieZeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?
Nadere informatieVoorkomende nierziekte waarbij een deel van patiënten een erfelijke vorm hebben: - nefrotisch syndroom
Diagnostiek en advies inzake erfelijkheid bij erfelijke nierziekte Elena Levtchenko kinderarts-nefroloog 4 November 2006 Mogelijke situaties Voorkomende nierziekte waarbij een deel van patiënten een erfelijke
Nadere informatieARTERIELE HYPERTENSIE
ARTERIELE HYPERTENSIE Wat u moet weten - Patiëntinformatie - Hypertensie is de medische term voor hoge bloeddruk. Dat is de druk waaraan de arteriële bloedvaten of slagaders in het lichaam blootgesteld
Nadere informatieLymfangioleiomyomatose (LAM)
Lymfangioleiomyomatose (LAM) is een zeldzame (long)aandoening die vooral vrouwen in de vruchtbare leeftijd treft. Hoewel het gerapporteerd is in mannen, is dat extreem zeldzaam. Naar schatting zullen drie
Nadere informatie2. HET ONDERZOEK UIT 2006
ONDERZOEK NAAR HET EFFECT VAN EEN LANGDURIGE BEHANDELING MET SIMVASTATINE OP COGNITIEVE PROBLEMEN EN HET DAGELIJKSE LEVEN BIJ KINDEREN MET NEUROFIBROMATOSE TYPE 1 INFORMATIEBOEKJE We hebben u en uw kind
Nadere informatieKritische reflectie over alternatieve geneeswijzen voor rugpijn
Kritische reflectie over alternatieve geneeswijzen voor rugpijn N. Fraeyman Maart 2012 1 Scope van de presentatie 1. Afbakening van het onderwerp 2. Alternatieve therapieën en rugpijn 3. Bestuderen van
Nadere informatieSpieren en het brein Multidisciplinaire expertise over leren, ontwikkeling en gedrag van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een spierziekte
NEUROLOGISCHE LEER- EN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Spieren en het brein Multidisciplinaire expertise over leren, ontwikkeling en gedrag van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een spierziekte Het centrum
Nadere informatieGalzouten, darmontsteking, leverkanker, ernstig overgewicht, nieuwe therapie
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De functie van galzouten in ziekte en gezondheid 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) 5 jaar Galzouten, darmontsteking, leverkanker, ernstig
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Goeij, Moniek Cornelia Maria de Title: Disease progression in pre-dialysis patients:
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu
Het foetaal alcohol syndroom Wat is het foetaal alcohol syndroom? Het foetaal alcohol syndroom is een combinatie van aangeboren afwijkingen bij een baby die veroorzaakt zijn door alcohol gebruik van de
Nadere informatieIgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum
IgA nefropathie Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - Het ziekteproces - De patiënt - Het diagnostische proces - De behandeling - De
Nadere informatieI n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n. Scleroderma
I n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Scleroderma Dienst reumatologie 2 Inleiding Uw arts heeft u meegedeeld dat u scleroderma hebt. Deze informatiefolder licht toe wat scleroderma is, wat de symptomen
Nadere informatieNRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende
Nadere informatieWitte stofafwijkingen
Witte stofafwijkingen Wat zijn het, wat betekenen ze en wat moet je ermee? Ivo van Schaik, neuroloog 0 PresentationAMC.pptx Witte stof: wat is het? 1 PresentationAMC.pptx Witte stof: wat is het? 2 PresentationAMC.pptx
Nadere informatieRisk factors for renal function abnormalities
Risk factors for renal function abnormalities Nederlandse samenvatting Dit proefschrift probeert mogelijke risicofactoren voor progressief nierfunctieverlies te identificeren in een niet-diabetische populatie.
Nadere informatienederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Hartfalen is een syndroom, waarbij de pompfunctie van het hart achteruitgaat en dat onder andere gepaard kan gaan met klachten van kortademigheid
Nadere informatieSAMEN ME VAT A T T I T N I G
SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een
Nadere informatieKinderepilepsie in beeld. Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog
Kinderepilepsie in beeld Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog Kenmerken van epilepsie: 1. Excessieve ontlading van populatie neuronen 2. Onwillekeurige, aanvalsgewijs optredende motorische, sensibele,
Nadere informatieSlaapproblemen bij neurologische aandoeningen
Slaapproblemen bij neurologische aandoeningen Definitie slaap Terugkerende toestand Van verminderd bewustzijn En tot rust komen van het lichaam Waaruit men vlot gewekt kan worden Representation of consciousness
Nadere informatieDe huid en het brein. Multidisciplinaire expertise bij ontwikkeling, leren en gedrag van kinderen en jongeren met neurofibromatose type 1
De huid en het brein Multidisciplinaire expertise bij ontwikkeling, leren en gedrag van kinderen en jongeren met neurofibromatose type 1 Het Centrum voor Neurologische Leer- en ontwikkelingsstoornissen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Nadere informatieHerseninfarct bij kinderen. Sophia Kinderziekenhuis. Wat is een herseninfarct? Klachten en symptomen bij het ontstaan van het infarct
Sophia Kinderziekenhuis Bij uw kind is de diagnose herseninfarct gesteld. U wilt waarschijnlijk weten wat dit voor gevolgen heeft voor u en uw kind. In deze folder geven wij daarom algemene informatie
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING (DUTCH SUMMARY)
NEDERLANDE AMENVATTING (DUTCH UMMARY) 189 Nederlandse amenvatting (Dutch ummary) trekking van proefschrift Patiënten met een chronische gewrichtsontsteking, waaronder reumatoïde artritis (RA), de ziekte
Nadere informatieWetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum. Tom J de Koning
WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum Tom J de Koning Afdeling Neurologie, Genetica en Kindergeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen Waaromdoenwe wetenschappelijk onderzoek? Academische
Nadere informatieStand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer
Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,
Nadere informatieLevercysten: Behandeling in zicht? Tom Gevers, arts-onderzoeker UMCN Afdeling maag-, darm- en leverziekten
De DIPAK-1 studie Levercysten: Behandeling in zicht? Tom Gevers, arts-onderzoeker UMCN Afdeling maag-, darm- en leverziekten Opzet De lever Levercysten Diagnose levercysten Behandeling levercysten DIPAK
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2015129. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.
Niet-technische samenvatting 2015129 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van pulmonale arteriële hypertensie. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)
Nadere informatieSamenvat ting en Conclusies
Samenvat ting en Conclusies Samenvatting en Conclusies 125 SAMENVAT TING EN CONCLUSIES In dit proefschrift werd de invloed van viscerale obesitas en daarmee samenhangende metabole ontregelingen, en het
Nadere informatie1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Ontwikkelen van een eilandjesbron ten behoeve van transplantatie van geëncapsuleerde eilandjes van Langerhans voor behandeling van diabetes 1.2 Looptijd van
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28766 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Steggerda, Sylke Jeanne Title: The neonatal cerebellum Issue Date: 2014-09-24 Chapter
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66121 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voskamp, P.W.M. Title: Prepare; before starting dialysis : outcomes in patients
Nadere informatieOnderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK NAAR DE ROL VAN GENETICA IN JONGDEMENTIE: FAMILIES, MUTATIES EN GENETISCHE TESTEN. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica,
Nadere informatieSAMENVATTING. Samenvatting
SAMENVATTING X-gebonden creatine transporter deficiëntie. Creatine is een natuurlijke stof die vooral in de spieren zit. De stof heeft een belangrijke rol in de energiehuishouding van de cel. Creatine
Nadere informatieUpdate research LUMC en trials 20 mei 2017
Update research LUMC en trials 20 mei 2017 Erik Niks, kinderneuroloog Chiara Straathof, neuroloog Nathalie Doorenweerd, onderzoeker DUCHENNE CENTRUM NEDERLAND 2 30-mei-17 Projecten Zorg Leren en gedrag
Nadere informatieEllen Peeters MANP Karin schlepers Stichting Epilepsie Instellingen Nederland
Ellen Peeters MANP Karin schlepers Stichting Epilepsie Instellingen Nederland 1. Algemene informatie verstandelijke beperking 2. Oorzaken Verstandelijk beperking en epilepsie 3. Complexe zorg 4. Behandeling
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 3 Projectbeschrijving
Niet-technische samenvatting 2016491-2 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Effecten van ijzer op een hormoon dat betrokken is bij het calcium- en fosfaatmetabolisme (FGF23) bij chronische nierpatiënten.
Nadere informatiePLS is een broertje van ALS
PLS is een broertje van ALS Juni 2018 Wetenschappelijk onderzoek specifiek naar primaire laterale sclerose (PLS) gebeurt slechts op zeer kleine schaal. Deze motorneuronziekte is zo zeldzaam, dat het moeilijk
Nadere informatieEngelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten
Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Een verpleegkundige in Engeland die is gespecialiseerd in patiënten met multiple sclerose / MS voerde een informele studie uit waarbij
Nadere informatieEcho-endoscopie. Informatiebrochure
Echo-endoscopie Informatiebrochure Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 3 1 INLEIDING... 4 2 WAT IS EEN ECHO-ENDOSCOPIE?... 4 3 VERLOOP... 5 4 VOORBEREIDING... 5 5 DUUR... 5 6 VEILIGHEID EN RISICO S... 6 7 NA
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het promotieonderzoek dat wordt beschreven in dit proefschrift staat schade aan de bloedvaten bij dementie centraal. Voordat ik een samenvatting van de resultaten geef zal ik
Nadere informatieWORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN?
WORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN? HET EFFECT VAN BEWEGEN OP ONZE COGNITIEVE VERMOGENS Prof. Eric Kerckhofs Neurologische Revalidatie & Revalidatiepsychologie ekerckh@vub.be 28-11-17 1 DE CENTRALE VRAAGSTELLING
Nadere informatiePatiëntendag PHTS. PTEN Hamartoom Tumor Syndroom (voorheen Cowden syndroom) Zaterdag 19 januari 2019
Patiëntendag PHTS PTEN Hamartoom Tumor Syndroom (voorheen Cowden syndroom) Zaterdag 19 januari 2019 Op 19 januari is er een druk bezochte patiëntendag in het Radboudumc geweest voor PTEN-mutatiedragers
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 145 Nederlandse samenvatting De nieren hebben een belangrijke functie in het menselijk lichaam: ze zijn onder andere verantwoordelijk voor het zuiveren
Nadere informatieDutch summary. Nederlandse samenvatting
Dutch summary Nederlandse samenvatting 127 Kinderen die te vroeg geboren worden, dat wil zeggen bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken, worden prematuren genoemd. Na de bevalling worden ernstig
Nadere informatieB. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B
B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K Inhoudsopgave 1 B 2 B 3 B 4 B 5 B 6 B 7 B 8 B 9 B 1 B 11 B 12 B 13 B Palpabele schildkliernoduli en euthyreotische struma... 1 Lange
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Titel: Cognitieve Kwetsbaarheid voor Depressie: Genetische en Omgevingsinvloeden Het onderwerp van dit proefschrift is cognitieve kwetsbaarheid voor depressie en de wisselwerking
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN AUTISME
INFO VOOR PATIËNTEN AUTISME INHOUD 01 Wat is autisme? 4 02 Autisme herkennen 4 03 Autismespectrum 6 04 Oorzaak van autisme 7 05 Rol van het Centrum voor medische genetica 8 06 Behandeling 9 07 Afspraken
Nadere informatieFamiliaire Mediterrane Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak gehanteerd:
Nadere informatieOpvang van beroerte op de spoedgevallen Status praesens 2016
Opvang van beroerte op de spoedgevallen Status praesens 2016 Voortgezette opleiding Urgentiegeneeskunde Ann De Smedt Neurologie, UZ Brussel Overzicht 1. Inleiding 2. Time = brain 3. Competence = brain
Nadere informatieDe beschermende invloed van flavonoïden op ons brein
Prof. dr. Jerome Hendriks Universiteit Hasselt An apple a day keeps the doctor away De beschermende invloed van flavonoïden op ons brein Jerome Hendriks Vitamine C Flavonoïden Albert Szent-Györgyi 1 Flavonoïden
Nadere informatiePsychogeriatrie of gerontopsychiatrie.
Psychogeriatrie of gerontopsychiatrie. Psychogeriatrie : geneeskunde cognitieve beperkingen Gerontopsychiatrie psychiatrische ziekenhuizen - curatief Bedenkingen Binnen gerontopsychiatrie goede balans
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.
Niet-technische samenvatting 2015129-1 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van pulmonale arteriële hypertensie. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieSystemische Lupus Erythematodes (SLE)
Systemische Lupus Erythematodes (SLE) Systemische lupus erythematodes (SLE) is een ontstekingsziekte. Deze ontstekingen kunnen in het gehele lichaam (systemisch) voorkomen. SLE is een auto-immuunziekte.
Nadere informatieBlau Syndroom/Juveniele Sarcoïdose
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Blau Syndroom/Juveniele Sarcoïdose Versie 2016 1. WAT IS DE ZIEKTE VAN BLAU/JUVENIELE SARCOÏDOSE 1.1 Wat is het? Het Blau syndroom is een genetische aandoening.
Nadere informatieM studie (Longkanker) / luchtpijp & longkanker
M14-361-studie (Longkanker) / luchtpijp & longkanker Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met vergevorderde kleincellige longkanker die behandeld worden met carboplatine en etoposide (standaardbehandeling).
Nadere informatieChapter 10. Nederlandse samenvatting
Chapter 10 Nederlandse samenvatting Samenvatting Dunnevezelneuropathie (DVN) is een aandoening waarbij selectief of overwegend de dunne zenuwvezels (Aδ en C) zijn aangedaan. Het klinisch beeld wordt gekenmerkt
Nadere informatieWat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium.
bijniernet Bijniernet Wat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium. Klachten PHA De meest voorkomende klachten en verschijnselen bij
Nadere informatieFamiliaire Mediterrane Koorts
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak
Nadere informatieInformatiebrief voor de patiënt
Informatiebrief voor de patiënt Informatiebrief over de studie naar Geachte mevrouw / mijnheer, Uw arts vermoedt dat u de ziekte sinustrombose heeft. Op dit moment wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan
Nadere informatieDefinitie Vroegtijdige zorgplanning is :
Vroegtijdige Zorgplanning : welk belang bij Voeding en vocht in de palliatieve fase? GERDA OKERMAN VORMINGSVERANTWOORDELIJKE PALLIATIEVE ZORG GENT-EEKLO Definitie Vroegtijdige zorgplanning is : HET CONTINU
Nadere informatieHersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken
Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Zaterdag 17 maart 2018 De Landgoederij, Bunnik Naam Functie Maaike Vos Neuroloog Haaglanden Medisch Centrum Opbouw Inleiding Klachten en verschijnselen
Nadere informatie2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Vergelijkende studie om de effectiviteit van natuurlijke enzymen oraal versus injectiepreparaat en valproïnezuur te vergelijken in tonisch clonische aanvallen bij primaire systemische
Nadere informatieHet begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch
Het begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch perspectief Inleiding De ziekte van Alzheimer wordt gezien als een typische ziekte van de oudere leeftijd, echter
Nadere informatieRationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen. Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare
Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Unrestricted research grantshire In het verleden
Nadere informatieJINARC (tolvaptan) Voorlichtingsbrochure voor patiënten. Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring.
Om maximaal voordeel te halen uit de effecten van JINARC op uw gezondheid, het juiste gebruik ervan te verzekeren en de ongewenste effecten ervan te beperken, zijn er bepaalde maatregelen/voorzorgsmaatregelen
Nadere informatieSpieren en brein: leren en gedrag
Multidisciplinaire expertise over leren en gedrag bij kinderen en jongeren met een spierziekte Spieren en brein: leren en gedrag Alle kennis. Alle aandacht. Spieren en brein: leren en gedrag Het Centrum
Nadere informatieVerven om niet te sterven? Methyleenblauw gunstig voor ZvH muizen Oud blauw Methyleenblauw
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Verven om niet te sterven? Methyleenblauw gunstig voor ZvH muizen
Nadere informatieChapter 9. Samenvatting
Samenvatting In dit proefschrift wordt beschreven hoe kinderen met Astma of met Developmental Coordination Disorder (DCD), hun kwaliteit van leven (KVL) ervaren vergeleken met gezonde kinderen. Bij schoolgaande
Nadere informatieEen niercyste is een blaasje, gevuld met vocht, op de schors van de nier. Soms kunnen er meerdere van deze cysten voorkomen.
Niercyste Auteur: Dr. Thomas Adams Een niercyste is een blaasje, gevuld met vocht, op de schors van de nier. Soms kunnen er meerdere van deze cysten voorkomen. In het geval dat er zeer veel van deze cysten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nieuwe vooruitzichten in de karakterisering en behandeling van acute myeloïde leukemie Nederlandse samenvatting 134 Acute myeloïde leukemie (AML) is een vorm van bloedkanker, een kwaadaardige aandoening
Nadere informatiezeldzame aandoeningen -rare diseases
zeldzame aandoeningen -rare diseases Kan een patiënt met een vreemde of onverklaarde klacht een zeldzame aandoening hebben? Een aandoening die ik (en vele andere artsen) niet kennen? Wat zijn zeldzame
Nadere informatieCHAPTER 10 NEDERLANDSE SAMENVATTING
CHAPTER 10 NEDERLANDSE SAMENVATTING 167 168 Systemische lupus erythematosus (SLE) is een chronische auto-immuunziekte waarbij auto-antilichamen een ontstekingsreactie door het gehele lichaam kunnen veroorzaken.
Nadere informatie161 Samenvatting L L sub01-bw-spaetgens - Processed on: Processed on:
Samenvatting 161 162 Samenvatting 163 Samenvatting Jicht is een gewrichtsontsteking, ook wel artritis genoemd, en is wereldwijd de meest voorkomende reumatische aandoening. Jicht komt vaker voor bij mannen
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro De Ziekte van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf
Nadere informatieWat u zou moeten weten over Rixathon
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Rixathon. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Het syndroom van west. www.kinderneurologie.eu
Het syndroom van west Wat is het syndroom van West? Het syndroom van West is een ernstig leeftijdsgebonden epilepsiesyndroom met een bepaald type epilepsieaanvallen (salaamkrampen genoemd), typische afwijkingen
Nadere informatieLange termijneffecten van een subarachnoïdale bloeding
Lange termijneffecten van een subarachnoïdale bloeding Mervyn Vergouwen, neuroloog 29 november 2014 Belangenverstrengeling Geen - # 2 Inhoud Inleiding: aneurysma s subarachnoidale bloedingen (SAB s) Resultaten
Nadere informatieKinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?
Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD
Nadere informatie- 172 - Prevention of cognitive decline
Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing
Nadere informatieInformatiebrief D-dimer and AP-FXIII in CVT studie, versie 1.2 3 november 2011. D-dimer en AP-FXIII in de diagnostiek van sinustrombose
Informatiebrief voor de patiënt in tweede instantie Informatiebrief over de studie naar Geachte mevrouw / mijnheer, Op het moment dat u deze brief leest bent u herstellende van klachten waarvoor u werd
Nadere informatie