Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Proces 3. Product 4. Linken met het leerplan

Transcriptie

1 Inhoudsopgave 1. Inleiding Proces Totstandkoming Waarom? Wat? Brainstorm Concept Genres Bands Opdrachten en andere rubrieken Verzamelen van informatie en tekst Bundelen van teksten Lay-out van de magazines Opmaken van de dvd Product Algemene opbouw Maatschappijbeeld Kunstbeeld Alfabet Jaren Jaren Jaren Jaren Linken met het leerplan Link met het leerplan muzikale opvoeding 1 e graad A-stroom Link met het leerplan muzikale opvoeding 2 e graad ASO Link met het leerplan esthetica 3 e graad ASO

2 5. Conclusie Pro s Contra s Bronnen Algemeen deel Jaren Tekst Alfabet Foto s Jaren Tekst Alfabet Foto s Jaren Tekst Alfabet Foto s Jaren Tekst Alfabet Foto s Dvd Bijlagen

3 1. Inleiding Wij kozen ervoor om in onze bachelorproef te werken aan een popmuziekmagazine. Dit had twee grote redenen. Ten eerste omdat wij, als jongeren, vaak in contact komen met popmuziek. Niet alleen komen wij in aanraking met de hedendaagse popmuziek, maar ook met de Grote Namen uit de popgeschiedenis. Daar merken wij dat veel jongeren niet beseffen welke invloed de oude popmuziek had en heeft op de hedendaagse muziek. Daar wilden wij iets aan veranderen. Ten tweede vanuit onze ervaringen als leerkrachten muzikale opvoeding. In onze opleiding en praktijk komt popmuziek vluchtig aan bod. In de stagelessen vermelden we wel af en toe en belangrijke popartiest, maar schetsen geen algemeen kader: hoe en waarom is deze muziek kunnen ontstaan? Ook de evolutie van verschillende genres komt weinig aan bod. Daarom kozen wij ervoor om deze popmuziekmagazines te maken. Het doelpubliek dat we voor ogen hebben is de tweede graad secundair onderwijs, specifiek de leerlingen met een gezonde interesse voor muziek en andere kunstvormen. De magazines worden verdeeld over de verschillende trimesters: twee in het eerste, één in het tweede en één in het derde trimester. Na heel wat hervormingen is Popcorner uiteindelijk uitgemond in een blits educatief muziekmagazine. Deze vier uitgaven handelen over specifieke decennia van de coole jaren 60 tot de hippe jaren 90. Hierin gaan we dieper dan louter het bespreken van muziek. We hebben het ook over andere kunstvormen (film, schilderkunst,...), maar tevens de historische en maatschappelijke context komt aan bod. Dit alles hebben we gegoten in een aantrekkelijk design. Lezen en leren is één van de aspecten die aan bod komen in de boekjes. Andere zijn bijvoorbeeld opdrachten die de leerling moet maken/doen, zowel diverterend als educatief. In iedere uitgave trachten we een evenwicht te vinden tussen deze twee parameters. Net door zijn aantrekkelijke looks en aansprekende inhoud zal de leerling (hopelijk) het magazine na het rinkelen van de schoolbel doornemen. Het magazine is bedoeld als een interessante uitbreiding van de kunstgerelateerde kennisgebieden van de jongeren. Daarom dat wij ook een korte blik hebben genomen in de leerplannen muzikale opvoeding en esthetica. Popcorner is niet alleen bedoeld voor de jongeren: de leerkracht kan dit alles ook gebruiken als ondersteunend materiaal om een les te geven over een besproken groep, stijl of zelfs decennium. Door het feit dat alles mooi gestructureerd is en voorzien van een opdracht bespaart dit veel tijd voor de leerkracht. Een handboek is dit dus helemaal niet geworden. Bij elk magazine hoort één dvd waarop al het ondersteunend materiaal staat. Zo vind je er videofragmenten om een bepaald genre te verduidelijken zoals Baby Love van The Supremes of Wannabe van The Spice Girls. Ook de oplossingen van de oefeningen zijn te vinden op dit schijfje. De keuze van de bands was zeer belangrijk voor ons. Zo hebben we voor ieder magazine steeds prominente bands gekozen die de belangrijkste genres van dat decennium vertegenwoordigden. Hiernaast kozen we zeer gedifferentieerde groepen zodat zowat iedere belangrijke stroming aan bod kwam. Op de volgende bladzijden kunt u lezen hoe deze bachelorproef tot stand is gekomen: van brainstormsessie tot het uiteindelijke product. Toon Daelman, Karel Declercq, Brecht De Moor, Charlotte Jacobs, Sven Sabbe, Linard Van den Bossche 4

4 2. Proces 2.1. Totstandkoming Waarom? Wij hadden het gevoel dat er in de lessen muzikale opvoeding niet genoeg aandacht wordt besteed aan de continuïteit van popmuziek. Popmuziek kan zeker een waardevol lesonderwerp zijn en wordt ook als dusdanig op voldoende wijze aangebracht in de lessen. Toch vonden we dat niet genoeg aandacht wordt besteed aan het omringende kader: waarom zijn zoveel bands door The Beatles beïnvloed, waarom grijpt men terug naar oude en/of vergeten genres, hoe is een genre zoals metal eigenlijk ontstaan? Wij wilden iets maken dat dit kader schetste voor de leerlingen, zonder daarvoor binnen te dringen in de wereld der handboeken: onze teksten mochten niet handboekvervangend zijn, maar eerder een aanvulling op wat er al voorhanden is Wat? Daarom hebben wij gekozen voor vier magazines, één voor elk decennium van de jaren 60 tot de jaren 90, waarin we bands die wij belangrijk achten in de popmuziekgeschiedenis aan bod laten komen, waarin we een algemeen maatschappij- en kunstbeeld van het decennium schetsen Een leerkracht kan, als hij dit nodig vindt, gebruik maken van deze magazines. Hij of zij kan de biografieën en teksten gebruiken voor extra informatie over een band, een stijlperiode of kan zich baseren op de opdrachten die wij voorzien in de magazines om inspiratie te putten voor eventuele klasopdrachten Brainstorm Concept We begonnen de brainstormfase met het zoeken naar een concept voor onze vier magazines. We kwamen al snel uit op het feit dat we vier belangrijke decennia ( 60, 70, 80 en 90) aan bod zouden laten komen. We kozen er expliciet voor om de jaren 50 niet als een magazine op te nemen. We hadden immers voor onszelf vastgelegd om slechts vier magazines te maken. De jaren 60, 70 en 80 zaten er zeker en vast bij omwille van de vele ontwikkelingen in popmuziek die zich toen hebben voorgedaan. Daarna zaten we nog met het dilemma om ofwel de jaren 50, ofwel de jaren 90 te nemen. We kozen uiteindelijk voor de jaren 90 omwille van twee redenen. Ten eerste omdat in de jaren 50 popmuziek vrijwel gelijk staat aan één genre: rock n roll. Dit is natuurlijk een belangrijk gegeven omdat vrijwel alle popgenres daaruit zijn voortgevloeid, maar het beestje was wat te mager om een magazine aan te wijden: in de andere magazines bespreken we namelijk vier of vijf grote, bepalende genres. In de jaren 90 konden we aan de slag met het boys- en girlsbandsfenomeen, het ontstaan van R nb, de versplintering van de rockscene, het ontstaan van eurodance Een tweede reden die het voordeel naar de jaren 90 deed overhellen, is het feit dat de nineties nog niet lang voorbij zijn. De leerlingen die nu in onze doelgroep zitten zijn geboren rond het jaar 1995 en kennen dus onbewust de muziekscène van de jaren 90 beter. 5

5 Ook het feit dat er momenteel een ware ninetiesrevival heerst, overhaalde ons om een magazine te maken over de jaren 90. We stelden onszelf ook meteen de kritische noot of we de noughties (2000 tot nu) ook niet zouden moeten omvatten in onze vier magazines. Dit decennium is namelijk héél herkenbaar voor de jongeren omdat het zo actueel is. Bovendien is er op muzikaal vlak ook veel gebeurd (denk maar aan de opkomst en bloei van elektro). Omwille van twee redenen laten we de noughties niet expliciet aan bod. Ten eerste zijn de jaren 60 té belangrijk voor de ontwikkeling van de popmuziek. Het was dus uitgesloten om dit decennium weg te laten ten voordele van de jaren 00. Een ander idee was om één magazine te maken dat spande over twee decennia. Het laatste magazine zou dan de popgeschiedenis van 1990 tot nu proberen samen te vatten. Ook dit idee is niet lang blijven leven: deze tijdsperiode is namelijk té groot om in één magazine te stoppen. We zouden te veel moeten schrappen en dit zou enkel slechter uitkomen voor de kwaliteit van het magazine. We kozen er dus voor om de noughties niet aan bod te laten komen als een apart magazine. Wel hebben we afgesproken om binnen elk boekje, indien mogelijk en/of relevant, te verwijzen naar moderne artiesten. Zo werken we bijvoorbeeld in het magazine van de jaren 70 aan een vergelijking tussen Led Zeppelin en The White Stripes, verwijzen we bij The Supremes (jaren 60) naar Destiny s Child Genres Het is altijd onze bedoeling geweest om leerlingen te laten kennismaken met een breed spectrum aan bands en genres. Daarom hebben wij zorgvuldig gekozen welke genres we aan bod laten komen. Een aantal genres sprak voor zich om te plaatsen over de verschillende magazines: de sixtiesrock (van onder andere The Beatles) die zo beïnvloedend was (en is) moest vanzelfsprekend aan bod komen. Ook het ontstaan van hardrock, punk en disco in de seventies en het succes van metal, hiphop en commerciële popmuziek in de eighties werd door ons zeer belangrijk geacht. Daarnaast waren er nog enkele genres die wij heel belangrijk vonden binnen de ontwikkeling van de popmuziek. Voorbeelden hiervan zijn funk, soul, reggae, elektronische muziek Het probleem: waar plaatsen we dit? Deze genres zijn niet decenniumgebonden: belangrijke artiesten uit dit genre strekken zich uit over meerdere decennia. Ze moesten echter aan één magazine toegewezen worden. Daarom kozen we er voor om één aspect van het genre te benadrukken. Bij soul en reggae kozen we er bijvoorbeeld voor om de roots uit te leggen: ze zijn ontstaan of kregen een eerste bloeiperiode in de jaren 60. Funk begon al in de jaren 60 bij James Brown, maar wij kozen ervoor om funk te plaatsen in het magazine van de jaren 70. Zo konden we de artiest George Clinton, toch een man die héél bepalend is geweest voor de ontwikkeling van funk, belichten. In het boekje van de jaren 90 zaten we ook met een groot probleem. Niet zozeer om genres aan dit decennium te linken (de jaren 90 waren een broeihaard voor de ontwikkeling van oude en nieuwe genres en subgenres), maar veeleer om een keuze te maken. Het is immers zo dat, door de komst van nieuwe genres, en door het vermengen van oude genres, er heel wat subgenres ontstaan zijn. Een voorbeeld: de rockmuziek van de jaren 90 laat zich niet typeren door één band. Je kan het hebben over de Nirvana, maar evengoed over Oasis, Radiohead, Rage Against The Machine, The Offspring Deze bands spelen allemaal per 6

6 definitie rockmuziek 1, maar zijn toch zeer uiteenlopend. Onze uiteindelijke keuze van genres kunt u vinden van 3.2 tot 3.5 (vanaf pagina 12) Bands Misschien nog moeilijker dan het kiezen van de genres die we wilden aanbrengen, was het kiezen van de bands. Het alomgekende gezegde kiezen is verliezen is hier immers overduidelijk van toepassing: het is namelijk onmogelijk om alle bands te vermelden die een invloed hebben gehad op de popmuziek. Wij hebben daarom om te beginnen een longlist samengesteld van alle artiesten die wij belangrijk achten binnen de ontwikkeling van de popmuziek. Deze keuze is uiteraard subjectief (wat voor de één belangrijk is, kan voor de ander slechts een detail zijn), maar we hebben toch geprobeerd om een zo volledig mogelijke lijst te maken. Deze lijst vindt u in bijlage 1. Daarna moesten we beginnen schrappen. We baseerden ons voor een deel op enkele genres die al vastlagen. Binnen elk genre gingen we op zoek naar één grote band. Eén band, die we grondig aan het woord lieten, door een uitgebreide biografie, foto s te geven. Natuurlijk moet hier gezegd worden dat dit niet betekent dat we ons enkel toespitsen op één band per genre: dat zou te mager zijn. Daarom kozen we er ook voor om 2 à 3 kleinere bands te vermelden: bands die ook hun invloed hebben gehad binnen dat genre, in die specifieke periode. Deze keuze hebben wij gemaakt. We hebben elke band afgewogen: wat is de plaats van deze band binnen het genre dat we vermelden, wat is de plaats van deze band binnen de popmuziekgeschiedenis? Zo kwamen we aan een shortlist van om en bij de zestig bands, gespreid over de vier magazines. Deze lijst vindt u verder onder puntjes 3.2. tot 3.5. (vanaf pagina 12) Opdrachten en andere rubrieken Het magazine is natuurlijk niet enkel opgevuld met biografieën en foto s. We wilden ook dat de jongere/leerling iets kan bijleren door dit magazine te lezen. We wilden dit doen aan de hand van verschillende kleine opdrachten. Het was voor ons al snel duidelijk dat wij niet wilden dat alle opdrachten achteraan gebundeld zaten. De opdrachten zitten vermengd tussen het tekst- en fotomateriaal. Het zijn kleine vraagjes, creatieve opdrachtjes, waarin de jongere/leerling verdiepend of verbredend ingaat op wat hij net gelezen heeft. Enkele voorbeelden hiervan: - Een korte vergelijking maken tussen Led Zeppelin en The White Stripes (hardrock, jaren 70). Zo kunnen de leerlingen zelf inzien dat de hardrock uit de jaren 70 een blijvende invloed heeft op bands van vandaag. - Het vergelijken van verschillende versies van Bob Dylan s Shelter From The Storm (folk, jaren 60). Een prima manier om aan te tonen hoezeer de komst van de elektrische gitaar binnen de folkmuziek die folkmuziek heeft beïnvloed. - Het verpunken van platenhoezen (punk, jaren 70): een oefening in het zich inleven in de standaarden van de punkmuziek 2. 1 Het is zeer moeilijk om een definitie van rockmuziek te maken, omdat het een zeer algemene term is. Volgens de website AllMusic.com kun je rock definiëren als In its purest form, Rock (& Roll) has three chords, a strong, insistent back beat, and a catchy melody. 2 Op de pagina s van punk wordt de sfeer geschetst waarin punk geboren wordt: depressie, grauw, agressief Zo zien de leerlingen ook in dat punk lelijk is omdat ze een reactie is op de maatschappij. 7

7 Deze opdrachten worden nog vergezeld van andere rubrieken. In elk magazine wordt namelijk ook het heersende maatschappij- en kunstbeeld geschetst. Een hulp voor leerlingen om in te zien waarom bepaalde ontwikkelingen plaatsvonden. Een goed voorbeeld hiervan is het ontstaan van punkmuziek in de jaren 70, een decennium waarin er een economische crisis heerste. Aangevuld met een alfabet, waarin 26 kernwoorden uit het decennium worden voorgesteld, proberen wij zo de leerlingen een kader te geven van elk decennium. Verdere uitleg over het maatschappij- en kunstbeeld en de alfabetten vindt u onder 3.1. Algemene opbouw (van het product) (pagina 11) 2.3. Verzamelen van informatie en tekst In deze fase werkten we vooral afzonderlijk. We verdeelden de genres onder elkaar (zodat iedereen drie genres kreeg om uit te werken). Bedoeling was om elk informatie te zoeken over de opgelegde genres en uitgekozen bands en deze informatie neer te schrijven in korte, kernachtige teksten. Ook de teksten rond het maatschappij- en kunstbeeld werden evenredig verdeeld. Deze teksten deelden wij met elkaar via de online dienst Google Docs 3. Op dit platform is het mogelijk om tekstverwerkingsbestanden up te loaden en te sharen met een zelfgekozen groep mensen. Omdat een aantal mensen op buitenlandse stage gingen, was dit meest efficiënte manier om samen verder te werken aan de bachelorproef. We kozen ervoor om de teksten vanaf het begin zichtbaar te maken voor iedereen van onze groep. Zo was het mogelijk om foutjes 4 zo snel mogelijk uit de teksten te filteren. Buiten het zoeken naar tekstmateriaal gingen we ook al op zoek naar mogelijke opdrachten voor in de magazines. Omdat we afzonderlijk werkten aan de teksten was het ook logisch dat de eerste stap voor het zoeken naar opdrachten ook afzonderlijk was: de persoon die bezig is met dat genre of die artiest verdiept zich immers in de geschiedenis, ontwikkeling en achtergrond van het genre of de artiest. Daarom is hij of zij het best geplaatst om te weten waar de nadrukken moeten liggen voor de opdrachten. Doordat wij allemaal een pedagogische achtergrond hebben als studenten muzikale opvoeding zijn wij ook allen bekend dat deze opdrachten speels 5 moeten zijn. Natuurlijk hielden we steeds in het achterhoofd dat deze opdracht bedoeld zijn om te leren, en niet zomaar een opdracht als bladvulling. Ook grepen we deze fase aan om al te zoeken naar video s en geluidsfragmenten voor de dvd Bundelen van teksten Nadat we alle teksten getypt hadden, moesten we dit alles in een overzichtelijke structuur gooien. 3 Meer info over Google Docs kunt u vinden op 4 Onder foutjes verstaan we niet alleen typefouten en taalfouten, maar konden we ook mekaar aanspreken om kortere teksten te schrijven, om een zin anders te formuleren, om een eventuele aanvulling te geven op het neergeschrevene 5 Met speels bedoelen we vooral: niet saai, aantrekkelijk, leuk om te doen voor de leerlingen 8

8 Ten eerste om te kijken of de teksten volledig waren: we konden niet toestaan dat er een artiest tussen de mazen van het net was geglipt. Ten tweede omdat er voor het lay-outen van de magazines een duidelijke opdeling moest zijn voor de pagina s. In groep werd dan ook beslist over de opvulling per pagina: in welke volgorde komen de genres, hoeveel pagina s krijgt elk genre, hoe verdelen we de artiesten en opdrachten over de verschillende pagina s? Zo kon Charlotte aan de slag met het vormgeven van de magazines. In onze samenkomsten schaafden we ook in groep verder aan de opdrachten. Deze samenkomst was zeker niet overbodig: in groep werk je vanuit verschillende oogpunten om een opdracht te benaderen. Zo konden we zeker zijn dat we de best mogelijke manier kozen om (de doelstelling van) onze opdracht duidelijk te maken aan de leerlingen. Doordat we samen werkten aan de opdrachten konden we nog eens extra controleren of er geen dubbele opdrachten in zaten. Indien een leerling merkt dat een bepaald soort opdrachten vaak terugkomt, zal hij misschien afhaken. Daarom kozen we ervoor om zoveel mogelijk verschillende opdrachten in de magazines te stoppen. In een eerste stap binnen de magazines, maar dit werd uitgebreid over de verschillende magazines heen. De leerling krijgt zo niet het idee dat hij in elk magazine dezelfde soort opdrachten aan het maken is Lay-out van de magazines In deze stap krijgt ons product eindelijk zijn definitieve vorm. Door al het voorgaande werk konden we aan de slag gaan met het lay-outen van de verschillende magazines. De gebundelde teksten en foto s werden doorgestuurd in een mappenstructuur. Van elke pagina werd een map gemaakt, waarin alle informatie stond die nodig was om die pagina te lay-outen. In een dergelijke map zitten dan niet alleen de teksten van de bands en eventuele foto s die kunnen gebruikt worden, maar ook de omschrijving van een opdracht die op deze pagina moet en een tekstdocument met aanwijzingen over de paginaopbouw. De lay-out van het magazine is één van de belangrijkste stappen. We wilden immers een magazine dat jongeren aansprak. Dat is niet zo vanzelfsprekend. Toch hebben we op een aantal manieren proberen het magazine zo jong mogelijk te laten lijken, zoals daar zijn het gebruik van felle en opvallende kleuren, veel beeldmateriaal, korte en krachtige teksten Voor het opmaken van de magazines maakten we gebruik van het programma InDesign. InDesign is een desktoppublishing-programma 6 van softwarefirma Adobe Opmaken van de dvd De videofragmenten voor de dvd zochten we in het collectief geheugen, het internet, meer specifiek YouTube. De gewenste fragmenten werden gedownload in het mp4 formaat. 6 Afgekort DTP, een programma dat gebruikt wordt om drukwerk mee te maken. Dit kan gaan over webpagina s, boeken, posters, magazines Meer info over Adobe InDesign kunt u vinden op 9

9 Na het verzamelen van al het video- en audiomateriaal werd er een manier gezocht om deze bestanden bruikbaar te maken op alle soorten media: dvd-speler, computer... Uiteindelijk werd gekozen voor de dvd. Voor de creatie van de dvd maakten we gebruik van Adobe Encore CS5. Dit is een professioneel softwarepakket met erg verregaande mogelijkheden. 7 De menu s en linken werden opgemaakt in Adobe Photoshop. 8 Deze twee softwarepakketten van Adobe werken nauw samen en maken het mogelijk om efficiënt te werken. Per magazine is er één dvd. Op de dvd vind je telkens een eerste onderverdeling per genre. Per genre zijn vervolgens de bijhorende fragmenten verzameld. 7 Meer informatie over Adobe Encore CS5 vindt u op 8 Meer informatie over Adobe Photoshop vindt u op 10

10 3. Product 3.1. Algemene opbouw Buiten de muziekgenres en artiesten, die variëren over de verschillende magazines heen, zijn er bepaalde onderwerpen die in elk magazine terugkomen. Zo is er in elk magazine plaats gemaakt voor een maatschappij- en een kunstbeeld. De reden waarom we dit doen is simpel: ons hoofddoel van deze bachelorproef is het schetsen van een muzikaal kader van de popmuziek. Maar we kunnen de popmuziek niet kaderen als we niet telkens uitleggen op welke manier deze veranderingen tot stand zijn kunnen komen. Belangrijke veranderingen op maatschappelijk en sociaal vlak, maar ook op het gebied van de andere kunsten, hadden en hebben een belangrijke invloed op de manier waarop naar muziek wordt gekeken en op de manier waarop muziek wordt beleefd. Zo is punk (jaren 70) een manier om je af te zetten tegen de maatschappij (die op dat moment door een recessie gaat), terwijl de commerciële no-nonsense pop uit de jaren 90 (een economisch veel betere periode) veel lichtvoetiger is. In de volgende puntjes gaan we dieper in op de inhouden en opbouw van de verschillende algemene rubrieken Maatschappijbeeld Binnen het maatschappijbeeld benaderen we, zoals eerder gezegd, het decennium van uit een sociale, maatschappelijke kant: op welke manier evolueert de samenleving in dit decennium? We belichten kort verschillende belangrijke maatschappelijke hoogte- en dieptepunten uit het desbetreffende decennium. Dit kan gaan over oorlogen (bijvoorbeeld het effect van de Koude Oorlog op de gemoedstoestand van de mensen), technologische ontwikkelingen (bijvoorbeeld de opkomst van gsm en internet), economie Kunstbeeld In deze rubriek wordt telkens gewag gemaakt van de belangrijkste ontwikkelingen op het vlak van de kunsten. Waarom? Omdat er vanzelfsprekend een link is tussen muziek en de andere kunsten. De stijlstromingen in de verschillende kunsten zijn een kind van hun tijd: ze zijn een weerspiegeling van hoe de maatschappij zich op dat moment voelt. Muziek wordt op dezelfde manier beïnvloed door de heersende maatschappijideeën als pakweg schilderkunst. Het begrip kunst nemen we heel breed. Kunst is namelijk meer dan beeldende (klassieke) kunst. Dans en film (of een combinatie ervan) worden heel belangrijk in een maatschappij die steeds meer gemediatiseerd wordt Alfabet Een ander belangrijk aspect van elk magazine is het alfabet op het eind van elk magazine. In deze alfabetten proberen we in 26 woorden een schets te geven van elk decennium. Kernwoorden, uitspraken, personen die belangrijk waren of objecten die typisch zijn voor het desbetreffende decennium worden hier kort, in twee à drie zinnen, voorgesteld. Het zijn woorden die de leerlingen ofwel al eens hebben kunnen lezen doorheen het magazine, ofwel woorden die hen vaag bekend zouden moeten zijn. In beide gevallen is het onze bedoeling om de leerling een nog duidelijker beeld te schetsen van de maatschappij, door personen, voorwerpen of gebeurtenissen waar nog geen of weinig sprake van was (in de voorgaande pagina s) te plaatsen. 11

11 De teksten zijn telkens geschreven op maat van de leerlingen: geen wollige uitleg, maar een korte en krachtige omschrijving Jaren 60 We bespreken één band en één artist uitvoerig zijnde The Beatles en Bob Dylan. Deze vertegenwoordigen respectievelijk de rock en de singer-songwriters. De andere bands die de revue passeren in deze uitgave zijn Elvis Presley, Jimi Hendrix, Beach Boys, Muddy Waters, Janis Joplin, The Doors, Bob Marley, Joan Baez, The Yardbirds, Johnny Cash, Ray Charles, Otis Redding en The Supremes. In de beeldende kunst staan we stil bij onder andere de pop-art en het minimalisme. De ambassadeurs van de film, mode en dans zijn respectievelijk Stanley Kubrick, Yves Saint Laurent en Maurice Béjart. In de uitgave van dit decennium komen er begrippen voor zoals de Viëtnamoorlog, flower power en Woodstock Jaren 70 In dit magazine staan we stil bij vijf genres: hard- en glamrock, funk, disco en punk. Hardrock en funk, voorgesteld door respectievelijk Led Zeppelin en George Clinton, vormen de hoofdbrok. De andere artiesten waar aandacht aan wordt gegeven zijn onder andere Deep Purple, Queen, Chic, The Jackson Five, Boney M, Bootsy Collins, Maceo Parker, The Sex Pistols, The Ramones en The Stooges. Verwijzingen naar hedendaagse en Belgische bands zoals The White Stripes, Jamiroquai en The Kids vinden we terug bij hardrock, funk en punk. Op kunstgebied ligt de aandacht vooral op twee héél bepalende films: Jaws en The Godfather. We gaan ook even in op het concept van earth art, een populaire stroming die ontstond in de jaren 70. Begrippen die furore maakten in dit decennium, zoals onder andere de Kever, hotpants en de lavalamp, worden in dit magazine verduidelijkt Jaren 80 Kraftwerk en Michael Jackson zijn de protagonisten in deze uitgave. Hiermee worden de genres electro en pop verduidelijkt. In de jaren 80 kan je lezen over Front 242, New Order, The Eurythmics, Depeche mode, Iron Maiden, Metallica, Guns n Roses, Public Enemy, Run DMC, Beastie Boys, Madonna, Dire Straits, Prince, The Police en U2. In de andere kunstvormen hebben we het over artiesten zoals Brian De Palma, Keith Haring, Frank O Gehry en Walter Van Beirendonck. Onvermijdbare termen in dit decennium zijn Chernobyl, de pc, Yuppies en de Rubik s Cube Jaren 90 Dit decennium staat (zeker de dag van vandaag) vooral bekend om de groepjes uit de eurodance-scène. Vandaar dat wij gekozen hebben om groepen als 2 Unlimited, 2 Fabiola, Snap! en anderen goed uit te diepen. 12

12 Er wordt natuurlijk ook ingegaan op de andere genres die op dat moment heel populair waren: rock (in een breed spectrum, over verschillende subgenres heen), urban en boys- en girlsbands. Artiesten als Oasis, Nirvana, Green Day, Radiohead, The Fugees, 2Pac, Destiny s Child, Take That, The Backstreet Boys en The Spice Girls worden in dit magazine ruim aan bod gelaten. We gaan dieper in op de opkomst van internetkunst, de choreografieën van Wim Vandekeybus en Anne Teresa De Baerdemaecker en het succes van Quentin Tarantino s Pulp Fiction Enkele begrippen uit het alfabet van de jaren 90 zijn de dioxinecrisis, flippo s, internet en prinses Diana. 13

13 4. Linken met het leerplan We kunnen onmogelijk werken rond een educatief hulpmiddel voor schoolgaande leerlingen zonder te verwijzen naar de verschillende leerplannen die de thema s die wij onderzoeken bundelen. Daarom vindt u hieronder de leerplandoelen uit het leerplan van de tweede graad ASO die verwijzen naar de thematiek van Popcorner. 9 We keken ook naar het leerplan van de eerste graad A-stroom. Dit omdat de leerlingen in deze eerste graad ook al kennismaken met popmuziek en het effect van de maatschappij op (pop)muziek. We keken ook al verder binnen de muzische vorming van de leerlingen. Daarom keken we ook aan welke leerplandoelen voor de derde graad ASO er al gewerkt werd in Popcorner. Per leerplan worden de verschillende leerplandoelen opgesomd waarvan wij denken dat Popcorner van toepassing is. Daarna volgt er telkens een kort woordje uitleg Link met het leerplan muzikale opvoeding 1 e graad A-stroom (VVKSO) 7.1 Muziek als (communicatie)middel ervaren en onderzoeken In de popmuziek is het over het algemeen de bedoeling een bepaalde boodschap te verspreiden. In onze magazines krijgen de leerlingen een beeld op de maatschappij ten tijde van bepaalde groepen, en op die manier kunnen ze zich beter inleven in het bericht dat de groep wil communiceren. 8.2 Muziek in de context van tijd en ruimte onderzoeken en benoemen 8.3 Muziek in de context van maatschappij, levensbeschouwing en cultuur onderzoeken en benoemen Deze twee doelen zijn voor een groot deel waar onze magazines op inspelen. We proberen voor een aantal groepen de tijd, en het cultuur- en maatschappijbeeld te schetsen waarin zij hun belangrijkste muziek gemaakt hebben. Deze factoren hebben een zeer grote invloed op popmuziek en daarom kunnen ze zeker niet ontbreken in een werk over popmuziek. 9 We verwijzen enkel naar de leerplannen van VVKSO. Dit omdat dit het leerplan is waar wij het meest mee werken in onze opleiding en praktijk. 14

14 4.2. Link met het leerplan muzikale opvoeding 2 e graad ASO (VVKSO) 2.1 Muziek als een specifieke vorm van communicatie beschrijven en kritisch beoordelen. Hoewel het in het leerplan eerder gaat om de manier van communiceren, proberen wij de leerlingen een beter zicht te geven op de boodschap. Doordat we de maatschappelijke context schetsen kunnen de leerlingen zich beter inleven in wat de groep met een bepaalde tekst of met een bepaalde speelstijl bedoelt. 2.2 De invloed van omgeving op het omgaan met muziek verwoorden. Onze bachelorproef draait voor een vrij groot deel rond dit leerdoel. We proberen telkens een maatschappijbeeld weer te geven waarin de muziek geplaatst wordt. Op die manier zien leerlingen verbanden tussen wat er in de wereld gebeurt, en wat er in de muziek gebeurt. 3.1 Muziek binnen een muziekhistorische periode situeren en duiden. 3.2 Muziek in een geografisch kader plaatsen en/of maatschappelijke context situeren. Aangezien we in onze bachelorproef binnen de popmuziek van de twintigste eeuw een onderverdeling maken op basis van decennia is het voor de leerlingen (of vrijwillige lezers) gemakkelijker om de besproken muziekgroepen en -genres in een tijdskader te plaatsen. Telkens worden door ons ook relevante geluids- en/of beeldfragmenten geleverd. We laten de maatschappelijke context aan bod komen, zodat het ontstaan van een bepaald genre iets duidelijker wordt. 4.1 De productie en reproductie van muziek binnen een technische en markteconomische context kritisch onderzoeken We laten aan bod komen hoe de videoclip een belangrijker plaats aanneemt in de muziekwereld. Verder vernoemen we ook af en toe plaatsen in hitlijsten, MTV Awards, en andere economische aspecten van muziek, zonder hier echter veel dieper op in te gaan. 1.2 Vocaal en instrumentaal musiceren en experimenteren met zin voor het artistieke door middel van een aangepast repertoire of zelf ontworpen muziek. We plaatsen er dit leerplandoel achteraan bij, omdat ze slechts beperkt aan bod komt in een paar opdrachten. Een voorbeeld hiervan: stel jezelf voor in een rap (jaren 80) 15

15 4.3. Link met het leerplan esthetica 3 e graad ASO (VVKSO) 3. De kijk- en luisterhorizon verbreden en opentrekken met betrekking tot diverse muzischcreatieve uitingen, zoals dans, design, film, muziek, architectuur, beeldende kunsten,... In elk magazine verwijzen we kort naar de andere kunsten. Dit om de leerling een kader te kunnen geven van de gebeurtenissen en evoluties binnen de kunsten. Dit kan een aanzet zijn voor de leerlingen om op zoek te gaan naar andere kunstenaars, of om zich te verdiepen in een bepaalde kunststroming- of tak. INVALSHOEK 1 -> Kunst als communicatiemiddel Doorheen de verschillende magazines leren de leerlingen dat muziek kan gebruikt worden om een bepaalde mening te uiten, gericht naar de maatschappij, de samenleving of het volk. Ze is de manier bij uitstek om je ongenoegen, je vreugde, je verhaal te uiten. Eenmaal muziek als communicatiemiddel aanvaard wordt, is de weg vrij om ook de boodschap achter andere kunstvormen in te zien. 16

16 5. Conclusie Na intensief gewerkt te hebben aan deze bachelorproef, is het voor ons nodig om er even op terug te kijken. Wat zijn de positieve punten aan onze magazines, aan onze werkwijze, aan onze opbouw, en op welke punten kunnen we onszelf nog verbeteren? 5.1. Pro s Een eerste positief punt aan Popcorner is dat het magazine niet alleen om muziek draait, maar ook breder gaat: verwijzingen naar het heersende maatschappij- en kunstbeeld bijvoorbeeld. Het plaats de muziek ook mooi binnen een cultureel en maatschappelijk kader. We hebben ten tweede van meet af aan gepoogd in te spelen op de interesses en de motivatie van de leerlingen. Naarmate de boekjes al dan niet sluitend in de les gebruikt worden moet de leerlingen zich al aangesproken voelen om na de schooluren het magazine te lezen. Hier slagen we ook in. Een derde positief punt is dat de leerlingen zien, door linken met moderne muziek, dat de muziek uit vorige decennia helemaal geen ver-van-mijn-bed-show is. Verder kunnen we ook zeggen dat we een adequate afweging gemaakt hebben uit het enorme aanbod van muziek die de voorbije 50 jaar gemaakt is. Elke band die in Popcorner wordt opgevoerd, heeft een belangrijke rol gespeeld (of speelt nog een belangrijke rol) in de popgeschiedenis. Een laatste punt waarover wij tevreden zijn, is dat jongeren in contact komen met bepaalde termen die een belangrijke cultuurhistorische waarde hebben, maar niet in een leerplan staan. Een goed voorbeeld hiervan is de term flower power. Het is heel waarschijnlijk dat ze die term wel eens hebben horen waaien (bijvoorbeeld op televisie of radio, in een interview ), maar in ons magazine duiden we deze term ook Contra s Het was een hele uitdaging om een geschikt evenwicht te vinden tussen tekst en beeld. Op sommige plaatsen kan er sprake zijn van een overgewicht aan tekst. Het is ook moeilijk om een vorm te vinden die de leerlingen aanmoedigt om verder te lezen (veel foto s, kleurgebruik ) zonder hiervoor aan kwaliteit of teksten in te boeten. Toch vinden we dat we een goede afweging hebben gemaakt. Een ander belangrijk punt is dat de leerkracht de oefeningen niet kan gebruiken als de leerlingen het magazine in hun bezit hebben omdat ze dan beschikken over de oplossingen. Deze oefeningen kunnen echter nog steeds dienen als bron van inspiratie voor de leerkracht. 17

17 6. Bronnen 6.1. Algemeen deel VVKSO (2009). Leerplan Secundair Onderwijs: Muzikale Opvoeding A-stroom. VVKSO. Brussel D/2009/7841/029 VVKSO (2000). Leerplan Secundair Onderwijs: Muzikale Opvoeding Tweede Graad ASO. LICAP. Brussel D/2000/0279/003 VVKSO (2004). Leerplan Secundair Onderwijs: Esthetica Derde Graad ASO. LICAP. Brussel D/2004/0279/ Jaren Tekst WATSON, T. (2008). Elvis Presley: Graphic Biography. Irvine, Saddleback Educational Publishing WELDING, P. (1991). Bluesland: Portraits of twelve major American blues masters. New York, Dutton STEENSMA, F. ea, OOR Pop-encyclopedie 2010, Carrera SCHEPERS,M, VAN DER PLAS, J., Popmuziek: 1000 begrippen van a tot z, 2003, Het Spectrum DEVOLDERE I., Kunststalen, 2008, Arteveldehogeschool, Gent HACKFORD T. (2004). Ray. UNIVERSAL Pictures KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK NEDERLAND (2009). Elvis Presley. Geraadpleegd op 3 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Elvis Presley. Geraadpleegd op 3 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Elvis Presley. Geraadpleegd op 3 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Muddy Waters. Geraadpleegd op 3 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Muddy Waters. Geraadpleegd op 3 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Janis Joplin, geraadpleegd op 11 januari 2010, WIKIPEDIA (2009). The Doors, geraadpleegd op 30 oktober 2009, WIKIPEDIA (2009). Joan Baez Discography, geraadpleegd op 30 oktober 2009, 18

18 WIKIPEDIA (2009) Joan Baez and Bob Dylan, geraadpleegd op 30 oktober 2009, WIKIPEDIA (2010). Bob Dylan, geraadpleegd op 17 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Singer Songwriter, geraadpleegd op 17 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Blowin in the wind, geraadpleegd op 17 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Newport Folk Festival,, geraadpleegd op 17 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Electric Dylan Controversy, geraadpleegd op 17 februari 2010, WIKIPEDIA (2009). The Supremes, geraadpleegd op 30 oktober 2009, WIKIPEDIA (2009) Dreamgirls (film), geraadpleegd op 30 oktober 2009, WIKIPEDIA (2009). Destiny s Child, geraadpleegd op 30 oktober 2009, WIKIPEDIA (2009). Beyoncé Knowles, geraadpleegd op 30 oktober 2009, ld_era MOVEMENT OF JAH PEOPLE (z.d.). Bob Marley: Story. Geraadpleegd op 9 februari, WIKIPEDIA (2010). Bob Marley. Geraadpleegd op 9 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Bob Marley. Geraadpleegd op 9 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Johnny Cash. Geraadpleegd op 4 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Johnny Cash. Geraadpleegd op 4 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Ray Charles. Geraadpleegd op 7 februari 2010, SWINGMUSIC (z.d.). Ray Charles Biography. Geraadpleegd op 7 februari 2010, SAPIENT NITRO, (2010). The Beatles, Geraadpleegd op 2 maart 2010, 19

19 WIKIPEDIA, (2010). Jimi hendrix, geraadpleegd op 5 maart 2010, WIKIPEDIA, (2010). The Beach Boys, geraadpleegd op 5 maart 2010, BKWLD,(2010). The Beach Boys, geraadpleegd op 5 maart 2010, WIKIPEDIA, (2010). The Yardbirds, geraadpleegd op 5 maart 2010, TRIANGLE MEDIA,(2010).The Yardbirds, geraadpleegd op 5 maart 2010, WIKIPEDIA, (2010). Otis Redding, geraadpleegd op 8 maart 2010, KUNSTBUS, (2008). Otis Redding, geraadpleegd op 8 maart 2010, ROEGIES K., VENDRIK A., (2010). The sixties, a decade to remember, geraadpleegd op 8 maart 2010, WIKIPEDIA (2010). Yves Saint Laurent, geraadpleegd op 22 maart 2010, Alfabet WIKIPEDIA (2010). Andy Warhol, geraadpleegd op 05 april 2010, W8 (2010). Bandopnemer, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Close Harmony, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Easy Rider, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Flowerpower, geraadpleegd op 05 april 2010, ANIMATORS (2010). The golden sixties, geraadpleegd op 05 april 2010, KUNSTBUS (2010). Hippie, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Spijkerbroek, geraadpleegd op 05 april 2010, 20

20 WIKIPEDIA (2010). John F Kennedy, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Martin Luther King, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Motown, geraadpleegd op 05 april 2010, KUNSTBUS (2010). Optical Art, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Protestsong, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Reggea, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Soundtrack, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010), , geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Vietnamoorlog, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Woodstock, geraadpleegd op 05 april WIKIPEDIA (2010). Mary Quant, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Underground muziek, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Malcolm X, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). The Yardbirds, geraadpleegd op 05 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Frank Zappa, geraadpleegd op 05 april 2010, Foto s geraadpleegd op 5 maart geraadpleegd op 5 maart geraadpleegd op 5 maart geraadpleegd op 8 maart

21 geraadpleegd op 8 maart geraadpleegd op 21 april _VM-071_arch_xl.jpg, geraadpleegd op 21 april geraadpleegd op 21 april geraadpleegd op 21 april geraadpleegd op 20 april geraadpleegd op 20 april geraadpleegd op 20 april geraadpleegd op 20 april geraadpleegd op 22 april geraadpleegd op 22 april geraadpleegd op 22 april geraadpleegd op 22 april geraadpleegd op 6 april geraadpleegd op 6 arpil geraadpleegd op 6 april geraadpleegd op 6 april geraadpleegd op 6 april jpg geraadpleegd op 6 april geraadpleegd op 6 april

22 geraadpleegd op 6 april geraadpleegd op 6 april geraadpleegd op 6 april geraadpleegd op 21 april geraadpleegd op 21 april geraadpleegd op 21 april geraadpleegd op 21 april geraadpleegd op 21 april geraadpleegd op 21 april Geraadpleegd op 20 april Geraadpleegd op 20 april Geraadpleegd op 20 april jpg - Geraadpleegd op 20 april Jaren Tekst DIMERY, R. (2006) Albums: de meest spraakmakende albums aller tijden. Librero, Kerkdriel KEUNEN, G., (2007). Pop! Een halve eeuw beweging. Lannoo, Tielt SCHEPERS,M, VAN DER PLAS, J. (2003). Popmuziek: 1000 begrippen van a tot z. Het Spectrum, Utrecht STEENSMA, F. ea (2010). OOR Pop-encyclopedie Uitgeverij Carrera, Amsterdam 23

23 STORMS, G. (1981) Pop in de klas, geschiedenis van de popmuziek: liedjes en improvisaties, Servire BV, Katwijk aan Zee THOMPSON, D. (2001). Funk!. Backbeat Books, San Fransisco KUNSTBUS (2010). Cultuur jaren 70. Geraadpleegd op 17 februari 2010, WIKIPEDIA (2010) Geraadpleegd op 17 februari, WIKIPEDIA (2010). Led Zeppelin. Geraadpleegd op 21 Februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Deep Purple. Geraadpleegd op 25 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Queen. Geraadpleegd op 25 februari 2010, KUNSTBUS (2010). Jaren Zeventig. Geraadpleegd op 13 februari 2010, WIKIPEDIA (2010) Geraadpleegd op 13 februari 2010, SENIORPLAZA (2010). Jaren 60 en 70. Geraadpleegd op 13 februari 2010, WIKIPEDIA (2010). Disco. Geraadpleegd op 15 november 2009, SCHOLIEREN.COM. Werkstuk Muziek, Geschiedenis van de Popmuziek. Geraadpleegd op 14 november 2009, WIKIPEDIA (2010). Land art. Geraadpleegd op 20 april 2010, TAAL VAN DE KUNST (2010). Taal van de kunst - land art. Geraadpleegd op 20 april 2010, IMDB (2010). Jaws. Geraadpleegd op 20 april 2010, IMDB (2010). The Godfather. Geraadpleegd op 20 april 2010, YVE NGOO (2006). Tyne - Roots - George Clinton Interview, afgenomen 7 juli Geraadpleegd op 8 april 2010, SONICBIDS (2009). George Clinton and Funkadelic, Parliament Funk. Geraadpleegd op 30 december 2009, WIKIPEDIA (2009). George Clinton. Geraadpleegd op 30 december 2009, WIKIPEDIA (2009). Funkadelic. Geraadpleegd op 30 december 2009, 24

24 MYSPACE (2009). Bootsy Collins on MySpace. Geraadpleegd op 30 december 2009, WIKIPEDIA (2009). Bootsy Collins. Geraadpleegd op 30 december 2009, MACEOPARKER.COM (2009). Maceo s Parker biography. Geraadpleegd op 30 december 2009, WIKIPEDIA (2009). Maceo Parker. Geraadpleegd op 30 december 2009, JAMIROQUAI.COM (2010). Jamiroquai s biography. Geraadpleegd op 9 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Jamiroquai. Geraadpleegd op 9 april 2010, WIKIQUOTE (2010). John Frusciante. Geraadpleegd op 9 april 2010, Alfabet KB (2010). Elvis Presley, geraadpleegd op 6 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Bloemkoolwijk, geraadpleegd op 6 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Consumptiemaatschappij, geraadpleegd op 6 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Diskjockey, geraadpleegd op 6 april 2010, OPERAWEETJES (2010). Zangstemsoorten, geraadpleegd op 6 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Hotpants, geraadpleegd op 6 april 2010, ENCYCLO (2010). Jammen, geraadpleegd op 6 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Volkswagen Kever, geraadpleegd op 6 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Lavalamp, geraadpleegd op 6 april 2010, WIKIPEDIA (2010). Microsoft, geraadpleegd op 6 april 2010, MODEWIJZER (2010). Discolook, geraadpleegd op 6 april 2010, 25