VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS ORGANISATIEHULP. Derde graad BSO Eerste en tweede leerjaar

Transcriptie

1 VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS ORGANISATIEHULP Derde graad BSO Eerste en tweede leerjaar Licap - Brussel D/1998/0279/029 september 1998

2 INHOUD ALGEMEEN DEEL 1 Lessentabel Uitgangspunten Studierichtingsprofiel Profiel van de leerling Algemene pedagogisch-didactische wenken Het leerplan en het opvoedingsproject BASISMODULES AV Plastische opvoeding TV Huishoudkunde Exploratie van eigen leefomgeving TV Huishoudkunde/Opvoedkunde Sociale activiteiten TV Huishoudkunde/Verzorging Hygiëne, Veiligheid en EHBO TV Boekhouding/Toegepaste economie Participatie aan de arbeidswereld Evaluatie van de vakken uit de basismodules SPECIFIEKE MODULES PV Praktijk Huishoudkunde Voedingsdienst PV Praktijk Huishoudkunde/Verzorging Logistieke dienst PV Praktijk Huishoudkunde Onderhoudsdienst PV Praktijk Huishoudkunde/Nijverheidstechnieken Technische dienst Evaluatie van de vakken uit de specifieke modules STAGES D/1998/0279/029 3 Organisatiehulp 3de graad BSO

3 LESSENTABEL Administratieve lessentabel (Deze lessentabel is de enige bruikbare voor de administratie) ORGANISATIEHULP 1ste lj. 2de lj. 1 Basisvorming 8 8 AV AV Godsdienst Lichamelijke opvoeding AV Maatschappelijke vorming 2 2 AV Nederlands 2 2 OF 4 4 AV Project algemene vakken Optie Fundamenteel gedeelte AV PV PV TV TV TV TV Plastische opvoeding (x) Praktijk Huishoudkunde Voedingsdienst (x) Praktijk Huishoudkunde/Verzorging Logistieke dienst (x) Boekhouding/Toegepaste economie Participatie aan de arbeidswereld (x) Huishoudkunde Exploratie van eigen omgeving (x) Voedingsdienst (x) Huishoudkunde/Opvoedkunde Sociale activiteiten (x) Huishoudkunde/Verzorging Hygiëne, Veiligheid en EHBO (x) Logistieke dienst (x) PV TV PV TV PV PV PV PV PV Per leerjaar 1 pakketje naar keuze uit: Praktijk Huishoudkunde Onderhoudsdienst Huishoudkunde Onderhoudsdienst OF Praktijk Huishoudkunde/Nijverheidstechnieken Technische dienst Huishoudkunde/Nijverheidstechnieken Technische dienst OF Stages Huishoudkunde Stages Huishoudkunde/Nijverheidstechnieken Stages Huishoudkunde Stages Huishoudkunde/Nijverheidstechnieken Stages Huishoudkunde/Verzorging Complementair gedeelte: maximum Geen specifieke aanbevelingen. 4 4 (x) Voor deze vakken is het leerplan in deze brochure opgenomen. Algemeen deel 5 Organisatiehulp D/1998/0279/029 3de graad BSO

4 Pedagogische lessentabel In deze lessentabel! worden vakbenamingen opgenomen, zoals deze voorzien zijn in de administratieve lessentabel, met het voorziene aantal lesuren;! worden classificaties van vakken (AV, KV, PV, TV) en specialiteiten (= bekwaamheidsbewijzen) weggelaten. Deze lessentabel! moet een pedagogisch verantwoorde vertaling zijn van de administratieve lessentabel;! is overzichtelijker voor leerlingen, ouders, PMS... 1ste lj. 2de lj. 1 Basisvorming 8 8 AV AV Godsdienst Lichamelijke opvoeding AV Maatschappelijke vorming 2 2 AV Nederlands 2 2 OF 4 4 AV Project algemene vakken Optie Fundamenteel gedeelte Basismodules Exploratie van eigen omgeving Hygiëne, Veiligheid en EHBO Participatie aan de arbeidswereld Plastische opvoeding Sociale activiteiten Specifieke modules 1 Logistieke dienst 2 Voedingsdienst Eén keuze uit 3 Onderhoudsdienst OF 4 Technische dienst OF 5 Stages Stages Complementair gedeelte: maximum 4 4 Algemeen deel 6 Organisatiehulp D/1998/0279/029 3de graad BSO

5 Fundamenteel gedeelte: Specifieke modules - Eerste Indien er 2 specifieke modules worden aangeboden (Logistieke dienst en Voedingsdienst), vermeerdert het stagepakket van 4 uur naar 7 uur per Indien er wordt gekozen voor 3 specifieke modules (Logistieke dienst, Voedingsdienst en hetzij Onderhoudsdienst of Technische dienst), blijft het stagepakket beperkt tot 4 uur per week. - Tweede Er worden 3 specifieke modules aangeboden (Logistieke dienst, Voedingsdienst en hetzij Onderhoudsdienst of Technische dienst). Het stagepakket bedraagt 7 uur per week. Complementair gedeelte - Te kiezen uit de vakken en/of specialiteiten opgesomd in het Besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 1989 tot vaststelling van de algemene vakken, de kunstvakken, de technische vakken en de praktische vakken in de instellingen voor secundair onderwijs met volledig leerplan, voor zover het vakken of specialiteiten betreft waarvan het Besluit van de Vlaamse regering van 14 juni 1989, zoals gewijzigd, bekwaamheidsbewijzen vastlegt in de derde graad. - Wanneer in het complementair gedeelte één of meer vakken gekozen worden die ook voorkomen in de basisvorming of in het fundamenteel gedeelte dan vervallen deze vakken niet in de basisvorming, noch in het fundamenteel gedeelte. - Pedagogische aanbeveling: AV Frans UITGANGSPUNTEN 2.1 Sociaal-pedagogische bekommernis Meer kansen voor een aantal leerlingen Sedert de leerplichtverlenging tot 18 jaar stelt men vast dat wie voortijdig het onderwijs verlaat, over minder tewerkstellingskansen beschikt. In die zin blijft het een uitdaging een derdegraadsopleiding BSO aan te bieden, die speelt op de interesses van jongens en meisjes, en tevens op de behoeften van het bedrijfsleven Heroriëntering voor bepaalde leerlingen Bepaalde leerlingen zijn na de tweede graad (BSO, KSO en TSO) aan heroriëntering toe. Nadat zij een studierichting gevolgd hebben die hen niet te best lag, zijn ze op zoek naar een opleiding die hen betere toekomstperspectieven kan bieden, of hun studiemotivatie kan stimuleren Zinvolle voorbereiding op het leven Rekening houdend met de kwetsbaarheid van dit type leerlingen voor werkloosheid, moet het concept kwalificatie verbreed worden. Zij moeten uit de genoten vorming voldoende nut opdoen om zich sociaal en relationeel te ontplooien. Hoe paradoxaal het ook moge klinken: een dergelijke kwalificatie bereidt niet alleen voor op een bepaalde beroepengroep, maar dient tegelijkertijd als een kwalificatie voor een gelukkig en sociaal gericht leven. Algemeen deel 7 Organisatiehulp D/1998/0279/029 3de graad BSO

6 2.2 Sociaal-economische bekommernis Professionele voorbereiding op tewerkstelling Op grond van de onrustwekkende werkloosheidscijfers van jonge schoolverlaters, moeten we streven naar een BSO-studierichting, toegankelijk voor jongens en meisjes, die maximale kansen op tewerkstelling kan bieden. Wat meer in het bijzonder de hulpfuncties betreft in de logistieke, voedings-, onderhouds- en technische dienst, moeten we rekening houden met de actuele opleidingsverwachtingen van deze specifieke bedrijfstakken. Tewerkstelling in deze sectoren is gekoppeld aan professionaliteit en polyvalentie. Professionaliteit veronderstelt een klantgerichte visie, waarbinnen de dienstverlening plaatsvindt. De specifieke kennis en vaardigheden, eigen aan de diverse functies binnen een dienst, moeten steeds gericht zijn op het verhogen van de kwaliteit van een klantgerichte dienstverlening. Onder polyvalentie verstaat men het soepel inzetbaar zijn, om diverse functies binnen een dienst te kunnen opnemen. Omgangs- en communicatievaardigheden doordringen alle activiteiten van de organisatiehelper. Een te eng opgevatte kwalificatie heeft tot gevolg dat afgestudeerden niet genoeg kunnen inspelen op het gedifferentieerd tewerkstellingsaanbod Voorbereiding op tewerkstelling in de regio Tewerkstelling voor deze leerlingengroep betekent bij voorkeur regionale tewerkstelling. Het tewerkstellingsaanbod is, gezien de diversiteit aan sectoren binnen de dienstverlening en de diversiteit aan functies binnen bedrijven en instellingen, regionaal verschillend. Voorbereiden op tewerkstelling in de regio veronderstelt dan ook een nauwe samenwerking met de plaatselijke bedrijven en instellingen. 3 STUDIERICHTINGSPROFIEL 3.1 Tweepolige studierichting binnen dienstverlenende sectoren Organisatiehulp is zowel een productgerichte als een mensgerichte studierichting. Dit houdt in dat de leerlingen/de werknemers functies moeten opnemen waarbij zij - hoofdzakelijk productgericht werken, maar weinig rechtstreeks contact hebben met de klant, de bewoner; - naast de productbehandeling, rechtstreeks geconfronteerd worden met de klant, de bewoner. De dubbelpoligheid vormt de rode draad doorheen de diverse dienstverlenende sectoren die aan bod komen in de opleiding, namelijk - de logistieke dienst; - de voedingsdienst; en, naar gelang van de gemaakte keuze: - de onderhoudsdienst; - de technische dienst. De afgestudeerden van de studierichting verlenen eerstelijnsdiensten aan organisaties in de brede zin van het woord. Algemeen deel 8 Organisatiehulp D/1998/0279/029 3de graad BSO

7 3.2 Praktijkgerichte en tewerkstellingsgerichte studierichting Professionele voorbereiding op tewerkstelling in - de logistieke dienst: als medewerker op een afdeling in een verzorgingsinstelling/een ziekenhuis; - de voedingsdienst: als medewerker in de keuken, en als servicemedewerker bij de bediening en in een verkoopszaak; en, naar gelang van de keuze, in - de onderhoudsdienst: als medewerker in de linnendienst en de schoonmaakdienst; - de technische dienst: als servicemedewerker in een doe-het-zelfzaak/woonwarenhuis en in een tuincentrum. Via de vorming en de specifieke opleiding om deze functies op te nemen, zijn deze leerlingen tevens professioneel voorbereid om als servicemedewerker tewerkgesteld te worden in aanverwante dienstverlenende sectoren, zoals - in verblijfs-, onderwijs-, vormingsinstellingen; - in industrie-, distributie- en toeleveringsbedrijven; - bij gelegenheidsonthaal. 3.3 Algemene doelstellingen - Zich heroriënteren na een andere tweede graad BSO/TSO dan Personenzorg. - Verwerven van handelingsgerichte vaardigheden, cognitieve vaardigheden en beroepshoudingen, met het oog het professioneel uitvoeren van opdrachten binnen de diverse het bieden van het opnemen van wisselende opdrachten, binnen en in wisselwerking met de diverse het zich integreren in deze samenleving. - Verwerven van een deskundigheid op één of meer domeinen, naar gelang van de interesses van de leerling en de mogelijkheden op regionale tewerkstelling. 4 PROFIEL VAN DE LEERLING Deze studierichting kan een antwoord zijn voor een groep leerlingen die een behoorlijke sociale intelligentie bezitten, die zich kunnen onderscheiden in sociale omgangsvormen en het leggen van relaties met andere mensen, die veel voelen voor de mensgerichte oriëntering van de studierichting. Voor deze leerlingen zijn functies weggelegd waar ze direct in contact komen met andere mensen, bijvoorbeeld - in de logistieke dienst, als medewerker op de afdeling van een verzorgingsinstelling/een ziekenhuis; - in de voedingsdienst, als servicemedewerker bij de bediening of in een verkoopszaak. Een andere groep leerlingen onderscheidt zich in het technisch handelen en het manipuleren van producten. Zij voelen er veel minder voor om direct met mensen om te gaan. Hun interesses liggen duidelijk in de productgerichte oriëntering van de studierichting. Algemeen deel 9 Organisatiehulp D/1998/0279/029 3de graad BSO

8 Voor deze leerlingen zijn functies weggelegd waar het werken met producten de hoofdtaak is, bijvoorbeeld - in de voedingsdienst, als servicemedewerker in de keuken; - als servicemedewerker in een verblijfsinstelling of bij gelegenheidsonthaal. Het gaat om jongeren - die sociaal voelend zijn en die sociale vaardigheden willen ontwikkelen; - die veel voelen voor hetzij de mensgerichtheid van de studierichting, hetzij zich onderscheiden in het technisch handelen en het manipuleren van producten; - die hun toekomstmogelijkheden zo breed mogelijk willen houden. Consequent met de uitgangspunten van de studierichting, betekent dit dat de beginsituatie erg verscheiden is. Het betreft leerlingen van diverse afkomst, met diverse voorkennis en met een breed spectrum van begaafdheid op cognitief vlak. 5 ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN - De beginsituatie maakt duidelijk dat deze richting stoelt op een gedifferentieerde aanpak. - De taak van de respectieve leraren ligt dan ook in het daadwerkelijk begeleiden van deze leerlingen door middel van een systematische probleemoplossende aanpak: concreet, praktisch, en vertrekkende vanuit hun ervaringen. - Methodisch zal er vaak sprake zijn van leerling(inter)actieve methoden, groepswerk, thematisch en zo mogelijk projectonderwijs. - Het ligt voor de hand dat de theoretische bagage beperkt wordt tot wat noodzakelijk is om in concrete, levensechte situaties praktisch actief te zijn. Het levensechte en praktische karakter moet ook worden gerealiseerd via een sociale context. Groepsvorming van de leerlingen in deze studierichting moet speciaal benadrukt worden. Men mag niet vergeten dat deze richting een uitgesproken sociaal en dienstbaar karakter heeft. De leerlingen moeten allerlei sociale en groepsdynamische processen in de eigen groep ervaren en in praktijk brengen. - Vakkenintegratie is een van de kernpunten van de leerstofordening. Leraren moeten daarom ook zoveel mogelijk samenwerken. Het werken met projecten (niet gebonden aan lesuren) of thema's (gebonden aan lestijden) biedt een meerwaarde voor de leerlingen, zowel op leerinhoudelijk als op persoonlijk vlak. Misschien kan er overwogen worden om in elk leerjaar één project te realiseren. - Om leerlingen (en leraren), een concreet beeld te geven van, te introduceren in, en te motiveren voor de studierichting, de stage en de beroepswereld, loont het zeker de moeite enkele introductiedagen te voorzien bij het begin van het schooljaar (bv. tweede week, zodat de problemen van 'nog instromen' kunnen worden opgevangen). Het kan ook een introductieweek worden, naar gelang van het aantal en de omvang van de geplande initiatieven, en de betrokkenheid van het volledige lerarenkorps Organisatiehulp. Mogelijke initiatieven - Bezoek brengen aan diverse instellingen, organisaties, bedrijven. - Gastsprekers uitnodigen omtrent verwachtingen van de werkgever omtrent vakbekwaamheden, attitudes, opvolging van regelgeving, verwachtingen van de stagementor... Algemeen deel 10 Organisatiehulp D/1998/0279/029 3de graad BSO

9 - Een voorstelling van de diverse vakinhouden, met kennismakingsoefeningen, bv. omtrent leren observeren en rapporteren... - Verwachtingen van de school omtrent bv. opvolging van attitudes, stage... - Getuigenis van leerlingen uit het tweede leerjaar Organisatiehulp. Voor bepaalde initiatieven kunnen ook ouders en PMS-mensen worden uitgenodigd. 6 HET LEERPLAN EN HET OPVOEDINGSPROJECT Een school wil haar leerlingen mèèr meegeven dan louter vakkennis. Haar intentieverklaring in dit verband is te vinden in het opvoedingsproject, waarin ook waardeopvoeding en christelijke duiding zijn opgenomen. Een leraar in een katholieke school heeft de taak om, waar de kans zich voordoet, naar het opvoedingsproject of een aspect daarvan te refereren. Als (mede)drager van het christelijk opvoedingsproject is hij alert voor elke kans die het school- en klasgebeuren biedt om de diepere dimensie aan te reiken. Hoe meer de leraar de leerlingen persoonlijk kent, hoe meer hij zal aanvoelen wanneer er openheid is om met de leerlingen door te stoten naar zins- en zijnsvragen. Algemeen deel 11 Organisatiehulp D/1998/0279/029 3de graad BSO

10 ORGANISATIEHULP Derde graad BSO BASISMODULE AV Plastische opvoeding Eerste leerjaar: 2 uur/week Tweede leerjaar: 2 uur/week In voege vanaf 1 september 1998 D/1998/0279/029 Basismodule 13 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding D/1998/0279/029 3de graad BSO

11 INHOUD 1 BEGINSITUATIE ALGEMENE DOELSTELLINGEN Creatief denken Creatief handelen Creatief zijn ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Coördinatie Thematisch werken Hoe organiseer ik een beeldende opdracht? Voorbeeld thema (kan als GIP aangeboden worden) LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, PEDAGOGISCH- DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN EVALUATIE MINIMALE UITRUSTING EN DIDACTISCH MATERIAAL BIBLIOGRAFIE Basismodule 14 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding D/1998/0279/029 3de graad BSO

12 1 BEGINSITUATIE De beginsituatie van de leerlingen kan zeer verschillend zijn, gezien zij uit verschillende studierichtingen van de tweede graad komen. De ontwikkeling van hun creatief denken en handelen zal hoofdzakelijk afhankelijk zijn van de genoten beeldende vorming in de vorige studierichting. Dit kan gaan van een minimum aan beeldende creativiteitsontwikkeling tot het reeds ontwikkelen van een eigen stijl. De esthetische normen die ze daarbij hanteren zijn niet steeds gefundeerd. Ze worden vaak sterk beïnvloed door reclame en tv. Dit houdt het gevaar in dat hun beeldend werk blijft steken in clichés en weinig inspirerende vormgeving. Dit leerplan biedt de kans ieders niveau verder creatief te ontwikkelen. De leraar zal oog en oor hebben voor wat de leerlingen bezighoudt. Zich inleven in hun interesses zal de samenwerking en de klassfeer bevorderen. Ook deze jongeren hebben nood aan bevestiging en succesbeleving. Plastische opvoeding creëert kansen hiertoe. De leerlingen zullen hun inventiviteit en creativiteit aanspreken om hun realisaties visueel aantrekkelijk te maken. Door deze succesbeleving zullen ze aan zelfvertrouwen winnen. De opdrachten PO zullen in functie staan van de beroepsopleiding. De praktische bruikbaarheid in verband met de verworven beeldtaal en technieken voor het latere beroepsleven zal de leerlingen stimuleren en motiveren. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN 2.1 Creatief denken - Kennis en beheersing van de compositieleer. - Beheersing van de kleurenleer. - Kennis in verband met verlichting van de ruimte: de sfeer en de algemene verlichting. - Basiskennis van terminologie in verband met schrift en lettertypes. - Beheersing van de terminologie en kennis van de beeldende media: materialen en gereedschap. - Functioneel gebruikmaken van bronnen. - Verantwoorden van eigen ideeën en werkzaamheden. - Eigen visie ontwikkelen over de aangeboden beeldende kunst. - Originele oplossingen vinden voor beeldende problemen. 2.2 Creatief handelen - Doelgericht kunnen waarnemen en deze waarneming kunnen gebruiken ter ondersteuning van opdrachten. - Een waargenomen beeld kunnen schetsen. - Ideeën vastleggen in schetsen. - Materiaal en techniek juist hanteren in functie van de opdracht. - Zelf een verantwoorde keuze kunnen maken in functie van de opdracht. - Een sfeerbeeld twee- en driedimensionaal creëren via vorm, kleur, materiaal en techniekkeuze. - Beeldende kunst integreren in vormgevende opdrachten. Basismodule 15 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding D/1998/0279/029 3de graad BSO

13 2.3 Creatief zijn - Creatief en inventief zijn in het zoeken naar bruikbare ideeën. - Gevoel voor compositie en kleur verder ontwikkelen. - Sociaal ingesteld zijn: kunnen samenwerken, anderen helpen indien nodig. - Openstaan voor en appreciëren van andere ideeën. - Verantwoordelijkheidszin het aangegane engagement tot het einde de individuele zorg voor materiaal en middelen. - Groeien naar zelfstandigheid in de opdrachten. - Een aangeboden werkstuk kritisch beoordelen. 3 ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN 3.1 Coördinatie De kwaliteit van de lessen Plastische opvoeding zal bepaald worden enerzijds door de deskundigheid en de creativiteit van de leraar, anderzijds door de samenwerking met de leraren van de typische sectorvakken. De creativiteit zal aangewend worden ter ondersteuning van de beroepspraktijk van de leerlingen. Dit kan resulteren in decoratieopdrachten voor een tafel, wand, ruimte, de compositie op een dienblad, tekstverwerking voor signalisatiepanelen in een doe-het-zelfzaak enz. Samenwerking veronderstelt veelvuldig overleg. Dit kan aangevat worden bij het opmaken van de jaarplannen. Er kunnen afspraken gemaakt worden rond thema s en opdrachten. Deze aanpak kan een voorbereiding zijn op de geïntegreerde proef, waar zoveel mogelijk vakken op een zinvolle wijze in een werkstuk worden geïntegreerd. De motivatie van de leerlingen zal toenemen als zij in de opdrachten hun toekomstige praktijk kunnen herkennen. De leerlingen gaan de samenwerking als een vanzelfsprekendheid ervaren. Enerzijds zullen de lessen PO een noodzakelijke aanvulling bieden, anderzijds kunnen er vanuit PO impulsen gegeven worden voor andere vakken. Weliswaar mogen geen van beide partijen zich in een knechtpositie voelen. 3.2 Thematisch werken Bij aangeboden vakoverschrijdende thema s of projectwerking is het vanzelfsprekend dat er rond een thema gewerkt wordt. Ook bij plastische opvoeding is het aangewezen thematisch te werken. Bij de bundeling van opdrachten rond een werkgeheel zullen we vanuit verschillende invalshoeken het thema benaderen. Voor de leerlingen is dat een boeiende werkwijze en het geeft ons de mogelijkheid een zo groot mogelijk aantal doelstellingen te realiseren. De beeldende activiteiten kunnen voorafgegaan worden door beschouwende oefeningen. Bv. vanuit de beeldende of toegepaste kunst kan een vormgevende opdracht aangeboden worden. Een waarnemingsstudie van een natuurelement kan een uitgangspunt zijn voor het decoreren of illustreren van een gelegenheidskaart. Basismodule 16 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding D/1998/0279/029 3de graad BSO

14 Een film of een video kan illustrerend gebruikt worden om beeldaspecten te verduidelijken. Documentatie over een bepaald onderwerp werkt inspirerend en nodigt uit om zelf creatief te zijn. 3.3 Hoe organiseer ik een beeldende opdracht? Wij gaan ervan uit dat zowel het creatief denken als het creatief handelen bij de leerlingen ontwikkeld moeten worden. In de beeldende creaties zullen we originaliteit vooropstellen. De motivatie om aan de opdracht te werken wordt des te groter naarmate hun betrokkenheid optimaal aanwezig is. Slechts dan zullen er kansen gecreëerd worden om te groeien in persoonlijkheid. Daarom is het goed dat we bij de aanvang van de opdracht voldoende tijd besteden aan de brainstorming. Hier worden de fantasie en de creativiteit aangesproken en zo de ideeën ontwikkeld. In een tweede fase worden de taken verdeeld in individuele en groepsopdrachten. De volgende stap is de ontwerpfase. Nu zal de leerling zich ruim informeren en documenteren. Dit kan als voorbereiding thuis gebeuren evenals het intens blijven bezig zijn met de opdracht. Samen met de leraar zullen de leerlingen het nodige materiaal verzamelen voor de uiteindelijke realisatie. Het spreekt vanzelf dat niet alle leerlingen op hetzelfde niveau creatief begaafd zijn, maar dit schept met deze manier van werken weinig problemen. Iedere leerling is in de mogelijkheid te evolueren en zich te ontplooien bij een brede waaier van activiteiten. Zo kan het decoreren van het schoolgebouw een gedeelde verantwoordelijkheid zijn. Overbruggingstaken en uitbreidingsmogelijkheden liggen voor de hand. - Map voor de geïntegreerde proef. - Ideeënmappen kunnen schetsen en foto s van gerealiseerde de geraadpleegde inspirerende reclame: compositie en brochures met mooie documentatie in verband met lettertypen enz. - Bezoek aan belangrijke beurzen of Voedingssalon Interieur Cocoon Designcenter Groothandel feestartikelen (hier is het ook de bedoeling dat de leerlingen prijsbewust leren kijken). 3.4 Voorbeeld thema (kan als geïntegreerde proef aangeboden worden) Opdracht: Decoratieve omkadering van feestelijke maaltijd. De vormgeving, de kleur en de creatie staan in het thema van de kunstperiode de Stijl (een Hollandse kunstrichting uit begin deze eeuw). Het geheel wordt een totaalopdracht met individuele taken. Tijdens het groepswerk is er regelmatig overleg, omdat alle deelopdrachten een harmonieus geheel dienen te vormen. Basismodule 17 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding D/1998/0279/029 3de graad BSO

15 Specifieke opdrachten: - Decoreren van het aperitief, het voorgerecht, de soep, de hoofdschotel, het dessert, koffie met versnaperingen. De originele decoratie zal een esthetisch accent toevoegen aan het geserveerde. - Het vormgeven en decoreren van de uitnodiging en de menukaart. Originaliteit en werken in functie van het thema worden vooropgesteld. - Het decoreren van de tafel. Dit gebeurt in harmonie met de andere decoraties. - De inrichting van de ruimte. Dit gebeurt in harmonie met de tafelversiering en in functie van de Stijl. Taakverdeling De leerlingen die verantwoordelijk zijn voor de bereiding van het aperitief, het voorgerecht, de soep, het dessert en de koffie met versnaperingen verzorgen ook de bijbehorende decoraties. De leerlingen die instaan voor het decoreren van de hoofdschotel, zijn ook verantwoordelijk voor het vormgeven van de uitnodiging, het decoreren van de tafel en de inrichting van de ruimte. Werkwijze - Analyse Brainstorming, informatie en documentatie over de kunstperiode de Stijl. Eigentijdse documentatie over decoraties bij geserveerde gerechten in tijdschriften en kookboeken, interieur- en tafeldecoraties en toegepaste grafiek. De gevonden documentatie voorzien van commentaar en samenbundelen in een documentatiemap. - Ontwerpfase Ontwerpen maken van mogelijke decoraties, rekening houdend met de Stijl. Deze bundelen in de documentatiemap en voorzien van commentaar. Selecteren uit de voorontwerpen en selectie uittesten. Het geselecteerde voorontwerp voorleggen aan de groep. Verdere uitwerking van het keuzeontwerp: materiaalstaat opmaken, kostprijs berekenen en uitvoeringstijd bepalen. - Uitvoering Deze dient verzorgd te zijn en in harmonie met de overige opdrachten. De decoraties bij de gerechten worden voor het serveren aangebracht. - Evaluatie Klassikale tussentijdse en eindevaluatie voor het gerealiseerde product en het proces. 4 LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, PEDAGOGISCH- DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Basismodule 18 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding D/1998/0279/029 3de graad BSO

16 Basismodule 19 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding D/1998/0279/029 3de graad BSO Nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN DIDACTISCHE WENKEN 1 - De begrippen: statisch - dynamisch, ritmisch, horizontaal - verticaal, diagonaal, vlak en ruimtelijk, symmetrie - asymmetrie, harmonie, evenwicht verwoorden en in een compositie toepassen. - De invloed van een kleur herkennen en verwoorden. - De toegepaste kleuren in harmonie brengen en verwoorden. 2 - Ruimte aanvoelen door gewaarworden. - De waarde inzien van de niet-ruimte. - De realisatie schetsen. - Begrippen harmonie en evenwicht verwoorden. - Soberheid en eenvoud toepassen in een compositieoefening met verschillende materialen en kleuren. - Respectvol omgaan met het aanwezig materiaal. - Actief deelnemen in het groepswerk. - Tactvol luisteren naar inbreng van anderen. 3 - De meest gebruikte letterkarakters kennen. - De basisterminologie hanteren in verband met lettertekenen. - Verschillende mogelijkheden kennen voor het vormgeven van constructies, sjablonen, kleefletters, computer. Vlakke composities met geometrische en organische vormen - Composities op de basisbegrippen van de kleurenleer Ruimtelijke composities met constructief of organisch materiaal - Met gelijke en verschillende vormen - Met weinig of veel vormen - Met één of meerdere groepen vormen Composities met letters, vlak of ruimtelijk - Eenvoudig constructief rechtlijnig letterschrift - Vormgeving van letters, woorden, teksten met spatiëring - Deze compositieoefeningen aanwenden voor allerhande decoraties, bv. mappen, placemats, servetten, menu s met aangepast tekenmateriaal. - Compositieoefeningen in half-reliëf als wanddecoraties; uit te voeren in allerhande materialen: papier, karton, stof, plastic, hout, vindmaterialen. - De natuur, cultuur en kunstbeelden kunnen als bron van observatie en inspiratie dienen. Ruimte aanbieden voor: - composities met tafels en stoelen, - composities met grote verpakkingsdozen, - composities met winkelartikelen, - composities met allerhande vindmateriaal, - creaties met planten en bloemen. - Eenvoudig drukwerk voor aankondiging, uitnodiging, affiche bij feestviering of de lay-out verzorgen voor de schoolkrant.

17 Basismodule 20 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding D/1998/0279/029 3de graad BSO Nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN DIDACTISCHE WENKEN - Voor een bepaald drukwerk of een aanwijzing in functie van de lees-, zicht- en opmerkbaarheid, de grootte van de letters aanpassen en de geschikte kleur kiezen. - De lay-out van een eenvoudig drukwerk verzorgen. - Kopieertoestellen gebruiken. - Eenvoudige teksten met de computer vormgeven. 4 - Inleving in het thema of situatie. - Via brainstorming ideeën ontwikkelen en naar voor brengen. - Na klassikaal overleg taken verdelen in individuele en groepsopdrachten. - Documentatie verzamelen en inspiratie uithalen. - Eigen creativiteit aanspreken om originaliteit te bekomen bij het vormgeven. - Samenwerken: de eigen inbreng afstemmen op het geheel. - Harmonie in kleur, vorm en materiaal nastreven. - Techniekbeheersing op een zo hoog momogelijk niveau nastreven. - Respectvol omgaan met het materiaal. - Met computer vormgegeven teksten - Teksten in composities verwerken bijvoorbeeld ter gelegenheid opening van toeristische opendeurdagen en andere Gelegenheidsdecoraties - Blikvanger - wandversieringen een een een rust- of een een woonwarenhuis - Decoratieve versiering en vormgeving voor het bord, het dienblad, de tafel, het buffet en de balie. - Decoratieve aankleding van drank- of eethuisje, tentoonstelling, tribune of podium. - Duidelijk en op afstand leesbare signalisatie ontwerpen en uitvoeren winkel: prijskaartjes, aanbiedingen, rayonkoppen, reclameslogans. Naast de zelf vormgegeven teksten met stiften, pen, penseel enz. zullen we zoveel mogelijk gebruikmaken van de computer. Integraties van vorige items: - Inleven en ontleden van het tijdsbeeld, seizoensbeeld of thema in beeldaspecten zoals materialen. - Decoraties voor de inkomhal, feestzaal, eetgelegenheid, vergaderzaal met natuurelementen, vindmateriaal en eigen creaties. - In samenwerking met de leraar huishoudkunde en door zich in te leven in de mogelijkheden van de materialen, originele vormgeving en versiering realiseren voor een receptie, feestzitting, feestmaaltijd en buffet. - In samenwerking met de leraar Technologische opvoeding originele aankledingsideeën realiseren in verband met:

18 Basismodule 21 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding D/1998/0279/029 3de graad BSO 5 - Rekening houdend met het budget en de esthetische vormgeving bij het inrichten van een woon- of handelsruimte (of aanpassen aan een nieuw thema). - Harmonie in kleur, vorm en materiaal nastreven. 6 - Voor een gegeven situatie de gepaste achtergrondmuziek kiezen en aanwenden. - In een gegeven situatie het gepaste licht aanwenden om de sfeer en de stemmingskracht te verhogen. - Bij het gebruiken van kaarsen rekening houden met de veiligheidsvoorschriften. Inrichting van een woon- of handelsruimte - het meubilair (keuze en schikking) - de vloerbekleding - de wanden (kleur - textuur) - de vensterbekleding - de verlichting - de wanddecoratie Omkadering met muziek en licht - soorten muziek - muziek beluisteren - achtergrondmuziek kiezen - gebruik van audio-installatie - sfeerverlichting - belichting van objecten - een voorstelling van de geïntegreerde proef, - een poëzieavond, - een schooltoneel. - In samenwerking met de collega Technologische opvoeding in de school een eenvoudig doch functioneel meubel (dientafeltje) ontwerpen en uitvoeren in functie van een bepaald thema voor de verbruikersruimte in de eigen school. - Opdrachten bij de stages. - Een bepaalde ruimte herschikken en aanpassen voor andere activiteit. - Voor een maaltijd of feestzitting. - Bij een eetgelegenheid, een tentoonstelling of een voordracht.

19 5 EVALUATIE De klassikale evaluatie beschouwen we niet alleen als een noodzakelijke afsluiting van de opdracht, maar het is ook wenselijk deze ook tussentijds te laten gebeuren. Deze tussentijdse evaluatie zal ertoe bijdragen het vooropgestelde idee tot een goed eindresultaat te brengen. In de eindevaluatie zal niet alleen het product, maar ook het proces bekeken worden in verband met: - de inzet aangaande actief meewerken om ideeën en materiaal te verzamelen, om technische problemen op te lossen, om vlot sociaal gedrag, om zin voor orde en verantwoordelijkheid na te streven; - de inzet in verband met het bijhouden van de documentatiemap, schetsen enz.; - de inzet voor het uitvoeren van tal van terugkerende karweien. De evaluatie gebeurt klassikaal, waarbij de leerlingen de kans krijgen zich persoonlijk te verantwoorden over hun ideeën, werkzaamheden en gedrag. Door de evaluatie moeten de leerlingen zicht krijgen op wat ze kennen, kunnen en zijn, zodat ze zich kunnen bijsturen waar dat nodig blijkt te zijn. 6 MINIMALE UITRUSTING EN DIDACTISCH MATERIAAL Om de diverse inhouden te kunnen realiseren moet er voldoende aandacht besteed worden aan het vaklokaal en de accommodatie. Naast een optimale werkruimte moet het ook een plaats zijn, waar een positieve en creatieve werksfeer kan worden geschapen. Als materiële voorzieningen denken we aan: grote werkvlakken, stromend water, voldoende licht, open rekken, afsluitbare kast en een berging voor het verzamelen van allerhande materialen en voor het opbergen van werkstukken. Het klassieke materiaal voor beeldende opdrachten kan hier aangevuld worden met tijdschriften en vaklectuur, diaprojector, fototoestel, muziekinstallatie en andere. Een goede verstandhouding met de collega s in de school van de vakken Technologische opvoeding, Kookpraktijk, Etalage en andere zal het uitwisselen van aanvullend materiaal vergemakkelijken. Presentatiemogelijkheden binnen de school voor afgewerkte beeldende opdrachten, gelegenheidsverversieringen en decoraties zijn onontbeerlijk. 7 BIBLIOGRAFIE BEAUMONT, M., Tekst in beeld. Toepassing met vorm en kleur, De Bilt, Cantecleer, BELJON, J.J., Zo doe je dat, Grondbeginselen van vormgeving, Wetenschappelijke uitgeverij, Amsterdam, BIJNENS, G., Het wonder elektriciteit. Thema 10, Standaard. BOGAARDS, P., Reclame maken. Zo werkt t: een boek vol adviezen voor effectieve reclame, Sijthoff, Amsterdam, Basismodule 22 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding 3de graad BSO

20 DALLEY, T., Gaade s illustrators en ontwerpers handboek, Amerongen, Gaade. HONEYBONE, I., Creatief met karton, Kluwer technische boeken, 1992, Deventer/Antwerpen. Het grote teken- en schilderboek, De Bilt, Cantecleer. ITTEN, J., Beeldende vormleer, De Bilt, Cantecleer. KEVITT, A.M.C., WARRINGTON, S., Kleurrijk Wonen, De Bilt, Cantecleer. LAING, J., Grafisch ontwerpen voor iedereen, Gaade, Veenendal, OST, D., Bladeren in Bloemen, Ost publicatie, Sint-Niklaas, PEVERILL, S., Kleurrijk textiel in het interieur, Van Dishoeck/Unieboek, Houten, SHIGERU UCHIDA, Package design in Japan, Benedikt Taschen, Keulen, STEFFENS, H., Reclame in vorm (theorie en praktijk), Wolters-Noordhoff, Groningen, VAN EERDEN, R., Creatieve handvaardigheid, deel 1 en deel 2, Wolters-Noordhoff, Groningen. Basismodule 23 Organisatiehulp AV Plastische opvoeding 3de graad BSO

21 ORGANISATIEHULP Derde graad BSO BASISMODULE TV Huishoudkunde Exploratie van eigen leefomgeving Eerste leerjaar: 2 uur/week In voege vanaf 1 september 1998 D/1998/0279/029 Basismodule 25 Organisatiehulp Exploratie van eigen leefomgeving D/1998/0279/029 3de graad BSO

22 INHOUD 1 BEGINSITUATIE ALGEMENE DOELSTELLINGEN ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, PEDAGOGISCH- DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN De omgeving Vrije tijd Reizen MINIMALE MATERIELE VEREISTEN BIBLIOGRAFIE Basismodule 26 Organisatiehulp Exploratie van eigen leefomgeving D/1998/0279/029 3de graad BSO

23 1 BEGINSITUATIE Er wordt geen bepaalde voorkennis verondersteld. Meestal zal de beginsituatie sterk verschillend zijn bij de meeste leerlingen. Dit is afhankelijk van de vooropleiding, interesses maar vooral van het sociale milieu. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De bedoeling is de leerlingen een brede, praktische kennis te laten verwerven van de eigen leefomgeving in de ruimste zin van het woord en vanuit die kennis te komen tot zinvolle eigen vrijetijdsbesteding. 3 ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN - In deze sociaal gerichte studierichting is het voor de leerlingen interessant vanuit vele contacten en besprekingen, te kunnen inschatten welke de sociale dimensie van de vrije tijd is en welke mogelijkheden en infrastructuur er ter beschikking staan om tot een optimaal gebruik van die vrije tijd te komen. - Bij de uitwerking van dit leerplan coördinatie met de leerinhouden van Sociale activiteiten, coördinatie met de leerinhouden van PAV (MaVo) onontbeerlijk. Meteen schept dit de mogelijkheid om vakoverschrijdend te werken. 4 LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN 4.1 De omgeving LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN 1 De eigen gemeente of stad situeren op de kaart van België en de ligging beschrijven. Deelgemeenten situeren op een plan. Op een plan diverse woonplaatsen en andere locaties aangeven. 2 Afstanden inschatten in eigen omgeving. Zichzelf situeren op een bepaalde plaats. Op een grondplan van een gebouw een bepaalde ruimte aanduiden. Een weg juist wijzen (in eigen omgeving). Een wegenkaart gebruiken. Bij een tocht naar... de beste weg aangepast aan het vervoermiddel kiezen. Diverse diensten benoemen, situeren en het doel toelichten. Situering Informatie omtrent de eigen omgeving Basismodule 27 Organisatiehulp Exploratie van eigen leefomgeving D/1998/0279/029 3de graad BSO

24 4.2 Vrije tijd 3 Oorzaken en evolutie aan vrije tijd toelichten. Verschil tussen passieve en actieve vrijetijdsbesteding illustratief toelichten. De behoefte aan, en de mening over vrije tijd afleiden en verwoorden. Diverse vormen van vrijetijdsbesteding ordenen volgens bepaalde criteria. Een culturele agenda kunnen raadplegen. Verenigingen en organisaties van de gemeente/stad kunnen opzoeken en de nagestreefde doelen ontdekken. Enkele vormen van vrijetijdsbesteding verkennen. 4.3 Reizen 4 Redenen inventariseren waarom mensen al dan niet op reis gaan, en schematisch voorstellen. 5 Gegeven reisbestemmingen op een kaart van België en Europa aanduiden. Informatiebronnen omtrent reisbestemmingen raadplegen. Inlichtingen inwinnen over koopreizen (met voordeelaanbiedingen), en kritisch beoordelen, wat betreft informatie de voorwaarden om te voldoen aan de de wijze van de vereiste de de de hanteerbaarheid van de informatie. 6 Aan de hand van informatie omtrent reisaanbiedingen, een ordening aanbrengen en verantwoorden: - volgens de deelnemers: individueel, in groep; - volgens de duur: dagreizen, weekendtoerisme, meerdaagse reizen; - volgens de bestemming: nationaal, internationaal, intercontinentaal; - volgens het doel: taalvakantie, sportvakantie, zakenreis, een reis in de natuur, een hoevevakantie, een kunsthistorische reis, een ontspanningsreis, een bedevaart, een bouwvakantie; -... Waarom mensen op reis gaan Reisbestemmingen Vormen van reizen Basismodule 28 Organisatiehulp Exploratie van eigen leefomgeving D/1998/0279/029 3de graad BSO

25 7 Diverse wijzen van verplaatsen inventariseren, gekoppeld aan een bepaalde reisbestemming. Kostprijs van verschillende reisvormen vergelijken en verantwoorden. Respect opbrengen voor diverse wijzen van reizen. Bedenkingen en aanwijzingen formuleren omtrent liften. Reizen per taxistop toelichten. Het openbaar vervoer van de eigen streek in kaart kunnen brengen. Voor een gegeven reisdoel de uurregeling en aansluitingen voor metro, lijnbus of trein in een gids opzoeken. In een spoorweg- of tramstation, de dienstregeling raadplegen. Aan de hand van reis- en telefoongidsen, voor een gegeven reisdoel: - de reisweg uitstippelen; - de uurregeling en de aansluitingen voor metro, lijnbus, trein... bepalen; - de kostprijs berekenen; - (groeps)ticket nemen. 8 Reisorganisaties inventariseren en ordenen volgens specialiteit. Voor een vergelijkbare bestemming, een vergelijking maken, wat betreft voorwaarden, prijs en service. 9 Verschillende vakantieverblijven vergelijken, wat betreft infrastructuur, recreatieve mogelijkheden, comfort: vakantiecentra, vakantiewoning, vakantieappartement, kamphuis, jeugdherberg, motel, hotel, camping, bungalowpark. Wijze van verplaatsen/vervoeren Reisorganisaties Uitrusting van vakantieverblijven Basismodule 29 Organisatiehulp Exploratie van eigen leefomgeving D/1998/0279/029 3de graad BSO

26 10 Diverse informatiebronnen gebruiken, zoals - Commissariaat-generaal voor Toerisme - Toeristische federatie (provinciaal) - VVV's - Stedelijke diensten voor toerisme - Landelijke toeristische diensten - Radio - tv - Dag- en weekbladen - Informatiebrochures en reclamefolders van reisagentschappen - Bibliotheek - Computer en Internet Informatiebronnen PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Vele doelstellingen kunnen gerealiseerd worden door het organiseren van een (binnenlandse) reis met minstens één overnachting (als project, in coördinatie met andere vakken). 1 Woonplaats van de leerlingen, en andere locaties laten opzoeken. Gebruikmaken van grondplan van de school, stadsplan, gemeenteplan, streekplan, foto's/luchtfoto's, topografische kaart, wegenkaart. 2 De leerlingen kunnen informatie verzamelen over hun gemeente/stad, en kunnen dit voorstellen aan de klasgroep. Bezoek brengen aan enkele diensten, zoals gemeentehuis of stadhuis, museum of heemkundige dienst, bibliotheek, hulpverleningsdiensten voor jongeren, diensten voor het openbaar vervoer, dienst voor toerisme. Gebruikmaken van plaatselijke kranten en tijdschriften. 3 Gesprekken (eventueel bandopname) - met mensen uit verschillende groepen in verband met vrije tijd en hobby; - met verantwoordelijken en leden van verschillende verenigingen zoals muziek-, sporten toneelvereniging, filmclub, fotoclub, natuurliefhebbers, groepen ter bescherming van het milieu, hobbyclubs, jongerenwerking, jeugdbeweging. Bijwonen met de klas van een film, toneelstuk, muzikaal optreden... Enkele vormen van vrijetijdsbezigheden zelf verkennen, zoals kaarten, gezelschapsspelen, met het openbaar vervoer een stad ontdekken... 4 Er kan een rondvraag gehouden worden bij een heterogene groep mensen. Enkele voorbeelden: als ontspanning, om te leren, verkenning van een andere cultuur, voor de gezondheid, om culinaire redenen, om samen (leeftijdsgenoten, familie) iets te beleven. 5 Er kan een voortaak gegeven worden om, eventueel per twee of drie, informatie in te winnen omtrent een reisbestemming. Vooraf kan men klassikaal een vragenlijst opstellen om te gebruiken bij mondelinge informatie-inwinning. Er kan ook gebruik worden gemaakt van een geluidsopname, na voorafgaandelijke toestemming. Dit gebeurt dan best in overleg met de leraar Sociale activiteiten. 6 Om tot een ordening te komen, kan je werken met informatiemateriaal, zoals reisbrochures, folders, internet... Het is interessanter meerdere rubrieken op te stellen, dan vele reisbestemmingen te verzamelen binnen eenzelfde rubriek. Een bezoek brengen aan een vakantiesalon of dergelijke. Basismodule 30 Organisatiehulp Exploratie van eigen leefomgeving D/1998/0279/029 3de graad BSO

27 7 Diverse gidsen gebruiken. Er kan een dagreis gepland worden voor de klasgroep, of voor meerdere klasgroepen van de school. Er kan ook een fietstocht worden gepland aan de hand van fietskaarten en plaatselijke fietsroutes, eventueel gecombineerd met een treinreis. 8-9 Diverse reisorganisaties en vakantieverblijven verkennen, bij voorkeur gespecialiseerd in jongerenreizen. Er kan contact worden opgenomen met Sporta of Bloso, om hun vakantiemogelijkheden te leren kennen. 10 Dit item wordt bij voorkeur niet afzonderlijk behandeld, maar wordt verwerkt bij het uitwerken van vorige items, en bij de uitwerking van een thema/project. Informatie laten verzamelen over een toeristische streek van België. Deze informatie kan zinvol geselecteerd en geordend worden als onderdeel van een toeristische bibliotheek. Het leren werken met de computer om toeristische informatie op te roepen biedt een meerwaarde voor de leerlingen (bijvoorbeeld: Route 66, Globe, Ari-disk). 5 MINIMALE MATERIELE VEREISTEN Om de doelstellingen op een verantwoorde wijze te realiseren: - zijn er geen specifieke vereisten omtrent de inrichting van het lokaal; - zijn er wel informatiebronnen vereist omtrent reizen, met onder meer een atlas, een stadsplan, wegenkaarten en actuele reisfolders. Het aantal informatiebronnen dat moet aanwezig zijn, is afhankelijk van het aantal leerlingen. Er dient voldoende te zijn voor elke werkende leerling; niet noodzakelijk in één en hetzelfde lokaal. 6 BIBLIOGRAFIE Vrije tijd in eigen land. Readers Digest, Grote Markt 12A, 1000 Brussel, Brochures Vlaanderen Vakantieland. Basismodule 31 Organisatiehulp Exploratie van eigen leefomgeving D/1998/0279/029 3de graad BSO

28 ORGANISATIEHULP Derde graad BSO BASISMODULE TV Huishoudkunde/Opvoedkunde Sociale activiteiten Eerste leerjaar: 2 uur/week Tweede leerjaar: 2 uur/week In voege vanaf vanaf 1 september 1998 D/1998/0279/029 Basismodule 33 Organisatiehulp Sociale activiteiten D/1998/0279/029 3de graad BSO

29 INHOUD 1 BEGINSITUATIE ALGEMENE DOELSTELLINGEN ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, PEDAGOGISCH- DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Kennismaking Omgangsvaardigheden op de stageplaats Attitudes Communicatieve vaardigheden MINIMALE MATERIELE VEREISTEN BIBLIOGRAFIE Basismodule 34 Organisatiehulp Sociale activiteiten D/1998/0279/029 3de graad BSO

30 1 BEGINSITUATIE De beginsituatie omtrent de vaardigheden en de kennis kan zeer verschillend zijn, naar gelang van de gevolgde studierichting in de tweede graad, en de sociale omgeving. De leerlingen die komen uit de tweede graad Personenzorg hebben een aantal vaardigheden aangeleerd in het vak Omgangskunde, namelijk: - eigen identificatiegegevens en persoonlijke gegevens aanwenden; - zichzelf aanmelden en voorstellen; - iemand aanspreken en communiceren via lichaamstaal. Daarbij kregen deze leerlingen een initiatie omtrent - het aannemen van een kritische houding bij een eerste indruk tijdens een ontmoeting; - het omgaan met kritiek, en het zich assertief opstellen. De begrippen en vaardigheden die deze leerlingen in de tweede graad gezien hebben kunnen wel als uitgangspunt worden beschouwd. Op deze wijze betekent dit voor deze leerlingen een voordeel. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De belangrijkste na te streven doelen bevinden zich in het domein van de sociale vaardigheden, de omgangsvaardigheden op de stageplaats, en de attitudes. - Begrippen, principes en inzichten beheersen in functie van praktische situaties. - Vaardig leren omgaan en communiceren in (beroepsgerichte) situaties. - Het verwerven van attitudes als grondhoudingen bij elke ontmoeting met mensen en in beroepsgerichte situaties, nastreven. 3 ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Het leerplan is een graadleerplan. Dit betekent dat de leraar de leerinhouden niet noodzakelijk in de voorgestelde volgorde moet behandelen. De hoofdstukken 1 en 2 kunnen in het eerste leerjaar aan bod komen; de hoofdstukken 3 en 4 zijn dan voorbehouden voor het tweede leerjaar. De hoofdstukken 3, 4 en 5 kunnen ook gesplitst en gespreid worden over de twee leerjaren. Sociale activiteiten als leergebied omvat de theorie en de praktijk van het omgaan met mensen, zoals dat vooral plaatsvindt binnen de logistieke dienst, de voedingsdienst, de onderhoudsdienst en de technische dienst. Attitudevorming en vaardigheidstraining worden als belangrijker beschouwd dan de ontwikkeling van cognitieve doelen. De doelstellingen van het leerplan vragen minder aanbiedende werkvormen, dan wel leersituaties waarbij leerlingen ervaringen kunnen opdoen met betrekking tot de te ontwikkelen vaardigheden en attitudes. Om een aantal methodes en technieken van sociaal gedrag te leren verwerven, is de keuze van de didactische werkvorm met de daarbijbehorende didactische middelen bepalend om leerlingen te leren observeren en analyseren. Basismodule 35 Organisatiehulp Sociale activiteiten D/1998/0279/029 3de graad BSO

31 Bijvoorbeeld een rollenspel: - vertrekken vanuit een concrete situatieschets; - duidelijke opdrachten formuleren voor spelers en observatoren; - het geheel opnemen op video; - gegevens van de observatoren en meningen van de spelers confronteren met de videobeelden; - leerlingen stimuleren om suggesties te formuleren; - het spel hernemen (eventueel met andere spelers en observatoren). De vorming van grondhoudingen gebeurt best via - geselecteerde informatie (cognitieve component); - situaties die gevoelens oproepen (emotionele component); - leersituaties die tot actie of concreet handelen leiden (actiecomponent). De informatie, vaardigheden en attitudes van het vak sociale activiteiten dienen een geïntegreerd onderdeel te worden bij de specifieke modules: logistieke dienst, voedingsdienst, onderhoudsdienst, technische dienst. Voorgestelde tijdsverdeling, te spreiden over twee leerjaren. - Kennismaking 8 lestijden - Omgangsvaardigheden op de stageplaats 48 lestijden - Attitudes 24 lestijden - Communicatieve vaardigheden 32 lestijden 4 LEERPLANDOELSTELLINGEN, LEERINHOUDEN, PEDAGOGISCH- DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN 4.1 Kennismaking LEERPLANDOELSTELLINGEN 1 Bereid zijn kennis te maken met, en respect op te brengen voor andere culturen, geloofsovertuigingen, talen, geschriften, gestalten... Relatievaardigheden ontwikkelen. 2 Bereid zijn zichzelf kenbaar te maken aan anderen. Identificatiegegevens en persoonlijke gegevens aan anderen meedelen. 3 Zichzelf voorstellen - in informele situaties; - in beroepsgerichte situaties. Jezelf laten voorstellen door anderen. Ontdek de anderen Ontdek jezelf Voorstellen LEERINHOUDEN Basismodule 36 Organisatiehulp Sociale activiteiten D/1998/0279/029 3de graad BSO