augustus 2007 Een nieuw tijdperk in retail banking 2e kwartaal: een record Acquisities ondersteunen groeistrategie ING Shareholder 03 augustus 2007

Transcriptie

1 03 augustus 2007 Een nieuw tijdperk in retail banking 2e kwartaal: een record Acquisities ondersteunen groeistrategie

2 Beste lezer, De afgelopen maanden is ING in het nieuws geweest met verschillende aankondigingen van acquisities, desinvesteringen en een grote investering in de Nederlandse bankenmarkt. Al deze initiatieven maken deel uit van onze strategie om kapitaal zo efficiënt mogelijk in te zetten om groei op lange termijn te realiseren. In dit nummer doen we verslag van een aantal van deze projecten en de strategie die daaraan ten grondslag ligt. In Nederland was de aangekondigde integratie van Postbank en ING Bank groot nieuws. Zoals het artikel uitlegt, gaat het om het bijeenbrengen van het beste van twee werelden, het creëren van een bank met een uitgekiend assortiment producten en diensten. We laten de belangrijkste betrokkenen aan het woord en vertellen wat klanten kunnen verwachten. De Turkse Oyak Bank, het pensioenbedrijf van Santander in Latijns-Amerika en de overname van Landmark Investment Management in Zuid-Korea zijn drie belangrijke acquisities die sinds het vorige nummer van ING Shareholder (mei 2007) hebben plaatsgevonden. Op pagina 12 gaan we nader in op deze overnames en de betekenis hiervan voor ING. ING wil wereldwijd de grootste dienstverlener van particuliere vermogensopbouwproducten en pensioendiensten worden. De drie Raad van Bestuursleden die verantwoordelijk zijn voor ING s verzekeringsactiviteiten, Jacques de Vaucleroy, Tom McInerney en Hans van der Noordaa, lichten de veranderingen in de verzekeringsbranche toe en vertellen hoe bedrijven als ING de potentie hebben om een belangrijke rol te gaan spelen op het vlak van vermogensvorming. In tien jaar tijd is ING Direct uitgegroeid tot de grootste directbank ter wereld. We nemen een kijkje bij het Duitse ING-DiBa, een van hun succesvolste bedrijfsonderdelen. ING-DiBa is uitgegroeid tot de derde grootste retailbank van Duitsland. Het geheim: betrokken medewerkers en tevreden klanten. De vakantieperiode, ten slotte, biedt volop gelegenheid voor het maken van foto s. Maar goede foto s maken is nog een hele kunst. In onze rubriek ING Gallery leest u over een nieuwe fotografieprijs, de ING REAL Photography Award, die is ingesteld door ING Real Estate om internationale, hedendaagse fotografie te stimuleren. Redactie ING Shareholder Dit tijdschrift is een kwartaaluitgave van ING Groep bestemd voor aandeelhouders en andere in ING geïnteresseerden. Aanvragen ING Shareholder Fax (0411) of per post Postbus 258, 5280 AG Boxtel Redactie ING Groep, Corporate Communications Afdeling Investor Relations Postbus 810, 1000 AV Amsterdam Tel. (020) Fax (020) communication@ing.com ISSN Vormgeving VisualSpace Fotografie Voorpaginafoto door Marco Sweering (Nick Jue en Bart Schlatmann op de Borneo-Sporenburgeilandbrug te Amsterdam). Overige foto s door Ad Bogaard, Hans van den Heuvel, Beeldbank Hollandse Hoogte en Corbis. Drukwerk Thieme Amsterdam 2007 ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave alle mogelijke zorgvuldigheid is betracht, kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden. 2

3 Inhoud 05 Hoofdartikel: Postbank en ING Bank We bundelen het beste van twee banken Uit de business 12 ING verwerft een aantal belangrijke groeiactiviteiten Wholesale Banking 27% 14 Sterke commerciële ontwikkeling in 2e kwartaal Strategie en resultaten 19 Retail De Banking verzekeringswereld 17% is in ontwikkeling, nu de babyboomers met pensioen gaan Opinie en analyse ING Direct 7% 23 Realiteit in de kunst Wholesale Banking 30% 3

4 4

5 Uit de business Nick Jue, Bart Schlatmann: We brengen het beste van beide banken bijeen Postbank en ING Bank samen Van twee naar een De media stonden er bol van: Postbank en ING Bank gaan samen en vormen één nieuwe bank die de naam ING krijgt. Uit de eerste reacties sprak duidelijk enige verrassing, maar zeker ook veel instemming. De nieuwe bank betekent een forse investering in de Nederlandse bancaire markt. In de Nederlandse markt heeft Postbank met zijn zeven miljoen particuliere klanten een dominante positie. Op het eerste gezicht lijkt het alsof ING een grote gok neemt door het Postbank-merk te schrappen. Maar ING is niet over een nacht ijs gegaan. Eli Leenaars, lid van de Raad van Bestuur: We schrappen niet, integendeel, we gebruiken het uiterst succesvolle bedrijfsmodel van de Postbank als basis voor de nieuwe combinatie. We gaan flink investeren in de Nederlandse markt voor particulier bankieren. Deze beslissing is genomen na uitvoerig onderzoek. Klanten willen steeds meer keuze en worden kritischer. Ze eisen transparantie en lage kosten. Zij bepalen de spelregels en ze weten wat ze willen. Ook technologische ontwikkelingen hebben een hoge vlucht genomen en voor veranderingen gezorgd. Zo is internet niet meer weg te denken. Mijn postbank.nl is met een miljoen bezoekers per dag al een van de meest bezochte websites van Nederland. Vooral jongeren bankieren massaal via internet. Volgens Leenaars verandert ook de markt waarin ING opereert. Grenzen verdwijnen. De concurrentie groeit. Er komen nieuwe spelers en onverwachte concurrenten, zo verkopen de HEMA en het Kruidvat financiële producten. Ook specialisten rukken op, zoals online-beleggers. Leenaars vindt het ook heel belangrijk dat ING voorop blijft lopen in dit veranderende klimaat. Het gaat goed met ons retailbedrijf. Onze Nederlandse retailactiviteiten hebben de afgelopen jaren goede resultaten geboekt. Maar we willen onze concurrenten een stap voor blijven. We hebben gekeken wat de beste strategische koers is om in de toekomst een stevige positie in te blijven nemen in de Nederlandse retailmarkt. En dat is het samenvoegen van onze twee banken. Het biedt de beste kans om drie doelstellingen te bereiken: betere dienstverlening, betere perspectieven voor toekomstige groei en meer efficiency. Het beste van twee werelden Nick Jue, directievoorzitter van ING Retail Nederland, zal de nieuwe bankcombinatie leiden. Hij vertelt: We bundelen het beste van beide banken. We hebben aan de ene kant het succesvolle directe bedrijfsmodel van Postbank. Postbank staat voor gemakkelijk, snel en waar voor je geld. Aan de andere kant is daar ING Bank, met de kracht van deskundigheid en persoonlijk advies. Maar ondanks haar sterke imago loopt het marktaandeel van Postbank onder jongere mensen de laatste jaren terug. Jongeren herkennen de bank te weinig als een bank waar je ook terecht kunt voor advies over beleggen of hypotheken. Daarnaast kan de verkoop van meer producten aan een klant beter. Op dat punt is ING Bank succesvoller. Maar ING Bank heeft vergeleken met de Postbank relatief weinig particuliere klanten. De bank biedt wel een compleet aanbod van producten en diensten gecombineerd met een uitgebreid kantorennetwerk. Vanwege het beperkte aantal particuliere klanten wordt dit kantorennetwerk onvoldoende benut. Daarom brengen we, aldus Nick Jue, nu het beste van beide banken bijeen. Als we ervoor hadden gekozen de twee labels te handhaven en alleen de achterkant te integreren, dan was er nog het probleem dat Postbank onvoldoende als adviesbank wordt gezien. De stap 5

6 Uit de business naar ING als merknaam biedt kans om dat beeld bij te stellen. Nu kunnen onze Postbank-klanten profiteren van ING Bank s sterke adviesservice en andersom profiteren ING Bank-klanten van de kracht van de Postbank als directbank. Al onze klanten kunnen straks snel en gemakkelijk bankieren tegen lage kosten en hebben direct toegang tot deskundige adviseurs waar en wanneer ze dat willen. De geavanceerde processen die we gebruiken en grotere professionaliteit van onze service zullen leiden tot loyalere klanten die een groter deel van hun producten zullen onderbrengen bij de nieuwe bank. Dit resulteert in groei. Verschillende distributiekanalen De nieuwe bank richt zich op acht miljoen particuliere klanten en op zakelijke klanten. Volgens Jue zijn lage kosten uiteraard van belang, maar positioneert ING zich niet als prijsvechter. Het wordt ook geen traditionele bank die vooral op bankkantoren leunt en ook geen pure directbank zoals ING Direct. De bank zal zich richten op gemak voor de klant, waar voor je geld en deskundigheid. Een bank die de klant bedient op de manier die hij verwacht, bijvoorbeeld via directe distributiekanalen, zoals internet, callcenters met gespecialiseerde units voor bepaalde producten en diensten, direct mail of . Klanten kunnen via directe kanalen ook advies krijgen. We zullen speciale adviesmodules ontwikkelen voor internet. Naast de directe kanalen zijn er de advieskanalen, zoals per product of branche gespecialiseerde verkoopteams voor zowel de particuliere als zakelijke markt, relatiemanagers, bijvoorbeeld voor private-bankingklanten of het topsegment van het MKB, of intermediairs. De kanalen zijn zorgvuldig op elkaar afgestemd en gebruiken zo veel mogelijk dezelfde processen. We gaan in alle kanalen fors investeren. De directe kanalen nemen 90% van het klantcontact voor hun rekening. Daarnaast blijven de fysieke kanalen belangrijk. Klanten hebben behoefte aan persoonlijk contact zeker als het gaat om complexe producten. We streven naar een landelijk dekkend netwerk van moderne bankwinkels met ruime openingstijden, een servicebalie, adviesruimtes en serviceapparatuur voor cashhandelingen, zoals geld storten of opnemen. De ervaring die we nu opdoen met de Postbankwinkels in Rotterdam en Nijmegen We bundelen het beste van beide banken zal daarbij van pas komen. Daarnaast richten we ING-servicepunten in die we bijvoorbeeld onderbrengen bij postkantoren en lokale winkels zoals Bruna. Overgang Door de integratie verdwijnen de komende jaren arbeidsplaatsen. Jue vertelt dat ING alles in het werk zal stellen om medewerkers aan een andere baan te helpen. We besteden heel veel aandacht aan informatie over de veranderingen. Zo zijn er in het hele land bijeenkomsten waar medewerkers met het management van gedachten wisselen. Er is een nieuwskrant en een intranetsite. De meeste medewerkers hebben begrip voor de stap en de achterliggende gedachte. De reacties die ik krijg zijn opbouwend. Uit onderzoek blijkt dat onze klanten relatief neutraal staan tegenover verandering van het merk. Veel belangrijker is dat het niveau van de dienstverlening gehandhaafd blijft en dat zij geen last ondervinden van de veranderingen. Dit is ook de inzet van onze aanpak. Overigens heeft ING veel ervaring met naamsverandering. BBL in België, Bank Slaski in Polen en Aetna in de Verenigde Staten zijn voorbeelden van bekende merken die met succes hun naam veranderden in ING. Nederland behoorde lang tot de uitzonderingen. ING investeert sterk in haar merknaam, een goed voorbeeld is de sponsoring van de Formule 1. Maar daar had de Postbank geen profijt van. De nieuwe bank wel. Belangrijke financiële feiten 8 ING investeert over een periode van vijf jaar in totaal EUR 890 miljoen. 8 Naar verwachting zal de nieuwe bank vanaf 2009 een positieve bijdrage leveren aan de winst en vanaf 2011 leiden tot een extra jaarlijkse winst voor belasting van EUR 440 miljoen. 8 De extra winst wordt gerealiseerd door verbeterde productie- en distributiecapaciteit, door schaalvoordelen en meer efficiency. 8 De nieuwe bank streeft naar een kosten/batenverhouding van minder dan 50% in Hierdoor zal de combinatie de meest efficiënte en concurrerende bank van Nederland worden. Winstontwikkeling ING Retail Nederland (in miljoenen euro s) Samengestelde jaarlijkse groei: 11% , , ,409 Wat klanten willen Adviesbureau Capgemini heeft recent een onderzoek uitgevoerd onder banken in Nederland. Bekeken is wat klanten het meest waarderen. Onderzoekers Manfred van Gurchom en Sander van Geffen: We constateren dat ING s strategie om haar bankactiviteiten te integreren goed aansluit op onze bevindingen. Een aantal keuzes van ING zijn zelfs te onderbouwen met ons rapport. Klanten zoeken gemak en eenvoud. Bankieren waar en wanneer je maar wilt en met excellente service als ondersteuning. Ze hebben weinig op met innovatieve producten, maar vragen wel een innovatieve benadering. Innovatie op het vlak van toegang via directe kanalen is de komende jaren cruciaal. i nl.capgemini.com 6

7 Uit de business Marjon Boerman, particuliere ik geld overmaak van mijn gewone Prof. dr. Will Reijnders, retail- en wel op Postbankniveau. Of klant Postbank: rekening naar mijn internetspaar- deskundige en hoogleraar aan liever: dat die dienstverlening Ik ben al klant van de Postbank rekening, duurt het twee dagen de TiasNimbas Business School nog beter wordt. Ik denk dat de sinds mijn eerste salaris. Ik voor het er op staat. Dat vind (Universiteit van Tilburg): systemen en producten van de maak me niet echt druk over de ik gek. Als de nieuwe bank dat Als je het vanuit een marke- Postbank leidend moeten zijn. Die samenvoeging met de ING Bank, afschaft, blijf ik in elk geval! tingperspectief bekijkt, wordt er zijn simpelweg goed én geschikt het is toch allang één bedrijf? Ik inderdaad een goed merk weg- voor internet. Met aansprekende heb er wel eens aan gedacht om gegooid. De kans dat de nieuwe campagnes en een succesvolle over te stappen naar een andere bank een succes wordt, schat ik samenvoeging van de backoffices bank. ABN Amro bijvoorbeeld. hoog in mits er aan een aantal zullen de klanten, als het ING- Puur omdat dat een echte bank is. belangrijke voorwaarden wordt merk in 2009 wordt gelanceerd, Maar dat hoeft nu niet meer. En voldaan. Het allerbelangrijkste is binnen anderhalf jaar aan het wat me bij de Postbank dwarszit, dat de nieuwe bank de kwaliteit nieuwe label zijn gewend. is het gedoe met overboeken. Als van de dienstverlening handhaaft Gefaseerde aanpak Bart Schlatmann geeft als chief operating officer leiding aan de integratie. Een hele uitdaging, want het gaat hier om een omvangrijk veranderingsproject waarbij diverse processen parallel lopen die uiteindelijk weer in elkaar geschoven moeten worden. Er is gekozen voor een gefaseerde aanpak. We zetten ons volledig in om de service aan onze klanten hoog te houden. Daarom bereiden we alle veranderingen achter de schermen voor, zodat klanten geen hinder ondervinden. Zo behouden ze hun rekeningnummer en dat is heel belangrijk voor ze. De eerstvolgende mijlpaal, aldus Schlatmann, vindt volgend jaar plaats. Begin 2008 worden de drie bestaande hoofdkantoren van ING Bank, de Postbank en ING Retail ondergebracht in één nieuw hoofdkantoor waar alle centrale functies en het management gecombineerd zijn. Daarnaast werken we aan de integratie van systemen, producten en distributiekanalen. We streven naar één set van systemen en processen en één productenportefeuille. Speciale productteams onderzoeken hoe te komen tot een uniform productaanbod. Er is ook een team dat kijkt naar de integratie van internet, telefoon, post en kantoren. Weer een ander team richt zich op de diverse klantengroepen. Excellente uitvoering staat centraal. We willen ons van andere banken onderscheiden met onze geavanceerde processen. In 2008 opent ING ook een aantal testkantoren om ervaring op te doen met nieuwe winkelformules. In 2009 gaan de particuliere klanten over en een jaar later volgen de MKB- en grotere zakelijke klanten. Het duurt nog even, maar vanaf 2009 is het zover. Dan is de nieuwe bank realiteit. 7

8 Businessnieuws Pionier ING s Insurance Central Europe is door het internationale blad Life & Pensions uitgeroepen tot beste regionale verzekeraar van het jaar. Tijdens een speciale bijeenkomst in Londen reikte het blad 2 prijzen uit aan toonaangevende verzekeraars en pensioenfondsen die zich hebben onderscheiden op het gebied van risico- en kapitaalbeheer en financieel management. Volgens de jury heeft ING Insurance Central Europe aangetoond steeds op de concurrentie vooruit te lopen. ING heeft op een verantwoorde manier risico genomen en was daardoor de eerste die deze groeimarkten betrad. ING won de onderscheiding als Regionale Verzekeraar van het Jaar omdat zij al meer dan 5 jaar een pionier, vernieuwer en marktleider is in de verzekerings- en pensioenmarkten van Centraal- Europa. Door een combinatie van ondernemingsgeest en gedegen risicobeheer heeft ING daar een sterke positie opgebouwd, zowel in levensverzekeringen als in pensioenen. ING is actief in negen landen. Haar medewerkers en meer dan agenten bedienen meer dan zes miljoen klanten en beheren EUR 9 miljard aan activa. Tom Kliphuis, directeur van Insurance Central Europe, beschouwt de prijs als een blijk van waardering voor onze medewerkers en agenten die elke dag hard werken om hun klanten te helpen bij hun financiële keuzes voor de toekomst. De behoeften en wensen van onze klanten vormen onze drijfveer om in Centraal-Europa voorop te blijven lopen. Cei pesimiøti privesc în jos! PENSII Cum Indiferent cum ai privi, ai nevoie de Pensia ING tu b\trâne]ea? prive[ti b\trâne]ea Cei optimiøti privesc în sus! Reclamecampagne voor vrijwillig pensioen van ING Roemenië, onderdeel van het bekroonde ING Insurance Central Europe Handel in CO 2 -emissierechten Binnen ING s Wholesale Banking is een Emissions Products-team opgericht. Dit team is actief betrokken bij de handel in CO 2 - emissierechten, een uitvloeisel van het Verdrag van Kyoto een aanvulling op het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties. Landen die Kyoto hebben geratificeerd, verplichten zich tot het terugdringen van hun CO 2 -uitstoot en andere broeikasgassen. Als dit niet lukt, moeten ze hun te hoge uitstoot via handel in emissierechten compenseren. De landen zijn grofweg in twee groepen onderverdeeld: industrielanden die zich verplicht hebben tot reductie van hun uitstoot en ontwikkelingslanden waarvoor geen richtlijnen gelden, maar die wel belang hebben bij investeringen in emissiereductieprojecten. Volgens Kyoto mogen partijen in industrielanden aan hun verplichtingen voldoen door te handelen in emissierechten, die op de officiële emissiemarkt kunnen worden gekocht. Ook kan men gecertificeerde emissiereducties ( carbon credits ) van projecten kopen, bijvoorbeeld in ontwikkelingslanden of in industrielanden waarvan de economie zich in een overgangsfase bevindt. Het Emissions Products-team zoekt via het eigen internationale netwerk en relaties naar kansrijke projecten in de emissiereductiehandel. Het team adviseert over de technische aspecten en VN-goedkeuring. Ook fungeert het team als intermediair bij de verkoop van de CO 2 -rechten aan kopers in industrielanden. Tot dusver was het team betrokken bij projecten op het terrein van duurzame energie, het gebruik van afvalwarmte en energieefficiencyprojecten in China, Rusland en Oekraïne. Volgens teamhoofd Stephen Hibbert zorgt de combinatie van ING s expertise in de betreffende sectoren en onze gevestigde relaties met klanten in industrielanden en opkomende markten zorgt voor een sterke positie in deze nieuwe markt. i Creating and selling Carbon Credits WHOLESALE BANKING Structured Finance/Emissions Products 8

9 Ballast Nedam kiest ING IM Businessnieuws Na uitgebreid onderzoek bij verschillende vermogensbeheerders, is ING Investment Management door bouwconcern Ballast Nedam gekozen om de aandelenportefeuille van haar pensioenfonds te beheren. De volledige aandelenportefeuille, ter waarde van EUR 190 miljoen, wordt ondergebracht in het ING Multi-Manager Global Equity Fund. Een multi-managerstrategie biedt duidelijke voordelen voor het pensioenfonds. Gestreefd wordt naar een breed gespreide, wereldwijde aandelenstrategie, waarbij belegd wordt in een selectie van s werelds beste fondsbeheerders, ieder met een eigen stijl. Deze diversificatie zorgt ervoor dat het fonds minder kwetsbaar is voor schommelingen in de markt. Volgens Arthur van der Wal, directeur en hoofd Institutional Clients van ING IM, gaven uiteindelijk de sterke prestaties van het ING Multi-Manager Global Equity Fund (dat teruggaat tot 1989) in combinatie met uitstekende service de doorslag. Bovendien onderhoudt ING IM al jaren een goede relatie met Ballast Nedam. i Groot materieel van Ballast Nedam in actie Vruchtbare samenwerking Poolse energie ING en Piraeus Bank, de op de groeistrategie van ING in ING s ervaring in de energiesector en grootste tot dusver in de Poolse drie na grootste bank van Centraal-Europa, waarbij de met complexe financieringsstructuren energiemarkt. Ook de in ontwikke- Griekenland, gaan exclusief sa- nadruk ligt op het uitbreiden werpt haar vruchten af. Uit 35 ban- ling zijnde, maar instabiele lokale menwerken op het gebied van en verbreden van de distributie- ken werd ING gekozen om in Polen elektriciteitsmarkten speelden hierbij de distributie van levensverze- kanalen. Jacques de Vaucleroy, de grootste energiecentrale in Europa een rol. Het vereiste veel samenwer- keringen, employee benefits en als lid van de Raad van Bestuur te financieren. Staatsbedrijf BOT king tussen multilaterale instellingen pensioenverzekeringen. De sa- van ING verantwoordelijk voor Groep heeft ruim een vijfde van de en commerciële banken. menwerking heeft een looptijd Insurance Europe: We zijn Poolse elektriciteitsmarkt in handen. Deze transactie zal waarschijnlijk van 10 jaar. Bovendien verkrijgt verheugd dat we de vruchtbare BOT benoemde ING tot hoofd van als voorbeeld dienen voor andere ING het volledige eigendom samenwerking met Piraeus het bankensyndicaat, samen met Ci- centrales in de regio die ook aan van ING Piraeus Life, de joint Bank kunnen voortzetten. De tibank, voor een financiering van EUR modernisering toe zijn. Deze deal is venture tussen ING en Piraeus looptijd van de overeenkomst 879 miljoen voor de uitbreiding en echt heel belangrijk voor ons, zegt Bank. Het nieuwe samenwer- benadrukt de betrokkenheid modernisering van haar op bruinkool- Clara Alvarez, hoofd Power Finance kingsverband vloeit voort uit de van ING bij de Griekse verze- gestookte, megawatt grote te Londen van de afdeling Structured bestaande overeenkomst die in keringsmarkt. ING Greece elektriciteitscentrale, BOT Elektrownia Finance, onderdeel van de divisie 2002 werd ondertekend. ING neemt een vijfde plaats in op Belchatów SA. Deze modernisering Wholesale Banking. krijgt exclusieve toegang tot de Griekse levensverzekerings- maakt onderdeel uit van plannen van De deal geniet groot aanzien en we het netwerk van Piraeus Bank markt met een marktaandeel de Poolse overheid om de elektrici- laten hiermee zien wat we kunnen. (305 bankkantoren) voor de van 8,4%. Samen zijn ING teitsopwekking te laten voldoen aan We zijn goed gepositioneerd om een distributie van levensverzeke- Greece en ING Piraeus Life de EU-milieunormen. toonaangevende rol te spelen naar- rings- en pensioenproducten. goed voor een derde plaats op Het ging hier om een qua omvang mate de markt zich verder opent. De samenwerking past in de Griekse levenmarkt. en aard, complexe transactie de 9

10 Uit de business Goed resultaat dankzij betrokken medewerkers ING Direct is erin geslaagd de financiële wereld flink op te schudden door de klant centraal te stellen en hem waar voor z n geld te geven. Een kijkje bij ING-DiBa, een van de best presterende onderdelen van ING Direct en onlangs uitgeroepen tot Duitslands beste bank. ING-DiBa verovert Duitse bankenmarkt, schrijft het Duitse zakenblad Wirtschaftswoche op 21 mei De cijfers zijn dan ook zeer overtuigend: het aantal klanten steeg in vijf jaar tijd van minder dan één miljoen in 2002 tot meer dan zes miljoen. De toevertrouwde middelen namen toe van EUR 19 miljard tot meer dan EUR 59 miljard. Naar die laatste maatstaf is ING-DiBa thans de grootste vestiging van ING Direct. In april riep het Duitse financieel tijdschrift Euro voor de derde achtereenvolgende keer ING-DiBa uit tot Duitslands beste bank. Het geheim? Betrokken medewerkers verlenen goede service. ING-DiBa is erin geslaagd uit te groeien van een vrij onzichtbare spaarbank tot de derde grootste retailbank van Duitsland, na Deutsche Postbank en Deutsche Bank. Duitsland telt nog steeds zo n banken, veelal met een lokale status. Ben Tellings, sinds 2003 directeur van ING-DiBa: Vijf jaar geleden vonden banken retail niet echt interessant. Maar de consument was klaar voor ons concept. Door onze grote volumes en lage kosten hebben wij een veel betere winstmarge. Het feit dat we die deels naar de klant doorschuiven maakt ons nog geen prijsvechter. Wij bieden 14 heldere en makkelijk toegankelijke producten. We zijn met name succesvol met sparen, hypotheken en online-aandelenhandel. Onze service is snel, vriendelijk en van topkwaliteit. Betrokken medewerkers Bij bankieren gaat het in de allereerste plaats om mensen. De sleutel tot het succes van ING Direct zijn haar uiterst betrokken en gemotiveerde medewerkers. Zij zijn het die het iedere dag weer waar moeten maken. Vaak zijn het de callcentermedewerkers die de telefoon bedienen die uitmaken of een klant de dienstverlening van ING Direct als prettig ervaart. Zij geven een heel persoonlijk tintje aan de relatie met de klant. Tellings gelooft dat betrokken medewerkers goede service verlenen. Dus dat is de beste garantie voor een tevreden klant. Daardoor gaat de winst omhoog en daar profiteren ook de medewerkers weer van. Daarom zeg ik altijd: begin bij de medewerkers. ING Direct besteedt veel tijd en aandacht aan de kwaliteit van haar medewerkers. ING-DiBa vormt daarop geen uitzondering. Wij werken continu aan een werkomgeving waarin goede prestaties belangrijk zijn, waarin belang wordt gehecht aan een goede uitvoering van de dienstverlening. Maar allereerst moeten onze medewerkers zich prettig voelen, aldus Tellings. Dus bieden we goede werkomstandigheden, een goede sfeer, werkplek en flexibele werktijden, zodat er nog tijd overblijft voor kinderen, studie, of hobby s. Er zijn ook goede opleidingsmogelijkheden Klanten moeten fair behandeld worden voor de medewerkers. Ook de beloning is goed. Onlangs sloot ING-DiBa een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst af. Gudrun Schmidt, vertegenwoordigster van de Duitse vakbond Ver.di, is van mening dat deze arbeidsovereenkomst als voorbeeld dient voor de gehele sector. Schmidt: De werktijdenregeling sluit aan bij de behoeften van ING-DiBa als directbank, maar houdt ook rekening met de privébelangen van medewerkers, met name waar het gaat om een balans tussen werk en privéleven. Er zijn toeslagen, in geld en tijd, in het geval van overwerk of bij afwijkende diensten, bijvoorbeeld in het weekend. En medewerkers delen in het succes via een soort winstdeling. Dit verhoogt weliswaar de lasten, maar ik zie dat medewerkers die zich gerespecteerd voelen, beter presteren. Gevoel van verbondenheid Afgezien van de materiële beloning, gaat het om een gevoel van verbondenheid, licht Tellings toe. We werken hard om de sterke teamgeest binnen ING Direct, die zo bepalend is voor ons succes, te bewaren. Bij ons staan de medewerkers op het eerste plan, en dat doen we uit overtuiging. Er worden verschillende geza- 10

11 90.399_Master_Image_ :59 Uhr Seite 1 Uit de business Erfolgreich: Deutschlands Beste Bank! Durch überzeugende Leistung zum Erfolg Was über fünf Millionen zufriedene Kunden bereits wissen, wurde nun zum dritten Mal von Experten des Magazins uro bestätigt: Die ING-DiBa ist Deutschlands Beste Bank. Profitieren auch Sie von der Leistungsstärke und Zuverlässigkeit des Testsiegers. Wir freuen uns auf Sie! Rund um die Uhr: / (0,06 Euro pro Anruf Festnetz der Dt. Telekom) Jobnummer: Kunde: ING-DiBa Format: 230 x 285 mm ET: WKZ: XXXX Farbe: 4c ES+DiBa Datum: Werbeträger: blau Motiv: Image DU: Version: Master Digital-Pre-Press GmbH Tel.: 069/ Fax: 069/ info@digital-pre-press.de Basketbalheld Dirk Nowitzki in advertentie van ING-DiBa, onderdeel van imagocampagne 2007 Kerncijfers 8 De drie callcenters van ING-DiBa zijn gevestigd in Hannover, Frankfurt en Neurenberg. 8 Zo n 800 medewerkers staan 24 uur per dag, 7 dagen per week klanten te woord. 8 Ongeveer acht miljoen inkomende telefoontjes per jaar, vaak meer dan op een dag. 8 Toevertrouwde middelen: EUR 59,2 miljard, niet in de balans opgenomen producten EUR 2,7 miljard. 8 Woninghypothekenportefeuille: EUR 28, miljard. menlijke sportevenementen georganiseerd en op alle vestigingen wordt jaarlijks een personeelsfeest gehouden. Om de paar jaar komen alle medewerkers bijeen. En daar blijft het niet bij. Via een speciaal project kunnen personeelsleden namens ING-DiBa zelf een geldbedrag schenken aan een maatschappelijke organisatie. Het werkt, want de sfeer bij ING-DiBa is prima. Gemiddeld is het verloop bij callcenters 5-20%. Bij ING-DiBa ligt dit onder de 5%. In het vorig jaar gehouden tevredenheidsonderzoek Deutschlands Beste Arbeitsgeber (beste werkgever) stond ING-DiBa van de 98 deelnemende bedrijven op de 26e plaats, en was daarmee de beste Duitse financiële dienstverlener. Argusogen Een dergelijke succesvolle nieuwkomer wordt natuurlijk met argusogen bekeken. De gevestigde banken komen met vergelijkbare, of op het oog zelfs betere aanbiedingen. Sommige advertenties zijn vrijwel identiek aan die van ING-DiBa. Tellings: We letten niet zo op onze concurrenten. Zij letten meer op ons. Klanten die met onze percentages naar de concurrent gaan, krijgen meteen hetzelfde aangeboden. Het verschil zit m echter in ons bedrijfsmodel. Het is dus de vraag hoe lang de concurrentie zich die tarieven kan veroorloven. Meer last heeft de bank van de renteontwikkelingen. Als de rente herstelt, dan voorspel ik een tweede groeigolf, zegt Tellings. Online-bankieren is de trend, en daarin zijn wij nou eenmaal de beste. We hebben nu een marktaandeel van 5%, maar willen graag naar 5-20% marktaandeel. Fair Maar die klanten moeten wel worden binnengehaald. ING-DiBa moet trouw blijven aan haar imago van lage kosten. En het moet continu bewijzen dat de klant fair behandeld wordt. Tellings: Toen we begonnen, boden we zomaar twee keer zoveel rente als de andere banken. En we hebben laten zien dat het geen eenmalige aanbieding betrof. We bieden misschien niet langer altijd de hoogste rente, maar genieten wel het vertrouwen van onze klanten, omdat we betrouwbaar zijn. ING-DiBa maakt er geen geheim van hoeveel geld er jaarlijks aan marketing wordt uitgegeven: ongeveer EUR 00 miljoen. Ieder jaar worden er zo n 60 miljoen brieven verzonden aan klanten. Maar niemand krijgt meer dan één brief per maand. Dag in dag uit wordt er geadverteerd, op TV en in de gedrukte pers, altijd met gebruik van een sportmetafoor en vaak met sterbasketbalspeler Dirk Nowitzki. Je moet heel consequent zijn in je reclame-uitingen, anders herkennen de mensen je niet meer, voegt Tellings toe. Trotse klanten Mensen zijn vaak echt trots dat ze klant bij ons zijn, zegt voormalig marketingmanager Katharina Herrmann, de huidige directeur van ING-DiBa in Oostenrijk. Zij weet dat tevreden klanten de beste reclame zijn. Daarom begon ING-DiBa het Kunden werben Kunden -programma: iedere klant van ING-DiBa die een nieuwe klant aanbrengt voor de speciale spaarrekening van ING-DiBa krijgt een beloning. Inmiddels komt 40% van de nieuwe klanten op deze manier binnen. Voor ING Direct als geheel, geeft gemiddeld 94% van de klanten aan dat zij ING Direct waarschijnlijk zullen aanbevelen bij vrienden, familie en collega s. Dit wordt bevestigd in klanttevredenheidsonderzoeken (april 2006). Maar, hoe krijg je trotse klanten? Betere voorwaarden en een goede dienstverlening zijn heel belangrijk. En dat we zijn uitgeroepen tot Duitslands Beste Bank draagt hier ook aan bij, vertelt Herrmann. Alle werkprocessen worden doorgelicht, helemaal vanuit het oogpunt van de klant. Een klacht wordt grondig geanalyseerd. Als er ruimte is voor verbetering, doen we er iets aan. Want eersteklas dienstverlening, daar draait het om bij ING Direct. Niet alleen in Duitsland, maar ook in alle andere landen waar de bank operationeel is: Canada, Spanje, Australië, Frankrijk, Italië, de VS, het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk.

12 Strategie en resultaten Een consistente strategie op weg naar verdere groei ING richt zich op waardecreatie voor de aandeelhouder. We hebben een evenwichtige mix van sterke en succesvolle bedrijven die voldoen aan de behoeftes van onze klanten. Het hoofdkantoor van Oyak Bank in Istanbul, Turkije Kapitaal wordt consequent toegewezen aan die activiteiten en klantsegmenten die het hoogste rendement en de grootste groei genereren. ING heeft in het afgelopen kwartaal een aantal acties van strategische aard ondernomen. Het gaat vooral om acquisities in de kansrijke groeimarkten van Turkije, Zuid-Korea en Latijns- Amerika alsmede een aantal groei-initiatieven in Centraal-Europa en Azië. De Groep trekt kapitaal aan uit bedrijfswinsten, verkoopwinst op aandelen, desinvesteringen en externe financieringen. We hebben in de afgelopen paar jaar zeer efficiënt gebruik gemaakt van dit kapitaal waardoor we kunnen investeren in additionele autonome groei en aanvullende acquisities en daarnaast vermogen terug kunnen geven aan de aandeelhouders, door middel van een hoog dividend of door de terugkoop van aandelen. Grote investering in Turkije Kortgeleden hebben we Oyak Bank in Turkije overgenomen, wat ons op de belangrijke Turkse markt een stevig platform voor verdere groei biedt. De deal wordt volledig gefinancierd uit bestaande interne middelen en geeft ons een 100%-belang in Oyak Bank. Naar verwachting zal de transactie in de tweede helft van 2007 worden afgerond. Michel Tilmant, voorzitter van de Raad van Bestuur van ING Groep, zei tijdens een presentatie in Istanbul dat Oyak Bank een kwaliteitsbank is met een goede positie op de snelgroeiende Turkse markt. Deze acquisitie is in lijn met onze strategie om onze sterke autonome groei te ondersteunen met geschikte aanvullende acquisities en biedt ING een solide platform op basis waarvan wij onze bancaire activiteiten verder kunnen uitbreiden. Naarmate de markt zich verder ontwikkelt, kunnen we in de toekomst ook vermogensbeheerproducten afzetten. Oyak Bank is opgericht in 1984 en behoort tot de top 10-banken in Turkije met meer dan medewerkers en een marktaandeel van 3%. Het biedt een volledig assortiment aan bancaire producten gericht op de particuliere markt. De bank heeft ongeveer 1,2 miljoen actieve particuliere klanten en klanten in het midden- en kleinbedrijf. Oyak Bank heeft 360 bankkantoren door heel Turkije en is goed vertegenwoordigd in alle grote steden. Eli Leenaars, als lid van de Raad van Bestuur verantwoordelijk voor de wereldwijde retailbankingactiviteiten van ING: Oyak Bank is een goed bedrijf met een uitstekend managementteam. Door goed gebruik te maken van de expertise die ING heeft op het gebied van retail banking, met name internetbankieren, maketing en risicobeheer, in combinatie met de distributiekracht en marktkennis van Oyak Bank, kunnen we onze marktpositie in Turkije snel verder uitbreiden. Oyak Bank zal worden geïntegreerd in de divisie Retail Banking van ING Groep en in het eerste jaar na afronding van de transactie zal de naam van het bedrijf veranderen in ING. Landmark Investment Management ING heeft overeenstemming bereikt met Morgan Stanley Private Equity Asia inzake de overname van Landmark Investment Management in Zuid- Korea, de nr. 12 op het gebied van vermogensbeheer in dat land. Met de acquisitie van Landmark krijgt ING een solide marktpositie in een van de belangrijkste markten in Azië. Zuid-Korea is een van de grootste markten voor vermogensbeheer in Azië met een jaarlijks groeipercentage van 20%. De acquisitie vormt een goede aanvulling op de bestaande marktpositie van ING in Zuid-Korea als toonaangevende buitenlandse levensverzekeraar. Landmark had op 31 mei 2007 een beheerd vermogen van ongeveer EUR 6,9 miljard. ING wil Landmark integreren in haar recent opgestarte vermogensbeheeractiviteiten in dat land. ING wordt door de acquisitie een top 10-speler in vermogensbeheer met een beheerd vermogen van meer dan EUR 10 miljard en een marktaandeel van 3,7%. Latijns-Amerikaanse pensioenen We hebben ook overeenstemming bereikt met Santander om de Latijns-Amerikaanse pensioenactiviteiten van dit bedrijf in Mexico, Chili, Colombia en Uruguay over te nemen om daarmee onze positie in deze snelgroeiende regio te versterken. Met de overname van deze pensioenbedrijven wordt ING de op een na grootste pensioenbeheerder in Latijns-Amerika. We nemen het aandeel van Santander in deze pensioenactiviteiten voor 100% over en de deal zal volledig uit eigen middelen worden gefinancierd. ING en Santander voeren nog apart overleg over de pensioen- en lijfrenteactiviteiten van Santander in Argentinië, die in deze fase nog niet in de acquisitie zijn meegenomen. 12

13 Strategie en resultaten Recente acquisities 8 Landmark Investment Management in Zuid-Korea 8 Oyak Bank in Turkije 8 Pensioenactiviteiten Santander in Latijns-Amerika Recente desinvesteringen 8 ING Trust, Nationale Borg en Regio Bank in Nederland 8 Verzekeringsactiviteiten in België 8 Degussa Bank in Duitsland Meer over de aandelenterugkoop Het totaal aantal gewone aandelen (of certificaten van gewone aandelen) dat kan worden teruggekocht is ongeveer 150,6 miljoen, gebaseerd op de slotkoers van het aandeel op 15 mei. Dit vertegenwoordigt 6,8% van de uitstaande aandelen. ING zal de aandelen die zij ontvangt pas intrekken nadat de desbetreffende certificaten van aandeel zijn ingetrokken. Hiervoor zal ING tijdens de volgende algemene vergadering van aandeelhouders goedkeuring van de aandeelhouders vragen. Het Latijns-Amerikaanse pensioenbedrijf (exclusief Argentinië) van Santander heeft meer dan 5,5 miljoen klanten en medewerkers. De producten worden voornamelijk op de markt gebracht via een netwerk van eigen verzekeringsagenten. Ultimo 2006 had dit Latijns- Amerikaanse pensioenbedrijf een beheerd vermogen van EUR 13,8 miljard en de winst na belastingen over 2006 bedroeg EUR 64 miljoen. Deze transactie biedt ING de aantrekkelijke mogelijkheid om in Latijns-Amerika verder te groeien door uitbreiding van haar activiteiten op het gebied van vermogensvorming in deze regio, aldus Tom McInerney, lid van de Raad van Bestuur van ING en CEO van ING Insurance Americas. De financiële kracht van ING, haar wereldwijde naamsbekendheid en haar ervaring op het gebied van pensioendiensten en beleggingsbeheer vormen de basis voor onze groeistrategie. Investeren in autonome groei Naast aanvullende acquisities blijft ING investeren in autonome groei, zowel in volwassen markten als in groeimarkten. In mei werd aangekondigd dat Postbank en ING Bank hun krachten zullen bundelen en in Nederland onder de merknaam ING zullen verder gaan. Hiermee versterken wij onze positie als toonaangevende Nederlandse bank met meer dan acht miljoen klanten. In Centraal- en Oost-Europa is een aantal initiatieven ontwikkeld. Aan de verzekeringskant heeft ING in juni goedkeuring gekregen van de Russische toezichthoudende instanties om in Rusland van start te gaan met levensverzekeringsactiviteiten. In Roemenië bereiden wij ons voor op de oprichting van een bedrijfspensioenfonds, voortvloeiend uit de pensioenhervormingen in dat land. Op bancair gebied richt ING zich op grote landen in deze regio met aanzienlijke groeimogelijkheden: Polen, Turkije, Roemenië, Rusland en Oekraïne. In deze landen woont 81% van de Centraal- en Oosteuropese bevolking, die tezamen 76% van het BBP in deze regio genereren. In Polen en Turkije wordt de markt betreden door middel van aanvullende acquisities, met respectievelijk Bank Slaski (1994) en Oyak Bank (zie boven). In Roemenië heeft ING in 2005 de particuliere bancaire markt betreden via een eigen gestart bedrijf. Gebaseerd op de goede ervaringen in dit land wil ING in 2008 met dit concept de markt in Oekraïne betreden. Wat betreft directbankieren heeft ING in Japan een bankvergunning aangevraagd om daar van start te kunnen gaan met ING Direct. Dat zou in de tweede helft van 2007 moeten gebeuren. ING Direct ontwikkelt zich steeds meer van een spaarbank naar een directbank. Haar wereldwijde strategie blijft gebaseerd op het betreden van een grote, volwassen markt met een ontwikkelde infrastructuur voor directbankieren. Japan is derhalve van strategisch belang aangezien het land een groot groeipotentieel in zich heeft met een spaarmarkt van EUR miljard. Aandelenterugkoop Hoewel ING haar vermogen herinvesteert om te kunnen blijven voortbouwen op de kracht van winstgevende groei, zal door een combinatie van hoge winsten, herfinancieringen en Basel II in 2007 sprake zal zijn van een kapitaaloverschot. Na financiering van de groei van de activiteiten blijft ING in 2007 en 2008 voldoen aan de kapitaalrisico s. Daarom heeft ING in mei aangekondigd dat een deel van het vermogen zal worden gebruikt om de aandeelhouders te belonen met de terugkoop van aandelen voor een bedrag van EUR 5 miljard. In mei is ING van start gegaan met de terugkoop van gewone aandelen of certificaten van gewone aandelen, met een totale waarde van EUR 5 miljard over een periode van ongeveer 12 maanden. Dit programma loopt naar verwachting tot juni De terugkoop van aandelen illustreert de gedisciplineerde aanpak van ING op het gebied van kapitaalbeheer teneinde de aandeelhouderswaarde zo groot mogelijk te maken, aldus Tilmant. Met de terugkoop van aandelen worden de kapitaalstructuur van de Groep geoptimaliseerd, de kapitaalkosten teruggebracht en de winst per aandeel verbeterd. Interimdividend Vanwege het efficiënte kapitaalbeheer is ING in staat haar aandeelhouders te belonen met een interimdividend in contanten van EUR 0,66 per gewoon aandeel, een stijging van EUR 11,9% ten opzichte van het interimdividend over 2006 (EUR 0,59) en gelijk aan de helft van het totale dividend dat over het jaar 2006 is uitgekeerd (EUR 1,32). ING wil waarde creëren voor haar aandeelhouders. Met ons sterke bedrijfsmodel, evenwichtige bedrijvenmix, ruim assortiment aan producten en diensten, efficiënt kapitaalbeheer en gedisciplineerd risicobeheer weten we dat we een goede uitgangspositie hebben om die aandeelhouderswaarde ook te realiseren. 13

14 Resultaten 2e kwartaal 2007 Resultaten 2e kwartaal 2007 XXXX Sterke commerciële ontwikkeling en aanhoudende waardecreatie Kwartaalwinst naar recordhoogte Financial figures 2nd quarter 2006 Michel Tilmant (r) en John Hele tijdens de persconferentie in Amsterdam Op woensdag 8 augustus presenteerden Michel Tilmant, bestuursvoorzitter van ING Groep, John Hele, CFO, en Koos Timmermans, CRO, de resultaten van ING over het tweede kwartaal De onderliggende nettowinst nam ten opzichte van het tweede kwartaal 2006 met 36,7% toe tot EUR miljoen. Dit resultaat werd versterkt door een winst van EUR 573 miljoen op de verkoop van een deel van het belang van ING in ABN AMRO. Exclusief dit bedrag steeg de onderliggende nettowinst met 8,2% tot een recordbedrag van EUR miljoen. Michel Tilmant: ING behaalde in het tweede kwartaal goede resultaten doordat het bedrijf wederom kon profiteren van solide economische en marktomstandigheden. Bij het bankbedrijf werd de negatieve invloed van de vlakke rentecurve gecompenseerd door de groei in het volume van hypotheken en betaalrekeningen. De risicokosten bleven laag en er was geen sprake van een verslechtering in de kredietportefeuille. De levensverzekeringsactiviteiten konden profiteren van de groei van het beheerd vermogen en de hogere beleggingsopbrengsten als gevolg van de koersstijgingen op de aandelenbeurzen. De omzet werd gedomineerd door sterke groei in de koopsomproducten, doordat ING inspeelt op de wereldwijde verschuiving van traditionele levensverzekeringsproducten naar beleggingsgerelateerde vermogensopbouwproducten. ING ontwikkelt nieuwe initiatieven om de groei te versnellen, zowel autonoom als met aanvullende acquisities. De overeenkomsten tot overname van de Oyak Bank in Turkije, het pensioenbedrijf van Santander in Latijns-Amerika en Landmark Investment Management in Zuid-Korea dragen Stand terugkoopprogramma aandelen (per 3 augustus 2007) 8 21,9% van het programma afgerond 8 Totaal aantal teruggekochte aandelen: 33,6 miljoen 8 Totaalbedrag: EUR miljoen 8 Gemiddelde koers van de teruggekochte aandelen: EUR 32,63 14

15 Financial figures 2nd quarter 2006 Resultaten 2e kwartaal 2007 ING rapporteerde in het tweede kwartaal een sterke winst doordat het bedrijf kon profiteren van een gezond economisch klimaat, inclusief relatief lage risicokosten en gunstige aandelen- Verzekeringsbedrijf Verdeling onderliggende winst per divisie 2 e kwartaal De onderliggende winst voor belastingen van het verzekeringsbedrijf steeg met 49,8% tot EUR miljoen, inclusief EUR 802 miljoen aan ING Direct 6% Insurance Europe 24% gerealiseerde verkoopwinsten op aandelen (waaronder de verkoop van ABN AMRO aandelen). Het Retail Banking 20% levenresultaat nam met 69,9% toe tot EUR miljoen en het schaderesultaat daalde met 3,9% door lagere resultaten in Canada en Mexico, waar de bedrijven wederom te maken kregen met minder gunstige verzekeringstechnische omstandigheden. Insurance Americas 21% Het bruto premie-inkomen nam exclusief valutainvloeden met 1,5% toe, aangezien de groei in Wholesale Banking 24% Insurance Asia/Pacific 5% België, Zuid-Korea en Centraal- en Overig Europa grotendeels teniet werd gedaan door een daling in lijfrentes met vaste uitkering in de VS, Japan en *exclusief Overig Nederland. De omzet in koopsompolissen steeg met 16,8% ten opzichte van het tweede kwartaal bij aan de schaalgrootte van ING en geven ons markten. ING kon in het tweede kwartaal profiteren vorig jaar en met 22,8% ten opzichte van het eer- toegang tot aantrekkelijke nieuwe markten. De van een lage effectieve belastingdruk, vooral ste kwartaal, door sterke groei in Japan, Australië, voorbereidingen voor de start van ING Direct in vanwege een aanzienlijke, belastingvrije verkoopwinst Korea, Taiwan en Centraal-Europa en de groei van Japan later dit jaar zijn in volle gang. In de tweede op aandelen. De onderliggende effectieve het aantal variabele koopsompolissen in de VS. helft van dit jaar zal naar verwachting EUR 65 belastingdruk daalde van 21,0% naar 14,4% en De waarde van nieuwe productie (WNP) verbeterde in het tweede kwartaal met 23,2% tot Insurance Asia/Pacific 7% Wholesale Banking 30% miljoen extra worden geïnvesteerd in ING Direct zal naar verwachting voor heel 2007 ergens tussen 15% en 20% uitkomen, aanzienlijk lager dan EUR 207 miljoen, een aanzienlijke stijging ten om de commerciële groei te versnellen. Volgend jaar gaan wij van start met een retailbank in het genormaliseerde niveau van 20-25%. opzichte van het eerste kwartaal die is toe te Insurance Americas 21% Oekraïne, aangezien we de retailactiviteiten van schrijven aan de hoge omzet in Japan na de introductie ING verder oostwaarts willen uitbreiden naar de De nettowinst nam met 27,1% toe tot EUR van een nieuw product in april. De WNP grootste markten in Centraal-Europa, aldus miljoen, inclusief een kostenpost van EUR 188 daalde vergeleken met het tweede kwartaal vorig Michel Tilmant. miljoen (EUR 252 miljoen voor belastingen) in jaar met 9,6%, ofwel EUR 22 miljoen. verband met de samenvoeging van Postbank en Kijkend naar de toekomst, zei Michel Tilmant: ING Bank in Nederland. Insurance Europe Retail Banking 22% De beleggingsportefeuille voor eigen rekening De sterke groei in Centraal- en Overig Europa van ING zal naar verwachting in de tweede helft De bedrijfslasten voor de Groep bleven onder stuwde de omzet en de groei van de nieuwe Insurance Europe 23% ING Direct 6% van het jaar een aanzienlijke winst opleveren, controle, waarbij de onderliggende lasten met productie bij Insurance Europe verder op. De onderliggende die we deels zullen herinvesteren in verdere 4,2% stegen inclusief additionele lasten in verband winst voor belastingen bij Insurance autonome groei. De kredietmarkten zijn de met de uitbreiding van activiteiten. Europe daalde licht naar EUR 694 miljoen ten op- laatste tijd turbulenter geworden, maar onder zichte van een zeer sterk tweede kwartaal de huidige marktomstandigheden verwachten we niet dat die van grote invloed zullen zijn op de winst over De commerciële prestaties van het bedrijf blijven uitstekend en we zijn ervan Premie-inkomen* overtuigd dat we gezien het risicoprofiel van ING en de spreiding van onze activiteiten in staat zullen zijn om waarde te blijven creëren voor onze 2e kwartaal ,6 miljard aandeelhouders en ons te richten op groei voor 22% 49% 29% de lange termijn. Winstanalyse tweede kwartaal 2e kwartaal ,1 miljard *inclusief intercompany-eliminaties 20% 52% 28% Insurance Europe Insurance Americas Insurance Asia/Pacific 0 3ING Shareholder 6 03 augustus Q 2007

16 Resultaten 2e kwartaal 2007 Financial figures 2nd quarter 2006 In de winst over het tweede kwartaal vorig jaar zat een bedrag van EUR 135 miljoen begrepen in verband met een positieve herwaardering van de voorziening voor garanties op bepaalde pensioenovereenkomsten in Nederland. In het tweede kwartaal van dit jaar was sprake van een negatieve herwaardering van EUR 19 miljoen. Exclusief deze invloed nam de onderliggende winst voor belastingen van Insurance Europe met 25,3% toe tot EUR 713 miljoen. Het totale premie-inkomen groeide met 5,7% door een hogere omzet in levensverzekeringen in België en Centraal- en Overig Europa. De bedrijfslasten bleven gelijk ondanks een 4,5%-stijging bij Centraal- en Overig Europa. De WNP bleef onveranderd op EUR 55 miljoen, doordat een stijging van 30,8% bij Centraal- en Overig Europa werd gecompenseerd door een daling van 34,6% in Nederland. Insurance Americas De winst van Insurance Americas steeg in het tweede kwartaal door de sterke groei van het beheerd vermogen en de gunstige beleggingsresultaten in de VS. De onderliggende winst voor belastingen steeg met 29,8% tot EUR 593 miljoen. Exclusief valuta-invloeden was deze stijging 37,3%. Het premie-inkomen daalde met 4,1% (exclusief valuta-invloeden), voornamelijk door de lagere omzet in lijfrentes met vaste uitkering in de VS. De bedrijfslasten namen (exclusief valutainvloeden) met 6,0% toe als gevolg van het aannemen van meer personeel in de VS om de dienstverlening en de distributiecapaciteit te verbeteren. De WNP steeg sterk van EUR 33 miljoen in het eerste kwartaal naar EUR 53 miljoen. Hierin is EUR 28 miljoen meegenomen als gevolg van het vestigen van twee juridische entiteiten om het probleem van de overtollige wettelijke reserves in het individuele levenbedrijf in de VS op te lossen. Vergeleken met het tweede kwartaal vorig jaar daalde de WNP met 18,5% door valuta-invloeden en de daling van de discontovoet ultimo 2006 alsmede lagere lijfrentemarges en lagere omzet in lijfrentes met vaste uitkering. Insurance Asia/Pacific De onderliggende winst voor belastingen van Insurance Asia/Pacific daalde licht naar EUR 153 miljoen doordat hogere resultaten in Australië teniet werden gedaan door dalingen in Japan en Zuid-Korea. De resultaten in Japan werden met EUR 32 miljoen negatief beïnvloed door volatiliteit in onafgedekte posities van beleggingskoopsomverzekeringen (single premium variable annuities, SPVA s) in verband met een groter Kerncijfers ING Groep In EUR miljoen Kwartaalresultaten 2e kw e kw mutatie Onderliggende winst voor belastingen 1 Insurance Europe ,4% Insurance Americas ,8% Insurance Asia/Pacific ,5% Overig verzekeringsbedrijf Onderliggende verzekeringswinst voor belastingen ,8% Wholesale Banking ,8% Retail Banking ,2% ING Direct ,0% Overig bankbedrijf Onderliggende bancaire winst voor belastingen ,5% Onderliggende winst voor belastingen ,4% Belastingen ,5% Winst voor minderheidsdeelnemingen ,8% Minderheidsdeelnemingen ,6% Onderliggende nettowinst ,7% Nettowinst/-verlies op desinvesteringen -9 Nettowinst uit desinvesteringen 4 Bijzondere posten na belastingen -188 Nettowinst (uitkeerbaar aan aandeelhouders) ,1% Winst per aandeel (in EUR) 1,18 0,93 26,9% Netto rendement op het eigen vermogen 2 23,9% 25,0% Beheerd vermogen (ultimo periode) ,6% Personeel (aantal fte s, ultimo) ,3% 1 Onderliggende winst voor belastingen en onderliggende nettowinst zijn NL GAAP-maatstaven (Nederlandse grondslagen voor financiële verslaggeving) voor de winst exclusief desinvesteringen en bijzondere posten. 2. Vanaf begin dit jaar. N.B. Kleine afwijkingen mogelijk in verband met afronding van de getallen. dan verwachte marktvolatiliteit. Exclusief deze volatiliteit steeg de onderliggende winst voor belastingen van Insurance Asia/Pacific met 19,3% tot EUR 173 miljoen. Het totale premie-inkomen steeg (exclusief valuta-invloeden) met 9,4%, voornamelijk door groei in Zuid-Korea (24,9%) en Taiwan (9,2%). De bedrijfslasten namen (exclusief valutainvloeden) met 20,9% toe door investeringen in de groei van het bedrijf. De WNP steeg vergeleken met het eerste kwartaal met 20,7%. Deze stijging is vooral toe te schrijven aan de omzet in koopsomproducten, doordat ING kon profiteren van een verschuiving van traditionele levensverzekeringen naar vermogensopbouwproducten. De WNP daalde met 9,2% ten opzichte van het tweede kwartaal vorig jaar door ongunstige valuta-invloeden, een lagere omzet en marges in de collectieve levensverzekeringen (COLI) in Japan en een lager intern rendement. Bankbedrijf Bij het bankbedrijf van ING kon de invloed van de vlakke rentecurve wederom worden gecompenseerd door sterke commerciële groei in betaalrekeningen en hypotheken. De totale onderliggende winst voor belastingen daalde met Interimdividend 8 ING betaalt een interimdividend in contanten van EUR 0,66 per gewoon aandeel 8 Dit is gelijk aan de helft van het totale dividend over het boekjaar 2006 (EUR 1,32) 8 Een stijging met 11,9% ten opzichte van het interimdividend over 2006 (EUR 0,59) 8 Het aandeel-ing wordt vanaf 9 augustus 2007 ex-dividend genoteerd; het dividend zal op 16 augustus 2007 betaalbaar worden gesteld voor NYSE Euronext 16

17 3.7 billion 2Q billion 41% 44% 15% Financial figures 2nd quarter 2006 Resultaten 2e kwartaal % 43% 16% Wholesale Banking Retail Banking ING Direct 0,5% licht ten opzichte van de goede resultaten in het tweede kwartaal De stijging van het volume was vooral toe te schrijven aan de sterke hypotheekomzet bij ING Direct, de groei van het aantal rekeningen-courant en termijndeposito s bij Retail Banking en de voortgaande groei bij ING Real Estate. De netto risicokosten veranderden van een vrijval uit de voorziening voor debiteurenverliezen in het tweede kwartaal vorig jaar in een toevoeging aan deze voorziening. De risicokosten bleven echter laag en er zijn geen tekenen dat de kwaliteit van de kredietportefeuille verslechtert. Prijsstelling en nadruk op efficiënt kapitaalgebruik resulteerden in een verdere verbetering van het rendement, waardoor het onderliggend naar risico gewogen rendement op kapitaal (RAROC) na belastingen steeg van 22,0% over het eerste halfjaar 2006 naar 24,8%. Wholesale Banking Wholesale Banking kon wederom profiteren van de sterke groei van ING Real Estate alsmede van gestegen volumes bij Payments & Cash Management en Leasing, waardoor de druk op de marges enigszins gecompenseerd kon worden. De onderliggende winst voor belastingen van Wholesale Banking daalde met 6,8% naar EUR 668 miljoen, door een lagere netto vrijval uit de voorziening voor debiteurenverliezen. De winstontwikkeling werd overschaduwd door een fiscaal afwijkende behandeling van handelsactiviteiten in aandelenderivaten en de daaraan gerelateerde cash equity hedges. Gecorrigeerd voor deze invloed steeg het bruto resultaat met 15,2% en de onderliggende winst voor belastingen met 5,2%. De bedrijfslasten daalden ten opzichte van het eerste kwartaal met 1,7%, maar namen vergeleken met het tweede kwartaal vorig jaar met 5,7% toe door ondersteuning van de groei bij ING Real Estate en investeringen ter voorbereiding op SEPA (Single European Payment Area). De rendementen verbeterden, met een onderliggende RAROC na belastingen van 25,9%, een stijging ten opzichte van de eerste helft van vorig jaar (22,4%). Retail Banking Retail Banking rapporteerde ondanks het moeilijke renteklimaat een solide winstgroei over het tweede kwartaal. De druk op de marges werd meer dan gecompenseerd door de voortgaande stijging in volumes. De onderliggende winst voor belastingen steeg met 22,2% ten opzichte van het tweede kwartaal vorig jaar, toen de winst werd beïnvloed door een voorziening voor juridische kwesties en een inhaalslag van de risicokosten. Het bruto resultaat, voor risicokosten, steeg Baten bancaire activiteiten 2e kwartaal ,7 miljard 2e kwartaal ,5 miljard met 14,4%, vooral door een stijging met 11,4% in Nederland, waar bij alle productgroepen een substantiële groei in het volume werd gerealiseerd. De totale onderliggende baten namen met 6,7% toe, en compenseerden daarmee in ruime mate de stijging van de bedrijfslasten met 2,7%. Door een juiste prijsstelling kon Retail Banking wederom een hoog rendement realiseren, waarbij het totale naar risico gewogen rendement op kapitaal na belastingen 42,8% was, een stijging ten opzichte van de 34,2% over de eerste helft van ING Direct De resultaten van ING Direct bleven ook in het tweede kwartaal solide, terwijl het bedrijf aanzienlijk bleef investeren in groei door nieuwe producten op de markt te brengen. De onderliggende winst voor belastingen was EUR 171 miljoen, een stijging van 3,6% ten opzichte van het eerste kwartaal, en een daling van 10,0% ten opzichte van het tweede kwartaal vorig jaar. Er bleef sprake van een moeilijk renteklimaat, met in de meeste valutazones vlakke of inverse rentecurves, en stijgende rentetarieven. De tegoeden van particuliere klanten, inclusief toevertrouwde middelen, niet in de balans opgenomen fondsen, woninghypotheken en leningen, nam toe van EUR 290,5 miljard ultimo maart naar EUR 302,0 miljard. In het tweede kwartaal kon een recordbedrag van EUR 7,0 miljard (exclusief valutainvloeden) aan hypotheekproductie worden bijgeschreven, waardoor de totale hypotheekportefeuille ultimo juni uitkomt op EUR 82,8 miljard. Het aantal klanten van ING Direct steeg met bijna een half miljoen naar 18,7 miljoen. Het rendement verbeterde, waardoor het naar risico gewogen rendement op kapitaal na belastingen steeg van 11,7% over het eerste halfjaar 2006 naar 16,7%, deels toe te schrijven aan een lagere belastingdruk % 44% 15% 41% 43% 16% Wholesale Banking Retail Banking ING Direct Beheerd vermogen Het beheerd vermogen nam in het tweede kwartaal met EUR 17,3 miljard, ofwel 2,8%, toe tot EUR 636,7 miljard ultimo juni. De groei was voornamelijk toe te schrijven aan een solide netto instroom van EUR 10,4 miljard. Risicobeheer 8 De onrust op de kredietmarkten is de laatste tijd toegenomen door de zorg die is gerezen over risicovolle subprime hypotheken in de VS, CDO s (collateralised debt obligations), CLO s (collateralised loan obligations) en schuldfinanciering 8 Tot nu toe heeft dit weinig invloed gehad op ING 8 ING biedt geen risicovolle subprime - hypotheken aan in de VS 8 De totale risicodragende uitzettingen van ING op schuldpapier waarbij subprime - hypotheken als onderpand dienen, bedragen EUR 3,2 miljard, ongeveer 0,25% van de totale activa. Hiervan heeft 93% een AAA- of AA-rating. De marktwaarde was op 31 juli 2007 slechts EUR 58 miljoen lager dan de boekwaarde 8 De totale risicodragende uitzettingen van ING via CDO s en CLO s is EUR 0,9 miljard, ofwel 0,07% van de totale activa, en de marktwaarde was op 31 juli 2007 ongeveer EUR 35 miljoen lager dan de boekwaarde 8 Over het geheel genomen beschouwt ING haar uitzettingen op risicovolle subprime - hypotheken en CDO s/clo s van beperkte omvang en van relatief hoge kwaliteit 17

18 18

19 Opinie en analyse Van links naar rechts: Hans van der Noordaa, Tom McInerney en Jacques de Vaucleroy Pensioentijd verzekerd Het wordt een steeds vertrouwder beeld, mensen van 90 jaar of ouder. De kunst is voldoende pensioeninkomen op te bouwen om de kosten van een langere levensduur te kunnen dekken. Hierbij spelen financiële instellingen een belangrijke rol. In veel landen wijzen alle demografische tendensen in dezelfde richting. Mensen krijgen minder kinderen en leven langer dan voorgaande generaties. Volgens de Verenigde Naties zal een Japanner die in 1950 is geboren 63,9 jaar oud worden. In 2050 is deze leeftijd gestegen naar 87,1. Voor de VS en Europa geldt hetzelfde (zie grafiek). Het resultaat: de wereldbevolking vergrijst in een hoog tempo. En omdat er steeds minder werkenden zullen zijn die de oudedagsvoorziening van een steeds groter aantal gepensioneerden moeten financieren, wordt een overheidspensioen in steeds meer landen onhaalbaar. Welke kansen en uitdagingen brengt dit met zich meer voor de financiële sector? We vragen het de drie Raad van Bestuursleden die verantwoordelijk zijn voor ING s verzekeringsactiviteiten: Tom McInerney (Insurance Americas), Hans van der Noordaa (Insurance Asia/Pacific) en Jacques de Vaucleroy (Insurance Europe). Garantietijdperk Het is eigenlijk heel simpel, aldus de Vaucleroy. De verzekeringsbranche moet zich meer gaan richten op het verzekeren van het langlevenrisico, want dat is waarmee mensen geconfronteerd worden, en niet zozeer op het sterfterisico. Dit betekent dat wij oplossingen voor vermogensvorming moeten aanbieden waarmee klanten een kapitaal kunnen opbouwen dat later kan worden omgezet in voldoende pensioeninkomsten. Dit geldt met name voor jongeren. Mensen die met pensioen gaan, zoeken veelal zekerheid en een pensioeninkomen voor de rest van hun leven. Verzekeraars kunnen deze mensen helpen door garanties te bieden, waarmee wordt voorkomen dat hun pensioentegoeden vroegtijdig worden uitgeput. In het verleden richtten verzekeringsmaatschappijen zich uitsluitend op resultaten uit beleggingen, nu moeten zij ook garanties afgeven. Ik noem de periode altijd het tijdperk van de beleggingsfondsen, aldus McInerney. De babyboomers concentreerden zich op het opbouwen van vermogen door te sparen en te investeren in beleggingsfondsen. De eersten van deze generatie gaan nu met pensioen en het garantietijdperk breekt aan: klanten willen zeker weten dat zij gedurende hun pensioenjaren voldoende inkomen hebben. Tegelijkertijd willen zij echter de flexibiliteit behouden om geld uit hun pensioentegoed op te nemen wanneer hen dat uitkomt. Daarom denk ik dat de volgende 25 jaar heel gunstig zullen uitpakken voor verzekeraars die zich toeleggen op vermogensopbouwproducten en pensioendiensten. Lijfrenteproducten Door de vergrijzing ontstaat een grote vraag naar producten die klanten bescherming bieden tegen het langlevenrisico, zoals spaarplannen, beleggingsfondsen, hypotheken, pensioenregelingen, vastgoedfondsen, diensten voor vermogende particulieren en vermogensopbouwproducten. De variabele lijfrente is voor de verzekeringsbranche een van de belangrijkste producten, ook voor ING. Dit product is al jaren succesvol in de VS en Japan en nu introduceert ING de variabele lijfrente (een beleggingskoopsomverzekering met garantie op een minimaal rendement) ook in Europa. In ruil voor een eenmalige premiebetaling biedt ING de klant na afloop van het contract een regelmatig inkomen of een eenmalige uitkering. Bij een variabele lijfrente kan de klant kiezen uit een reeks van aandelenfondsen en vastrentende waarden. De variabele lijfrente biedt zowel garantie op het geïnvesteerde vermogen als een uitkering in geval van vroegtijdig overlijden. Momenteel werkt ING ook aan een versie waarbij sprake is van een periodieke premiebetaling. 19

20 Opinie en analyse Specialistische kennis Door haar klanten deze bescherming te bieden lijkt het alsof de verzekeringsbedrijven een aanzienlijk risico lopen. Klanten kunnen bijvoorbeeld langer leven dan verwacht of de aandelenmarkt kan instorten. Daarom is het zo belangrijk om je risicobeheer goed op orde te hebben, aldus Van der Noordaa. We nemen de risico s die aan dergelijke garanties verbonden zijn, voegen die samen om ze vervolgens af te dekken op de kapitaalmarkten. Daarom zijn er op dit moment niet veel verzekeringsmaatschappijen die deze markt betreden, omdat eerst het risicobeheer op Life expectancy at birth orde moet zijn om een dergelijk hedgingprogramma te kunnen uitvoeren. Klanten willen eenvoudige en duidelijke producten Ook moet men over voldoende vermogen beschikken om deze garanties te kunnen afgeven. We combineren de risicobeheertechnieken die nodig zijn voor de traditionele verzekeringsproducten met hedgingprogramma s via de kapitaalmarkt, die van oudsher onderdeel zijn van het risicobeheer binnen zakenbanken en vermogensbeheerders, legt McInerney uit. Je bevindt je op de dunne scheidslijn tussen twee branches die naar elkaar toegroeien. Maar hier ligt ook de uitdaging volgens de Vaucleroy. Je hebt mensen nodig die de gebruikelijke verzekeringsrisico s onderkennen World en kunnen beheren. Tegelijkertijd moeten ze kennis opbouwen Asia van de kapitaalmarkt. We hebben dus in toenemende mate Europe behoefte aan mensen die inzicht hebben in beide kanten van Japan de balans: de risico s verbonden met de passivakant alsmede de US activakant. Eenvoud Onderzoek toont aan dat klanten in toenemende mate eenvoudige en duidelijke producten willen die voldoen aan hun verwachtingen. Veel verzekeringsproducten zijn van nature echter tamelijk complex. Geldt dat ook voor deze garantieproducten? de Vaucleroy: Veel verzekeringsproducten zijn ingewikkeld omdat zij voorzien in een behoefte die van nature al gecompliceerd is. Dit komt omdat ieders financiële situatie anders ligt. Het vereist een andere financiële planning en een andere manier van omgaan met fiscale en wettelijke regelgeving. Daarnaast is dit complexe materie omdat we te maken hebben met producten met een looptijd van 20 of 30 jaar, gaat McInerney verder. Dat maakt het moeilijk deze producten te administreren. Producten hoeven niet te veranderen, maar de wetgeving kan twee of drie keer veranderen, of het belastingstelsel, of mensen veranderen van werkgever. Daarmee moeten wij weten om te gaan. Het product kan dan oorspronkelijk redelijk eenvoudig en duidelijk zijn geweest, 20 of 30 jaar later kan de situatie volkomen anders liggen. Niettemin heeft het vereenvoudigen van producten hoge prioriteit World binnen de verzekeringsbranche, evenals kostentransparantie. Van der Noordaa: We moeten voortdurend vooruitgang Asia boeken. Het is belangrijk om te blijven investeren in nieuwe systemen Europe en in opleidingen voor het personeel. Tussenpersonen en verzekeringsagenten Japan moeten zeker weten dat een klant de vooren nadelen van een product, zoals een variabele lijfrente, begrijpt. US Distributie-uitdagingen Pensioenplanning is dermate complex dat het niet waarschijnlijk is dat de verkoop van dergelijke producten op een eenvoudige manier kan plaatsvinden via directe distributiekanalen, zoals het internet of de telefoon. Dit sluit aan bij de bredere trend dat verzekeringsbedrijven zich steeds meer richten op een multidistributiemodel. Dat is zeker ook het geval bij ING. McInerney: Er zijn niet veel landen waar we maar via één distributiekanaal verkopen. In het merendeel van de landen waar wij actief zijn, beschikken we over een eigen agentennetwerk, verkopen we verzekeringen via bankkantoren en maken we gebruik van het intermediair. In sommige landen werken we ook via het directe distributiekanaal. ING US Wealth Management in de VS, dat toegang heeft tot meer dan distributiepunten waarin alle distributiekanalen zijn vertegenwoordigd, is hiervan een goed voorbeeld. Hetzelfde Gepensioneerden gaan in toenemende mate op zoek naar garanties, waardoor zij hun hele pensioentijd zijn verzekerd van voldoende inkomen Levensverwachting bij geboorte Bron: Verenigde Naties, vooruitzichten wereldbevolking, herziene versie 2006 Wereld Azië Europa Japan VS World Asia Europe Japan US