Melancholie & VERLANGEN. seizoen

Transcriptie

1 Melancholie & VERLANGEN Donderdag 13 oktober Heerlen Zaterdag 15 oktober Maastricht Zondag 16 oktober Sittard Andrew Grams dirigent Frans Helmerson cello De bloemen voor het concert in Maastricht worden aangeboden door AtelierFauve - Voor meer dan alleen uw inlijstingen- Grote Gracht 30, Maastricht seizoen

2 Melancholie en Verlangen Andrew Grams dirigent Frans Helmerson cello Leoš Janácek Het kind van de dorpsvedelaar (1913) Dmitri Sjostakovitsj Celloconcert nr. 1 in Es majeur, op. 107 (1959) 1. Allegretto 2. Moderato 3. Cadenza 4. Allegro con moto Pauze Johannes Brahms Symfonie nr. 3 in F, op. 90 (1883) 1. Allegro con brio un poco sostenuto tempo 2. Andante 3. Poco allegretto 4. Allegro un poco sostenuto Donderdag 13 oktober Heerlen, Theater Heerlen uur uur gratis inleiding Toine Sporken Zaterdag 15 oktober Maastricht, Theater aan het Vrijthof uur uur gratis inleiding Jean Lambrechts Zondag 16 oktober Sittard, Stadsschouwburg Sittard-Geleen uur uur gratis inleiding Jean Lambrechts

3 Leos Janácek ( ) Het kind van de dorpsvedelaar In 1912 ziet het er naar uit dat de sombere Janácek eindelijk aan het beklemmende etiket van provinciaal Moravisch componistje ontsnapt. Na de succesvolle uitvoeringen van een aantal koorwerken van zijn hand verzorgt eindelijk het Tsjechisch Philharmonisch Orkest de première van zijn cantate Amarus uit Met zoveel succes dat de dirigent van het orkest Janácek om een orkestwerk vraagt. Hij besluit tot een ballade voor orkest gebaseerd op een gedicht van Svatopluk Čech, Šumařovo ditě, waarin een arme dorpsmuzikant bij zijn dood zijn enige aardse bezit, een viool en een dochter, nalaat aan de gemeenschap. Beide komen onder de hoede van een oude vrouw. Dan verschijnt om middernacht de geest van de muzikant om zijn kind mee te nemen naar een betere wereld. s Ochtends blijkt de viool verdwenen en het kind dood. Een ziedende burgemeester gelooft niets van het verhaal en betreurt vooral woedend het verdwijnen van de waardevolle viool. Voor de geplande première, begin 1914, onderschat het orkest ernstig de moeilijkheden van het stuk en het verdwijnt daardoor van het programma. Vóór die uitvoering licht Janácek aan een Praagse krant het stuk toe. Daarin zet hij vooral zijn bedoelingen uiteen met de instrumentatie: de solo-viool is de vedelaar, de vier solo-altviolen verbeelden de armen van het dorp, de hobo speelt voor het zieke kind, de almachtige burgemeester wordt weergegeven door celli en bassen, de angst die hij bij iedereen inboezemt door de basklarinet, zijn strengheid door de trombones. Janácek was uiteindelijk teveel muzikant om zich heel consequent aan deze verdeling te houden zo spelen celli en bassen ook vaak zonder enig verband met de burgemeester. Eind 1917 wordt met voldoende voorbereiding het stuk in Praag gespeeld. Een groot succes!

4 Dmitri Sjostakovitsj ( ) Celloconcert nr. 1 Es majeur 1. Allegretto 2. Moderato 3. Cadenza 4. Allegro con moto Mstislav Rostropovitsj is 16 jaar oud als hij in 1943 zijn studies aan het Moskous Conservatorium begint in de vakken cello, piano, orkestdirectie en compositie voor dat laatste is zijn docent niemand minder dan Dmitri Sjostakovitsj. Ze ontwikkelen al snel een vriendschappelijke relatie en spelen Sjostakovitsj cellosonate uit 1934 op tal van concerten. In 1946 informeert de inmiddels al zeer gerenommeerde cellist bij Sjostakovitsj echtgenote wat hij het beste kan doen zodat de componist een concert voor hem schrijft. Helemaal niets, is het antwoord. Zinspeel er niet op en vraag er al helemaal niet om. Met de grootste moeite volgt Rostropovitsj dat advies op, jaar na jaar. In 1957 publiceert Boris Pasternak in het buitenland zijn roman Dokter Zjivago waarin hij een ontluisterend beeld schetst van het leven tijdens en na de Russische Revolutie. Het levert hem in 1958 de Nobelprijs op maar ook een enorme haatcampagne in de Sovjet Unie. Voor iedereen wordt dan eveneens duidelijk dat het culturele klimaat nog niet veel is veranderd na Stalins dood (1953). In 1959 leest Rostropovitsj in een interview met Sjostakovitsj dat die juist zijn 1 e Celloconcert voltooid heeft. Hij reist onmiddellijk naar Leningrad om de partituur op te halen. Vier dagen later speelt hij het stuk uit het hoofd voor de verbaasde en opgetogen componist. De gebeurtenissen rond Pasternak laten Sjostakovitsj zeker niet onberoerd. Er wordt daarom ook gesuggereerd dat de componist in dit 1 e Celloconcert zijn reactie hierop weergeeft. Het stuk is er intens genoeg voor. Maar tegelijkertijd is het ook een van Sjostakovitsj uitbundigste stukken, direct toegankelijk voor iedereen: het hoofdthema van vier noten waarmee de solist het werk opent, de duetten met de solohoorn die van het stuk bijna een dubbelconcert maken en de paukenslagen die de finale opwindend afsluiten.

5 Johannes Brahms ( ) Symfonie nr. 3 in F 1. Allegro con brio un poco sostenuto tempo 2. Andante 3. Poco allegretto 4. Allegro un poco sostenuto In 1853 maakt de 19-jarige Brahms kennis met de twee jaar oudere Joseph Joachim die dan reeds de status bezit van gerenommeerd violist, componist en dirigent. Brahms is op dat moment op een vagebond concertreis met de Hongaarse violist Reményi (te voet, halt houdend waar men maar wil luisteren). Het wordt het begin van een levenslange vriendschap. Joachim had zichzelf een muzikaal motto aangemeten, F-A-E, wat stond voor Frei Aber Einsam. Brahms zet daar tegenover een F-A-F: Frei Aber Froh. Dertig jaar later op een wandeltocht langs de Rijn slaat de inspiratie toe en annuleert de componist, die inmiddels zelf niet minder gerenommeerd is, zijn geplande zomervakantie. Hij huurt in allerijl een verblijf in Wiesbaden waar hij rustig kan werken. Vier maanden later voltooit hij zijn 3e symfonie. Het werk is voor een groot deel gebaseerd is F-A-F, al is het vanaf het begin wisselend A en As. Hierdoor wordt het nogal onduidelijk of het stuk in majeur of in mineur staat; de Frohheit staat hierdoor behoorlijk onder druk. En, er zijn meer punten waarop het stuk nogal afwijkt van de verwachtingen die we gewoonlijk van een symfonie hebben. Zo gaan het eerste en zeker het derde deel langzamer dan gewoonlijk en alle delen eindigen zonder grote slotclimax, ook de finale. Alhoewel zwaar bevochten eindigt het stuk uiteindelijk in majeur. Meer berustend dan triomfantelijk. Voor Hans Richter die de Weense première dirigeert, is het stuk Brahms Eroica. Joachim daarentegen, die het stuk kort daarna in Berlijn geeft, hoort in de finale het verhaal van de tragische liefde van Hero en Leander. Voor Brahms hartsvriendin Clara Schumann roept het stuk beelden op van een kapel in een woud met klaterende riviertjes, spelende kevers en muggen Een stuk waarin zoveel verschillends te horen is, behoort in elk geval tot de rijke stukken. Rino Christ

6 Andrew Grams dirigent Andrew Grams studeerde viool aan de Juilliard School in New York bij Stephen Clapp en directie aan het Curtis Institute of Music in Philadalphia bij Otto-Werner Mueller. Als een van Amerika s meest veelbelovende en getalenteerde jonge dirigenten, heeft Andrew Grams reeds gedebuteerd met vele gerenommeerde orkesten, waaronder het Philadelphia Orchestra, Chicago Symphony, het Residentie Orkest, de orkesten van Baltimore, Dallas en Houston. Maestro Grams was een protegé van Franz Welser-Möst en diende als assistentdirigent van het Cleveland Orchestra van 2004 tot In het vorige seizoen was Andrew Grams te gast bij het Limburgs Symfonie Orkest in de concertserie DSM Young Masters - Noordse Kust met soliste Simone Lamsma. Onlangs keerde hij terug naar Maastricht en dirigeerde in de concertserie Wonder succesvol werken van Stravinsky, Haydn en Mozart.

7 Frans Helmerson cello De uit Zweden afkomstige cellist Frans Helmerson studeerde in zowel Göteborg, Rome als Londen bij onder andere Vecchi, Selmi en Pleeth en mocht daarnaast rekenen op steun en begeleiding van Mstislav Rostropovitsj. Helmerson trad in zijn carrière veelvuldig op met befaamde dirigenten als Seiji Ozawa, Colin Davies, Esa-Pekka Salonen, Neeme Järvi, Kurt Sanderling, Herbert Blomstedt, Evgeni Svetlanov, Sergiu Comissiona en Mstislav Rostropovitsj. Hij maakte met een groot aantal gerenommeerde orkesten tournees door Europa, de Verenigde Staten, Zuid-Amerika, Azië en Australië. Frans Helmersons liefde voor kamermuziek leidde ertoe dat hij van 1994 tot 2001 artistiek leider was van het Korsholm Festival in Finland waardoor hij veelvuldig verscheen op internationale festivals, zoals Verbier, Prades, Naantali, Kuhmo en Ravinia. Sinds 2002 vormt hij samen met Martin, Picard en Nobuko Imai het Michelangelo String Quartet. Daarnaast nam Frans Helmerson diverse cd s op met onder andere Dvorák en Sjostakovitsj, de dubbelconcerten van Brahms met violiste Mihaela Martin en de Cellosuites van Bach.

8 Niet te missen producties VUURVOGEL Vuurvogel DSM Young Master gratis inleidingen voorafgaand Ed Spanjaard dirigent Jeroen van der Wel viool, winnaar Oskar Back Vioolconcours 2007 Ravel Pavane pour une infante défunte Chausson Poème, voor viool en concert Ravel Tzigane, voor viool en concert Stravinsky Vuurvogel (versie 1919) Vrijdag 21 oktober Maastricht, Theater aan het Vrijthof uur Zaterdag 22 oktober Heerlen, Theater Heerlen uur DSM verleent haar naam en steun aan een bijzonder concert met een veelbelovend talent. KEIZERLIJK Keizerlijk gratis inleidingen voorafgaand Ed Spanjaard dirigent Ronald Brautigam piano Mahler Uit Symfonie nr. 1 Blumine Weinberg Symfonie nr. 16 Beethoven Pianoconcert nr. 5 Donderdag 3 november Venlo, Theater de Maaspoort uur Vrijdag 4 november Kerkrade, Theater Kerkrade uur geen inleiding Zaterdag 5 november Maastricht, Theater aan het Vrijthof uur Zondag 6 november Utrecht, Muziekcentrum Vredenburg uur Katja Kabanova Limburgs Symfonie Orkest en Opera Zuid Stefan Veselka dirigent Janácek Katja Kabanova Vrijdag 18 november Maastricht, Theater aan het Vrijthof uur Zondag 20 november Maastricht, Theater aan het Vrijthof uur T Zaterdag 10 december Sittard, Stadsschouwburg Sittard-Geleen uur T Gratis inleiding 1 uur voor aanvang door Len van Schaik in de Limburgse theaters Dinsdag 22 november Rotterdam Donderdag 24 november Breda Dinsdag 29 november Eindhoven Donderdag 1 december Den Bosch Zaterdag 3 december Groningen Dinsdag 6 december Tilburg Donderdag 8 december Utrecht