Starten als zelfstandig modeontwerper. Een goed begin is het halve werk

Transcriptie

1 Starten als zelfstandig modeontwerper Een goed begin is het halve werk

2 Starten als zelfstandig modeontwerper Hoe kunnen de start problemen van een modeontwerper die in Nederland een label op wil zetten verholpen worden? Student: Cissy Noordeloos Afstudeerrichting: Fashion management Begeleider: Jan de Vries 2 e lezer: Ligia Hera Plaats: Amsterdam Datum: mei

3 Voorwoord: In de (mode)vormgeving en kunst zijn vele studies geweest naar het belang van mode en de problemen die zich bij startende modeontwerpers voordoen. Er worden daarin vele knelpunten naar voren gebracht en suggesties gegeven. Vaak komt de financiering als grootste probleem naar voren. Ook tijdens de minor INDIVIDUALS en mijn stage bij Christian Wijnants bleek dat financiële middelen geen groot goed zijn bij modeontwerpers en dan vooral niet bij starters. Naar aanleiding van mijn interesse hiervoor is het onderwerp van mijn afstudeeropdracht ontstaan. Ik wil dat de creativiteit van een ontwerper prioriteit heeft en niet het beschikbare vermogen. Aan het begin van mijn onderzoek dacht ik dat ik het bij het verkeerde eind had en dat het niet zo moeizaam in de mode gaat als ik dacht. De Nederlandse modeontwerpers waren allemaal erg druk en hadden geen tijd om me met mijn onderzoek te helpen. Gelukkig waren er die, soms na enige aandringen, toch een gaatje vonden voor een interview. Ik wil dan ook alle modeontwerpers die hebben meegewerkt heel erg bedanken dat zij hun ervaringen wilden delen en hoop dat mijn onderzoek ook voor hen bruikbare informatie bevat. Daarnaast wil ik alle instellingen bedanken voor het geven van informatie en hun enthousiaste medewerking. Een persoon die ik in het bijzonder wil bedanken is mijn afstudeerbegeleider Jan de Vries. Ik wil hem bedanken voor zijn hulp en adviezen, maar vooral voor zijn vertrouwen in mij. Deze scriptie bevat natuurlijk niet hét antwoord op de start problemen van modeontwerpers maar ik hoop ze met mijn bevindingen toch een stukje op weg te kunnen helpen. Ik wens u veel lees plezier! Cissy Noordeloos Amsterdam

4 Inhoudsopgave: Inleiding 6 Hoofdstuk 1 Geschiedenis 7 Hoofdstuk 2 De problemen Financiering Productiebedrijf Inkoop stoffen Verkoop 11 Hoofdstuk 3 Partijen Starters Banken Overheid Kamer van Koophandel Branche organisaties MODINT Dutch Fashion Foundation HTNK Overige fondsen en stichtingen Premsela Kunstenaars&Co Syntens Fonds BKVB Mondriaan Stichting Co-Lab Amsterdam International Fashion Week Arnhem Mode Biënnale 21 Hoofdstuk 4 De geldstroom Eigen vermogen Bankkrediet Ondersteunende instanties Sponsoring Andere financiële middelen Prijzen Privé-investeerders Financiële analyse 28 Hoofdstuk 5 Het buitenland Engeland België Scandinavië Europese Unie 32 Conclusie 33 Bronnen 35 4

5 Bijlage 1 Overzicht subsidies Fonds BKVB 38 Bijlage 2 Overheidsuitgaven 39 Bijlage 3 Verslag interviews 40 5

6 Inleiding Het doel van deze scriptie is om ordening te brengen in de middelen die er zijn om startende modeontwerpers te helpen en deze op een rijtje te zetten. Er moet meer duidelijkheid komen in de start problemen van modeontwerpers en de beschikbare middelen die er zijn om te helpen. De hoofdvraag die hierbij gesteld wordt is: `Hoe kunnen de start problemen van een modeontwerper die in Nederland een label op wil zetten verholpen worden? Hierbij wordt vooral gekken naar de financiële aspecten. Welke partijen zijn er bij betrokken en welke middelen bestaan al. Door de het verslag heen worden er suggesties gegeven op de problemen die behandeld worden. Deze suggesties zijn cursief weergegeven. In sommige gevallen wordt er alleen een suggestie gegeven, in andere gevallen is het verder uitgewerkt en wordt er een organisatie genoemd die dit idee op zou kunnen pakken. Als oriëntatie op de problemen is er als eerst gebruik gemaakt van de ervaringen van de modeontwerpers zelf. Pas afgestudeerde en al gestarte modeontwerpers hebben in interviews hun problemen gedeeld. Naar aanleiding van de interviews is er verder onderzoek gedaan naar de fondsen, stichtingen en organisaties die actief zijn in de mode en wat zij te bieden hebben. Er zijn ook gesprekken geweest met banken, producenten en sponsors. Hierbij is ook gebruik gemaakt van internetbronnen. Natuurlijk zijn ook de al bestaande rapporten over de problemen binnen de (mode)vormgeving en kunst geraadpleegd voor al aanwezige informatie. Als eerste worden dan ook de gevonden problemen nader uitgelegd. Daarna worden de betrokken partijen besproken en hun onderlinge samenwerking bekeken. Door het grote aantal fondsen en organisaties voor mode word er in kaart gebracht wat de belangrijkste zijn, wat hun missie is en over welke hulpmiddelen ze beschikken. Uit de bevindingen in hoofdstuk twee blijkt dat de financiering als grootste probleem wordt ervaren. Dit is dan ook de reden dat in hoofdstuk vijf alle financiële middelen uitgezocht worden. Als laatste onderzoek wordt er gekeken naar mogelijke oplossingen uit vooraanstaande mode landen binnen Europa. Want waarom het wiel uit vinden als het misschien al bestaat? 6

7 1. Geschiedenis in het kort Sinds de jaren tachtig is financiële steun voor startende modeontwerpers op gang gekomen. Er is op dat moment veel aandacht en belangstelling voor creatief talent. Het Fonds BKVB (beeldende kunst, vormgeving en bouwkunst) stelt het startstipendia ter beschikking voor pas afgestudeerden, vele startende modeontwerpers maken er gebruik van. De modeontwerpers die daar gebruik van maken, o.a. Lola Pagola en Gletcher, kunnen ondanks hun roem in Engeland niet op eigen benen staan. Door een groot aantal orders in korte tijd werd de investering om de stuks te produceren zo hoog dat banken hun handen van de modeontwerpers af houden. Het risico voor een investering is te hoog. Daarnaast stopt het Fonds BKVB na enkele jaren met de subsidiering. Het beeld ontstaat dat modemerken zelf financieel moeten zien rond te komen. Subsidiering zou alleen maar tijdelijk moeten helpen. Halverwege de jaren tachtig richt de consument zich meer op commerciële merken zoals Sandwich, Mexx en Oilily die het internationaal goed doen, deze merken bestaan nog steeds. Voor de Nederlandse couturiers word het ook beter; er komt weer interesse vanuit de consument, het hogere marktsegment, in deze modeontwerpers. De couturiers die op dat moment actief zijn hebben allemaal een eenmanszaak en werken met coupeuses en patroonmaaksters op freelance basis. Hierdoor hebben ze niet te maken met de vaste kosten van personeel. Ook het openen van winkels als Reflection, Cobra en Van Ravenstein maakt dat de mode op een nieuwe manier verkocht word. Doordat deze winkels collecties van zelf geselecteerde (inter)nationale modeontwerpers verkopen kunnen klanten hun eigen stijl uitkiezen en zijn ze nergens aan verbonden. In 1990 ontstaat er een nieuwe stroming in de modebranche. De aanzetter hiervan is Alexander van Slobbe met het merk Orson+Bodil. Van Slobbe brengt kleine collecties uit die met de hand zijn afgewerkt. Hierdoor heeft het stuk een persoonlijke look. Ook de afstuderende modeontwerpers aan de Arnhemse academie volgen zijn stijl en showen hun collectie onder naam Le Cri Néerlandais in Parijs. Er is veel aandacht van de pers maar uiteindelijk blijft alleen het duo Viktor&Rolf tot op heden omhoog. Alleen zij behoren in 2000 dan ook tot de top 10 van Parijse modeontwerpers. Eind jaren negentig staat er een nieuwe groep Nederlandse modeontwerpers op om hun collecties te showen in Parijs. Dit zijn afgestudeerde modeontwerpers aan de net gestarte opleiding van het FIA (Fashion Institute Arnhem) die hun afstudeercollectie showen. Ook zij worden gesteund met het startstipendium van Fonds BKVB. Helaas weten maar weinig te overleven. Waarschijnlijk dat ook de economisch slechte tijd hier mee te maken heeft. DFF (Dutch Fashion Foundation) probeert om de modeontwerpers overeind te houden. Onder andere Spijkers&Spijkers en Monique van Heist zijn op dit moment bezig met een internationale carrière. Als in 2004 de Fashion Week wordt opgericht en in 2005 de Arnhem Mode Biënnale, krijgt de Nederlandse modeontwerper weer opnieuw aandacht. De overheid wordt zich op dat moment ook bewust van zijn rol in de modewereld en start een onderzoek naar de problemen en de mogelijkheden. Uit dat onderzoek is uiteindelijk de brief van de ministeries Onderwijs Cultuur en 7

8 Wetenschap en Economische zaken Ons creatieve vermogen voortgekomen. Van allerlei kanten worden er onderzoeken gedaan naar de belangen van de creatieve economie zoals, Premsela ( Modevormgeving in Nederland, Monique Rosso, 2005), ING en Rabobank (resultaten in; ondernemersupdate: Creatieve sector, 2008, 1 e jaargang, nummer 5). 8

9 2. De problemen 2.1 Financiering Als een modeontwerper start met een eigen onderneming is het belangrijk dat hij naast enorm veel creativiteit voor het product ook een kapitaal moet hebben om de onderneming te starten. Dit is een groot probleem in de modebranche. Door wederzijds gebrek aan kennis van zowel banken, investeerders en startende modeontwerpers worden kredieten in de mode nauwelijks verstrekt. In vrijwel alle studies over de modebranche komt naar voren dat de financiering één van de grootste knelpunten is. Volgens Monique Roso 1 is dit te wijden aan de hoge investeringskosten en de relatief lange tijd voordat er met deze kosten omzet word gerealiseerd. De investeringskosten van een collectie van een startende modeontwerper zitten tussen de tot Deze investering moet met de verkoop van de collectie terug verdiend worden. Aangezien er gemiddeld een half jaar overheen gaat voor de productie klaar is en naar de klant gaat duurt het lang voor er inkomsten zijn. Voor banken is dit te veel geld dat in een te lange tijd terug verdiend moet worden. In de meeste gevallen begint een gemiddelde MKB-onderneming met een startkapitaal van minder van en meer dan de helft van alle leningen die door banken worden verstrekt hebben een grote van maar Dit laat zien dat de investering die een modeontwerper nodig heeft zo n 3 tot 20 keer hoger is dan in andere sectoren. Daarnaast brengt de mode gevoeligheid van de branche een hoog risico met zich mee. Als de collectie het ene seizoen zeer gewild is geeft dat geen garantie dat dit het volgende seizoen ook het geval is. Startende modeontwerpers kunnen gebruik maken van subsidies en adviezen. Veelal zijn het kunstfondsen of stichtingen die een subsidie of andere vorm van hulp bieden. Het aantal fondsen, stichtingen en organisaties is groot en er is weinig overzicht in de mogelijkheden. De hoogte van de gemiddelde subsidie is eenmalig Vaak bieden ze echter alleen een dienst of een deelname aan een evenement aan. Ondernemerschap en cultuur lijken niet goed samen te gaan. Misschien ook logisch omdat het cultuurbeleid in Nederland gericht is op artistiek onderzoek, zorgvuldige conservering en pluriformiteit zonder winstoogmerk. Maar daaruit volgend is een verkeerd beeld ontstaan: Alsof de markt de kwaliteit van de cultuur schaadt en alsof het bij cultuur alleen om inkomsten uit subsidies gaat Productiebedrijf Een van belangrijkste zaken bij het opzetten van een collectie is dat het uiteindelijk ook verkocht kan worden. Als het dan verkocht wordt, moet de klant binnen redelijke tijd een goed gereproduceerd exemplaar in handen krijgen. Dit is iets wat voor veel startende modeontwerpers een groot 1 Mode vormgeving in Nederland, Monique Roso, Premsela, Gesprek met Joost van Dun, ING Nederland, op 4 april Ons creatieve vermogen, brief cultuur en economie, Ministerie van Economische zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

10 probleem is. Ontwerpers komen van de modeacademie af en hebben tot dan alleen sample collecties gemaakt achter hun eigen naaimachine. Als ze dan via via een atelier hebben gevonden is het nog maar de vraag wat ze er voor moet gaan betalen en of die überhaupt wel zo weinig exemplaren wil maken. Producenten zien het maken van slechts enkele stuks niet als winstgevend, helaas vergeten ze dat de investering die ze op dat moment doen in het bedrijf zijn vruchten af kan werpen in een later stadium. Als een bedrijf wordt geholpen bij een goede productie en de klant kwaliteit kan leveren weet de producent zeker dat de modeontwerper terug zal komen voor de volgende collectie. Naar mate zijn bekendheid groter wordt zullen de aantallen stijgen en krijgt het productiebedrijf vanzelf zijn inzet terug. Het grote probleem is dat producenten vaak niet zo n lange adem hebben. Als ik kijk naar de problemen die startende modeontwerpers die ik ken hebben met hun producenten hoor ik vaak dat de producent na enkele collecties de stijging van de aantallen niet voldoende vond en de samenwerking verbrak of de productie niet naar behoren uitvoerde. vertelt Ellen Marie Rooijakkers 4. Ook Deniz Terli heeft dit eerder mee gemaakt. `Toen ik mijn eerste collectie wilde laten produceren duurde het vijf maanden voor het bedrijf mij de stuks terug gaf. Door een spoed order van Claudia Sträter werd ik achter in de rij geplaatst.` Ondanks dat er in Nederland zo rond de 600 confectiebedrijven zijn 5, is er een tekort aan kundige ateliers die ook kleine aantallen willen produceren. Gezien het stijgende aantal modeontwerpers is het geen overbodige luxe als er meer ateliers komen die zich hier op richten. Aangezien de productiekosten vaak rond de 18% van de uiteindelijke verkoopprijs omvatten is dit een belangrijk onderdeel van de kostprijs om zo laag mogelijk te houden. Hierbij is het niet het doel om de kleding voor een lagere prijs te verkopen maar juist de winstmarge op de kleding zo hoog mogelijk te houden. Het komt vaak voor dat startende modeontwerpers die een nog niet ontwikkelde productie hebben hier heel veel geld aan kwijt zijn maar het stuk niet voor meer dan een bepaalde prijs willen verkopen. Vaak wordt er dan voor een in hun ogen goede prijs gekozen en wordt de winstmarge kleiner. Dit heeft als gevolg dat er voor het maken van de volgende collectie eigenlijk minder geld is dan werkelijk zou kunnen. 2.3 Inkoop stoffen Naast het produceren van de collectie moet er stof gekozen worden voor de modellen van de sample collectie. Op stoffen voor de sample collectie zit vaak een extra kostenpost van 30%. Dit omdat de metrages klein zijn. Als startende modeontwerper zijn vaak ook voor productie de meter aantallen niet veel hoger dan meter. Terwijl de stofafname voor productie bij stoffabrikanten vaak minimaal 100 meter moet zijn. In de ideale situatie wordt er dan ook door startende modeontwerpers gekozen voor een stofagent die voor ze kan onderhandelen, maar dat lukt zelden. Dit zou alleen mogelijk zijn als een modeontwerper stoffen op de markt, de winkel op de hoek of uit voorraad gaat halen. Aan de ene kant zorgt dit voor een bepaalde positieve creativiteit waardoor een modeontwerper gedwongen is heel goed en nauwkeurig naar de stoffen te kijken. Aan de andere kant wil hij/zij dat een stuk een bepaalde kwaliteit heeft, dat kan vaak niet met stoffen van de markt. Stofagenten zien er niet veel in om startende 4 Bijlage 3: verslag interview Ellen Marie Rooijakkers 5 CBS Statistiek, loonconfectie,

11 modeontwerpers te helpen. Uit gesprekken met enkele stofagenten blijkt dat ze hun eigen klanten hebben en kunnen daar goed mee rond komen. Een stofagent als Content textiles helpt het merk INDIVIDUALS en doet dit met de hoop dat deelnemende studenten van de minor later als ze hun eigen bedrijf hebben bij ze terug komen. Ze kunnen dit ook zo zien bij startende modeontwerpers. Als ze hen nu helpt komen ze later als ze groot gegroeid zijn ook terug. Een ander goed initiatief is Trickeldown Fabrics. Zij kopen stofoverschotten van grotere modeontwerpers zoals People of the Labyrint en Humanoid op en verkopen deze aan kleine modeontwerpers. Modeontwerpers kunnen hier vanaf 1 meter stof inkopen voor hun collectie. 2.4 Verkoop Als een startende modeontwerper een investering in een collectie heeft gedaan is het de bedoeling om deze te verkopen. Vaak is het voor startende modeontwerpers lastig om bij vooraanstaande winkels binnen te komen. Een goede pr-agent kan hierbij helpen. Agentschappen zijn steeds vaker geïnteresseerd in startende modeontwerpers. Voor een agent speelt leeftijd en ervaring geen rol aldus Manuel Sekrit van Cream pr. De basis is een studie die is afgerond, een professionele houding en heel veel ambitie. Daarnaast is het erg belangrijk voor ons dat wij in het label of de modeontwerper geloven en dat hij/zij potentie heeft. Het is ook erg belangrijk dat wij denken dat het label een toevoeging is aan het Nederlandse mode landschap. Ook zijn er tegenwoordig veel klein winkels of online stores die alleen collecties of stukken van jonge ontwerpers verkopen. Hierbij valt te denken aan Young designers United, 60 Days of Space, Designers-United en nieuweontwerpers.nl. Al deze (online) winkels zijn er op gericht om de collectie van de startende ontwerper te verkopen en naamsbekendheid te geven. Op het gebied van verkoop liggen er dus mogelijkheden. Bij de verkoop van de collectie zijn de problemen echter nog niet verholpen. Er is dan nog steeds het probleem om de financiering van de eerste collectie rond te krijgen, daar zijn financiële middelen zoals sponsoring van een pr-agent voor nodig. De financiering van de volgende collecties kan gedaan worden met de verkoop van de voorgaande collectie. Pr sponsoring is dus een lange termijn hulpmiddel dat startende modeontwerpers goed kunnen gebruiken. 11

12 3. Partijen 3.1 De starters Volgens CBS zijn er in december 2008 ongeveer personen werkzaam in de mode- en interieurontwerp sector. Dit is 0,4% van de totale beroepsbevolking. 6 Het daadwerkelijke aantal modeontwerpers is moeilijk te achterhalen. In de studie Vormgevers in Nederland van Daniëlle ter Haar en Frank van der Linden uit 2007 en in de later verschenen verdieping konden ze geen antwoord op deze vraag vinden. Waarschijnlijk ligt het aantal rond de personen. 7 Het aantal bedrijven in de modeontwerp sector is tussen 1995 en 2008 met 414% gegroeid. De modeontwerpers zijn vooral werkzaam in bedrijven die uit niet meer dan 1 werkzaam persoon bestaan. Veel startende en gevestigde modeontwerpers werken met stagiaires van modeacademies. De stagiaires werken gratis en kunnen zo een groot deel van het werk uit handen nemen. De stagiair krijgt werkervaring voor zijn inzet terug. Het aantal startende mode- en interieur ontwerpers is in de periode van 1998 tot 2008 fors gestegen. Onderstaande tabel geeft weer dat het aantal starters per jaar in de mode- interieurontwerp branche in tien jaar tijd met 439% is toegenomen. Terwijl het totale aantal steeg met 227%. Starters Totaal Mode- en interieurontwerp De probleemstelling in dit onderzoek richt zich vooral op afgestudeerde modeontwerpers van de (mode)academie die een eigen collectie in het hoger segment van de markt willen brengen. Deze groep bestaat uit mensen van verschillende leeftijden. Ze hebben een opleiding design, of andere gerelateerde opleiding afgerond aan een van de Nederlandse (mode)academies. Daarnaast hebben de meeste starters ook eerst werkervaring opgedaan bij grote modehuizen of andere ontwerpers. Het modeontwerp duo Klavers van Engelen adviseert jonge modeontwerpers dan ook om pas een eigen label te beginnen als ze de zakelijke kant goed in de vingers hebben. Het duo is zelf de helft van hun tijd kwijt aan het managen van het merk. 9 Als een modeontwerper besluit een zelfstandige onderneming te beginnen en hij wil het goed doen dan komt er heel wat op zijn pad. Er moet een ruimte (atelier) zijn waar hij zijn patronen en proefmodellen kan maken en de collectie kan ontwikkelen daarnaast moet er een ondernemingsplan komen met daarin de opzet en prognose van het bedrijf. Daaruit komt het benodigde kapitaal naar voren en dan kan er naar de juiste financieringsmogelijkheden gezocht worden. Daarna kan er een pr-agent gezocht worden die de collectie kan verkopen. Zelden gaat het traject echter zo. Het schrijven van een 6 CBS Statline, Cijfers beroepsbevolking, december CBS, vormgevers in Nederland (verdieping), Danielle ter Haar en Frank van der Linden, KVK, Handelsregister, starters en nieuwe inschrijvingen 9 Modeontwerpers krijgen hulp, Financieel dagblad, 30 september

13 ondernemingsplan wordt meestal pas veel later gedaan. 10 Dit zorgt er voor dat er op het moment van beginnen nog geen concreet uitgewerkt plan is en de modeontwerper zomaar aan een collectie begint. Uit gesprekken met startende modeontwerpers blijkt verder dat er op de designopleidingen niet heel veel aandacht besteedt word aan de voorbereiding op het starten van een eigen onderneming. Ook krijgen ze niet zo veel les in het in de markt zetten van een collectie. Het gaat op de opleiding meer om het ontwikkelen van het creatieve vermogen. Zo laten Daisy Kroon en Mattijs van Bergen weten. Zij geven aan dat ze hier ook niet in eerste plaats les in willen krijgen. Daisy zegt; Ik heb het druk genoeg met het creatieve gedeelte van mijn onderneming. Het liefst zou ik een persoon erbij hebben voor de planning e.d. maar daar is kort weg geen geld voor. Ook Mada van Gaans laat weten dat ze graag gebruik zou willen maken van een extra persoon. Modeontwerpers zijn bang dat ze stil komen te staan als ze teveel met organiseren en plannen bezig zijn. Bovendien zijn ze veel van hun kostbare tijd kwijt om dit soort taken te regelen. Als het eenmaal zo ver is dat ze een ondernemingsplan voor de bank moeten maken hebben ze hier toch wel moeite mee. De andere kant is dat de modeontwerpers hier eigenlijk niet te veel mee bezig moeten zijn. De modeontwerper houdt zich met de creatie bezig, geeft aan welke koers hij wil varen, zorgt voor ontwikkeling van de collectie en het imago en heeft contact met de pers. Daarnaast moet er een persoon zijn die zorgt voor planningen, calculaties, en de financiën van het bedrijf. Samen sterk, maar het probleem is dar er gewoonweg geen geld is om een persoon in dienst te nemen. Om de start voor modeontwerpers beter te laten verlopen is er behoefte aan personen die een commercieel/financiële instelling hebben. Dit wil niet zeggen dat de merken commercieel moeten worden maar deze personen kunnen helpen de onderneming optimaal te laten presteren. Er moet inzicht in de markt zijn. Daarnaast kan deze persoon helpen bij een collectie opbouw, het vaststellen van de kostprijs en het maken van een ondernemingsplan. Hierbij valt te denken aan afgestudeerde van de studie Fashion Management aan het Amsterdam Fashion Institute of het TMO in Doorn. Startende modeontwerpers hebben geen geld voor het aannemen van personeel. De vaste kosten die dit met zich meebrengt kunnen zij zich niet veroorloven. Een manier om dit op te lossen is het gebruik van freelance personeel. Freelance personeel is op dit moment al aanwezig voor creatieve activiteiten als een fotoshoot of pr. Voor andere taken moeten bureau s ingehuurd worden die op hun beurt ook weer veel geld kosten. Er moet dus freelance personeel komen van de verschillende modemanagement opleidingen. Zij kunnen dan onderzoek doen naar de mogelijke subsidies die startende modeontwerpers aan kunnen vragen. Er kan onderzoek gedaan worden naar goede producenten en zij kunnen een planning maken. Dit is voor de modemanagers een goede leerschool om te ervaring op te doen in het managen van een onderneming en daarnaast worden de startende modeontwerpers meteen geholpen. De modemanagers zouden via een interim bureau uitgezonden moeten worden naar de verschillende modeontwerpers. Dit interim bureau zou goed ondergebracht kunnen worden bij HTNK. HTNK heeft veel ervaring met de werving en selectie van mode professionals en kan zijn ervaring stoppen in het uitzenden van interim personeel naar startende modeontwerpers. 10 Bijlage 3: Verslag interview ontwerpers 13

14 3.2. Banken In het verleden brachten zowel Rabobank 11 als ING 12 een rapport uit waarin wordt gepleit voor meer efficiency en beter risicomanagement in de creatieve economie. Doordat de modebranche onderhevig is aan sterk wisselende trends is de markt erg ondoorzichtig. Voor investeerders brengt dit een te groot risico met zich mee. De rapporten van ING en Rabobank vertegenwoordigen de stem van bijna alle banken in Nederland. Voor banken is het niet interessant om in een degelijke onderneming te investeren, des ondanks zie je bijna bij alle grote mode evenementen een bank als sponsor. ING is recentelijk sponsor geworden van de mode biënnale, Fortis de sponsor van de AIFW en SNS Reaal heeft een fonds opgericht dat evenementen en andere ideeën binnen de cultuur en wetenschap stimuleert. De belangrijkste drijfveer voor de banken om dit soort evenementen te sponsoren is om naamsbekendheid te creëren. Maar waarom dit creëren als ze vervolgens geen krediet willen verstrekken aan de modeontwerpers die hier moeten spelen? Hier telt voor hen alleen het commerciële belang. Door mode evenementen te sponsoren willen de banken zichzelf een bepaald imago geven. Omdat mode een steeds breder draagvlak heeft willen instellingen zich graag hieraan koppelen. 13 Banken werken dus wel veel samen met de bekende organisaties en fondsen binnen mode. De verhouding met startende modeontwerpers is minder goed. In hoofdstuk 5 wordt verder ingegaan op de kloof tussen bank en startende modeontwerper. 3.3 Overheid De overheid geeft financiële steun aan verschillende fondsen en organisaties die subsidies of andere diensten verlenen aan cultuur (modeontwerp valt hieronder). De overheid ondersteunt cultuur vanwege de intrinsieke waarde en de positieve maatschappelijke effecten: Cultuur is cruciaal voor informatieverwerving en meningsvorming in de democratie, draagt bij aan de individuele ontplooiing van mensen en aan de economische groei. 14 De overheid heeft zelf een programma opgericht voor de creatieve economie. Dit programma voor de creatieve economie is voortgekomen uit de studie Ons creatieve vermogen geschreven door de ministeries van Economische Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hieruit is onder andere het initiatief van de Creative Challenge Call ontstaan. Er is eenmalig 8 miljoen beschikbaar gesteld voor de 39 verschillende projecten die hieronder vallen. 15 Voor modevormgeving zijn dat onder andere de projecten 40enco en Creative buddy. Beide zijn bijeenkomsten van slechts enkele dagen en geen projecten voor de lange termijn. Dat is juist wat de mode nodig heeft. Naast de Creative Chalange Call is ook het project Techno partners opgezet. Een veel belovend idee waarvoor door de ministeries van EZ en OCW nog eens een geldbedrag van 3.2 miljoen beschikbaar is gesteld. Het was de bedoeling om een investeringsfonds op te richten voor starters in de creatieve economie. Als een bedrijf uit de markt een fonds op zou zetten voor 11 ondernemersupdate:creatieve sector, 2008, 1 e jaargang, nummer 5 12 ING sectorstudie: mode, Madelief Hohé, Mode van mixers, Nederlandse Mode aan de start van een nieuw millennium, in: Kostuum, Jaaruitgave van de Nederlandse Vereniging voor kostuum, kant, mode en streekdracht, Uitgeverij Hoontetijl Utrecht, Overheidsbegroting zie bijlage 2 Overheidsuitgaven 14

15 deze starters dan zouden ze de investering terug kunnen vorderen. Hierbij ligt de nadruk op als. Er is voor de sluiting van de tender (openbare aanbesteding) namelijk geen enkel plan ingediend. Misschien maar goed ook. Er zijn al veel fondsen die, op welke manier dan ook, kleinschalige sponsoring doen voor mode en cultuur maar vaak is de bijdrage voor de startende modeontwerper minimaal. Een daadwerkelijk bedrag waar een startende modeontwerper een collectie mee kan beginnen is dan niet beschikbaar. Het is beter dat geld in bestaande fondsen te stoppen. Naast de overheid zijn er ook vele gemeenten die startende modeontwerpers in hun district helpen. Zo financiert gemeente Arnhem bijvoorbeeld de Arnhem Mode biënnale en subsidieert de gemeente Maastricht waarschijnlijk het nieuwe mode evenement Fashionclash. De overheid is al sinds 2005 bezig om een plan neer te zetten voor de financiering van de creatieve economie maar nu anno 2009 is er nog geen plan dat daadwerkelijk werkt. 16 De overheid begint zich echter wel langzamerhand steeds meer met de modebranche bezig te houden en contacten te leggen met de organisaties. Zo was er altijd al een samenwerking met het Fonds BKVB. Directe samenwerking met ontwerpers en bijvoorbeeld producenten is er niet maar dat is gezien de omvang ook niet mogelijk. Wel zou er een goede communicatie via één van de organisatie naar de modeontwerpers moeten komen. 3.4 Kamer van Koophandel De kamer van koophandel (KvK) bestaat al sinds Toen nog een kleine organisatie in Zeeland nu dé organisatie voor startende MKB- ondernemers. Voor startende MKB-ondernemers organiseert de KvK vele bijeenkomsten, lezingen en workshops. Ze helpt hen op weg bij het starten, groeien of overnemen van een bedrijf. In veel gevallen helpen de medewerkers, maar bij specifieke vragen wordt de hulp van brancheorganisaties of andere instellingen gebruikt. Voor onder andere startende modeontwerpers heeft de KvK Den Haag de Desk creatief starten opgericht. Bij deze desk kunnen starters met een creatieve onderneming hulp krijgen. Er word tijdens een gratis gesprek een stappenplan gemaakt dat de ondernemer gaat volgen. Hierbij wordt aandacht besteed aan het ondernemingsplan, de financiering en huisvesting. Het nadeel aan dit initiatief is dat je als aanvrager woonachtig moet zijn in de gemeente Den Haag. Terwijl uit onderzoek blijkt dat de meerderheid van de creatieve starters gevestigd zijn in Amsterdam, Rotterdam en Arnhem. 17 Het op een plek zitten van de modeontwerpers heeft een positief effect op de concurrentiepositie. 16 Een brug tussen cultuur en economie, evaluatie programma voor de creatieve industrie, december TNO-rapport: Vormgeving in de creatieve economie, januari

16 3.5 Branche organisaties MODINT MODINT is de landelijke organisatie voor mode, interieur, tapijt en textiel. MODINT richt zich voornamelijk op het versterken van de concurrentiekracht van hun leden. De meeste activiteiten zijn ondergebracht in MODINT BV, vooral de activiteiten consultancy en credit management spelen hierbinnen een grote rol. MODINT richt zich op een brede doelgroep van dames-, herenen kinderkleding tot bruidsmode, tapijt, textiel en interieurtextiel. Ze behartigt de belangen van haar leden op economisch, sociaal, commercieel, juridisch, financieel en technisch terrein. Voor startende modeontwerpers is MODINT een organisatie die vooral op het gebied van logistiek veel informatie kan geven. Verder is de organisatie meer gericht op grote ondernemingen met een commercieel aantrekkelijke collectie Dutch Fashion Foundation De grootste organisatie die zich richt op startende modeontwerpers is de Dutch Fashion Foundation (DFF). DFF is een stichting die sinds 2001 onderleiding van Angelique Westerhof de positie van Nederlandse mode in de maatschappij wil versterken; zowel nationaal als internationaal. Dit doet zei op drie manieren: 1. Als centraal aanspreekpunt voor opkomende Nederlandse modeontwerpers van het hoogste niveau; 2. Vanuit Nederland als internationaal representatieplatform voor Nederlandse mode; 3. In het buitenland als culturele en economische representatie van Nederlandse mode. Zo heeft DFF op de dertiende verdieping van het World Fashion Center een soort cluster opgebouwd. Daar bevinden zich ateliers van veel belovende (startende) modeontwerpers, het Nederlands bontinstitute, een grafisch ontwerpkantoor, de Fashion masters van Fashion Institute Arnhem en de showroom waarin startende modeontwerpers hun collectie mogen showen. DFF wordt niet continu gesubsidieerd door de overheid. Op het moment dat er een project is dienen ze een aanvraag bij de overheid in. Daarnaast hebben ze sponsoren die geld geven en worden veel projecten gesteund door de Mondriaan Stichting en het Amsterdams Fonds voor de Kunsten. DFF haalt ook inkomsten uit de verkoop van kaarten aan bedrijven voor bijvoorbeeld Prelude en Dutch Fashion Awards. DFF is één van de initiatiefnemers van Turning Talent Into Business (TTIB). Dit project is opgezet in samenwerking met Syntens, HTNK en Arnhem Mode Biënnale. Hierbij worden zestien potentiële modeontwerpers geholpen bij het ondernemerschap. De deelnemende modeontwerpers hebben een jaar na opzet van het TTIB project een atelier aangeboden gekregen in het Amsterdam Redlight Fashion project. Een ander initiatief van DFF is de Prelude. Een show aan de vooravond van de Fashion Week waarin vijf van de meest belovende Nederlandse modeontwerpers hun nieuwe collectie mogen showen aan pers, inkopers en 16

17 andere belangrijke stakeholders. Het publiek is select en er is veel ruimte om te netwerken. Een belangrijke zaak in de modebranche. De belangrijkste activiteit van DFF is de organisatie van de Dutch Fashion Awards. Dit jaarlijkse evenement geeft Nederlands talent de kans internationaal gezien te worden. Er wordt een vakjury samengesteld met daarin personen uit het nationale en internationale modecircuit. De Dutch Fashion Awards hebben er ondermeer voor gezorgd dat Nederlandse modeontwerpers mochten showen op de Camera della Moda in Milaan en zo tussen de wereldtop stonden. DFF onderscheid zich van de Amsterdam International Fashion Week door als kwaliteitskeurmerk en scout een strenge selectie van de allerbeste opkomende modelabels op vernieuwende wijze te presenteren. 18 Dit geeft aan dat DFF alleen bereid is geld te investeren in de allerbeste. Volgens Mattijs van Bergen (een van de uitverkoren van DFF) is dit de juiste manier van werken. DFF heeft professionals die de modeontwerpers met potentie uit kunnen kiezen. Het heeft geen zin om vele startende modeontwerpers een beetje te steunen. Een collectie maken kost veel geld en om na de eerste collectie een volgende te kunnen maken heb je net zo veel geld nodig. Door de programma s van DFF zijn een aantal startende modeontwerpers voor langere tijd en op meerde vlakken geholpen en zo is hun kans van slagen groot. DFF werkt veel samen met andere organisatie binnen de mode zoals HTNK en Syntens. Ook hebben ze een goed contact met het bedrijfsleven en banken Htnk Htnk bestaat sinds 1997 en is actief op het gebied van recruitment, consultancy en ontwikkelingsprojecten in de mode branche. Onderleiding van Mariet Hoitink is er een platform opgericht dat talentvolle werknemers aan talentvolle werkgevers koppelt en andersom. Naast de recruitment richt HTNK zich ook op het strategisch adviserende vlak binnen vele verschillende bedrijven en beschikken ze over een zogenaamde talent toolbox waarvoor ze verschillende workshops en cursussen organiseren. Samen met de Modefabriek heeft HTNK 3RD BACHELOR opgezet. Eind 2009 vindt de eerste editie plaats. 3RD BACHELOR is een platform voor afstuderende modestudenten. Ze krijgen tijdens de Modefabriek de kans om hun derdejaars collectie te showen aan het publiek. Volgens Carlo Wijnands, talentscout van HTNK, is de derdejaars collectie van modestudenten het meest experimenteel en conceptueel en daardoor aantrekkelijker om te zien. Door 3RD BACHELOR krijgen studenten in modeontwerp al in een vroeg stadium de kans om hun collectie aan de media te laten zien. Dit is goed voor de naamsbekendheid als ze afgestudeerd zijn. HTNK organiseert ook iedere zomer editie van de Amsterdam International Fashion Week samen met Premsela en kledingmerk G-star de Lichting. Een show tijdens de Amsterdam International Fashion Week waarin afstuderende modeontwerpers, die geselecteerd zijn door professionals van hun school, hun afstudeercollecties laten zien en kans maken op een prijs bestaande uit een geldbedrag en een mogelijkheid om de collectie elders in de wereld te showen. 18 activiteiten Dutch Fashion Foundation, Angelique Westerhof 17

18 3.6 Overige fondsen en stichtingen Premsela Premsela werkt sinds 2002 aan de verbetering van het Nederlands designklimaat. Na de opheffing van het Vormgevingsinstituut in 2000 heeft staatssecretaris Rick van der Ploeg de commissie vormgeving ingesteld onder leiding van Jules van de Vijver. In september 2001 heeft de Tijdelijke Adviescommissie Vormgeving gerapporteerd. Op basis van dat rapport is er een kwartiermaker aangesteld die met adviesbureau Deloitte de structuur heeft ontwikkeld van wat nu Premsela is. Premsela kijkt bij de verbetering van het designklimaat in verschillende richtingen, design en mode hebben te maken met cultuur en economie, ambacht en industrie, ontwerpers en fabrikanten, opdrachtgevers en gebruikers, amateurs en professionals, in binnen- en buitenland. Ze organiseren lezingen, debatten en tentoonstellingen. Daarnaast doen ze onderzoek, schrijven publicaties, en geven informatie en advies. Vanaf het moment dat Premsela opgericht is wordt het gesubsidieerd door het Ministerie van OCW en de Gemeente Amsterdam. Premsela is voor startende modeontwerpers een belangrijke organisatie. Vanaf het moment van afstuderen hebben ze al initiatieven om ontwerpers te helpen een goede start of eigenlijk naamsbekendheid te geven. Hierbij gaat het om de Lichting (uitleg hierboven). Premsela zorgt voor verschillende onderzoeken in de creatieve economie of specifiek over modeontwerp. Door deze onderzoeken word de markt transparanter en kunnen startende modeontwerpers zich beter voorbereiden op het ondernemen. Het vormgevingstijdschrift Morf is een uitgave van Premsela en ze organiseren samen met de Cultuurfabriek performances, shows en exposities voor Streetlab. Streetlab richt zich op de streetfashion designer en street artist Kunstenaars&Co Kunstenaars&CO is een landelijke organisatie in 2003 voortgekomen uit drie partijen: de Stichting PodiumKunstWerk, de Stichting Scheppende Kunstenaars en de Stichting Voorzieningsfonds voor Kunstenaars. Kunstenaars&CO stimuleert en ondersteunt kunstenaars bij het ontwikkelen van economische zelfstandigheid. Dit doen ze doormiddel van het aanbieden van cursussen, workshops, persoonlijke begeleiding, werkervarings mogelijkheden, evenementen en lezingen, websites en De Kunstenaarslijn. Kunstenaars&Co ziet onder kunstenaars alle aspecten van vormgeving en creatie. Het bekendste product van Kunstenaars&Co is de WWIK. De Wet Werk en Inkomen Kunstenaars (WWIK) is een regeling voor startende of al beroepsmatig werkende kunstenaars. De WWIK-regeling biedt kunstenaars een kans om een professionele beroepspraktijk op te bouwen. Zo ontvangen kunstenaars een soort uitkering naast de inkomsten die ze eventueel uit opdrachten of een eigen onderneming halen. Kunstenaars&CO heeft de wettelijke taak om de beroepsmatigheids onderzoeken uit te voeren bij kunstenaars die gebruik willen maken van de WWIK. 18

19 Samen met Triodos bank heeft Kunstenaars&Co de cultuurlening opgesteld. Deze lening is vooral interessant voor ondernemers die al gebruik maken van de WWIK. Deze mensen krijgen namelijk nog een korting op de rente en betalen niet de 480 voor de consulten met de specialist. Het is zo dat je een WWIK gehad moet hebben voor je de cultuurlening mag ontvangen. De cultuurlening bedraagt of Een bedrag boven de is ook mogelijk in overleg met Triodos bank. Kunstenaars&Co heeft het gat tussen bank en cultuur een beetje weten te dichten door zijn samenwerking met Triodos bank. Door wederzijdse informatievoorziening kunnen beide partijen gebruik maken van de ervaring van elkaar Syntens Syntens is een onafhankelijk klankbord voor MKB ondernemers. Syntens is specialist in vernieuwing in alle bedrijfsaspecten en weet waar kennis en kennissen te vinden zijn. Syntens is een innovatienetwerk dat gratis adviezen verstrekt aan het MKB. Het Ministerie van Economische Zaken subsidieert Syntens. Dat maakt ze onafhankelijker van commerciële partijen en zorgt ervoor dat er geen kosten in rekening gebracht worden. Permanente innovatie is noodzakelijk. Dat is goed voor de internationale concurrentiepositie en goed voor Nederlandse bedrijven. De missie van Syntens is als volgt verwoord; Syntens versterkt het innovatievermogen van MKB-ondernemingen, zet hen daarmee aan tot succesvol innoveren en levert daardoor zichtbaar een bijdrage aan duurzame groei. De diensten van Syntens zijn voor startende modeontwerpers heel interessant. Ze kunnen advies geven over het organiseren van het bedrijf, over financiering en ze kunnen startende modeontwerpers helpen met groeiadviezen. Syntens werkt samen met HTNK, DFF en Arnhem Mode biënnale voor het project Turning Talent Into Business Fonds BKVB Het Fonds BKVB is de landelijke instelling die het beeldend kunstenaars, vormgevers, architecten, modeontwerpers en bemiddelaars mogelijk maakt hun werk op allerlei wijzen te ontwikkelen. Het beleid van het Fonds BKVB is daarbij in te delen in drie sporen: subsidies, internationalisering en bijzondere projecten. Allereerst verstrekt het Fonds BKVB subsidies aan individuele beeldende kunstenaars, vormgevers, architecten en bemiddelaars. Naast subsidies voor starters en bijdragen waarmee aanvragers op basisniveau hun beroepspraktijk kunnen voortzetten, verstrekt het Fonds BKVB subsidies voor projecten, onderzoek, nieuw werk, buitenlandse vervolgopleidingen, reizen, publicaties, etc. Op het gebied van internationalisering is het Fonds BKVB extra actief. Jaarlijks stelt het Fonds een tiental ateliers in het buitenland beschikbaar voor een langere werkperiode. Elke drie jaar wordt er aan de hand van een onderzoeksthema een interdisciplinaire studiereis georganiseerd. Ten slotte is het Fonds BKVB op verschillende manieren betrokken en verantwoordelijk voor een groot aantal bijzondere projecten. Via de 19

20 commissie Pilotprojecten ondersteunt en initieert het (onderzoeks)projecten die van belang zijn voor de contextuele ontwikkeling van de kunsten. Van oudsher reikt het Fonds BKVB om het jaar een aantal oeuvreprijzen uit, evenals de Prijs voor de Kunstkritiek en de Benno Premselaprijs. Onlangs werd daar de Prijs voor de Jonge kunstkritiek aan toegevoegd. Alle subsidiemogelijkheden en activiteiten van het Fonds BKVB hebben elk op eigen wijze tot doel de hedendaagse beeldende kunst, vormgeving en bouwkunst in Nederland te bevorderen. Het Fonds BKVB wordt gefinancierd door het Ministerie van OCW en is een stichting met een onafhankelijke besluitvorming. Jaarlijks ontvangt het Fonds BVKB van het ministerie van OCW voor het uitvoeren van haar activiteiten. Het Fonds BKVB stelt het startstipendium ter beschikking aan startende ondernemers in de kunsten. Het startstipendium is bedoeld om beginnende vormgevers in staat te stellen zich verder te ontwikkelen. Met het startstipendium kunnen zij zich op de artistieke en zakelijke ontplooiing van hun werk richten. Ontvangers van een startstipendium kunnen in principe met de subsidie doen wat hun voor de start van hun onderneming goed is. De subsidie kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor de kosten van levensonderhoud en vaste beroepskosten voor apparatuur en de huur van een werkruimte. Ook kan het bedrag bijvoorbeeld besteed worden aan het verrichten van onderzoek, het deelnemen aan prijsvragen, modeshows, beurzen, presentaties of manifestaties in binnen- en buitenland, of een werkperiode in het buitenland. Vormgevers kunnen tot uiterlijk vier jaar na het verlaten van een bachelor opleiding aan een TU of een HBO-academie voor vormgeving, een aanvraag indienen. De opleiding dient ten minste twee jaar te zijn gevolgd. Aanvragen van het startstipendium kan tot vier jaar na het verlaten van de masteropleiding, op voorwaarde dat deze aansluitend op de eerste opleiding is gevolgd. Het verzamelinkomen van de aanvrager mag in het jaar of de jaren waarvoor de subsidie wordt toegekend niet hoger zijn dan Aanvragers kunnen maximaal twee keer een startstipendium toegekend krijgen Mondriaan stichting De Mondriaan Stichting zet zich in voor een sterke en professionele cultuursector, die de betekenis van kunst, vormgeving en erfgoed duidelijk onder de aandacht van een breed publiek weet te brengen. Dit doen ze door uitzonderlijke projecten en activiteiten te ondersteunen in Nederland en daarbuiten. De Mondriaan Stichting richt zich daarbij hoofdzakelijk op musea, presentatie-instellingen, kunstenaarsinitiatieven, archieven en bibliotheken. De Mondriaan Stichting wil zoveel mogelijk Nederlandse kunst in het buitenland promoten en wil stimuleren dat meer Nederlanders kunst in huis halen. Om in deze missie te slagen werkt de Mondriaan Stichting nauw samen met andere maatschappelijke organisaties, zowel binnen als buiten de culturele sector. Zo kunnen krachten worden gebundeld, netwerken gekoppeld en expertises worden gedeeld. De Mondriaan Stichting wil instellingen in staat stellen om een impuls te geven aan hun professionalisering voor een kwalitatief hoogwaardige bedrijfsvoering. Op het gebied van modeontwerp steunen ze co-lab. Hieronder meer daarover. 20

21 3.6.6 Co-lab Het in 2006 opgericht co-lab is tot stand gekomen door Guus Beumer en Gert Staal. Co-lab is een platform voor mode en strategie. Onder het motto Getting to the top of the market requires talent, knowledge and money helpen ze talentvolle designers met advies voor de financiering en de strategie. Volgens de oprichters van co-lab gaat het bij mode niet alleen om de presentatie maar is de achterliggende organisatie ook belangrijk of zelfs belangrijker. Co-lab wordt gesteund door onder andere fonds BKVB, De Mondriaan stichting en Alexander van Slobbe. Co-lab hoopt in 2009 te beschikken over 3,5 tot 5 miljoen euro om te investeren in projecten. En hopen dat het geld wat ze kunnen investeren zowel van publieke als privé-investeerders afkomstig is Amsterdam International Fashion Week In juli 2004 organiseerden Steve te Pas en James Veenhof met hun bedrijf Moshi Moshi voor het eerst de Amsterdam International Fashion Week. Tijdens de eerste editie in 2004 bestond het programma uit slechts vier shows. In 2009 is dat uitgegroeid tot 21 shows. Met de komst van een modeweek in Nederland is er een toegankelijke mogelijkheid voor ontwerpers om hun collecties te showen. Afgelopen Fashion Week waren er modeontwerpers die hun show af moesten zeggen in verband met de financiering die ze niet rond kregen. Tot en met 2008 werd de Fashion Week gesubsidieerd door de gemeente Amsterdam. Sinds de subsidiering is gestopt is het voor de Fashion Week financieel moeilijker geworden maar ze hebben nog andere sponsors en halen inkomsten uit zaken als horeca en advertenties. Het is jammer dat de gemeente Amsterdam haar subsidiering ingetrokken heeft. zegt; Harm Jan Keizer van AIFW. Als je ziet hoe de Kopenhagen Fashion Week is gegroeid door overheidssteun, is het echt jammer dat wij die kans niet hebben gekregen. Een kans om te groeien is er nog niet echt voor de AIFW. Het lijkt of ze met hetzelfde probleem als de startende modeontwerpers te maken hebben, geld Arnhem Mode Biënnale Sinds 2005 vindt, naar initiatief van Piet Paris, de Arnhem Mode biënnale plaats. Één keer per twee jaar staat de stad Arnhem geheel in het teken van mode. Er zijn o.a. catwalkshows, lezingen, een winkelroute en exposities. De gemeente Arnhem trekt voor dit evenement per jaar uit. Dat is dus per Biënnale. Naast de subsidie van de gemeente Arnhem hebben ze twee partners; Essent en ING. Daarnaast hebben ze rond de tien sponsors. De nieuwe bestuursvoorzitter is Medy van der Laan, oud minister van OCW. Op de Arnhem mode biënnale zijn nationale en internationale modeontwerpers te zien. Het is goed om te zien dat een mode evenement in Nederland zo internationaal gaat. zegt Daisy Kroon starter en afgestudeerd aan de Willem de Kooning Academie. Hierdoor zien bedrijven hoe internationaal de mode in Nederland is en zullen ze eerder geïnteresseerd zijn om in ons te investeren. 21

22 4. De geldstroom Daisy Kroon heeft voor een groot deel gelijk met haar uitspraak dat de Nederlandse modeontwerpers internationaal bekender moeten worden, maar voor dat dat kan gebeuren moet er een goede fundering zijn voor de start en groei voor de modeontwerper. Er moet een goede financiële basis zijn waarop de modeontwerper kan voortborduren en uitbreiden. Kijkende naar het de omschrijvingen in het vorige hoofdstuk wordt duidelijk dat er veel fondsen en organisaties zijn die startende modeontwerpers zouden moeten helpen maar dat er maar weinig zijn die daadwerkelijk geld kunnen/willen investeren in een onderneming. Natuurlijk is het zo dat het ook belangrijk is dat er ruimte is om shows te geven en dat bedrijven daarin investeren maar zolang de startende modeontwerpers zelf geen geld hebben zijn de shows geen prioriteit. Zo was dit ook te zien afgelopen Amsterdam International Fashion Week. Er waren veel modeontwerpers die hun show af hebben gezegd omdat ze kort weg geen geld hadden. Het is natuurlijk onmogelijk om alle startende modeontwerpers te helpen. In andere sectoren is het zo dat bijna de helft binnen vijf jaar failliet is. Het succes van een modeontwerper moet een natuurlijk verloop hebben. Er moet meer structuur en aandacht komen voor de financiering van startende modeontwerpers en de economische belangen hiervan. Het grootste probleem is dat de aard van het creatieve proces onvoorspelbaarheid en risico s met zich mee brengt, zeker in branches waarbij de initiële creatie hoge investeringen met zich mee brengt. Bovendien zijn de productiekosten verzonken: eenmaal geïnvesteerd in de productie zijn ze alleen maar terug te halen door de verkoop van het product. Zelfs gevestigde, succesvolle modeontwerpers zoals Klavers van Engelen en Spijkers en Spijkers melden dat de onbekendheid van financiële dienstverleners met de creatieve bedrijfstakken de toegang tot risicodragend kapitaal belemmert. Het belang van de creatieve sectoren groeit. De grootste groeiers in de creatieve economie zijn podiumkunsten en (mode)ontwerpers. Dit zou dus moeten betekenen dat deze groepen potentieel hebben en dus gesteund moeten blijven worden om te groeien. Uit cijfers van Rabobank bleek dat tussen 1996 en 2006 de omzet van de creatieve economie meer steeg dan de nationale economie. Er was een omzet groei van 4% per jaar. De nationale economie groeit ±2,2% per jaar. Het gemiddelde winstpercentage in een onderneming in de creatieve economie was 6,9%. Dit is een relatief hoog percentage t.o.v. een gemiddelde MKB-onderneming. Dit geeft dus aan dat de markt groeiende is en eigenlijk voor investeerders aantrekkelijk zou moeten zijn. Daarnaast is het zo dat er steeds meer belangstelling voor mode is. De mode wordt voor een steeds groter publiek toegankelijk. Dit komt onder andere door de groeiende media aandacht en door de snelle reproductie door grote winkelketens als H&M. Hierdoor is de mode van de catwalk dichterbij. Een nadeel is dat ondernemingen in de creatieve industrie een hoog (20%) aandeel kort vreemd vermogen op hun balans hebben staan. Een relatief hoog aandeel korte termijn financieringen zoals crediteuren, factoring en/of 22