Spark nr.1. De overstromingen in Thailand. SAP in Nigeria. Het regent prijzen bij Cheese, Butter & Milkpowder

Transcriptie

1 Jeries Alghawaly deed mee aan de opleiding Leading with impact : Als je een week op deze training bent, heb je geen idee meer van de tijd Pagina 12 De overstromingen in Thailand SAP in Nigeria Het regent prijzen bij Cheese, Butter & Milkpowder is het personeelsblad van FrieslandCampina nr.1

2 2 Column 3 Gezond bedrijf 4 Cees t Hart over de jaarresultaten Onlangs kwam er een vraag van een medewerker naar mij toe: Is Friesland- Campina een gezond bedrijf, financieel gezond? Een goede vraag in deze economisch onzekere tijden. Het is ook een aspect waar de meeste medewerkers niet direct zicht op hebben. Ik wil graag antwoord geven op die vraag. De afgelopen weken hebben in het teken gestaan van de presentatie van onze jaarcijfers. We hebben bekend gemaakt dat we een behoorlijke winst hebben gemaakt van 216 miljoen euro; dat we méér van de winst hebben uitgekeerd aan de leden-melkveehouders en dat we de leden de hoogste melkprijs ooit hebben uitbetaald. Dat betekent dat we de hogere kosten voor de melk in het algemeen goed hebben weten door te berekenen in de markt. Dat is een knappe prestatie. Dat we winst maken en veel aan de boeren betalen is dus een goed teken. Maar zijn we financieel gezond? Banken kijken ook naar andere criteria. Dat hebben we eind 2011 gemerkt toen we erin geslaagd zijn onze financiering te verbeteren. dat nauw verbonden is met de leden van de coöperatie en dat beoordelen de banken als zeer vertrouwenwekkend. Met een groeiende wereldbevolking neemt de behoefte aan voedsel toe en coöperaties hebben meer een langetermijnvisie. Ze hebben niet te maken met de waan van de dag van beleggers op de beurs. Verder kijken ze of ze vertrouwen hebben in de mensen die in een onderneming werken. Is het management bekwaam en integer? In een tijd waarin geld lenen lastig is door de financiële crisis, lukt het ons zonder meer om geld aan te trekken van de banken en dat onder concurrerende voorwaarden. De financiers hebben dus duidelijk vertrouwen in ons bedrijf. We hebben een goede spreiding in onze markten: zowel in consumentenmarkten als in business to business. We zetten onze producten af over de hele wereld en onze productgroepen zijn zozeer gespreid dat het nooit overal tegelijk slecht gaat. Dat maakt dat we een weerbaar bedrijf zijn: we kunnen tegen een stootje Eén sales organisatie voor alle Nederlandse merken Steeds duurzamer ondernemen Veilig werken: lees hoe het gaat in de bedrijven in Eindhoven, Rotterdam, Born en Leerdam (NL) Tijd en geld besparen met Smart Buy Als onderneming trekt FrieslandCampina geld van externe investeerders aan om te kunnen investeren. Dat geld krijg je niet zomaar. Banken gaan niet over één nacht ijs. Zij willen hun risico s inschatten, dus zij toetsen of FrieslandCampina een veilige bestemming is voor hun geld. Zij hebben daarvoor een aantal belangrijke criteria. Ze kijken of wij als onderneming een strategie hebben en of die strategie ook werkelijk in alle geledingen van het bedrijf wordt uitgevoerd. Is er een duidelijk plan voor de toekomst? Ze onderzoeken of wij er financieel gezien goed voor staan. Hebben wij een goede balans, hoe staat het met ons eigen vermogen? Ook zijn er nog andere zogenoemde ratio s kengetallen waarmee ze onze prestaties beoordelen. We zijn een voedingsmiddelenbedrijf De gunstige beoordeling door banken van onze onderneming, bespaart ons veel geld. Dat zit zo: hoe meer risico een bank denkt te lopen met een onderneming, hoe hoger de rente die er betaald moet worden. Uit de jaarcijfers 2011 kunt u concluderen dat we er gezond voorstaan en de financiële armslag hebben om verder te groeien, onder meer door overnames. Daarover een volgende keer. Cees t Hart CEO Royal FrieslandCampina Managers op cursus Cheese on the menu! Wie is Piet Boer? Continu verbeteren in Vietnam It is up to you, R&D ers over hun nieuwe missie Nieuwe SAP templates getest Bij de voorpagina: Jeries Alghawaly deed mee aan de opleiding Leading with impact : Als je een week op deze training bent, heb je geen idee meer van de tijd Pagina 12 Colofon: is het internationale personeelsblad van Royal FrieslandCampina en verschijnt vier keer per jaar in een oplage van exemplaren in het Nederlands, Engels en Duits. Redactie: Helma de Waardt Redactionele bijdragen: Roy Ramaker, Esther Krijgsman, Ronella Bleijenburg, Theone Joostensz. Vertalingen: Bosch&Bosch, Amsterdam (Nederland), Norbert Zänker & Kollegen, Berlijn (Duitsland), Lisé Nijman, Arnhem (Nederland) en HSM Vertaalbureau, Berkel-Enschot (Nederland) Ontwerp: WAT ontwerpers, Utrecht (Nederland) Druk: Albe de Coker, Hoboken (België) Overname van artikelen is toegestaan onder bronvermelding.

3 4 Groei in baby- & kindervoeding in zowel business to business als in business to consumer Realisatie strategie route2020 op schema Investeringen van 130 miljoen euro in capaciteitsuitbreiding baby- & kindervoeding in De boeken over het jaar 2011 zijn afgesloten. De balans is opgemaakt, de resultaten zijn bekendgemaakt. Cees t Hart is tevreden. De leden-melkveehouders hebben een prima melkprijs ontvangen over We zijn in staat geweest om de stijgende prijzen voor boerderijmelk en andere grondstoffen goed door te berekenen in de markt. Daar mogen we met een goed gevoel op terugkijken. De uitvoering van route2020 is voortvarend ter hand genomen overal in de onderneming. Ik merk heel duidelijk dat er hard aan het FrieslandCampina van de toekomst wordt gewerkt. De onderneming bruist van de energie. CEO Cees t Hart: Langetermijn investeringsplan voorziet in forse investeringen in groei melkverwerkingscapaciteit in verband met einde melkquotering in 2015 Global category teams zuiveldranken, baby- & kindervoeding en merkkazen richten zich op versnelling van groei en innovatie One face to the customer ingevoerd voor business to business key accounts Vernieuwd duurzaamheidsprogramma vastgesteld voor onderneming en coöperatie als belangrijke hoeksteen in route2020 FrieslandCampina stimuleert weidegang van koeien met een financiële impuls voor melkveehouders tot een bedrag van 45 miljoen euro per jaar Intentie-overeenkomst acquisitie twee zuivelbedrijven versterkt FrieslandCampina s positie in Zuidoost-Europa 5 De melkprijs voor leden van de coöperatie stijgt over het jaar 2011 met 13 procent naar 38,77 euro per 100 kilogram (excl. btw, bij 4,41% vet en 3,47% eiwit Garantieprijs stijgt met 14 procent naar 36,94 euro per 100 kilogram melk (excl. btw, bij 4,41% vet en 3,47% eiwit) Prestatietoeslag en reservering ledenobligaties daalt met 7 procent naar 1,83 euro per 100 kilogram We versterken de onderneming op veel fronten Die mooie melkprijs voor de leden, is dit jaar zelfs een record-prijs. Maar Cees t Hart wil dat een beetje nuanceren. De garantieprijs voor onze leden was dit jaar hoog. (zie kader, red) Er kunnen ook jaren zijn dat die prijs lager is als gevolg van marktontwikkelingen wereldwijd en daar hebben wij geen invloed op. De garantieprijs bepaalt het grootste deel van de melkprijs die wij aan de leden-melkveehouders kunnen uitkeren. De prestatietoeslag is het stuk dat wij als onderneming extra verdienen voor de leden. En die was dit jaar iets lager. De economische crisis in veel Europese landen speelt daarbij een rol. Vooral Consumer Products Europe heeft daar last van: mensen kopen wat minder of kopen minder A-merken. Dat wordt gecompenseerd door een goed resultaat in Azië en Afrika en een uitstekend resultaat voor de business group Ingredients. Onze business group Cheese, Butter & Milkpowder heeft de netto-omzet zien groei door hogere verkoopprijzen. Ze zijn erin geslaagd de kosten te verlagen. We hebben veel profijt van onze gespreide productportfolio. Daarnaast moeten we een hogere grondstofprijs (voor melk) doorberekenen aan onze afnemers. Op het moment dat de prijzen hard oplopen, passen we de contractafspraken met afnemers aan. We proberen goed in te spelen op prijsschommelingen. Gestegen prijzen sneller doorberekenen lukt vaak wel, maar niet altijd en niet overal. In alle business groups zie je hoe hard er wordt gewerkt aan de uitvoering van de strategie. Kunnen we dat terugzien in de resultaten? Het is nog een beetje vroeg om dat in euro s te zien. Route2020 brengt helderheid in onze prioriteiten. We investeren in onze drie speerpunten: baby- en kindervoeding, zuiveldranken en merkkaas. Daardoor kunnen wij verder groeien. Niet alleen in de consumentenmarkten maar ook in business to business. We investeren ook in onze capabilities : de vaardigheden die we nodig hebben om te groeien. In research & development, in de professionalisering van onze marktkennis, in de ontwikkeling van onze leidinggevenden (talent management). We investeren in de voorgenomen overname van twee zuivelbedrijven in de Balkan om onze positie in Zuid-oost Europa te versterken. De kosten gaan voor de baten uit: we moeten investeren om te kunnen blijven groeien. Na 2015 verdwijnt de melkquotering. We verwachten dat we meer melk gaan ontvangen en verwerken. Daar moet de onderneming op ingericht zijn en daar hebben we de strategie voor nodig. We versterken de onderneming op veel fronten en daar zullen we zeker resultaat van gaan zien. Zijn er punten die extra aandacht verdienen? Naar onze medewerkers kan ik het belang van veiligheid niet genoeg benadrukken. We hebben in 2011 twee dodelijke ongevallen in onze We zijn ons onvoldoende bewust van de risico s die we tijdens het werk lopen

4 6 route2020 brengt helderheid in onze prioriteiten bedrijven gehad en enkele zwaar gewonden. Dat is treurig. Kennelijk zijn we ons onvoldoende bewust van de risico s die we lopen. In alle business groups worden plannen uitgerold en maatregelen genomen om mensen bewuster te maken van het belang van veiligheid. De afgelopen maanden heb ik zes bedrijven bezocht en naar de veiligheid in de bedrijven gekeken. Ik hoop dat collega s onder elkaar het ook gaan zien als een omzien naar elkaar, ook al lijkt dat misschien niet stoer. Als je ziet dat je collega onveilig werkt, spreek hem of haar erop aan en help elkaar daarmee. Het is de bedoeling dat werknemers hier met plezier aan de slag zijn, maar vooral dat ze veilig weer naar huis toe gaan. We merken dat FrieslandCampina in de wereld om ons heen als een steeds aantrekkelijker werkgever wordt gezien. Het komt uit onderzoeken naar boven, we horen het van mensen die bij ons solliciteren. Een aantrekkelijke onderneming met duidelijke uitdagingen. Daar hoort een veilige werkomgeving bij voor iedereen die bij FrieslandCampina werkt. Production Manager Peter Huisman van FrieslandCampina in Maasdam (Nederland) zet een doos met lekkers op tafel. Samen met de medewerkers van Team 6 naar 12 is er tijd voor koffie en napraten. Drie operators en een collega van de technische dienst hebben in de afgelopen maanden een verbeterproject uitgevoerd aan de Racupack verpakkingsmachine in het kader van Continu Verbeteren. Monteur Mathieu Goverde: We hebben de omsteltijden van deze machine enorm teruggebracht. En dat is goed nieuws voor het rendement van deze lijn. Verbeterteam Maasdam levert prima prestatie a Kerncijfers Resultaten in miljoenen euro s miljoen euro B Waardecreatie voor leden-melkveehouders in euro s per 100 kilo (excl. btw, bij 4,41% vet en 3,47% eiwit) euro melkprijs stijgt met 13% Garantieprijs 1,2 Prestatietoeslag 1 a Reservering ledenobligaties 1 Melkprijs 1 36,94 1,10 0,73 38,77 32,39 1,23 0,73 34, We zijn stap voor stap gaan kijken hoe we het proces eenvoudiger konden maken' Overige gegevens 10,1 miljard kilo melk verwerkt Werknemers gemiddeld aantal fte s Aantal leden-melkveebedrijven einde jaar Aantal leden einde jaar Totaal verwerkte melk in miljoenen kg Melkaanvoer van leden in miljoenen kg Vlnr. Mathieu Goverde, Cor Barendregt, Roel Lanting en Leen Drinkwaard bij de Racupack machine. Foto: Marcel Bekken 1 2 Het reserveringsbeleid en de berekeningswijze van de garantieprijs zijn in 2011 aangepast ten opzichte van de berekeningswijze in eerdere jaren. De cijfers over het jaar 2010 zijn niet aangepast. Voor 2011 betreft dit het saldo van de garantieprijs van 36,88 euro en een verrekening van 0,06 euro. ( Cultuur Het productiebedrijf in Maasdam is nu drie jaar bezig met Continu Verbeteren. Wij volgen de methode van TPM, vertelt TPMfacilitator Taco Tromp. De animo om met TPM-projecten bezig te zijn is intussen groot. We zijn bezig met safety, autonoom onderhoud, training en opleiding, 5S (voor een schone en gestructureerde werkplek), gericht verbeteren en we gaan verder met gepland onderhoud. We hebben de organisatie aangepast om medewerkers de gelegenheid te geven goed mee te draaien in de verbeterprojecten. Continu Verbeteren vraagt om een andere cultuur, maar het is een cultuur waarin veel medewerkers zich goed thuisvoelen. 38, Film Operators Cor Barendregt, Roel Lanting en Leen Drinkwaard gingen samen met Mathieu Goverde aan de slag. We hebben eerst een filmopname gemaakt van het omstelproces. Dat proces hebben we helemaal geanalyseerd. We zijn stap voor stap gaan kijken hoe we het proces eenvoudiger konden maken, vertelt Leen Drinkwaard. In een periode van drie maanden verlaagden ze de omsteltijd van ruim 18 minuten naar 5 minuten door allerlei kleine veranderingen aan de machine aan te brengen. Het omstellen van de machine kostte daardoor veel minder tijd. En toen we het vanmorgen op de klok deden, ging het in bijna 3 minuten! Production Manager Peter Huisman is blij met het resultaat. We hebben de capaciteit van de verpakkingslijn echt kunnen verhogen. Samen met een aantal andere maatregelen die we hebben genomen, is het rendement van de machine met 20 procent verbeterd. We gaan van verpakkingen naar verpakkingen per week op deze lijn. Consumer Products Europe omzet stijgt met 7% Netto-omzet Bedrijfsresultaat Winst 2011 Team van 6 naar 12 : een nogal cryptische naam. De verklaring ligt voor de hand, vertelt Mathieu Goverde. In dit bedrijf maken we vooral specialiteiten: Optimel yoghurt, Campina-producten, Mona-specialiteiten, producten die in kleinere charges worden afgevuld. Onze producten worden verpakt in dozen van 6 of 12 stuks, afhankelijk van de wens van de klant. Dat betekent dat we de verpakkingsmachine iedere keer moeten omstellen: van 12 naar 6 of van 6 naar 12. De omsteltijden van de machine zorgen ervoor dat het rendement van de verpakkingsmachine niet hoog is. Wij kregen de opdracht om te kijken of we de omsteltijd konden verlagen.

5 8 Consumer Products Europe groei en op waardecreatie. Die groei vergt een diepgaande samenwerking met onze klanten, maar zo waren wij nog niet georganiseerd. One Face to the Customer zorgt ervoor dat we onze organisatie spiegelen aan de supermarktorganisaties. We bundelen al onze ervaring met consumentenmerken; van dagverse zuivel tot koffiemelk en slagroomspuitbussen. En we willen uitblinken in Shopper Marketing. Consumer Products Europe 9 Samen sterker, samen verder De producten en merken van FrieslandCampina zijn belangrijk voor Nederlandse supermarkten. FrieslandCampina is de grootste leverancier van voedingsmiddelen aan supermarkten in Nederland. Omgekeerd is een goede samenwerking met supermarkten voor FrieslandCampina essentieel om groei te bevorderen. Daarom toont de Nederlandse branded sales-organisatie voortaan één gezicht aan de retail, de supermarktketens. De betrokken werkmaatschappijen worden eveneens samengevoegd. Van het één komt het ander. In de loop van 2012 gaan de Nederlandse sales organisaties voor alle merken van zes werkmaatschappijen samen (zie kader). Na dat besluit ontstond vanzelf de vraag hoe de werkmaatschappijen verder moeten. Is één organisatie dan niet beter?, stelt Patrick Reekmans, managing director van FrieslandCampina Benelux als vraag. Het antwoord: de betrokken werkmaatschappijen worden samengevoegd, eveneens, per 1 januari 2013; Dagvers en Benelux gaan zelfs al per 27 april 2012 samen. Onzichtbaar Uitvoerige gesprekken met grote supermarktketens staan aan de basis van alle veranderingen. We hebben in Nederland te maken met een paar grote ketens. Deze klanten kregen zes sales directors op bezoek: voor merkkaas, voor dagverse zuivel, voor vruchtensappen, enzovoort. Hoewel we complimenten kregen voor het fusietraject van Friesland Campina, vonden de klanten ons als geheel te onzichtbaar, zegt Jacco Potkamp, Sales Director Branded Retail Nederland. We hebben goed geluisterd, vervolgt hij. Onze strategie, route2020, zet uitdrukkelijk in op Teamwork Wat dat concreet betekent? Dat we op de winkelvloer nog nadrukkelijker inspelen op de behoefte van shoppers, de consumenten die hun inkopen komen doen. Niet elke supermarkt heeft precies dezelfde klanten. De één wil een breed en diep assortiment, de ander houdt het liever bij de basis. Supermarkten kunnen zich zo ook onderscheiden, verduidelijkt Jacco. Je zou zelfs specifieke producten of verpakkingen per supermarkt kunnen lanceren. Over het uiterlijk van verpakkingen hebben we ook veel kennis in huis, die we nog breder kunnen delen. Verder geven we extra aandacht aan second placement : plaatsing van producten buiten het winkelschap, net als versterking van de merkentrouw en de emotie die erbij hoort. Wij merken aan alle betrokken collega s dat zij erg positief aankijken tegen deze verandering en dat dit leidt tot veel inspiratie. Juist deze inspiratie willen wij doorvertalen naar onze klanten. Voor elke supermarktketen is er straks een toegewijd accountteam, specifiek gefocust op die klant. Nieuwe functies in dat team zijn onder meer een Customer Development Director en Shopper Marketing Director. Zij zijn, in nauwe samenwerking met de klant, bezig met groei, geeft Patrick aan. Zuivel en sappen hebben veel potentie, zowel qua verwaarding als het uitbreiden van eet- of drinkmomenten. Dat sluit ook weer aan op de goodness of dairy die in onze strategie is verwoord. Wij begrijpen wat onze klanten drijft. Foundation De fusie van de Branded Sales-organisaties leidt tot toegewijde teams per klant en professionaliseert de samenwerking met de Nederlandse supermarkten. In navolging van sales gaan de betrokken werkmaatschappijen eveneens samen. One Face was een hefboom wat betreft de vraag hoe wij ons moeten organiseren. Straks hebben we één werkmaatschappij met ook één Sales-organisatie voor alle Nederlandse merken, geeft Patrick aan. Het wordt een enorme werkmaatschappij, maar die moet wendbaar blijven. Daarom komen er naast Dairy Retail Nederland drie fighting units : Juice, Out Of Home en gezien ons werkgebied een logische afgeleide België. Die drie units krijgen een autonome rol binnen het geheel. Het project Foundation richt zich op de integratie en reorganisatie van de werkmaatschappijen. Daartoe behoren uiteraard ook alle andere afdelingen, zoals HR, Finance, Plan & Deliver. Binnen de nieuwe Sales-organisatie zijn inmiddels bijna alle functies vervuld. Voor Foundation moet het echte werk nog beginnen, wat betreft de benoemingen, aldus Patrick. Medewerkers krijgen in elk geval veel nieuwe collega s, meer interactie tussen productgroepen en brede betrokkenheid bij promotionele acties binnen de retail. Stapsgewijs samen De Nederlandse Retail Branded Salesorganisaties worden stapsgewijs samengevoegd. De salesorganisaties van Cheese Specialties en Butter zijn per 1 maart samengegaan, net als hun collega s van Benelux Dairy en Benelux Juices. Dagvers en de verkoop van Campina spuitbussen room voegen zich op 1 mei bij Benelux en eind 2012 fuseren alle sales-organisaties tot één geheel: One Face to the Customer. Bijna synchroon worden de betrokken werkmaatschappijen samengevoegd. Op 27 april gaan Dagvers en Benelux samen in één werkmaatschappij. De werkmaatschappij Dagvers verhuist uiterlijk per 27 april van Rotterdam naar Amersfoort. De integratie met de overige branded organisaties in Nederland zal op 1 januari 2013 een feit zijn. Dan ontstaat de werkmaatschappij FrieslandCampina Branded Nederland.

6 10 Consumer Products Europe Alle pakken met een FSC keurmerk! Appelsientje, CoolBest, Campina, Fristi, Optimel, Chocomel, Goedemorgen, ZuiverZuivel, allemaal producten van Consumer Products Europe die in een FSC-gecertificeerd pak bij de consument op tafel komen. Appelsientje beet destijds de spits af en werd daarvoor onderscheiden met de FSC Retail Award (Forest Steward Council). De verpakkingen voor onze producten zijn onder andere gemaakt van karton. Dat is een redelijk goede verpakking als het om milieubelasting gaat. Als het karton dan ook nog FSCgecertificeerd is, zet je goede stappen. Niet alleen de drankenverpakkingen zelf zijn gemaakt van FSC-gecertificeerd karton, maar ook de omverpakkingen: de dozen en trays, legt Idwin Bouman uit. Als Director Safety, Health & Environment/Quality Assurance bij Consumer Products Europe is milieu onderdeel van zijn werk. Appelsientje was de eerste binnen FrieslandCampina die met FSC-gecertificeerd karton is gaan werken. Ze hebben een onderscheiding ontvangen omdat zij als eerste gebruik maakten van dit karton en veel energie hebben gestoken in de voorlichting aan consumenten. Alle verpakkingen kregen een sticker met tekst en uitleg over de FSC-certificering en zij hebben een website geopend waar alle voordelen van het gebruik van dit karton worden uitgelegd. Een jaar later waren we zover dat we voor alle merken over konden schakelen op FSC-gecertificeerd karton. Zowel Tetrapak (voor verpakkingen voor lang houdbare zuivel en vruchtensappen) als leveranciers Combibloc (voor sap-verpakkingen) als Elopak (voor kartons voor dagverse zuivel) werken met FSCgecertificeerd karton. Keurmerk FSC-geproduceerd karton staat voor Forest Stewardship Council: een organisatie die zich bezighoudt met verantwoord bosbeheer. De organisatie bestaat vanaf 1993 en is opgericht om een antwoord te geven op de groeiende zorgen over ontbossing wereldwijd. Papier dat een FSC keurmerk draagt voldoet aan belangrijke voorwaarden. Vanuit milieu-oogpunt: de houtkap mag geen schade aanbrengen aan planten en dieren. Vanuit sociaal oogpunt: de samenleving moet maximaal profiteren van duurzaam bosbeheer en uit economisch oogpunt: het bos moet zo beheerd worden dat de winstgevendheid niet ten koste gaat van toekomstige grondstoffen. Schroefdop We willen als bedrijf steeds duurzamer gaan produceren. Dat is soms een kwestie van wikken en wegen, aldus Idwin Bouman. Wij kopen wereldwijd producten en grondstoffen in, niet alleen voor het produceren van zuivel maar ook voor fruitsappen. We voeren audits uit in de bedrijven waarbij we niet alleen kijken naar kwaliteit van de producten, maar bijvoorbeeld ook naar milieubelasting en veiligheid voor werknemers. Aan de andere kant hebben we ook te maken met wensen van consumenten, bijvoorbeeld op het gebied van gebruiksgemak. Zo hebben de literverpakkingen van Tetra (de producent van het pak) een plastic schroefdop. Daardoor kunnen consumenten het pak goed afsluiten en liggend in de koelkast bewaren. Tegenover de nadelen van de plastic dop staan voordelen voor de consument. Belangen tegen elkaar afwegen dus. Ik denk wel dat we de komende jaren op het gebied van verpakkingen nog relevante stappen kunnen gaan zetten als het gaat om de duurzaamheid van verpakkingen. Met het OHSAS certificaat kreeg het gezamenlijke arbozorgsysteem van de productielocaties in Rotterdam en Eindhoven een brevet voor arbeidsveiligheid. Het voldoet aan de strengste eisen en vormt zo een stevig fundament voor continue investeringen in veiligheid. Input en medewerking van de werkvloer is daarbij onmisbaar, dus werd al tijdens het certificeringstraject sterk ingezet op safety awareness. Er wordt veilig gewerkt, of niet Tegenwoordig staat veiligheid als eerste punt op de agenda van het werkoverleg, vertelt SHEQA-manager * Sjef van den Hoven. Veiligheid is voor ons een extra pilaar binnen TPM. Met het OHSAS-certificaat bewijzen we dat ons systeem op papier zo is ingericht dat het aan alle eisen op het gebied van arbeidsveiligheid voldoet. Dat er goede procedures en afspraken zijn, dat arbeidsveiligheid een doelstelling is binnen het bedrijfsjaarplan en er een goede borging is. Je moet echter niet alleen over de structúur beschikken om veilig te werken, maar ook over de cúltuur. Safety awareness is cruciaal: het besef dat het belangrijk is om veilig te werken. Voor jezelf, voor je collega s en voor het bedrijf. Training en sancties Vanaf het begin van het certificeringstraject, dat zowel in Rotterdam als in Eindhoven werd doorlopen, werd dan ook sterk ingezet op training van de werknemers. Een halve dag lang rollenspellen, theorie en praktijkvoorbeelden van onveilig werken en de consequenties daarvan. Beveiligingen overbruggen? Ingrijpen in draaiende apparatuur? Voor je het weet mis je een ledemaat of erger. Je beschermingsmiddelen achterwege laten? Daar komen sancties op te staan. Er wordt veilig gewerkt, of niet. Dan zet je die machine maar stil. Waar we naar toe willen, zegt Sjef van den Hoven, is dat mensen elkaar aanspreken op onveilig gedrag, en onveilige situaties meteen registreren en proberen structureel op te lossen in plaats van achteraf te reageren. Tijdens de training moest iedereen één onveilige situatie inbrengen. Zo zagen we ook wat we als management konden verbeteren. Bordes Een grote bottleneck deed zich voor op de omverpakkingsafdeling. Storingen werden daar vaak ad hoc opgelost. Er werd een trap Consumer Products Europe Je moet niet alleen over de structúur beschikken om veilig te werken, maar ook over de cúltuur. ergens tegenaan gezet, op banen geklommen. Dat leverde gevaarlijke situaties op. Dus is er een bordes gebouwd - compleet met looppad en vaste trap met valbescherming waarmee storingen op de hoge band eenvoudig zijn op te lossen. Machinebediende Jos Kouwenberg is er blij mee. Ik wil wel heel thuiskomen. De veiligheidstraining vond hij zinvol. Je weet het allemaal wel, maar werkt soms te veel op routine. Het is goed weer eens wakker te worden geschud over risico s. En ik spreek mijn collega s zeker aan op onveilig gedrag. Zelfs mijn chef. Sjef van den Hoven benadrukt nog eens het belang om alle medewerkers mee te krijgen. Zij moeten het veilig werken toepassen, en we hebben hun input nodig. Hun oren en ogen. We blijven mensen stimuleren onveilige situaties te melden, en gaan er vervolgens mee aan de slag. *Safety, Health, Environment, Quality, Assurance 11 Machinebediende Jos Kouwenberg op het nieuwe bordes, dat ervoor zorgt dat storingen veilig kunnen worden opgelost. Foto: Van Assendelft

7 12 13 Leading with impact Een groep van 200 senior managers uit de hele onderneming doet mee aan de opleiding Leading with Impact bij de international business school IMD in Lausanne (Zwitserland). Jacqueline Niessen, director Talent Management: Voor het welslagen van route2020 is goed leiderschap van het grootste belang. Daarbij leggen we de nadruk op onze kernwaarden: Grow together, Embrace challenge, en Feel accountable. In de huidige organisatie, waarbij we bijvoorbeeld werken met category teams (matrix organisatie) is het aansturen van processen en het motiveren van mensen - zonder dat je hun direct leidinggevende bent - steeds belangrijker. Met alle deelnemers wordt er gewerkt aan een analyse van de manier waarop zij leidinggeven, hun sterke en zwakke punten. Dat geeft goede aanknopingspunten voor het maken van een actieplan, samen met een coach. Met collega s wordt een buddy-systeem gevormd, zodat het leren ook na de week op de business school, door kan gaan. Wat me opvalt is dat de deelnemers ook al kennen ze elkaar niet snel een groep vormen. Je merkt dat collega s in deze onderneming vrij direct verbinding hebben met elkaar. Dat heeft vast te maken met de soort producten die wij maken en de passie voor ons vak. Dat is mooi om te zien. Foto s: Yves Ryncki JERIES ALGHAWALY, FINANCE FRIESLANDCAMPINA MIDDLE EAST, DUBAI, VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN (CONSUMER PRODUCTS INTERNATIONAL) MAANDAG 23 JANUARI DONDERDAG 26 JANUARI Een prachtige wandeling om het meer van Genève was voor mij de start van een week waar ik erg naar heb uitgekeken. De werkweek begon met de kennismaking met andere collega s uit de Verenigde Staten, Europa en Azië. Het programma startte met een puzzel, vol uitdagingen en teamwork, gevolgd door een sessie met Michael Watkins, de schrijver van het bestseller boek The first 90 days. Als je bij IMD bent, heb je geen idee meer van de tijd. De week ging voorbij zonder dat je op de klok lette en elke dag had zijn eigen verrassingen en uitdagingen die ons bij de les hielden. Op donderdag werden de verschillende teams enthousiast over de ChangePro Simulation tool. Elk team wilde winnen en in sommige teams vonden pittige discussies plaats over wat de volgende stap zou moeten zijn. Het laat zich vergelijken met Chess Challenge (een schaak game) en elke zet heeft gevolgen voor de uitkomst van het spel. Ik kom terug van IMD met een duidelijker zelfbewustzijn, kennis, een netwerk en de uitdaging blijft hoe ik deze kennis ga toepassen in mijn dagelijkse praktijk om Friesland- Campina te helpen veranderen en sturen. SIMON MOLENAAR, FINANCE COOPERATIVE AFFAIRS, AMERSFOORT, NEDERLAND MAANDAG 23 JANUARI WOENSDAG 25 JANUARI DONDERDAG 26 JANUARI Maandag 23 januari Verzamelen om 8.00 uur voor het hotel en met 29 collega s naar de IMD-locatie. De groep leert elkaar kennen. De aandacht op jezelf is nog groter dan ik had gedacht. De eerste inzichten komen al naar boven. Frank van Ooijen (corporate director Sustainability & Communication) vertelt hoe het corporate sustainability program eruit ziet. Erg verhelderend. Woensdag 25 januari s Middags een erg interessante case rondom Nestlé en de introductie van hun worldwide ICT-programma GLOBE, erg vergelijkbaar met Summit bij FrieslandCampina. De verschillende vraagstukken worden eerst met elkaar besproken en vervolgens wordt met een video getoond wat de projectleider zelf had gedaan. Hij nam een aantal risicovolle besluiten. Goede presentaties gezien van collega s over hoe je iets overtuigend over moet brengen. Na een lange vermoeiende dag en voorbereiding voor de dag erna, pas laat slapen. VRIJDAG 27 JANUARI Donderdag 26 januari De simulatiedag. Start al vroeg om 8.00 uur. We zijn allemaal scherp. Eerste uren verlopen niet gemakkelijk. Uiteindelijk maken we de juiste keuzes en na een eindspurt halen we op een haar na de eindsprint. We zijn verbaasd over het resultaat. s Middag, gedegen aanpak, beter teamwork maar de resultaten blijven achter. Goed te zien hoe zo n teamproces op een dag zich voltrekt. Vrijdag 27 januari De laatste dag alweer, het is snel gegaan. Eerst een gezamenlijke sessie en daarna nog 45 minuten met de coach. Mijn actieplan stond al redelijk in de steigers dus daar hoeft niet zoveel meer aan te gebeuren. Vervolgens in ons eigen team de aanpak voor de komende tijd besproken. Het is de bedoeling dat we elkaar gaan coachen. We maken hiervoor afspraken en de spirit zit er goed in. Het was erg leuk om verschillende nieuwe collega s te leren kennen uit verschillende landen en disciplines. In zo n week bouw je toch snel een band op die we de komende tijd nodig hebben om elkaar te helpen de geleerde dingen toe te passen. Wat me opvalt is dat de deelnemers snel een groep vormen. Je merkt dat collega s in deze onderneming vrij direct verbinding hebben met elkaar.

8 15 14 Foto s: Yves Ryncki JURGEN SANDMANN, FINANCE & ADMINISTRATION, ATHENE, GRIEKENLAND (CONSUMER PRODUCTS EUROPE) MAANDAG 23 JANUARI DINSDAG, 24 JANUARI VRIJDAG, 27 JANUARI Maandag, 23 januari Wakker worden met een fantastisch uitzicht over het meer van Genève. De sessie begon met high performance leadership en de meest onderscheidende factoren: houding en gedrag. Leiders hebben vaak de neiging om puntjes te snel aan elkaar te knopen en snel conclusies te trekken als het om mensen en situaties gaat. Dinsdag, 24 januari Een mistige ochtend in Lausanne begon met een zeer heldere presentatie over talent management als fundament van onze strategie. In de middag dachten we na over het beïnvloeden van mensen zonder dat je autoriteit over ze hebt. We brachten informele netwerken in kaart en werkten met een serie praktische technieken om mensen te beïnvloeden. Vrijdag, 27 januari De laatste deel van het programma hebben we besteed aan verschillende mogelijkheden voor leidinggeven. Welke mogelijkheden wend je aan in verschillende processen en welke invloed heeft dat op de besluitvorming? Wat ons restte was een welgemeend dankjewel aan de medewerkers van IMD en FrieslandCampina voor deze geweldige organisatie. ANEMARIE VAN DEN BREKEL, MARKETING DAIRY BASED BEVERAGES, AMERSFOORT, NEDERLAND (CONSUMER PRODUCTS EUROPE) DINSDAG 24 JANUARI DONDERDAG 26 JANUARI Dinsdag 24 januari uur Wat een cadeautje om hier te zijn! Een week op de international business school IMD betekent tijd voor reflectie en inzicht. En wat geeft het een energie om met je collega s van overal ter wereld van gedachten te wisselen en na te denken over leiderschap en FrieslandCampina. Vandaag hebben we samen gesproken over FrieslandCampina als Company Leadership Brand. Waar staan we voor, wat is ons hoger doel? Ik wil dit nog sterker voelen, omdat ik in de kracht ervan geloof: een hoger, inspirerend doel verbindt alle medewerkers, creëert betrokkenheid (met hoofd en hart ), geeft sturing en energie. En daardoor betere resultaten. Ik neem me voor me hier voor in te gaan zetten. Donderdag 26 januari uur We zijn een paar dagen verder.. Steeds weer doe ik nieuwe inzichten op en veel kwartjes beginnen te vallen Door de feedback van mijn directe collega s en de IMD coach begrijp ik mijn eigen leiderschapsstijl en ontwikkelingspunten beter. Ik ben zeer gemotiveerd om het geleerde toe te passen in mijn rol. Belangrijkste voornemen is meer tijd voor reflectie : waarom en hoe doe ik dit, wat is ons hoger doel, hoe zit iedereen erin, en hoe krijg en houd ik iedereen aan boord? Het is mensenwerk en mensen willen serieus genomen worden. Wees, voel en gedraag je daarom als mens. DMV: stages in continu verbeteren Onder de vlag van het verbeterprogramma Solid DMV is bij DMV in Veghel vorig jaar begonnen met stages. DMV ers worden tien weken vrijgemaakt om alle ins en outs van Solid DMV te leren kennen en bij te dragen aan Continu Verbeteren. Vijf weken lopen ze mee op het TPM (Total Productive Management) office, daarna werken ze aan een eigen project voor een van de pilaren. Piet Steegs heeft zijn stage er al op zitten, Twan van Creij zit er nog middenin. Stage lopen bij Solid betekent vooral: overal met je neus bovenop zitten. Alle verbeterteams bezoeken, aanschuiven bij vergaderingen, zien wat de TPM-manager doet en wat de facilitator s taak is. Het grote geheel zien en daardoor merken hoe al die relatief kleine verbeteringen waar je in je eigen werk mee bezig bent, waar collega s op andere plekken mee bezig zijn, in elkaar grijpen en samen een wezenlijk verschil maken. Piet Steegs, groepsleider verpakking bij food systems, beet de spits af als stagiair. In mijn werk kwam ik het programma Solid DMV tegen bij autonoom onderhoud, bij gericht verbeteren en een beetje bij gepland onderhoud. De rest van het programma bleef abstract. Toen me gevraagd werd stage te lopen, leek me dat interessant. In zijn eerste vijf weken bezocht hij onder meer alle verbeterteams, en zag hij wat de stuurgroep zoal doet. Bovendien stelde hij een stageboek samen voor volgende stagiaires, want het is de bedoeling dat er nog velen volgen. Hij raadt het iedereen aan. De stage heeft me veel opgeleverd meer nog dan ik had verwacht. Ik weet nu niet alleen meer van TPM, ik heb het bedrijf ook veel beter leren kennen. Beslisboom De tweede periode van vijf stageweken besteedde de groepsleider aan een promotieproject voor de gele tag. Als er ergens een gele tag (kaartje of etiket) wordt gehangen, betekent het dat daar iets verbeterd moet worden. Kost een dergelijke verbetering minder dan 1000 euro, dan mag een afdeling hem zelf aanbrengen. Ik ontwikkelde een beslisboom om snel te toetsen of een verbetering daarvoor in aanmerking komt. Dat versnelt de procedure, en omdat mensen snel effect zien van een voorgestelde verbetering, werkt het motiverend. Ook Twan van Creij, groepsleider van het productiedeel van de weiketen, houdt zich bezig met het enthousiast maken van medewerkers voor TPM. Op het moment hij zit in zijn eerste stageweken - buigt hij zich over het inbedden van de Small Group Activities (SGA s) in de reguliere projectmethode Stage Gate Track. Er worden heel veel SGA s opgestart op de werkvloer. Hoeveel? En wat brengen ze op? Dat is nu nergens terug te zien, maar misschien bereiken we juist met die SGA s wel de grootste kostenbesparing. Het tweede deel van zijn stage gaat hij een systeem opzetten om de dagelijkse controle te verbeteren. Er moet een uniform en minder complex systeem komen voor de drie fabrieken op het DMV-terrein. Op je eigen werkplek ben je wel actief met TPM, maar dat is maar een stukje van het geheel. Tijdens de stage maak je ook kennis met het inrichten van en richting geven aan het proces. Stagiaires Twan van der Creij (links) en Piet Steegs in het kader van een verbeterprogramma bij DMV International te Veghel. Foto: Van Assendelft Ingredients

9 16 Ingredients Ingredients 17 Bijdragen aan de duurzame doelen van klanten van sperwater. Door te investeren in een centrale sperwater buffertank en een warmtewisselaar zijn de bestaande voorzieningen vervangen. Het sperwater wordt nu gekoeld met een warmtewisselaar. Alles bij elkaar levert dat een enorme besparing op aan bronwater. Vooralsnog werd deze techniek alleen gebruikt bij de voor-indampers, maar zal aan het eind van het jaar ook gereed zijn voor de na-indampers. Dat levert opnieuw een geweldige besparing op van bronwater. Bijkomend voordeel van het niet langer hoeven toevoegen van bronwater is dat er ook geen kalkafzetting plaatsvindt waardoor er minder schade aan de vacuümpompen ontstaat. Jos Heutinck buigt zich over de centrale sperwater buffertank. Foto: Ewout Staartjes Een duurzame productieketen is niet alleen van belang voor FrieslandCampina. De groei van de onderneming moet de komende jaren klimaatneutraal plaatsvinden, zo staat het in route2020. Afnemers van FrieslandCampina verlangen dat wij als leveranciers van producten duurzaam ondernemen. Dat levert een bijdrage aan hun eigen duurzaamheidsdoelen. Een van die afnemers is Danone. Het is de ambitie van Danone om duurzaamheid in de productieketen te stimuleren. Wij maken ingrediënten voor Danone. En dus vraagt Danone van ons om een steentje bij te dragen, vertelt corporate accountmanager Peter van der Heijden bij FrieslandCampina Domo. Danone, dat is toch de zuivelproducent uit Frankrijk, bekend van yoghurt en desserts in de supermarkt? Jazeker, maar een belangrijk deel van hun omzet komt uit de productie van babyvoeding en klinische voeding. Domo levert Danone ingrediënten voor deze productgroepen. Danone is een belangrijke klant van ons. Twee jaar geleden hebben wij een carbon pact gesloten met Danone om de uitstoot van CO 2 te verlagen. We kijken samen met Danone hoe we de uitstoot van broeikasgas kunnen terugbrengen. FrieslandCampina heeft al belangrijke stappen gezet op dat gebied. Met de ledenmelkveehouders is een programma opgesteld waarin een verlaging van de CO 2 uitstoot met 30 procent in 2020 is vastgesteld. In onze productiebedrijven en in de logistieke keten werken we aan een reductie van CO 2. We hebben onlangs workshops georganiseerd waarbij we de technologen van Danone en van Domo met elkaar aan tafel hebben gebracht om te kijken hoe we in de samenwerking nog meer kunnen bereiken als het om duurzamer produceren gaat. Het is bijvoorbeeld belangrijk om het eens te zijn over de methodes die we gebruiken om vast te stellen of we inderdaad duurzamer werken. Het verbeteren van de energie-efficiency, overgang naar zonne- en windenenergie, efficiënt watergebruik, het reduceren van afval, de inkoop van duurzame grondstoffen, het gebruik van FSC-gecertificeerde kartonnen verpakkingen en een reductie van CO2 zijn allemaal onderdelen van het MVO-beleid in de productieketen. Maatregelen die stuk voor stuk bijdragen aan een duurzamere productieketen en dus aan het duurzame profiel van onze afnemers. Waterbesparing in Borculo In de afgelopen jaren is er flink geïnvesteerd in een slim gebruik van water bij FrieslandCampina Domo in Borculo (Nederland), onderdeel van de business group Ingredients. Het resultaat? Er wordt beduidend minder bronwater gebruikt. In Borculo, waar onder meer ingrediënten voor baby- en kindervoeding worden gemaakt, gaat duurzamer ondernemen gepaard met serieuze pogingen om energie en water te besparen. Jos Heutinck, milieu- en energiecoördinator in Borculo, vertelt dat FrieslandCampina Domo twee jaar geleden flink geïnvesteerd heeft in de locatie Borculo om een waterbesparing te realiseren; 10 procent van de totale hoeveelheid grondwater die op jaarbasis wordt opgepompt. Een van de processen binnen Borculo is het indikken van wei. Dat indikken gebeurt door een indampproces. Door onder verlaagde druk en lage temperatuur water te verdampen blijven de functionele eigenschappen van het ingedikte product behouden. De lage druk in de indampers wordt mede bereikt door middel van vloeistofring vacuümpompen die gevoed worden met koud sperwater (hergebruikt water). Tot voor kort werd elke indamper zelf voorzien Condensaat Daarnaast zoekt Jos Heutinck mogelijkheden om nog meer water te besparen door alle water dat uit de wei onttrokken wordt (condensaat) tot één gewenste kwaliteit op te werken. Jos onderzoekt nu wat er nodig is om al het condensaat op die gewenste kwaliteitsnorm te krijgen. De verwachting is dat er ongeveer 50 duizend kubieke meter water bespaard kan gaan worden door het verhogen van de kwaliteit van het condensaat. Halverwege dit jaar zijn de eerste onderzoeksresultaten bekend. Danone, Olivier Rabartin, SSD Global Manager Dairy Ingredients. Danone heeft de focus op de uitstoot van schadelijke stoffen sinds een paar jaar ook uitgebreid naar haar leveranciers. Als een van de belangrijkste klanten van zuivelproducten draagt FrieslandCampina in belangrijke mate bij aan de uitvoering van dit ambitieuze plan en we gaan deze uitdaging dan ook zeker aan. Openheid, deskundigheid en focus zullen nieuwe impulsen geven aan de gemeenschappelijke initiatieven op weg naar een groener milieu.

10 18 Ingredients Kleine verbeteringen maken het verschil Een extra poederafblaassysteem. Het bordes bij matam 2. Een extra sproeikop voor een betere reiniging van de warmtewisselaar. Zo op het oog kleine verbeteringen. Maar voor de operators van FrieslandCampina Kievit in Meppel maken ze het verschil. Goede voeding is van groot belang voor de groei en ontwikkeling van kinderen. Hoe geef je kinderen zo goed mogelijk te eten, hoe weet je waar ze behoefte aan hebben? De collega s van het Benefit platform Growth & Development onderzoeken het op grote schaal. In Indonesië, Vietnam, Thailand en Maleisië worden ruim kinderen in de leeftijd van een half jaar tot twaalf jaar onderzocht. Wat ze eten, hoeveel ze bewegen, hun gewicht en hun botdichtheid, hun ontwikkeling, alles wat kan helpen om een goed beeld te krijgen van de voedingsbehoeften van opgroeiende kinderen. Growth & Development We nemen voeding van kinderen heel serieus Ingredients 19 Sietze de Vries (links) en Rik Loode op het nieuwe bordes bij de big bagsinstallatie. Foto: Ewout Staartjes Toen het verbeterprogramma Kievit Works! vorig jaar van start ging, bombardeerden Rik Loode en zijn collega-operators de mailbox met verbetervoorstellen. Inmiddels zijn er al veel ideeën uitgevoerd. 'Kievit Works! gaat niet alleen om grote projecten, maar ook om relatief kleine verbeteringen waardoor wij ons werk beter en veiliger kunnen doen', legt Rik Loode uit. 'Onze processen worden daardoor stabieler en eenvoudiger. Dat is goed voor de mensen die ermee moeten werken en uiteindelijk ook voor het concern', vult teamleider Sietze de Vries aan. Een voorbeeld is het plaatsen van een extra poederafblaassysteem. Rik Loode: 'Dat is een slang met perslucht die je naar je toe trekt en waarmee je poeder van big bags blaast. Voorheen hing het systeem een eind bij de big bags vandaan. Daardoor liep je het risico over de uitgetrokken slang te struikelen. Dat is verholpen nu er een extra systeem dichtbij de big bags hangt.' Geplande stilstand Verbeteringen in of aan een van de vier poedertorens kosten vaak tijd en voorbereiding. De productie moet dan namelijk worden gestaakt. Daarom wordt in die gevallen gebruik gemaakt van geplande stilstand. Toen toren 3 werd stilgelegd vanwege een natte reiniging, nam het verbeterteam zijn kans waar om de reiniging van de warmtewisselaar aan te pakken. Deze moeilijk bereikbare plek moest namelijk altijd handmatig worden schoongesproeid. Geen prettig werk, en ook niet zonder risico. De Technische Dienst verlaagde de positie van een sproeier in de warmtewisselaar en plaatste een extra sproeier bovenin de warmtewisselaar. Daarmee was het probleem opgelost. Trots Sietze de Vries: 'Bij het oplossen van de problemen zijn alle disciplines betrokken. Van de productie tot Quality Assurance en van de Technische Dienst tot Quality Control. De meeste ideeën komen van de werkvloer. De operators werken immers dagelijks met de machines. Een verbetering waar ik bijzonder trots op ben, is het bordes bij matam 2, een big baginstallatie. Voorheen moesten operators klimmen en klauteren om onderdelen te reinigen en sproeibollen te plaatsen. Nu we een bordes hebben gebouwd, kunnen ze overal beter bij en is de veiligheid enorm toegenomen.' 'Ik ben voornamelijk trots op een verbetering bij toren 3, de sidewall', vertelt Rik Loode. 'Uit de oude sidewall staken schroefjes waar je je aan bezeerde tijdens het schoonmaken. Ook konden we de sproeiers niet vervangen omdat ze onbereikbaar waren voor ons. Er is nu een heel nieuw reinigingssysteem gekomen en de sidewall is vervangen. Alles ziet er strak en glad uit, en we halen onze handen niet meer open.' FrieslandCampina wil mensen verder helpen in het leven door goede voeding aan te bieden. Als je dat serieus neemt, moet je ook weten waar kinderen behoefte aan hebben. Welke voeding moeten wij ontwikkelen om ze datgene te geven wat ze nodig hebben? Platform leader Margrethe Jonkman neemt de voeding van kinderen zeer serieus. Een tekort aan ijzer, aan vitamine? De kennis die nu verzameld wordt in samenwerking met onafhankelijke, gerenommeerde instituten ter plaatse, zal later in het jaar uitmonden in een uitgebreide rapportage voor FrieslandCampina en voor de landelijke overheden. Het mes snijdt aan twee kanten, meent Margrethe Jonkman. Wij kunnen de overheden in Indonesië, Maleisië, Thailand en Vietnam waardevolle informatie geven over de voedingsgewoonten en groei van jonge kinderen. En we kunnen als onderneming beter inspelen op de voedingsbehoeften van deze jonge kinderen. Eiwitten blijven intact Op het gebied van kindervoeding levert FrieslandCampina een goede prestatie, aldus Margrethe. Artsen, verpleegkundigen en voedingsdeskundigen in Azië vertellen ons vaak dat onze kindervoeding heel goed wordt verdragen door kleine kinderen. We hebben dat onderzocht en nu blijkt dat dat heel veel te maken heeft met de manier waarop wij in onze onderneming melk verwerken. Omdat wij de gehele keten kunnen controleren, kunnen wij er vanaf de boerderij tot in de fabriek voor zorgen dat de melk voor kindervoeding op de meest zorgvuldige en optimale manier behandeld wordt. Dat zorgt ervoor dat de eiwitten in de melk heel mooi intact blijven. Hierdoor zijn onze producten gemakkelijk te verteren waardoor er minder problemen zijn zoals krampjes en waardoor deze voedingsstoffen goed opgenomen kunnen worden. En dat helpt baby s wereldwijd. Goede suikers Een goed ontbijt helpt een kind om op school goed te kunnen presteren. Voedingsstoffen (koolhydraten) uit een ontbijt leveren de brandstof voor de hersenen van een kind. Maar niet elk type koolhydraat is hier even effectief in. Daarom wordt melk voor opgroeiende kinderen (Growing Up Milk) van Frisian Flag in Indonesië voortaan verrijkt met isomaltulose: een natuurlijke suiker zoals die voorkomt in honing en rietsuiker. Deze voedingsstof wordt langzaam verteerd en heel geleidelijk in het bloed opgenomen. Hierdoor krijgen de hersenen over een langere periode brandstof. Margrethe Jonkman: We hebben studies uitgevoerd waaruit blijkt dat bij kinderen de variaties in koolhydraatsamenstelling in melk inderdaad effect hebben op aspecten op het gebied van aandacht, concentratie en geheugen. Deze kennis hebben we toegepast in onze Growing Up Milk producten. Op deze manier kunnen wij bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen. Onderzoek onder kinderen levert belangrijke informatie op. Zonodig vinden de bezoeken aan huis plaats. Foto: FrieslandCampina

11 20 Cheese, Butter & Milkpowder Cheese, Butter & Milkpowder 21 Op weg naar nul ongevallen Het komende jaar werkt Cheese, Butter & Milkpowder aan vier veiligheidsthema s. Om van veilig werken een vanzelfsprekendheid te maken wordt alles uit de kast getrokken. Van investeringen in bordessen en hekwerken tot het terugbrengen van de snelheid van heftrucks, van observatierondes lopen tot het organiseren van diverse awarenesstrainingen. Allround operator Michèl Coenen in het kaasproductiebedrijf in Born bij de volgeroplegger. Open je het hek, dan valt de machine automatisch stop. Foto s: Van Assendelft Veiligheid is vaak een combinatie van techniek, gedrag en/of organisatie. Bij de verpakkingslocatie in Leerdam rijden heftrucks af en aan. Bovendien is er veel voetverkeer. Uit de RI&E (risico-inventarisatie en -evaluatie) bleken mogelijke aanrijdingen het grootste veiligheidsrisico. Dat risico werd dan ook als eerste aangepakt. Operator Marja Oskam, lid van de WCOM Safety pilaar en het verbeterteam heftruckverkeer: We hebben onder meer looppaden aangelegd, spiegels opgehangen en de heftrucks zijn met een snelheidsbegrenzer afgesteld. Daarnaast moet iedere nieuwe heftruckchauffeur een heftruckcertificaat hebben én een theoretische en praktische safety toets afleggen was vooral een jaar van technische aanpassingen, dit jaar zetten we sterk in op safety awareness, vult SHE officer Nicole Janssen aan. In november 2011 stelden het locatieteam en het middenkader daarvoor tien gouden veiligheidsregels op. Via trainingen gaan die steeds lager de organisatie in. De dialoog aangaan is daarbij belangrijk. Want, zegt Nicole Janssen: Veiligheid is niet zwart/wit, maar vaak een combinatie van techniek, gedrag en/of organisatie. Marja Oskam beaamt dat: Tijdens de training discussieerden we over stellingen. Daardoor kom je uiteindelijk op één lijn, en wordt je blik op veiligheid breder. Ook het aanpassen van het meldingsformulier voor gevaarlijke situaties is een succes. Tegenwoordig worden niet alleen de ongevallen gemeld, maar ook de bijna-ongevallen en gevaarlijke situaties mét een analyse van de oorzaak. Gaat het om techniek, gedrag of iets organisatorisch? En welke maatregelen zijn er genomen of te nemen? Nicole Janssen: In 2010 kreeg ik 20 meldingen. Nu heb ik er al 123 binnen. Observatierondes en LOTOTO In de kaasfabriek in Born zitten de risico s hem vooral in de machines. Michèl Coenen, allround operator en voorzitter van de werkgroep machineveiligheid kaas- De kaasverpakkingslocatie in Leerdam; SHE-officer Nicole Janssen en operator Marja Oskam steken veilig over makerij, laat een aantal oplossingen zien. De nieuwe bordessen tussen de wrongelbereiders bijvoorbeeld, waardoor storingen aan de machines veilig verholpen kunnen worden, en de hekken die zijn aangebracht rond alle machines met beknellingsgevaar. Hij wijst op de volgeroplegger: Zodra je dat hek opent, schakelt de machine automatisch uit. Onlangs is in Born ook gestart met observatierondes. Veertien medewerkers kregen een speciale training. Michèl Coenen: 'Elke week nemen twee van hen vijf situaties onder de loep, waarbij nadrukkelijk wordt gekeken naar het gedrág van medewerkers. De resultaten worden besproken in het managementteam en de OC.' Daarnaast werkt in de kaasfabriek een WCOM-verbeterteam aan LOTOTO: Lock Out, Tag Out, Try Out. Bij machineonderhoud of schoonmaak moet elk systeem met een schakelaar en een hangslot veilig kunnen worden gesteld. Wim Pustjens, hoofd Technische Dienst: We zijn nu druk bezig met de inventarisatie, daarna volgen de noodzakelijke technische aanpassingen. Ook kijken we naar de aansluiting van bestaande procedures op de nieuwe afspraken. Daarna volgen LOTOTO-trainingen, en ook de safety awareness training wordt herhaald. We hebben heel veel goed geregeld, maar nog niet alles wat er is wordt ook altijd goed gebruikt. Daar werken we elke dag aan. Vier thema s Het moeilijkste van veilig werken? Ervoor zorgen dat we het in ons hoofd krijgen, dat het vanzelfsprekend wordt om je werk veilig te doen. En om er op te letten dat je collega s hetzelfde doen. Elkaar aanspreken op veilig gedrag, dat is nog lang geen gewoonte. Geke Naaktgeboren, verantwoordelijk voor Quality Assurance bij de business group Cheese, Butter en Milk Powder, heeft ook Safety in haar portefeuille. Een onderwerp dat haar na aan het hart ligt. Ons veiligheidsprogramma bestaat uit vier thema s: organisatie, safety awareness, managementsysteem en risicoreductie. Binnen deze vier thema s hebben we voor 2012 prioriteiten vastgesteld waarmee we in onze productiebedrijven aan de slag gaan. Het gaat om machineveiligheid, vooral om de implementatie van de nieuwe Lock Out, Tag Out, Try Out standaard, en om registratie en opvolging van onveilige situaties. Het lopen van observatierondes en het opvolgen van het actieplan uit de risicoinventarisatie en -evaluatie staan eveneens hoog op de agenda. Daarnaast gaan we door met de safety awareness trainingen. Ieder ongeval met verzuim wordt direct gemeld aan de directeuren van Supply Chain, Toon Verhoeven en Production, Frank Termote, en wordt besproken in hun managementteam. Veiligheid heeft echt de aandacht. Ik streef naar nul ongevallen met verzuim. Voordat we dat bereikt hebben, hebben we nog een lange weg te gaan met elkaar.

12 22 Cheese, Butter & Milkpowder Cheese, Butter & Milkpowder 23 Cheese on the Menu is het verlengstuk van het Long Range Plan, het langetermijnplan voor FrieslandCampina Cheese. Het Long Range Plan is de doorvertaling naar FrieslandCampina Cheese vanuit route2020, de concernstrategie van FrieslandCampina. Het veranderprogramma Cheese on the Menu is gericht op kostleiderschap. Die ambitie moet met grofweg vier actieplannen worden verwezenlijkt: Het volledig uitnutten van de schaalvoordelen. Het aantal fabrieken wordt teruggebracht, werkprocessen worden gestandaardiseerd en gespecialiseerd. Standaardiseren van het productportfolio om complexiteit te verminderen, de zogenaamde menukaart. Continu verbeteren van de efficiency door implementatie van best practices en nieuwe technologieën. Het professionaliseren van onze klantenaanpak, om te winnen in de markt. Vier belangrijke uitdagingen staan daarbij centraal. Dat zijn de thema's de klant, veiligheid, kwaliteit en kosten. Alle projecten (momenteel worden er zo n 81 uitgevoerd door verschillende medewerkerteams) raken een of meerdere thema's. Kostleiderschap met Cheese on the Menu FrieslandCampina Cheese wil in 2015 kostleider zijn. Het veranderprogramma Cheese on the Menu vormt de leidraad voor het behalen van deze ambitie. De werkmaatschappij focust de komende jaren nog veel meer op de klant, veiligheid, kwaliteit en kosten. Managing director Peter Weltevreden: 'Kostleiderschap is geen doel op zich. Het is een businessmodel waarvoor we hebben gekozen om te winnen in de markt.' De boodschap van Peter Weltevreden is duidelijk: als we nu niks doen, worden we straks door de feiten ingehaald. De managing director doelt onder meer op de afschaffing van de Europese melkquota in 2015 waardoor de melktoevoer naar FrieslandCampina Cheese zal groeien. 'We nemen bijna vijftig procent van de ledenmelkvalorisatie voor onze rekening. Dat is nu ruim 4,5 miljard kilo per jaar, en straks aanzienlijk meer. Daarom is het noodzakelijk dat we nu maatregelen nemen om ook straks maximale waarde aan ledenmelk te kunnen toevoegen. Dat is onze primaire doelstelling vanuit route2020.' Ook het toenemend aantal samenwerkingsverbanden tussen zuivelproducenten, retailers en handelaren dwingt de werkmaatschappij ertoe actie te ondernemen. 'Onder invloed van de economische crisis telt iedereen zijn knopen. Producenten en retailers fuseren, handelaren sluiten zich bij elkaar aan. Op deze versnelde consolidatie kunnen we alleen reageren door voor kostleiderschap te gaan. Hierbij kijken we ook naar voorwaartse integratie in de kaasketen.' Niet eenzijdig Het uitgangspunt van kostleiderschap is tevreden klanten in combinatie met betrouwbare kwaliteit en tegen een zó laag kostenniveau dat geen van onze concurrenten kan benaderen. 'Cheese on the Menu moet zo n 100 miljoen euro opleveren aan opbrengstverbeteringen en kostenreducties', vertelt Peter Weltevreden. 'Dat doen we niet door eenzijdig in de kosten te snijden, maar door onze manier van werken te veranderen. Door zowel productie- als bedrijfsprocessen zoveel mogelijk te standaardiseren en te uniformeren. 'First time right' en 'Continu Verbeteren' moet bij medewerkers op het netvlies staan. We zijn zo gewend om in volume en kilo's te denken. Dat moeten we blijven doen, maar we moeten ook meer gefocust zijn op foutloos, betrouwbaar en efficiënt werken. Om in teams fouten te constateren en aan de bron direct op te lossen. Hierdoor worden we als werkmaatschappij beter, sterker en slagvaardiger richting onze klanten. En worden we uiteindelijk winnaar in de markt.' Stappen Cheese on the Menu staat niet op zichzelf. Het programma haakt zoveel mogelijk aan bij bestaande businessactiviteiten, zoals The way we work en WCOM. Dat is ook de kracht, aldus Peter Weltevreden: 'Dit veranderprogramma werkt diep in de organisatie door. Het gaat om het fundamenteel veranderen van gedrag, om een nieuw bewustwordingsproces te creëren. We meten elk jaar of we de gewenste stappen vooruit hebben gemaakt. Successen gaan we delen en vieren. Ik word persoonlijk echt enthousiast van onze strategie en dit veranderprogramma, en zie een nieuw elan bij onze medewerkers. Het is een uitdagend en mooi onderwerp.' FrieslandCampina Cheese verwerkt jaarlijks ruim 4,5 miljard kilo ledenmelk tot 'Dutch-type cheese'. Dat zijn halfharde Goudse, Edammer en Maasdammer kazen. De werkmaatschappij zorgt voor de productie, rijping, het verpakken en vermarkten van zowel foliekaas als natuurkaas. De kaasproductie vindt plaats in zeventien fabrieken in Nederland. Cheese telt zo'n medewerkers. Managing director Peter Weltevreden: 'We moeten meer gefocust zijn op foutloos, betrouwbaar en efficiënt werken.' Foto: Marcel Bekken

13 24 Cheese, Butter & Milkpowder Vijf vragen aan WCOM Progress Award Overall winnaar de teams van Footprint Cheese & Butter (The way we work award): Vlnr. Frank Termote, John Habets, Toon Verhoeven, Jaap van de Werfhorst, Gea Vogels en Herman Toenhake. De WCOM Progress Award. De winnaars van Milkpowder Lochem kregen de prijs voor het verminderen van poederverliezen bij het opstarten en stoppen van de productie. De prijs werd overhandigd aan Cleem Köllmann en Johan van Hout. Innovation Award The way we work Award Marieke de Boer, assistent manager bij Warehouse, Packaging & WCOM (trainee)bij de business group Cheese, Butter & Milkpowder De Innovation Award ging naar het Cheese Specialties Benelux team voor de integrale winkel-aanpak. Filip VanThienen en Wilco van Dijken namen de prijs in ontvangst. De medewerkers van het productiebedrijf in Balkbrug kregen de breaking dominant logic Award voor de introductie en productie van de MANGO kazen. Sybram van Beem en Harry de Wit (niet op de foto) namen de prijs voor de hele locatie in ontvangst. Naast hem (l) Martien van den Hoven. Jorg van Tongeren mag zich de winnaar van de bikkel Award noemen. Geke Naaktgeboren reikte de prijs uit voor zijn inzet en enthousiasme aan de dag gelegd bij de implementatie van het Internal Control Framework. De Safety Award ging naar de locatie Lutjewinkel: geen ongevallen met verzuim, het laagste ziektepercentage en 150 verbetervoorstellen voor veiligheid ingebracht door medewerkers! Plant manager Fred Raaijmakers ( r) kreeg de prijs in handen. De Cost leadership Award was voor de collega s van Research & Development Basic Products Cheese & Milkpowder Hette Bouma, Cleem Köllmann en Jo Penders. De Quality Award werd gewonnen door de afdeling customer service van Cheese, Cheese Specialties en Butter en de afdelingen debiteuren Cheese, Cheese Specialties en Butter. Bé Kats reikte de onderscheiding uit aan Jeroen van Esseveld, Yves van Coillie en Rutger in t Hof die de prijs namens hun medewerkers in ontvangst namen. Breaking dominant logic Award Bikkel Award Safety Award Cost leadership Award Quality Award Het regent prijzen bij Cheese, Butter & Milkpowder Met maar liefst acht Awards heeft de business group Cheese, Butter & Milkpowder medewerkers onderscheiden voor hun prestaties. Tijdens de Leadershipdays van de business group werden de onderscheidingen uitgereikt, als stimulans en waardering voor het delen van kennis en samenwerking. Voor verschillende disciplines waren er Awards, zoals veiligheid, kostleiderschap, voor The way we work, maar ook een onverwachte als de bikkel Award laten zien dat de medewerkers bij Cheese, Butter en Milkpowder zich van hun sterkste kant laten zien. Leidinggevenden hebben dit jaar de winnende teams, collega s of locaties gekozen. Opvallend detail: de dresscode was wit. Battle of Concepts daagt studenten en young professionals uit om innovatieve ideeën en creatieve oplossingen te bedenken voor vraagstukken vanuit het bedrijfsleven en de overheid. Drie jaar geleden ging Marieke de uitdaging voor het eerst aan. Sindsdien heeft ze een passie voor 'battelen'. En met succes: haar concepten vallen regelmatig in de prijzen. Onlangs won ze een summer course bij Nyenrode Business Universiteit (Nederland). Hoe kreeg je dat voor elkaar? Op battleofconcepts.nl zijn bedrijven en overheidsinstanties in Nederland op zoek naar innovatieve ideeën en creatieve oplossingen voor allerlei soorten vraagstukken. Bijvoorbeeld ideeën voor een nieuw productontwerp, een maatschappelijk vraagstuk of een marketingcampagne. Voor Stichting Techniek Bedrijven bedacht ik een concept om de aansluiting te verbeteren tussen het technisch universitair onderwijs en het bedrijfsleven. Ik ontwikkelde een game waarmee studenten spelenderwijs leren hoe je een bedrijf runt. Op die manier is de overgang van studie naar bedrijfsleven minder groot. Mijn concept belandde in de top 10, en ik werd uitgenodigd om het te verdedigen tijdens een pitch. Daarmee won ik de summer course.' Waarom ben je mee gaan doen met Battle of Concepts? 'Eigenlijk uit verveling. Ik zat op een vrije dag wat op internet te zoeken toen ik bij toeval stuitte op Battle of Concepts, een online platform waar bedrijven en overheidsinstanties hun vraagstukken kunnen neerzetten. Het leek me leuk om een keer mee te doen, maar ik had totaal geen verwachtingen. Tot mijn verbazing deed mijn concept het helemaal niet slecht. Inmiddels heb ik aan zo'n 48 battles meegedaan waarvan ongeveer 65 procent in de prijzen is gevallen.' Wat levert het je op, naast prijzengeld? 'Een groot netwerk en persoonlijke groei. Ik heb ontdekt waar mijn kracht ligt: ik vind het leuk om in korte tijd een creatief idee uit te werken en daar voor te stáán. Ik leer ook veel van de feedback die ik op mijn concepten krijg. Als je mijn eerste concept vergelijkt met wat ik nu aflever: een wereld van verschil!' Wat ambieer je met je battles? 'In het begin dacht ik: het zou leuk zijn als ik een prijs won. Inmiddels sta ik op nummer 6 van de ranglijst van deelnemers. Mijn doel is om in de top 5 te komen. Ik weet dat het haalbaar is.' En bij FrieslandCampina? 'Het zou natuurlijk erg leuk zijn als ik de energie en creativiteit die ik nu stop in Battle of Concepts kan inzetten voor uitdagingen bij Friesland- Campina. We kijken momenteel of dit mogelijk is. Mijn management traineeship loopt in mei 2012 af, en dan zien we wel.' Volg Marieke via: Foto: Niels Helmink

14 26 De wereldbevolking groeit in een spectaculair tempo naar 9 miljard mensen in Kunnen we tegen die tijd voldoende voedsel produceren voor al die aardbewoners? Dat is de Food Challenge. Deze uitdaging was het thema van de FrieslandCampina Jongerendag. 27 In december 2011 nam Kees Wantenaar afscheid als voorzitter van de raad van commissarissen. Kees Wantenaar heeft die functie tien jaar vervuld, de laatste drie jaren als voorzitter van FrieslandCampina. Daarover schrijft hij zelf: Na een enerverende fusieperiode gingen twee ondernemingen verder als een onderneming met een international leadershipteam van 70 managers dat de taak heeft om dat ene FrieslandCampina werkelijkheid te laten worden.route2020 zorgt ervoor dat FrieslandCampina continuïteit van afzet biedt en een goede melkprijs voor onze leden-melkveehouders. Kees Wantenaar (l) en Piet Boer, Kees draagt de voorzittershamer over. Piet Boer, nieuwe voorzitter FrieslandCampina De werkomgeving is heel dynamisch Sinds 14 december hanteert hij de voorzittershamer van FrieslandCampina: Piet Boer, melkveehouder in Biddinghuizen (NL). Als voorzitter van de raad van commissarissen staat hij dicht bij alles wat er in de onderneming gebeurt. Maar niet te dicht. Wij gaan niet op de stoel van het management zitten. Vroeger was mijn vader s avonds vaak weg: naar bijeenkomsten en vergaderingen. Als jonge boer vond ik dat best vreemd. Zou ik nooit doen, was mijn stellige overtuiging. Inmiddels weet ik beter. Piet Boer (51), melkveehouder in Biddinghuizen (Flevoland), moet er zelf een beetje om lachen. Nee, dat had ik als twintigjarige niet gedacht. Piet Boer bekleedde tweemaal de post van vice-voorzitter, de tweede man in de raad van commissarissen. Bij Friesland Foods onder voorzitterschap van Sybren Attema, bij FrieslandCampina onder Kees Wantenaar. Piet Boer omschrijft zijn werkomgeving als zeer dynamisch. Er gebeurt van alles. Zo was er onlangs grote onrust onder de bevolking van Nigeria, vanwege de verhoging van de brandstofprijzen. Dat had ook gevolgen voor onze productie ter plaatse. Dat zijn hectische, maar ook hele interessante processen om mee te maken. Hechte relatie Bij veel grote beursgenoteerde ondernemingen staat de raad van commissarissen op behoorlijke afstand van het bedrijf. Hoe is dat bij FrieslandCampina? Deze raad van commissarissen staat dicht bij de onderneming. Maar wij gaan natuurlijk niet op de stoel van het management zitten. Boer overlegt wekelijks met ceo Cees t Hart. Boer roemt de hechte relatie tussen coöperatie en onderneming. In het verleden opereerde de onderneming op enige afstand van de leden. Die afstand is tegenwoordig een stuk kleiner: een belangrijke verdienste van Cees t Hart. En het maakt ook mijn werk een stuk gemakkelijker. Piet Boer is ook verantwoordelijk voor de coöperatie FrieslandCampina. Wat zijn zijn ambities, de komende jaren? Dat melkveehouders trots zijn op de onderneming FrieslandCampina en de resultaten die de onderneming boekt. En dat ze zich gewaardeerd voelen als lid van de coöperatie. Over de toekomst van Friesland Campina is Piet Boer optimistisch. Op het gebied van duurzaamheid zetten we nu grote stappen. Spannend wordt 2015: dan verdwijnt de Europese melkquotering en zal de aanvoer van melk stijgen. Zeker in Nederland. FrieslandCampina heeft route2020: er is een doordachte strategie neergezet om die melk tot waarde te brengen, wereldwijd. Jongerendag Food Challenge, de kansen voor jouw melk in de wereld Via FrieslandCampina kunnen jullie de wereld bereiken Professor Louise Fresco is optimistisch over de Food Challenge. Zij is hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en een autoriteit op gebied van voedselzekerheid. Mijn boodschap is positief. We kunnen wel degelijk negen miljard mensen voeden. Daarvoor is wel intensivering van de productie en innovatie nodig, stelt ze. Als je niet innoveert, komen we niet verder. We moeten meer produceren. Efficiënter, maar ook duurzaam. Nederland In Nederland gaat het om onderscheid op het volle schap in de supermarkt en toegevoegde waarde voor de consument, betoogde managing director FrieslandCampina Benelux, Patrick Reekmans. Hij noemde voorbeelden als Campina met Nederlandse weidemelk, het merk Optimel en de Friesche Vlag koffiemelk voor latte macchiato. Rusland In Rusland is veel vraag naar zuivel, terwijl de productie zich maar moeizaam ontwikkelt, vertelde Jeroen van Douveren, managing director van FrieslandCampina Russia. Friesland Campina verkoopt hier Nederlandse Frico kaas, Friso kindervoeding en yoghurttoetjes van het merk Campina Fruttis. De yoghurtjes produceert FrieslandCampina zelf in Rusland. Ook wordt geïnvesteerd in de ontwikkeling van de lokale melkveehouderij. Aan kennis is heel veel behoefte. Als we willen exporteren, moeten we ook de lokale economie ondersteunen. China In China is voedselveiligheid een groot thema. Het land werd in 2008 opgeschrikt door een voedselschandaal met babyvoeding. Friesland- Campina is sinds 2009 aanwezig op de Chinese markt met Friso baby- en peutervoeding. De kwaliteit, betrouwbaarheid en veiligheid van het Nederlandse merk slaan aan. De boodschap is: Friso is betrouwbaar, dankzij de beste veehouders en een gecontroleerde keten van gras tot glas, licht general manager Chooi Lee Saw van FrieslandCampina China toe. Nigeria In Nigeria en de omliggende landen in West- Afrika is de markt nog volop in ontwikkeling. De zuivelconsumptie betreft voor 75 procent melkpoeder en gecondenseerde melk. Deze worden in Nigeria gemaakt, ofwel gerecombineerd uit Nederlands melkpoeder en andere grondstoffen. De verkoop aan consumenten vindt grotendeels plaats via straatventers en markthandelaren, die door FrieslandCampina worden beleverd via een netwerk van distributeurs, vertelde Bob Steetskamp, managingdirector van FrieslandCampina WAMCO. Friesland- Campina is ook actief in de samenleving met ontwikkelingsprojecten en de ontwikkeling van de lokale landbouw. De internationale voorbeelden tonen dat FrieslandCampina de Food Challenge aangaat en dat er wereldwijd kansen liggen, aldus Cees t Hart, CEO van FrieslandCampina, tegen de jonge melkveehouders. Via FrieslandCampina kunnen jullie de hele wereld bereiken met de melk die jullie produceren. Ook voor melkveehouder en voorzitter van coöperatie Friesland- Campina Piet Boer is dat iets om trots op te zijn. Dat maakt ons vak extra mooi: we kunnen iets betekenen voor de wereld en daar ook nog ons geld mee verdienen. Managing director Chooi Lee Saw vertelt over de kansen in China. Dag voor jonge boeren De FrieslandCampina Jongerendag is een tweejaarlijks evenement voor jonge melkveehouders en aspirant-boeren. De dag werd georganiseerd door de afdeling Coöperatieve Zaken, in samenwerking met de Jongerenraad van FrieslandCampina, waarin jonge boeren zitting hebben. Het thema was dit jaar, 'The food challenge; de kansen voor jouw melk in de wereld'.

15 28 Nog maar twee jaar geleden zijn de productie bedrijven in Vietnam gestart met Continu Verbeteren. Nu, na die twee jaar mogen de resultaten er zijn. Bij de audit die eind 2011 werd gehouden, haalden de bedrijven een superhoge score. Consumer Products International 29 Consumer Products International FrieslandCampina Vietnam is op weg naar World Class! Het is allemaal te danken aan de mensen in onze bedrijven. Zij hebben zich geweldig ingezet om van Continu Verbeteren een succes te maken, stelt Nhan Phong, plant manager in de fabriek in Binh Duong vast. In het afgelopen jaar bereikten ze met elkaar een besparing van ruim 1 miljoen euro. FrieslandCampina in Vietnam heeft twee productiebedrijven. Een in Hanam, in het noorden van dit uitgestrekte land en een in het zuiden in Binh Duong. In beide bedrijven werken in totaal een kleine medewerkers in de productie. Het belangrijkste merk is ongetwijfeld Dutch Lady, dat met basiszuivelproducten overal in het land te vinden is. Daarnaast brengen de Vietnamese collega s Fristi drinkyoghurt op de markt, Yomost zuivelproducten, gecondenseerde melk en Friso melkpoeder. Hoofdrol Alle verbetersystemen, hoe je ze ook noemt, werken naar hetzelfde doel: operational excellence: je bedrijf zo goed mogelijk laten draaien. Een veilige omgeving, excellente kwaliteit met zo min mogelijk verliezen op elk gebied. En daar spelen medewerkers de hoofdrol in, vertelt Jacqueline Kerstma, consultant Corporate Supply Chain die als WCOM manager a.i. een poos in Vietnam heeft meegewerkt aan Continu Verbeteren in de beide fabrieken. De medewerkers zijn enorm geïnteresseerd in de manier van werken van WCOM. Dit zorgt er voor dat ze inderdaad continu kunnen verbeteren. Rendement In Vietnam zijn in totaal 130 verbeterteams aan de slag gegaan vertelt Vo Anh Huy, WCOM facilitator in Hanam. We hebben in die tijd enorme veranderingen gezien. We hebben de verschillende pilaren van Continu verbeteren stap voor stap geïntroduceerd. Je kunt niet alles tegelijk doen. Autonoom management is een belangrijke pilaar voor ons. Onze operators zijn getraind in autonoom onderhoud en dragen nu allemaal bij het rendement van onze verpakkingslijnen. De OEE (overall equipment effectiveness) is met procenten omhoog gegaan. Operators zijn in staat gebleken om met elkaar verliezen op te sporen, rendementen te verbeteren door kleine storingen zelf op te lossen en als eigenaar van hun productielijn volle verantwoordelijkheid te nemen. Betrokkenheid Met de intussen veel gebruikte pilaren van de verbetersystemen zijn medewerkers opgeleid, verbeterteams ingericht, verliezen teruggebracht op het gebied van omsteltijden, storingen, mankementen, grondstof en verpakkingsmateriaal verbruik, en energieverbruik. WCOM facilitator Do Thanh Viet in Bin Duong: Dat is gelukt omdat Continu Verbeteren om een andere manier van werken vraagt. Om overleg, om vaak en gericht afstemmen met elkaar welke doelen je wilt bereiken, om communicatie: steeds laten zien welke resultaten je boekt. Heel simpel: op overzichten aan de muur. Het vraagt betrokkenheid van alle medewerkers en dat ging heel goed. Teamwork De plant manager van Hanam, Nguyen Huu Tri, kan dat beamen. Je hebt betrokkenheid van de top van het bedrijf nodig. Maar ook teamwork van alle mensen om je heen. Elke stap die we gezet hebben bij een machine bijvoorbeeld is geëvalueerd en vervolgens toegepast op een andere productielijn. Dat moet je goed gestructureerd doen. Dus veel informatie bijhouden en zorgen dat je de goede gegevens hebt om nieuwe stappen te maken. Verbeterprojecten leveren in het begin meer werk op, later heb je er plezier van, maar je moet de werkbelasting wel in de gaten houden. Ik kan alleen maar complimenten uitdelen aan onze medewerkers voor hun doorzettingsvermogen en hun discipline om de goede resultaten te bereiken die wij hebben gehaald. Ik zou zeggen: Ga voor goud! Foto s: FrieslandCampina en Jacqueline Kerstma

16 30 Oktober Aanhoudende regen in Thailand, zeker 30 procent meer regen dan andere jaren. Het water kwam langzaam maar zeker vanaf de bergen in het noorden van het land naar het lager gelegen zuiden, waar ook de hoofdstad Bangkok ligt. Het water komt, zoveel wisten de inwoners van Thailand, maar wanneer en hoeveel, dat wisten ze niet. Ook de collega s van FrieslandCampina in Bangkok, bij de fabrieken van Foremost (het belangrijkste merk voor verse en langhoudbare zuivel) en bij Betagen (producent van probiotische yoghurt drinks) moesten zich voorbereiden op ernstige wateroverlast. Tegelijkertijd wilden ze de Thaise bevolking zoveel mogelijk van voedsel voorzien. Voedsel en drinkwater was niet meer te krijgen. In paniek werd er gehamsterd en de belevering van winkels stokte. Consumer Products International Overstromingen in Thailand Medewerkers hielden de bedrijven gaande We zagen het water aankomen. Het grootste deel van onze provincie is overstroomd, vertelt Chanin Archjananun, managing director van FrieslandCampina in Thailand. Miljoenen mensen hebben hun huis verloren of schade opgelopen. Er zijn ook enkele honderden mensen overleden. Het was een vreselijke ervaring. We hebben ons eerst om de veiligheid van onze medewerkers bekommerd, daarna zijn we in onze fabrieken maatregelen gaan nemen. De veiligheid van medewerkers stond voorop. Alleen in een veilige omgeving kon er gewerkt worden. We hebben elke dag eerst naar de omstandigheden van onze mensen gekeken. Zowel thuis als op het werk. Maar we voelden ook een verantwoordelijkheid naar de Thaise bevolking. De winkels waren leeg, voor zover mogelijk wilden we de consumenten van zuivelproducten voorzien. Water, water en nog eens water. Het transport werd ernstig bemoeilijkt. We leverden niet meer aan de distributiecentra, maar reden rechtstreeks naar de winkels toe. We hebben al die weken winkels kunnen voorzien van producten. 24 uur per dag, 7 dagen per week hebben onze mensen hier gewerkt. Chanin Archjananun: Onze mensen zijn zo dapper geweest. We kunnen nu rustig terugkijken maar het was een hectische tijd. Dit sterke bedrijf wordt gemaakt door onze mensen. Wij hebben onze mensen zo goed mogelijk geholpen, zij hebben alles gedaan voor ons bedrijf wat ze maar hadden kunnen doen. Zandzakken, duizenden zandzakken, hebben we gebruikt om een dam te vormen om de fabriek voor lang houdbare zuivel heen. Verder zijn we de muren gaan stutten met beton en ijzers, vertelt operations director Sardar Ahmed van FrieslandCampina Thailand. Met acht grote pompen hebben we al het water rondom de fabriek weggepompt, naar een van de twee kanalen die rond ons terrein lopen. Met grote generatoren hebben we de verpakkingslijnen van stroom kunnen voorzien. Consumer Products International Ons hoofdkantoor was omringd door water maar we hebben het droog kunnen houden, aldus André van Es. De distributie van onze producten gaat normaal voor 30% via distributiecentra naar de super markten, wat door het water erg moeilijk was. 70% van onze afzet verloopt via sales representatives. Zij gaan met een brommer of scooter producten huis aan huis verkopen. Ook dat was door het hoge water vreselijk tijdrovend. Toch is het ze voor een groot deel gelukt om hun producten te verkopen. De leveringen aan supermarkten hebben we rechtstreeks gedaan. Zelfs onze agenten hebben geholpen om de zuivelproducten weg te brengen. 31 André van Es, chief financial officer Betagen in Thailand: 'Onze medewerkers konden niet naar ons kantoor en onze fabriek toekomen. We hebben ze elke ochtend met een vrachtwagen bij het station opgehaald'. Voeding was schaars in de winkel, de supermarkteigenaars waren erg blij dat onze producten nog leverbaar waren. We hebben wel bewezen dat we een betrouwbare producent zijn. Dat is voor 100% te danken aan onze mensen die in een moeilijke tijd een geweldige prestatie hebben geleverd. Wat doen we in Thailand? FrieslandCampina in Thailand heeft twee productiebedrijven in de regio Bangkok. Een is bestemd voor de productie van langhoudbare zuivelproducten, de andere voor verse zuivelproducten. Ongeveer medewerkers werken voor FrieslandCampina Thailand. Het belangrijkste merk is Foremost. Betagen is een joint venture van FrieslandCampina met Thai Family Attskulchai. Betagen is ook de merknaam van de zuivelproducten (probiotische drinks) en yoghurts. Een productiebedrijf en het kantoor zijn gevestigd in de regio Bangkok.

17 32 Vlnr. Bas van den Berg (Managing Director), Y.Brs. Puan Mahani Tan Abdullah (Deputy Director General Management & Consumerism), Dato Mohamed Elias Abu Bakar (Director of Standards Policy and Consumer Affairs), Mr. Rahul John Colaco (director marketing bij Dutch Lady). Onderscheiding voor FrieslandCampina Indonesië Consumer Products International Milieubeleid in Indonesië onderscheiden FrieslandCampina Indonesia is door de Indonesische overheid onderscheiden voor haar inspanningen op het gebied van milieu. Twee productiebedrijven in de regio Jakarta zijn getoetst op hun prestaties als het gaat om afvalbeheer, het terugdringen en beheren van de uitstoot van gevaarlijke stoffen, de waterzuivering, vermindering van energieverbruik, de opslag van gevaarlijke stoffen en een niet-roken beleid. De plant managers van de bedrijven in Ciracas en Pasar Rebo (in de hoofdstedelijke regio Jakarta) streven met hun medewerkers voortdurend naar verlaging van de milieubelasting. Milieubehoud is een integraal onderdeel van onze bedrijfsprocessen. Dat doen we omdat we geloven dat we een verantwoordelijkheid dragen voor onze toekomst, aldus de plant managers. De overheid in Indonesië heeft strenge wetgeving op het gebied van milieu en stimuleert bedrijven om de wetgeving te volgen en waar mogelijk de lat hoger te leggen. Bedrijven die aan alle normen voldoen komen in aanmerking voor onderscheidingen. Campagne voor minder suiker in Maleisië Als het aan Bas van den Berg, managing director van FrieslandCampina Malaysia ligt, wordt de hoeveelheid toegevoegde suikers aan zuivelproducten de komende jaren fors teruggedrongen. Eind 2013 willen we ton minder suiker hebben gebruikt in onze producten, zo verklaarde hij bij de start van een campagne voor de verlaging van suiker door FrieslandCampina Malaysia. De Maleisische consumenten houden best van zoet. Gemiddeld worden er 26 theelepels suiker per dag per persoon genuttigd. Wereldwijd staat Maleisië op de achtste plaats van suikerverbruikers. Deze hoge suikerconsumptie is volgens onderzoek ook de voornaamste oorzaak van diabetes en obesitas. Een campagne om het suikerverbruik te verlagen past bij ons duurzaamheidsbeleid en bij onze pogingen om consumenten gezonder te laten eten. We willen het bewustzijn onder consumenten verhogen en de inspanningen van de overheid ondersteunen om de suikerconsumptie te verminderen. De start van de campagne werd dan ook bijgewoond door Puan Mahani Tan Abdullah, secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse handel en consumentenaangelegenheden. Deze campagne speelt op de oproep van de Maleisische regering om het suikergehalte in voedingsmiddelen te verminderen en de bevolking te wijzen op de nadelen van een te hoge suikerconsumptie. Intussen zijn de eerste drie producten geïntroduceerd met een lager suikergehalte: Dutch Lady Kid, Dutch Lady School en Dutch Lady Drinking Yoghurt, alle met 25 procent minder suiker. Het succes van project Blue FrieslandCampina WAMCO in Nigeria heeft SAP ingevoerd in de hele organisatie. In acht maanden tijd is het oude informatiesysteem Exact vervangen door SAP. Project Blue, zoals de implementatie van SAP is genoemd, vroeg een flinke inspanning van alle medewerkers die ermee te maken hadden. Maar nu het project afloopt, is het een indrukwekkende en succesvolle reis gebleken. De SAP ERP (Enterprise Resource Planning) applicatie is tijdens het implementatieproces helemaal toegesneden op de specifieke behoeften bij FrieslandCampina WAMCO. Op die manier zal SAP de bedrijfsprocessen dan ook optimaal ondersteunen. Het projectteam werd samengesteld uit vijf functionele disciplines: supply chain management, inkoop, finance & controlling, productie, een technisch team en een project management team. Consultants werkten samen met key users in de teams. Het project ging van start met een twee weken durende training over projectmethodieken, communicatie en change management. Inzichten, vooruitzichten en gebruikstaal van de teamleden werden op het project afgestemd. Zo kwamen alle leden van het project snel met elkaar op één lijn. Het tijdpad werd uitgezet, mijlpalen vastgesteld, documentatie klaargemaakt en de reis kon beginnen. Bezoek Op vier verschillende niveaus werden hoogwaardige blueprints van bedrijfsprocessen geanaliseerd en gedefinieerd. Stap voor stap werd in volgorde van belangrijkheid elke bedrijfsactiviteit uitgewerkt. De consultants verzorgden een training voor de leden van de projectteams die vervolgens een SAP test aflegden, waar zij een certificaat voor kregen. Consumer Products International Werkinstructies en systeemtaken werden opgesteld door het team dat de training voor eindgebruikers maakte. Die werd afgesloten in oktober, waarna er in december nog een vervolgcursus was. Na een paar maanden zakt de kennis misschien toch weer weg. In december was er een kritieke fase: het besluit go or no go moest worden genomen, na een externe en interne audit die werd uitgevoerd door het Nederlandse KPMG en de afdeling corporate Internal Audit. Net voor het besluit werd genomen, kwamen CFO Kees Gielen en business group director Kapil Garg op bezoek om het team aan te moedigen en goede raad te geven. De stuurgroep van het project kon het go go go geven: per 1 januari 2012 zou men live gaan met SAP. Soepel In de weken voor de live gang was er volop spanning over de vraag of de maanden van hard werken zich zouden vertalen in een vlotte overgang van het oude Exact systeem naar SAP. Het ICT-team had de handen vol om ervoor te zorgen dat alle apparatuur goed werkte en dat alle zestien vestigingen van FrieslandCampina WAMCO in Nigeria die over het hele land verspreid zijn, een goede aansluiting hadden met het bedrijf in Lagos. Het hoogtepunt van het project kwam op de derde januari toen het project team Blue luidkeels kon zeggen: We zijn live! Een simpele uitroep die maanden van teamwork, inspanning en opoffering van alle medewerkers van FrieslandCampina WAMCO Nigeria in zich droeg om het SAP systeem draaiende te hebben op de datum van 1 januari. De eerste financiële transacties werden gedaan op SAP, en WAMCO haalde bijna 600 miljoen naira aan rekeningen voor verkopen binnen (2.8 miljoen euro). De overgang ging zo soepel dat het plan dat achter de hand werd gehouden voor noodgevallen, niet in werking hoefde te treden. Exact is niet meer nodig. Meer dan ooit hebben de Nigeriaanse collega s laten zien dat ze weten hoe ze een uitdaging aan moeten gaan. 33 Training van de medewerkers die met SAP werken (boven). Kees Gielen (l) en Kapil Garg op bezoek bij de teamleden van project Blue (onder). Foto s: FrieslandCampina WAMCO Nigeria

18 34 35 De innovatiekracht van FrieslandCampina versterken. Dat is een opdracht die de Reseach & Development medewerkers zichzelf stellen. FrieslandCampina staat te boek als een innovatief bedrijf. Maar we willen onze innovatiekracht verbeteren om baanbrekende innovaties te doen en daarmee onze doelstellingen voor route2020 te kunnen realiseren. Daar hebben we de ideeën, de energie, het enthousiasme en de kennis en kunde van onze medewerkers bij nodig, vertelt Martijn Stork, R&D director binnen de business group Cheese, Butter & Milkpowder (Amersfoort NL). Reden om een grote groep R&D ers te mobiliseren tijdens een bijeenkomst eind vorig jaar, die overigens ieder jaar gehouden zal gaan worden. Het doel van onze bijeenkomst was om te laten zien waar wij staan in route2020 en te bespreken wat we als R&D gemeenschap kunnen doen om de doelen voor innovaties te realiseren. We gaan de ideeën en ervaringen van die dag verder verspreiden in de R&D organisatie. Ons motto: if it is to be, it is up to me. Foto s: William Hoogteyling De koers van research & development: van dienstverlener naar co-creator It is up to you Samenwerken. Dat is zeker het beste wat er nu aan het ontstaan is. We werken nu heel sterk met de collega s van marketing samen om onze consumenten, de kansen in de markt en de mogelijkheden voor innovatie samen te onderzoeken. Op die manier kunnen we technologie ontwikkelen, waarmee we de producten kunnen maken waar de consument behoefte aan heeft. Het gevoel van eigenaarschap is duidelijk aanwezig in ons Optimel team. De ontwikkelingen zijn in eerste instantie bedoeld voor Optimel, maar we kijken heel goed of en hoe we de uitkomsten ook voor andere merken in andere regio s kunnen gebruiken. Verder is het belangrijk dat we onze vaardigheden zoveel mogelijk verbeteren. Als productontwikkelaars weten we dat project management ons een kans biedt om andere aspecten van ons werk te ontwikkelen; je werkt dan samen met andere disciplines: marketing, finance, supply chain en inkoop. Dat maakt dat je leert om elkaar feed back te geven. Zeg het als iets goed gaat, zeg het ook als iets niet goed gaat, als het beter moet en beter kan. Dat is niet altijd gemakkelijk, maar we leren er allemaal van. Over het geheel gezien is er winst op alle fronten. Fanny Weinbreck, werkt in Wageningen NL, is platformleader weight conscious nutrition (dairy based beverages), haar merk is Optimel. Dirk Schulte, development manager yoghurts & desserts in Heilbronn. Hij werkt in Heilbronn bij FrieslandCampina Germany. Wij als ontwikkelaars moeten onderdeel zijn van een team dat over innovatie nadenkt. Vroeger werkten wij vooral als service providers, dat wordt en is nu anders. In het proces van co-creation leren we van elkaar. In een project stel ik altijd veel vragen. Soms denken mensen misschien: houd je mond. Maar de boodschap van Emmo Meijer is dat we dat juist wel moeten doen. We hebben een open atmosfeer nodig waarin mensen vragen durven stellen, fouten durven maken. We werken met project- en portfoliomanagement om onze projecten goed te managen. En daarbij moet je je steeds afvragen: is dit project belangrijk voor ons bedrijf of niet? Als je samen aan co-creation werkt moet je ook als R&D er vraagtekens bij een project kunnen plaatsen. Als co-creators houd je samen - in dat creatieve proces van het werken aan innovaties- de einddoelen in de gaten. Ik ben enthousiast over de hele aanpak. De boodschap is helder. Wij werken als een team samen: de development collega s uit de locaties in Heilbronn, Keulen en Gütersloh. Daarnaast maak ik deel uit van het ontwikkelteam Dairy Based Beverages Yoghurt & Desserts en dus kom ik vaak bij FrieslandCampina Innovation in Wageningen. Het werken in category teams, zoals wij nu doen, vraagt om een andere aanpak dan vroeger. Dat is niet meer toereikend. De boodschap van Emmo Meijer (corporate director R&D) over de koers die wij als R&D discipline kiezen, is heel belangrijk. Wij werken samen, wij creëren samen. Met de collega s van marketing, maar ook met collega s van supply chain en met procurement. Kom dichter bij elkaar, deel je kennis. Dat idee is niet nieuw, maar we moeten er wel bewust aan werken om het samen in praktijk te brengen. Op die manier veranderen wij van dienstverlener in co-creator. Dat levert toegevoegde waarde in een organisatie. Zo kunnen wij de pijplijn met nieuwe ideeën voor innovaties gevuld houden, in een goede balans tussen Refresh, Compete en Breakthrough. Dat lukt niet zonder co-creation. Jimmy Seah, developer bij Consumer Products International in Leeuwarden (NL).

19 36 37 Planning De voorbereidingen op de volgende go-lives zijn al begonnen. Bij Ingredients gaan FrieslandCampina Kievit en Friesland- Campina USA op 1 oktober over, net als Friesland- Campina China. Die laatste hebben we naar voren gehaald. Voor die implementatie werken we samen met ICT-collega s uit Kuala Lumpur. We vinden het belangrijk om de Aziatische organisatie er bij te betrekken, want zij hebben dit soort projecten vaker gedaan, verklaart Jelmer de Jong, implementatiemanager. De locatie Leeuwarden staat voor 1 januari 2013 op de rol, gekoppeld aan de nieuwe vestiging in Singapore. FrieslandCampina Domo (minus het deel in de VS) volgt in maart Raymond Blom (l) medewerker van de locatie Den Bosch en Jan de Groot, werkzaam in de locatie Lochem (beide Nederland). Ze zijn lid van het Butter & Milkpowder Implementation team. Foto: Marcel Bekken Summit: volop toewijding op locaties Eenheid en standaardisatie van bedrijfsprocessen en systemen is waar het meerjarenprogramma Summit om draait. Verschillende onderdelen lopen nu volop, zoals de implementatie van de nieuwe SAPtemplate. De toewijding en professionaliteit van de lokale implementatieteams valt op, zegt programmadirecteur Joost van Schijndel. Het Summit-project One Backbone beoogt eenheid aan te brengen in ERP-systemen binnen FrieslandCampina en de bijbehorende processen. Dat vergt de implementatie van één toekomstbestendige SAP-template voor processen en systemen. FrieslandCampina Butter & Milkpowder en de afdeling Financial Services Corporate & Support bijten de spits af. Lokale implementatieteams begeleiden de overstap. Hun professionaliteit en toewijding valt op. De gebruikers kennen de processen heel goed, signaleert Joost. Go-live De lokale teams hebben het tempo goed te pakken, zegt ook implementatiemanager Jelmer de Jong. Ze werken hard aan de uitvoering van lokale actieplannen en het opschonen van de masterdata. Het vertalen van de huidige werkwijze van de fabrieken naar de nieuwe werkwijze van de SAP-template bleek lastiger dan ingeschat. We hebben workshops georganiseerd waarin de stappen in de processen zijn uitgeschreven via heldere stroomschema s. Zo is het gelukt om de fabrieken goed af te beelden in de template. Stapsgewijs worden de teams opgeschaald. Via zogeheten user acceptance tests gaan meerdere eindgebruikers testen of ze goed met de nieuwe template overweg kunnen. Daarbij komen er ongetwijfeld wat onvolkomenheden bovendrijven. De vraag is of deze acceptabel zijn en of we tijd hebben om ze op te lossen, of dat de continuïteit erdoor in gevaar komt. Op basis daarvan bepalen we begin april of we een kleine maand later werkelijk live gaan, legt Joost uit. Belangrijk is dat gebruikers dat uiteindelijk beslissen. Zij moeten met de template kunnen werken. Hypercare Na de go-live - de omschakeling van een testomgeving naar een daadwerkelijke productieomgeving - volgt ruim een maand hypercare. Zo n periode werkt rustgevend. Mensen uit het Summit- en implementatieteam volgen de processen nauwgezet. Het is belangrijk dat processen in het ERPsysteem goed verlopen en dat er geen ophoping van elektronische documenten ontstaat, waardoor een proces stagneert, zegt Joost. De implementatie bij Butter & Milkpowder en bij Financial Services dient ook als leermoment. We ontwikkelen en testen een implementatiekit. De leerpunten die we opdoen, verwerken we in de aanpak voor de komende implementaties, zegt Jelmer. Na de go-live van de genoemde bedrijfsonderdelen hebben we dus een gestandaardiseerde aanpak, die dient als basis voor alle volgende, op zichzelf weer unieke, implementaties. Verder wordt elke go-live in de toekomst aangegrepen om de wereldwijde template te updaten, waar nodig. De Business Proces Owners Organisatie bepaalt aan welke functionaliteiten behoefte is. Die functionaliteit nemen we op in nieuwe releases van de template. Die vallen steeds samen met toekomstige go-live-data; drie keer per jaar, aldus Joost. Andere deelprojecten Summit kent naast de SAP-template (One Backbone) ook andere deelprojecten, zoals Sales & Operations Planning (S&OP), met als doel om op werkmaatschappij en centraal niveau te kunnen plannen en dezelfde taal te spreken. Het professionaliseren van Business Intelligence is een derde project. Dit gaat om processen en technologieën, die gericht zijn op het verzamelen en analyseren van informatie, op basis waarvan je beslissingen neemt. We brengen nu alle wensen en initiatieven van de business in kaart. Daaruit volgt een investeringsplan dat ter goedkeuring naar de executive board gaat, zegt Joost. Voor Summit zijn ook Manufacturing Operations Management Systems (MOMS) van groot belang. Dit is automatisering die voor de aansturing van fabrieken belangrijk is en die ERPpakketten met de werkvloer verbindt. Joost: Ook hier speelt standaardisatie, al gaat het minder ver dan One Backbone. Voor MOMS wordt nu een strategie uitgewerkt en de gekozen oplossingen worden binnen het Summit-team verder vormgegeven.

20 38 In april start bij FrieslandCampina Germany (CPE) SmartBuy een nieuwe werkwijze die het inkoopproces professionaliseert en uniformeert. Het hart ervan wordt gevormd door een portal dat lijkt op amazon.com, en dat iedereen die een product bestelt automatisch naar de catalogus van een voorkeursleverancier leidt. Vervolgens worden alle stappen van het bestelproces automatisch doorlopen. Dat scheelt veel tijd én zorgt ervoor dat er scherp wordt ingekocht. 39 Social Social media; een begrip waar we tegenwoordig niet meer omheen kunnen. Sociale netwerken spelen een belangrijke rol in de dagelijkse communicatie tussen mensen en organisaties. Ook voor FrieslandCampina is het belangrijk om met consumenten en stakeholders via social media te communiceren. Foto: Niels Helmink Connect, learn, share, inspire, grow & engage Waar zijn we al mee gestart? #Social media breakfast Ook meedoen? Join the Social Media Club Schrijf je in via Intranet: Social media is een nieuwe manier van communiceren waarbij we veel van elkaar kunnen leren over wat er wel en niet goed gaat, en welke uitdagingen en kansen er zijn. Immers, waarom zelf het wiel opnieuw uitvinden als je collega s om je heen hebt die dit al voor je hebben gedaan of er een team is om het te vragen? Het social media team helpt je met het opzetten van social media kanalen, campagnes en communicatiewijzes. Daarnaast kunnen we trainingen verzorgen. Om je te helpen FrieslandCampina goed uit te dragen, zijn er social media guidelines in ontwikkeling. Zodra ze er zijn, komen ze op intranet te staan. Een aantal andere projecten waar het Social Media team mee bezig is: social media monitoring merken, melkmythes en alles over FrieslandCampina; ontwikkelen van een centrale digitale strategie; opzetten online platform voor CSR; opzetten Corporate Twitter en Facebook; ondersteuning social media voor Melkweb 2.0; interactief ontbijt Cees t Hart; opzet Social media Club. Een goede manier van kennis maken: een #SocialMediaBreakfast. Een kans om bijvoorbeeld kennis te maken met de Social Enterprise. Het social media team kan je helpen met instrumenten om een Social Media breakfast bij jou in de regio te organiseren. Deze club dient als een podium voor jou en je collega s om onderwerpen rondom social media te delen. Iedereen die social media interessant vindt en graag meer wil weten, kan zich voor deze club aanmelden. Op de agenda staan onder meer campagnes, communicatie-uitingen en trainingen. En je kunt natuurlijk zelf ook onderwerpen aandragen. Disciplines > Corporate communications > Social Media Team Het team bestaat uit Frank van den Berk, Elmar Duiveman en Sylvia Kiewiet. naar: socialmedia@frieslandcampina.com Alle voorkeursleveranciers onder de muisknop SmartBuy richt zich op alle indirecte producten en diensten die onder facilitair management, marketing, ICT, professional services of het onderhoud van de productiebedrijven vallen. Van uitzendwerk tot machines, van nietjes tot ICT-applicaties. Het bijbehorende portal is een speciaal voor FrieslandCampina ingerichte one stop shop, waarvan het assortiment in nauwe samenspraak met de eigenaren van de business groups, key users en Procurement is samengesteld. Compleet, met de beste prijs/kwaliteitverhouding en zeer gebruikersvriendelijk. Via het zoekvenster kom je automatisch in de catalogus van de juiste leverancier terecht, vanaf daar doorloop je alle stappen in het bestelproces. Projectleider Robert Brinkhof: In deze nieuwe manier van werken specificeer je al van tevoren, door het systeem begeleid, heel precies wat je nodig hebt. Ook de goedkeuringen vinden vooraf plaats, zodat de elektronische facturen - als deze met de inkooporders en ontvangsten overeenkomen - automatisch betaald kunnen worden. Dat bespaart enorm veel tijd. Scherp onderhandelen Het vullen van de winkel is een mega-operatie. FrieslandCampina neemt jaarlijks duizenden en duizenden producten en diensten af, die moeten worden geïnventariseerd, gekoppeld aan bijbehorende (prijs)- afspraken en in het systeem worden opgenomen. Dat geeft overigens een mooie kans om het leveranciersbestand op te schonen. Omdat voorheen niet altijd duidelijk was welk product waar besteld moest worden, werd er vaak ad hoc een leverancier benaderd. Met SmartBuy behoort dat tot het verleden; staat een product of dienst nog niet in de catalogus, dan kan namelijk contact worden opgenomen met de door IBM Voor SmartBuy werd nauw samengewerkt met verschillende betrokken partijen. Op de foto: projectleider Robert Brinkhof (in de boodschappenwagen), facility management en professional services buyer Nastasja Gollas uit Heilbronn, Duitsland en category buyer ICT Frank Dekker. Foto: William Hoogteyling bemande support organisatie. De professionele inkopers daarvan ondersteunen bij het opvragen van offertes en maken afspraken met een leverancier. Zo nodig wordt het systeem uitgebreid met nieuwe leveranciers of worden leveranciers of contracten vervangen door andere. Robert Brinkhof: We gaan nu met minder leveranciers werken, waarmee vaker zaken wordt gedaan. Een groot voordeel van SmartBuy is dat de inkoop er volledig transparant door wordt. Daardoor kan veel scherper worden onderhandeld met leveranciers. Na FrieslandCampina Germany gaat SmartBuy dit jaar van start bij het Corporate Centre in Amersfoort (Nederland) en bij FrieslandCampina Cheese in Gerkensklooster (Nederland). Vanaf 2013 loopt de invoering ervan parallel aan Summit. Meer informatie over SmartBuy is te vinden op Intranet, onder het kopje Procurement.