EXECUTIEVE VAN DE MOSLIMS VAN BELGIË

Transcriptie

1 E X E C U T I E V E V A N D E M O S L I M S V A N B E L G I Ë I S L A M I T I S C H B E G R A V E N Executieve van de Moslims van België EXECUTIEVE VAN DE MOSLIMS VAN BELGIË Rouppeplein Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ D A T U M : O K T O B E R

2 E X E C U T I E V E V A N D E M O S L I M S V A N B E L G I Ë L I T E R A T U U R O V E R Z I C H T ISLAMITISCH BEGRAVEN EXECUTIEVE VAN DE MOSLIMS VAN BELGIE Islamitisch begraven: voorschriften en rituelen, door Brahim Laytouss Brochure: Wat bij het overlijden van uw dierbare? van MEDIMMI- GRANT Samenstelling en redactie: Bayram Saatci en Omar Van den Broeck (administratie EMB) Omzendbrief van 10 maart 2006 betreffende de toepassing van het decreet van het Vlaams Parlement op de begraafplaatsen en de lijkbezorging Ontwerp: Bayram Saatci Pagina 2 Pagina 27

3 E X E C U T I E V E V A N D E M O S L I M S V A N B E L G I Ë A D R E S S E N L I J S T vzw Arrahma Sint Bernardsesteenweg 267, 2660 Hoboken/Antwerpen gsm : 0475/ , Fax : 03/ info@arrahma-fonds.be bevoegde overheidsinstantie: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap departement Binnenlandse Aangelegenheden. Markiesstraat 1, 1000 Brussel tel : 02/ , fax : 02/ edwin.lefebre@ewbl.vlaanderen.be medisch steunpunt mensen zonder papieren: Medimmigrant Gaucheretstraat 164, 1030 Brussel tel : 02/ /34, fax : I N H O U D S O P G A V E Inleiding Begrafenisbegeleiding in de Islam Inleiding Tijdens de doodstrijd Onmiddellijk na het overlijden De begrafenisverplichtingen Begraven in het herkomstland of in België Repatriëring naar het herkomstland Islamitische begraafpercelen in Vlaanderen Beginselen die de begraafplaatsen kenmerken Islamitische begraafpercelen Een stand van zaken Adressenlijst Literatuuroverzicht Pagina 26 Pagina 3

4 I N L E I D I N G A D R E S S E N L I J S T Deze brochure brengt het islamitisch begraven in het land van herkomst of in België in kaart, op basis van recente literatuur over islamitisch begraven in Vlaanderen en eigen gegevens. De doelgroepen zijn in eerste instantie de lokale overheden en de moslimgemeenschap om een zicht te geven van het islamitisch begraven in Vlaanderen. In het eerste hoofdstuk bekijken we de godsdienstige rituelen na het overlijden van een moslim. Het tweede hoofdstuk behandelt de administratieve verplichtingen bij het begraven in het land van herkomst of in België. Hoofdstuk drie beschrijft de mogelijkheden binnen het wettelijke kader voor islamitische begraafpercelen in Vlaanderen. Wij hopen dat deze brochure zal bijdragen tot een dialoog tussen de lokale overheden en de moslimgemeenschap om noden rond het islamitisch begraven te detecteren en samen naar oplossingen te zoeken. De verantwoordelijken van het departement Sociale Zaken staan in principe ook ter beschikking voor ondersteuning. Executieve van de Moslims van België Rouppeplein 16, 1000 Brussel Tel : 026/ info@embnet.be administratief verantwoordelijke Sociale Zaken, Yasemin Kilic, ykilic@embnet.be Enkele islamitische uitvaartfondsen: Belçika Türk Islam Diyanet Vakfi/ Turkse Religieuze Islamitische Stichting van België BTIDV Cenaze Nakil Fonu Haechtsesteenweg 67, 1210 Brussel Tel : 02/ , Fax : 02/ diyanet@skynet.be Belçika Islam Federasyonu/ Belgische Islamitische Federatie BiF Cenaze Fonu Haechtsesteenweg 124, 1030 Brussel Tel : 02/ , Fax : 02/ cenaze@fibif.be Pagina 4 Pagina 25

5 NEERPELT Sinds 2005 is de mogelijkheid tot islamitische begraving voorzien op de begraafplaats Sint-Huibrechts-Lille. OOSTENDE De begraafplaats aan de Stuiverstraat te Oostende heeft een perk voor moslims. Het zijn concessies voor 1 persoon met een duur van 25 jaar. RONSE Ronse onderzoekt een werkgroep de mogelijkheden voor islamitische begraving. De begraafplaats wordt binnenkort heringericht. Op een nieuw perk zal rekening worden gehouden met de moslimvoorschriften. SINT-NIKLAAS Sedert januari 2006 beschikt de begraafplaats Heimolen aan de Waasmunsterse Steenweg over een perk, geschikt voor islamitische begravingen. Concessies worden afgesloten voor een duur van 20 of 25 jaar. TIENEN Op de begraafplaats Pollepelveld, in Tienen centrum is een met hagen onderscheiden perk voorzien waar moslim kunnen begraven worden. TURNHOUT Turnhout heeft sinds 2003 op de begraafplaats "Nazareth" een perk voorbehouden voor het begraven van Moslims. De regeling kwam tot stand na een gesprekken tussen de moslimgemeenschap, de integratiesector en het stadsbestuur Het gemeentelijk reglement op de begraafplaatsen hoefde er niet voor aangepast te worden. Doc.vmc / dirk beersmans dirk.beersmans@vmc.be B E G R A F E N I S B E G E L E I D I N G I N L E I D I N G Volgens de islam is de dood geen einde, maar wel het begin van een ander leven, namelijk het hiernamaals. Een mens verdient respect zowel in dit leven als na de dood. De wassing van de overledene en de andere begrafenisrituelen staan symbool enerzijds voor de zuivering van bezoedeling door deze vergankelijke wereld, anderzijds voor de voorbereiding en het begin van het eeuwige leven. De begrafenisrituelen voor een moslim(a) (zoals de wassing, de plaatsing van het lichaam in een lijkwade, het gebed voor de overledene, en de begraving) zijn een gemeenschappelijke verplichting voor de moslims (farzoe l-kifâya). W A T M O E T E N M O S L I M S D O E N T I J D E N S D E D O O D - S T R I J D V A N E E N M O S L I M? Het is aangeraden, zo mogelijk, de stervende op zijn rechterzijde te orienteren in de richting van de Ka ba, zijn hoofd een beetje op te heffen (met een kussen) en zijn voeten in de richting van de Ka ba te leggen. De traditie wil ook dat de kalimatoe t-tawhied, de eenheidsformule (lâ ilâha illallâh) en de sjahâda, de geloofsbelijdenis (asjhadoe an lâ ilâha illallâha, wa asjhadoe anna Moehammadan abdoehoe wa rasoêloehoe) worden herhaald, zonder de zieke te dwingen ze te herhalen. Het is ook aanbevolen soera Yâsien of ar-ra d te reciteren. W A T D O E N W E O N M I D D E L L I J K N A H E T O V E R L I J D E N? Na het overlijden sluit men de ogen en de mond van de overledene eventueel met een band van onder de kin tot boven het hoofd. De voeten worden samengebonden. De lectuur van de Koran wordt afgeraden Pagina 24 Pagina 5

6 B E G R A F E N I S B E G E L E I D I N G in de plaats waar de overledene zich bevindt, en dit tot na de rituele wassing. D E B E G R A F E N I S V E R P L I C H T I N G E N Bij het overlijden van een moslim(a) zijn er vier plichten t.o.v. hem/haar: 1. De dodenwassing (ghoesl). 2. Het omwikkelen van het lijk in een (nietgenaaide) lijkwade (de kafan) 3. Het verrichten van het gebed voor de dode (salât al-djanaaza). 4. Hem/haar islamitisch begraven. De dodenwassing Wanneer een moslim overlijdt (thuis of in het ziekenhuis) wordt een imaam of een deskundige zo snel mogelijk geroepen om over te gaan tot de wassing. Zodra het lichaam koud is, wordt het gelegd in de richting van Mekka. Een imaam, of een naaste bloedverwant van hetzelfde geslacht, of de echtgenoot of echtgenote, of een professionele lijkenwasser geeft het lichaam een volledige wasbeurt volgens een ritueel gereglementeerde wijze. Het lichaam moet in de islam zo snel mogelijk gewassen worden. Het lichaam 3x of meer wassen, afhankelijk van hoe noodzakelijk het is. De wassing doen met een doek (washandje) en het lichaam (de LEOPOLDSBURG Het gemeentebestuur is op zoek naar uitbreiding van de gemeentelijke begraafplaatsen. Zodra deze gevonden is wil men rekening houden met belijders van de islamitische godsdienst. LEUVEN De nieuwe parkbegraafplaats "Diestseveld" langs de Diestsesteenweg in Leuven (Kessel-Lo) heeft sinds 2000 een perk ingericht als moslimbegraafplaats (richting Mekka georiënteerd). LOMMEL De gemeente voorziet om tegen 2008 op een nieuwe perk rekening te houden met de moslimvoorschriften. MAASEIK Begravingen die, omwille van religieuze motieven, met het hoofd van de overledene naar het oosten georiënteerd moeten gebeuren, kunnen sinds 1998 plaatsvinden op de daartoe voorziene ruimte op de begraafplaats van Egelsveld. Overledenen van buiten de gemeente worden toegelaten mits er uitzonderlijke banden zijn met Maaseik. MAASMECHELEN De gemeente onderzoekt momenteel wat de mogelijkheden zijn. MECHELEN Er is een plaats voorzien waar rituele wassingen kunnen gebeuren. De gemeente onderzoekt hoe kan tegemoetgekomen worden aan de wensen voor een islamitische begraving, rekening houdende met de bestaande regelingen, o.m. inzake concessies. MOL De gemeente heeft op de begraafplaats Kruisven een perk voor de belijders van de islamitische godsdienst, waarbij de graven in de richting van Mekka worden geordend. Pagina 6 Pagina 23

7 EEKLO Het stadsbestuur van Eeklo heeft plannen om op de begraafplaats van Eeklo centrum een perk te voorzien waar moslims kunnen worden begraven. GENK Het kerkhof van Waterschei beschikt over een perk waar moslims met het gezicht naar Mekka kunnen worden begraven. Het is geen exclusief moslimperk en het betreft een begraving in een concessie van minimaal 30 jaar volgens de geldende voorschriften. GENT Op de Gentse begraafplaatsen is er geen afzonderlijke moslimperk voorzien. Wel wordt er op aanvraag een perceel gezocht waarvan de ligging het best overeenstemt met de richting Mekka. HAALTERT Momenteel wordt er gewerkt aan de herinrichting en verfraaiing van de begraafplaats van de verschillende deelgemeenten en er zal nagegaan worden op welke begraafplaats eventueel ook een perk kan ingericht worden voor teraardebestelling van moslims. HEUSDEN-ZOLDER Op de begraafplaats Berkenbos is er een perk voorzien voor het begraven van Islamitische kinderen. Er worden ondertussen ook Islamitische volwassenen begraven. HOUTHALEN-HELCHTEREN Er is een perk aangelegd waarbij rekening is gehouden met de moslimvoorschriften. KORTRIJK Er is een ruimte vrijgemaakt op een openbare begraafplaats om moslims te begraven in de richting van het oosten, de ruimte wordt afgeschermd door een groenscherm met een ingang en uitgang. B E G R A F E N I S B E G E L E I D I N G geslachtsdelen) bedekken. De geslachtsdelen wassen. De kleine rituele wassing (woedoê ) verrichten zoals voor het gebed. Het ganse lichaam wassen, beginnend met de rechterzijde. Mannen worden door mannen gewassen en vrouwen door vrouwen, met uitzondering van de echtgenoot: hij mag zijn vrouw wassen en omgekeerd. De wassing dient te gebeuren door iemand die ermee vertrouwd is en best iemand die familie is van de overledene. De lijkwade of Kafan Hoewel er variaties zijn, wordt de voorkeur gegeven aan eenvoud in het omwikkelen van het lijk, met de lijkwade. Meestal gebruikt men drie stukken stof voor mannen en vijf voor vrouwen, waarbij het lichaam geheel en al omwikkeld is door het finale, strak aangetrokken doek. Hoewel een eenvoudige kist mag gebruikt worden, is zulks toch niet vereist. Het omwikkelen gebeurt als volgt: Eerst legt mijn beide armen over elkaar waarbij de rechterarm op de linker bovenarm ligt. Kortom: op de manier hoe men zijn handen tijdens het islamitische gebed legt. Dan is het beste dat er twee personen aan beide uiteinden van het lichaam staan namelijk aan het hoofd en aan de voeten. Men moet zorgen dat de eerste inwikkeling goed en degelijk gebeurt, anders kan het moeilijkheden met zich meebrengen voor de overige twee kafans. Pagina 22 Pagina 7

8 B E G R A F E N I S B E G E L E I D I N G Het gebed voor de dode De uitvaartplechtigheid (met het gebed voor de dode, de salât aldjanâzah) mag gehouden worden in een zuivere en waardige plaats, binnenshuis of buitenshuis uiteraard ook in de moskee. Bij de korte, vierdelige dienst blijft de congregatie de gehele tijd rechtstaan. E E N S T A N D V A N Z A K E N Overgenomen van vzw Vlaams Minderhedencentrum September 2007 Begrafenisrituelen De dode wordt gezamenlijk naar het graf gedragen. Men zorgt er eveneens voor dat hij correct in het graf wordt neergelegd en het graf aansluitend weer met aarde gevuld wordt. Islamitisch begraven en begrafenisrituelen: 1. De moslims moeten op eigen begraafpercelen worden begraven. 2. Het graf van de overledene moet georiënteerd zijn in de richting van Mekka. 3. Het lichaam van de overledene moet in het graf op zijn rechterzijde worden geplaatst, in de richting van Mekka. 4. Moslims worden in het algemeen in een lijkwade begraven, rechtstreeks in de grond. 5. Het graf wordt in de islam beschouwd als het goed van de dode, een eeuwig bezit toegewezen door de gemeenschap. De dode wordt altijd alleen begraven. 6. In geval van overmacht is het toegestaan een lichaam te ontgraven nadat het lichaam ontbonden is, ten einde met andere overledenen begraven te worden. De resten van het lijk moeten worden overgebracht naar een gemeenschappelijke, islamitische grafkuil, binnen hetzelfde islamitische perceel. In geval het lijk niet zou zijn ontbonden, aan het einde van de concessie, moet er een bijko- Basis: gegevens lokale integratiediensten en regionale integratiecentra ANTWERPEN De stad Antwerpen heeft sinds februari 1993 op haar begraafplaats een perk specifiek voor moslims opgezet. De islamitische begraafplaats is tot stand gekomen na gesprekken met vertegenwoordigers van de moslimverenigingen in Antwerpen en het Islamitisch centrum van Brussel. Deze laatste treedt op als borg voor de concessiehouders. BERINGEN Op de begraafplaats van Beringen-Mijn, de 'parochie' waar ook veruit de meeste moslims wonen en waar zich de moskee situeert, is er een apart perk voorzien waar er volgens de moslimvoorschriften kan begraven worden. BRUGGE Op de parkbegraafplaats Blauwe Toren is er sinds 1999 mogelijkheid voor de moslims om zich te laten begraven volgens de voorschriften van de Islam. Een perk is gezien de gunstige oriëntatie zeer gepast voor islamitische teraardebestellingen. Het is geen voorbehouden perk, enkel voor moslims. DEINZE De gemeente Deinze onderzoekt de mogelijkheid voor de aanleg van een perk voor moslims. Pagina 8 Pagina 21

9 als de gemeente het voorbehouden perceel of een in dit perceel gelegen individueel graf herneemt, met name nadat de concessie verstreken is zonder dat een aanvraag tot hernieuwing werd ingediend, kunnen de opgegraven stoffelijke overblijfselen naar een daarvoor bestemd perceel van de begraafplaats overgebracht worden. De begraving van een belijder van de islamitische godsdienst moet dus gebeuren in het kader van de geldende regelgeving op de begraafplaatsen en de lijkbezorging. De aanvraag om te worden begraven op het moslimsperceel kan worden gedaan door: de overledene (d.m.v. de tijdens zijn leven opgemaakte wilsbeschikking); de familie andere personen die bevoegd zijn om in de lijkbezorging te voorzien. B E G R A F E N I S B E G E L E I D I N G 6. In geval van overmacht is het toegestaan een lichaam te ontgraven nadat het lichaam ontbonden is, ten einde met andere overledenen begraven te worden. De resten van het lijk moeten worden overgebracht naar een gemeenschappelijke, islamitische grafkuil, binnen hetzelfde islamitische perceel. In geval het lijk niet zou zijn ontbonden, aan het einde van de concessie, moet er een bijkomende duur worden voorzien. 7. Het graf kan een beetje verheven worden, ten einde het te kunnen herkennen als graf (maar niet versierd met bv. een grafmonument). 8. Het graf moet ruim genoeg zijn en over de nodige diepte beschikken; men kan voor de uitgraving kiezen tussen 2 opties; a) een eenvoudige, diepe put; b) de beste optie is de zogenaamde 'lahd', d.w.z. met een nis in het onderste gedeelte van het graf, uitgegraven in de richting van Mekka. De wanden worden verstevigd, zodat zij met stenen of planken kunnen worden afgedekt, om aldus te voorkomen dat er aarde zou vallen op de dode. Daarop kan het graf met aarde opgevuld worden. 9. Het graf mag gemarkeerd worden met een eenvoudige steen aan het hoofd, maar alles wat verder dan dat gaat, moet vermeden worden. Bezoek aan het graf en het brengen van gebeden voor de afgestorvene zijn verdienstelijke handelingen. 10. Het is verboden op het graf te zitten of te stappen, uit respect voor de overledene. Hierdoor kan een grasperk een probleem zijn in de mate dat er over gelopen wordt, als het gras gemaaid wordt; het verdient dus de voorkeur keien te gebruiken. 11. De familie of andere moslims dragen de kist tot aan het graf. Bij begravingen in België mogen de grafdelvers wel helpen om de overledene (d.m.v. koorden) in het graf te laten zakken. Pagina 20 Pagina 9

10 B E G R A F E N I S B E G E L E I D I N G 12. De begrafeniskosten worden afgetrokken van het vermogen van de overledene; anders zijn ze ten laste van de wettelijke erfgenamen of ten laste van de moslimgemeenschap. Rituelen beschreven in dit hoofdstuk zijn algemeen geldig voor de verschillende rechtsscholen in de islam. Hier doen we een oproep om met de lokale moslimgemeenschap te overleggen voor verduidelijking en verdere verdieping. Gelezen en verbeterd door: UGURLU Semsettin (Raad van Theologen) OZCAN Hayrettin (Raad van Theologen) dene tijdens zijn leven of van zijn familie of van iedere persoon die voor de begrafenis kan instaan. Het moet steeds mogelijk zijn om in de andere gedeelten van de begraafplaats begraven te worden; de burgemeester tot wie een verzoek tot begraving in een voorbehouden perceel gericht wordt, mag in geen geval bij de betrokken religieuze overheid nagaan of de overledene al dan niet moslim was. Het behoort dus niet aan de religieuze overheid om te bepalen wie al of niet op het perceel begraven kan worden. De tussenkomst van de burgemeester beperkt zich tot de registratie van de wens van de overledene of van zijn familie of van degene die voor de begrafenis kan instaan; het perceel in kwestie mag niet geïsoleerd worden van de rest van de begraafplaats door een materiële scheiding van welke aard dan ook. Het is wel mogelijk om het perceel te identificeren, bijvoorbeeld door middel van een toegang via een apart gangpad. Het betreft enkel een voorbehouden perceel waarvan de algemene aanleg toelaat dat de graven in een welbepaalde richting, namelijk naar de stad Mekka, worden gericht en dat de graven worden verhoogd; de kisting en begraving moet gebeuren met naleving van de regelgeving inzake de hygiëne en de volksgezondheid. De begraving kan gebeuren in een doodskist of ander lijkomhulsel, waarvan de voorwaarden worden omschreven in het besluit van de Vlaamse regering tot bepaling van de voorwaarden waaraan een doodskist of een ander lijkomhulsel moet beantwoorden; bij de uitoefening van het recht om op het graf van zijn verwante of vriend een grafteken te laten plaatsen, tenzij de overledene anders heeft beschikt of zijn verwanten zich ertegen verzetten en zonder afbreuk te doen aan het recht van de concessiehouder, moet het gemeentelijk reglement terzake uiteraard worden nageleefd; Pagina 10 Pagina 19

11 richten op een manier die rekening houdt met de gevoeligheden en de geloofsovertuigingen van de overledene en zijn familie. Dat betekent niet dat gemeentelijke begraafplaatsen kunnen worden aangelegd die tegelijk confessioneel zijn, dat wil zeggen ingedeeld volgens de geloofsovertuiging die de overledenen tijdens hun leven hebben beleden. Het is evenwel niet onverenigbaar met de hiervoor vermelde fundamentele beginselen dat de gemeente aparte percelen zou reserveren voor een bepaalde groep, bijvoorbeeld de belijders van een bepaalde godsdienst of filosofische overtuiging, waardoor de graven met soortgelijke externe kenmerken kunnen worden gegroepeerd. De gemeenten zijn trouwens al op die manier te werk gegaan ten opzichte van bepaalde categorieën van overledenen. Zo heeft men op een begraafplaats bijvoorbeeld een ereperk gereserveerd voor de gewezen burgemeesters, een perceel voor de oud-strijders of voor kinderen die op jonge leeftijd overleden zijn, enzovoort. I S L A M I T I S C H E B E G R A A F P E R C E L E N : De huidige regelgeving sluit bijgevolg de inrichting van een apart perceel op basis van de volgende principes niet uit: de graven worden in de richting van Mekka geordend; de toegang tot het perceel gebeurt - binnen de begraafplaats via een aparte weg of een apart gangpad; de graven worden gedurende een bepaalde termijn behouden (dat kan verwezenlijkt worden door middel van een concessie; niet-geconcedeerde graven kunnen na 10 jaar worden hernomen). Een altijddurende concessie is echter niet mogelijk, overeenkomstig het decreet; de begraving van de overledenen in het aparte perceel kan enkel voortvloeien uit een uitdrukkelijke uiting in die zin van de overle- B E G R A V E N I N H E R K O M S T L A N D O F B E L G I E Aangepast overgenomen uit de brochure: Wat bij het overlijden van uw dierbare? van MEDIMMIGRANT De familie kan beslissen het lichaam van de overledene in het herkomstland te begraven. Deze wens kan gebaseerd zijn op velerlei redenen bv. de wens om de overledene in zijn/haar geboortedorp te begraven of bij andere familieleden. Ook kan de familie wensen dat het graf een eeuwige concessie is. In de meeste situaties komen reisbijstandverzekeringen, levensverzekering, schuldsaldoverzekering, overlijdensverzekering of andere verzekeringen tussen bij de repatriëring van het lichaam en het betalen van de kist. In andere gevallen wordt het lichaam hier in een islamitische begraafplaats begraven. Hier kan een begrafenisondernemer ingeschakeld worden die alsook de administratieve zaken opneemt. De taak van de begrafenisondernemer is het begeleiden bij vele praktische zaken na het overlijden. Hij regelt vooral de administratieve formaliteiten bij de gemeente zoals bijvoorbeeld de aangifte van overlijden, het aanvragen van concessie, enz. Daarna regelt hij de lijkenwassing, verzorging van de begrafenisdienst en het lijkenvervoer in samenwerking met een imam. Achteraf levert hij een kopie van de factuur van de lijkkist voor de aanvraag van een begrafenisvergoeding bij de mutualiteit. Na het overlijden moet de dienst van Burgerlijke Stand op de hoogte gebracht worden waarbij volgende documenten voorgelegd worden: het attest van overlijden opgemaakt door de geneesheer die het overlijden heeft vastgesteld Pagina 18 Pagina 11

12 B E G R A V E N I N H E R K O M S T L A N D O F B E L G I E de identiteitskaart van de overledene het rijbewijs van de overledene, indien van toepassing het huwelijksboekje; voor ongehuwde overledenen het huwelijksboekje van de ouders of een geboorteakte voor niet-inwoners: tevens een attest inzake de plaats van begrafenis afgeleverd door het gemeentebestuur van de laatste woonplaats voor begravingen buiten het grondgebied is een "toelating tot begraven" vereist van het gemeentebestuur op wiens grondgebied de begraafplaats gelegen is. R E P A T R I Ë R I N G N A A R H E T H E R K O M S T L A N D administratieve formaliteiten De familie kan het lichaam vergezellen en een ticket boeken voor het vliegtuig dat het lichaam als vracht meedraagt. Deze informatie krijgen ze van de begrafenisonderneming die de repatriëring organiseert. De volgende documenten moeten voorhanden zijn vooraleer het repatrieren doorgaat: 1. Medisch attest waaruit blijkt dat overledene niet aan een besmettelijke ziekte leed. Dit wordt geëist door de douane. Dit document wordt opgesteld door de dokter die de dood vaststelde. 2. Toelating van de ambassade of consulaat van het herkomstland om het stoffelijk overschot over te brengen. 3. Toelating van de gemeente van bestemming. Deze toelating wordt gegeven via het consulaat of ambassade. 4. Bewijs van ter plaatste zijn van een ontvanger van het lichaam. godsdienst belijden. Om dezelfde reden kan men niemand al of niet officieel verzoeken om een niet-gemeentelijke begraafplaats te kiezen voor zijn begraving. Het is evenmin conform het gelijkheidsbeginsel om iemand te verplichten of te verzoeken de voorkeur te geven aan een begraafplaats in het buitenland of aan een particuliere begraafplaats in het Vlaamse Gewest. Kortom: de gelijke toegang tot de gemeentelijke begraafplaats moet voor iedereen inclusief de moslims - worden gegarandeerd. 3. De keuze van de begraafplaats door de burgerlijke gemeentelijke overheid op basis van de godsdienst of de geloofsovertuiging kan niet. De burgerlijke overheid kan niet op basis van de godsdienst of de geloofsovertuiging van de overledene bepalen waar hij/zij op de begraafplaats begraven wordt. Alleen het individu of na zijn overlijden zijn familie of iedere persoon die voor de begrafenis kan instaan kan dat bepalen. Bovendien betekent de gelijke toegang tot de begraafplaats dat er geen voorrechten worden gegeven aan bepaalde godsdiensten ten aanzien van andere godsdiensten of ten aanzien van zij die geen godsdienst belijden. Krachtens artikel 4, eerste lid, van het decreet vallen de gemeentelijke begraafplaatsen onder het gezag, de politie en het toezicht van de gemeenteoverheden, die ervoor zorgen dat er geen wanorde heerst, dat er geen handelingen in strijd met de eerbied voor de doden worden verricht en dat er geen opgraving plaatsheeft zonder verlof. De gemeentelijke overheid, die met toepassing van deze bepaling de politiemacht uitoefent op de begraafplaatsen waarover zij verantwoordelijk is, kan binnen het kader van de wetgeving die begraafplaatsen in- Pagina 12 Pagina 17

13 B E G I N S E L E N D I E B E G R A A F P L A A T S E N K E N M E R K E N : M.b.t. dit onderwerp is het noodzakelijk te herinneren aan de drie fundamentele beginselen: 1. Het gemeentelijke karakter van de begraafplaatsen. De begraving van de stoffelijke overschotten van overleden personen en daaruit voortvloeiend de inrichting van de begraafplaatsen, vallen onder de taken die de gemeentelijke overheid moeten behartigen, inzonderheid inzake de openbare veiligheid en hygiëne. Het decreet kent aan de gemeenten een belangrijke rol toe voor wat de begraafplaatsen betreft. Krachtens artikel 16, 1, van het decreet mag alleen op gemeentelijke of intergemeentelijke begraafplaatsen worden begraven. De overledene mag en moet begraven liggen op de openbare begraafplaats, waarvan de inrichting een recht en een plicht is voor de gemeente. Het bestaan van een gecentraliseerde wetgeving geeft echter aan dat het niet om een materie van louter gemeentelijk belang gaat. 2. Het neutrale karakter van de begraafplaats. De begraafplaats heeft een neutraal karakter. Het is bijgevolg niet toegestaan op de begraafplaats een onderscheid te maken of te discrimineren op basis van geloof of eredienst van de overledene of omstandigheden eigen aan zijn dood. Het zou strijdig zijn met het gelijkheidsbeginsel dat van toepassing is op de gebruikers van een openbare dienst, om aan personen de toegang tot de openbare begraafplaats te ontzeggen omdat ze een bepaalde B E G R A V E N I N H E R K O M S T L A N D O F B E L G I E Dit kan een familielid of een loodseigenaar op de luchthaven zijn. Het is belangrijk dat de identificatiedocumenten van de overledene zo snel mogelijk naar de ambassade van het herkomstland gefaxt worden. Deze moet immers toelating geven tot de acceptatie van het lichaam. Het is niet mogelijk om iemand zonder identiteitsdocumenten te repatrieren. In de meeste situaties komen reisbijstandverzekeringen, levensverzekering, schuldsaldoverzekering, overlijdensverzekering of andere verzekeringen (bv. van de veroorzaker van een dodelijk ongeval) tussen bij het repatriëren van het lichaam en het betalen van de kist. factoren van belang bij een repatriëring De gemeenteadministratie: De gemeente van overlijden vraagt een tussenkomst voor de verzegeling van de kist. Dit is voor elke gemeente verschillend. De vliegtuigmaatschappijen: Elke vliegtuigmaatschappij heeft een andere prijs voor het vervoeren van vracht. Meestal ligt de prijs erg hoog. Deze prijs kan variëren van 750 Euro tot Euro. De nationale vliegtuigmaatschappijen van Pakistan en Iran vervoeren gratis de lichamen van de onderdanen. De douaneadministratie: De douanes vragen al dan niet een tussenkomst voor toelaten of doorlaten van een lichaam plus een bedrag voor het vervullen van andere administratieve formaliteiten. Het type lijkkist: Als het lichaam van de overledene per vliegtuig wordt vervoerd, is een speciale zinken binnenkist met een houten of spaanplaat buitenkist nodig. Het gewicht van de kist is belangrijk, want er moet per kilo worden Pagina 16 Pagina 13

14 B E G R A V E N I N H E R K O M S T L A N D O F B E L G I E betaald. Het gewicht van het lichaam: Het lichaam wordt beschouwd als vracht waarvoor per kilo betaald moet worden. De consulaten van het herkomstland: Ze kunnen al dan niet een bedrag vragen om het lichaam op het grondgebied te laten. luchthavenmortuarium In Vlaanderen mag een overledene niet langer dan twaalf uur op regelmatige basis bewaard worden in een ruimte, zonder dat men beschikt over een koelcel of rouwkamer. aankomst in het herkomstland Een Belgische begrafenisondernemer gaat in principe niet mee naar het herkomstland. Eenmaal in het herkomstland wordt het lichaam in ontvangst genomen door een loodseigenaar die de douanedocumenten regelt, of rechtstreeks door de familie. Dit moet op voorhand vaststaan, anders kan de luchtvaartmaatschappij beslissen dat de repatriëring niet doorgaat. Aangepast overgenomen uit de omzendbrief van 10 maart 2006 betreffende de toepassing van het decreet van het Vlaams Parlement op de begraafplaatsen en de lijkbezorging De bijdrage van hoofdstuk 3 van deze brochure is de situatie m.b.t. de begraafplaatsen en de lijkbezorging voor de belijders van de islamitische godsdienst in Vlaanderen nader toe te lichten en te vermelden wie in Vlaanderen hieromtrent bevoegd is en waar men zich eventueel met vragen kan wenden. Vanaf 1 januari 2002 zijn de gewesten bevoegd voor de materie van de begraafplaatsen en lijkbezorging. Het decreet van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en de lijkbezorging regelt dit voor het Vlaams Gewest. Er zijn drie uitvoeringsbesluiten op het decreet van 16 januari 2004: Het besluit van de Vlaamse Regering van 14 mei 2004 tot organisatie, inrichting en beheer van begraafplaatsen en crematoria. Het besluit van de Vlaamse Regering van 21 oktober 2005 tot bepaling van de voorwaarden waaraan een doodskist of een ander lijkomhulsel moet beantwoorden. Het besluit van de Vlaamse Regering van 24 februari 2006 tot vaststelling van de wijzen van lijkbezorging en de rituelen van de levensbeschouwing voor de uitvaartplechtigheid. Deze kunnen opgenomen worden in de schriftelijke kennisgeving van de laatste wilsbeschikking die aan de ambtenaar van de burgerlijke stand kan overgemaakt worden. De omzendbrief van 10 maart 2006 handelt in punt VII. over de lijkbezorging van overledenen die tijdens hun leven een bepaalde godsdienst of filosofische overtuiging beleden. Pagina 14 Pagina 15