Wijzer in de Liefde LES 1
|
|
- Edith Segers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wijzer in de Liefde Draaiboek voor het geven van seksuele voorlichting aan en seksuele vorming van jeugdige asielzoekers en nieuwkomers LES 1 - Kennismaken met seksualiteit - Lesopzet
2 Inleiding Les 1 gaat over kennismaken met elkaar en met het onderwerp seksualiteit. Het is belangrijk om elkaar beter te leren kennen. Zo kun je een sfeer creëren waarbij de deelnemers zich op hun gemak voelen en over het onderwerp seksualiteit durven praten. In deze les worden werkvormen aangeboden om een veilige sfeer te creëren bijvoorbeeld het gezamenlijk bespreken en op papier zetten van regels en afspraken. Deze regels worden iedere les kort herhaald. Verder is er een werkvorm waarbij op een speelse manier deelnemers uitgenodigd worden om hun vragen te formuleren. Het is aan te bevelen de les aan jongens en meisjes gezamenlijk te geven. Er is één werkvorm, Vraag maar raak, waarbij de groep bij voorkeur opgesplitst wordt in een jongens- en meisjesgroep. 2
3 Les 1. Kennismaken met seksualiteit Doelen De deelnemers en trainer kennen elkaar bij naam Elke deelnemer kent minimaal één persoonlijke eigenschap van een andere deelnemer Elke deelnemer kan minimaal één gemaakte afspraak benoemen om een veilige sfeer te creëren Elke deelnemer kent de inhoud van de komende lessen seksuele voorlichting Elke deelnemer heeft minimaal één vraag geformuleerd met betrekking tot het lichaam en/of seksualiteit Programma Pagina Tijdsduur 1. Introductie p Dit ben ik! 3. Regels afspreken 4. Kennismaken met het onderwerp 5. Vraag maar raak Evaluatie en afsluiting p. 6 p. 8 p. 9 p. 10 p Totaal 100 min. Benodigde materialen voor les 1 Basismaterialen: bord of flap-over stiften in verschillende kleuren (gele) Post-it blokjes pennen Zelf maken: brievenbus/schoenendoos blanco kaartjes/briefjes (om vragen op te schrijven) kopieën werkblad Dit ben ik! kopieën werkblad Wat vond je van deze les? Optioneel: kleine bal tekenpapier potloden en kleurpotloden 3
4 LES 1 - Kennismaken met seksualiteit - Werkvormen 4
5 Introductie werkvorm Doel Groep De lessen seksuele voorlichting zijn geïntroduceerd bij de deelnemers. Gemengde groepen Werkwijze Stel je voor aan de deelnemers indien ze je nog niet kennen. Geef aan dat er een aantal lessen gegeven gaan worden over vriendschap, relaties en seksualiteit. Vertel erbij dat het leuk en interessant kan zijn hierover te praten en dat de meeste mensen hier veel vragen over hebben. Introduceer de brievenbus als middel om vragen te stellen. Jullie mogen alle vragen stellen die je hebt. Er zijn twee manieren om een vraag te stellen. Je kunt je vraag hier in de groep stellen of je kunt hem op schrijven en in de brievenbus doen. Beide manieren zijn goed. Je bepaalt zelf welke manier jij het fijnste vindt. Als je een vraag in de brievenbus doet hoef je je naam er niet bij te schrijven. Aan het einde van elke les of aan het begin van de volgende les zullen we de vragen met elkaar doornemen. Zet de brievenbus op een plek vlakbij de deur, zodat de deelnemers in het voorbijgaan er een kaartje met een vraag in kunnen stoppen. Geef de brievenbus na de les een toegankelijke plek, zodat deelnemers ook buiten de lessen om hun vragen erin kunnen doen. Voorkom dat je een waardeoordeel uitspreekt over het gebruik maken van de brievenbus. Zeg liever niet: Als je geen vragen in de groep durft te stellen. Wanneer anderen zien dat iemand een briefje in de brievenbus stopt, kan dat schaamte opleveren. Vertel dat het praten over relaties en seksualiteit soms ook lastig kan zijn. Het kan zijn dat er sterke gevoelens bovenkomen of vragen waar je mee zit. Probeer er niet alleen mee te blijven. Je kunt de vraag hier stellen. Je kunt ook naar een goede vriend/vriendin gaan of naar iemand van school of van je familie die je vertrouwt. Misschien vind je het prettig om naar iemand te gaan die je niet kent. Noem een paar mogelijkheden waar deelnemers naar toe kunnen gaan met vragen en vertel dat je de sociale kaart in les 4 verder bespreekt. Maak duidelijk dat openheid en eerlijkheid zeer gewaardeerd worden en dat iedereen onzekerheden heeft op dit gebied. Benadruk dat stoer doen hierover niet nodig is. Vertel in het kort iets over de evaluatiemethoden aan het eind van elke les. Aan het einde van de les willen we graag weten of jullie deze les leuk en belangrijk vonden. We geven een lijstje met vragen of we doen een quiz of een spel. Je mag ook opschrijven wat je van de les vond en de brief in de brievenbus doen. Tijdsduur 10 minuten Materialen brievenbus / schoenendoos blanco kaartjes / briefjes (om vragen op te schrijven) 5
6 Dit ben ik! werkvorm Doel Groep Werkwijze Deelnemers en trainer kennen elkaar bij naam Elke deelnemer kent minimaal één persoonlijke eigenschap van een andere deelnemer Gemengde groepen Deze werkvorm is in eerste instantie bedoeld voor deelnemers die elkaar nog niet (goed) kennen en/of voor trainers die niet bekend zijn bij de groep. Het doel van deze werkvorm is om elkaar beter te leren kennen voordat je over een gevoelig onderwerp als seksualiteit gaat praten. Daarnaast maakt het de sfeer wat losser, waardoor de deelnemers zich meer op hun gemak gaan voelen. Deel kopieën van het werkblad uit. Bepaal vooraf welke zinnen je door de deelnemers laat invullen. Geef de deelnemers hier 5 minuten de tijd voor. Er zijn diverse methoden van voorstellen. Een aantal voorbeelden: 1. Laat de deelnemers in tweetallen zich aan elkaar voorstellen aan de hand van het werkblad. Geef daar 5 minuten de tijd voor. Na afloop laat je de gesprekspartners elkaar presenteren voor de groep. Het voordeel van de 2-aan-2 methode is dat de deelnemer niet zichzelf hoeft te presenteren voor de groep, maar dat hij/zij gepresenteerd wordt. In 2-aan-2 gesprekken durven mensen vaak meer te zeggen dan in een grote groep. 2. Schrijf de zinnen van het werkblad op het bord of de flap-over. Laat de groep in een kring staan. Wanneer de deelnemers elkaars namen nog niet kennen doe je eerst een namenrondje. Gooi een bal naar een willekeurige deelnemer, waarbij je zijn naam noemt. Deze deelnemer vangt de bal en stelt zichzelf aan de hand van de zinnen op het bord voor. Vervolgens gooit hij de bal naar een volgende deelnemers wiens naam hij noemt, etc. Tijdsduur Materialen 20 minuten kopieën van het werkblad Dit ben ik! bord of flap-over kleine bal Bron: Höppener, P. en Visser, T.; Cursus Vluchtelingenjongeren en seksualiteit, de basistraining; Pharos & Rutgers Consult; februari
7 Dit ben ik! werkblad 1. Mijn naam is Mijn naam betekent Ik ben geboren in Ik ben... jaar 5. Als ik aan de liefde denk dan denk ik aan Het gekste wat ik in Nederland heb gezien of gehoord is Mijn favoriete muziek is Ik ben helemaal dol op... 7
8 Regels afspreken werkvorm Doel Groep Werkwijze Elke deelnemer kan minimaal één gemaakte afspraak benoemen om een veilige sfeer te creëren De deelnemers staan open voor de afgesproken regels en houden zich eraan Gemengde groep Bij het bespreken van een onderwerp als seksualiteit, is het belangrijk een sfeer te scheppen waarin de deelnemers zich veilig genoeg voelen om vragen te stellen en hun ideeën te verwoorden. Een veilige sfeer kun je onder andere creëren door regels af te spreken hoe er met elkaar wordt omgegaan. Manieren om dit te doen zijn: 1. Plenair regels inventariseren waarbij je zelf begint met een voorbeeld. Regels op een flap-over schrijven en een vaste plaats geven in het lokaal/de ruimte. 2. De deelnemers op gele Post-it papiertjes regels laten opschrijven die zij zelf belangrijk vinden. Deze gegroepeerd op een flap-over plakken en plenair bespreken. Zonodig regels aanvullen of aan de groep voorleggen. Voorbeelden van regels: Naar elkaar luisteren. Elkaar uit laten praten We hebben respect voor elkaars mening Elkaar niet uitlachen, wel samen lachen (humor is belangrijk) Je mag alle vragen stellen; er zijn geen stomme vragen Het is de bedoeling dat iedereen actief aan de lessen meedoet, maar er is ook ruimte om eigen grenzen aan te geven (niet mee doen als je écht niet wilt, geen antwoord geven op een vraag als je dat écht niet wil). Je kunt dan zeggen: Ik pas even Privacy: persoonlijke verhalen die verteld worden in de groep worden niet aan andere mensen doorverteld. Alles blijft binnenskamers. Mobiele telefoons staan uit Bespreek de regels. Leg ze vast en maak een duidelijke afspraak (commitment) dat deze regels vanaf nu gelden. Herhaal iedere volgende les de afgesproken regels. Tijdsduur Materialen 15 minuten flap-over stiften gele Post-it velletjes pennen Bron: Höppener, P. en Visser, T.; Cursus Vluchtelingenjongeren en seksualiteit, de basistraining; Pharos & Rutgers Consult; februari
9 Kennismaken met het onderwerp werkvorm Doel Groep Werkwijze Elke deelnemer kent de inhoud van de komende lessen seksuele voorlichting Gemengde groep Associatieoefening: Kies een woord, bijvoorbeeld TOEKOMST, LIEFDE of SEKSUALITEIT en schrijf dit midden op het bord of de flap-over. Maak een inschatting welk woord bij deze groep past. Een woord als toekomst is neutraler dan woorden als liefde en seksualiteit. Laat de deelnemers vrij associëren op dit woord. Schrijf alle associaties in een ster om het woord heen. Wanneer er geen associaties meer zijn, cluster je de woorden, bijvoorbeeld in de volgende groepen: gevoel gedrag grensoverschrijdend gedrag lichaam puberteit vriendschap en relaties homoseksualiteit geboorteregeling/anticonceptie veilig vrijen/soa&hiv Schrijf op een flap-over welke onderwerpen besproken gaan worden in de komende lessen. Maak duidelijk in welke lessen de onderwerpen die de deelnemers genoemd hebben besproken gaan worden. Hang de flap-over op tijdens elke les. Tot slot kun je in het kort plenair inventariseren of de deelnemers eerder informatie hebben gehad over relaties, seksualiteit, voortplanting, soa en hiv? Zo ja, wanneer was dat, waar en van wie? Tijdsduur Materialen 10 minuten bord of flap-over stiften 9
10 Vraag maar raak werkvorm Doel Doelgroep Werkwijze Elke deelnemer heeft minimaal één vraag geformuleerd m.b.t. lichaam en/of seksualiteit (mondeling of schriftelijk) De trainer weet aan welke informatie de deelnemers behoefte hebben De deelnemers hebben kennisgemaakt met een actieve en lichtvoetige manier van werken Jongens en meisjes apart Er zijn verschillende werkvormen geschikt om vragen te inventariseren. 1. Op een flap-over gezamenlijk een lichaam tekenen. Meisjesgroepen tekenen eerst een meisje en daarna een jongen. Jongensgroepen andersom. Om de beurt tekent iemand een lichaamsdeel. Daarna geeft hij de stift door aan een ander die er weer een lichaamsdeel bij tekent totdat het lichaam compleet is. Vervolgens mag iedereen dat lichaamsdeel omcirkelen waar hij/zij vragen over heeft. Als iedereen voldoende heeft omcirkeld worden de vragen geïnventariseerd en erbij geschreven. Daarna wordt er over gegaan op het tekenen van het lichaam van de andere sekse. Als iemand niet wil tekenen dan geeft hij de stift door aan de volgende. Wanneer de deelnemers alleen een hoofd of een lichaam met bedekkende kleding tekenen, kan dit vermijding betekenen. Probeer dit te doorbreken met een grapje. Hebben jullie onder de douche ook altijd kleren aan? Hebben jullie ook alleen een hoofd? De tekeningen met vragen dienen als leidraad voor het vervolg van de voorlichting. Alle vragen dienen in de voorlichting aan bod te komen of doorverwezen te worden naar externe instanties, internetsites of literatuur. Je kunt er ook voor kiezen om groepjes deelnemers antwoorden op bepaalde vragen te laten opzoeken met behulp van internet en bibliotheek. Alternatief voor stille/verlegen groep: laat de deelnemers eventuele vragen op kaartjes schrijven en in de brievenbus doen. Op deze speelse manier wordt duidelijk waar de informatiebehoefte van de deelnemers ligt. Het is niet verplicht om mee te doen, maar als deelnemers groepsgenoten zien tekenen, nodigt het hen uit om mee te doen. Het is voor de deelnemers een veilige manier om aan te geven waar ze meer over willen weten. Daarnaast krijg je als trainer een beeld van de voorkennis en informatiebehoefte van de deelnemers. 2. Zet een torso op tafel en laat de deelnemers in een halve cirkel eromheen staan. Gebruik bij voorkeur een torso met een mannelijk en vrouwelijk geslacht. Laat elk onderdeel zien waarbij je de deelnemers vraagt de onderdelen te benoemen. Laat hen vervolgens op blanco kaartjes hun vragen schrijven en laat ze die in de brievenbus doen. Bij een mondige groep kun je de vragen ook plenair inventariseren 10
11 en op een flap-over schrijven. Tijdsduur Materialen 35 minuten flap-over stiften in verschillende kleuren brievenbus blanco kaartjes pennen Bron: Höppener, P. en Visser, T.; Cursus Vluchtelingenjongeren en seksualiteit, de basistraining; Pharos & Rutgers Consult; februari
12 Wat vond je van deze les? werkvorm Doel Groep Deelnemers geven in eigen woorden weer wat ze vonden van deze les Gemengde groepen Werkwijze Aan het eind van de les het werkblad anoniem laten invullen: 1. Wat vond je leuk in deze les? 2. Wat vond je niet leuk? 3. Wat vond je moeilijk? Laat de deelnemers het werkblad in de brievenbus stoppen. Alternatief: Laat de deelnemers een tekening maken van de les, waarin naar voren komt wat ze van de les vonden. Tijdsduur 10 minuten Materialen kopieën van het werkblad Wat vond je van deze les? brievenbus potloden en kleurpotloden tekenpapier 12
13 Wat vond je van deze les? werkblad 1. Wat vond je leuk in deze les? 2. Wat vond je niet leuk? 3. Wat vond je moeilijk? 13
14 LES 1 - Kennismaken met seksualiteit - Bijlagen 14
15 Gebruikte bronnen Akker, van den, A., Mouthaan, I., De Neef, M.; Lespakket multiculturele seksuele voorlichting en vorming; GG&GD Utrecht, afd. JGZ; 1997 Baan, Jan; Seksuele voorlichting aan AMA s, Handleiding voor mentoren in Kleine Woonheden; Stichting Pharos; 2001 Höppener, P. en Visser, T.; Cursus Vluchtelingenjongeren en seksualiteit, de basistraining; Pharos & Rutgers Consult; februari
Wijzer in de Liefde LES 2
Wijzer in de Liefde Draaiboek voor het geven van seksuele voorlichting aan en seksuele vorming van jeugdige asielzoekers en nieuwkomers LES 2 - Vriendschap en relaties - Lesopzet Inleiding In de les Vriendschap
Nadere informatieLet s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting
Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting Normen en waarden De spelleider wijst iemand aan die een casus voorlegt waarin seksuele voorlichting is gegeven aan een cliënt. Bespreek in tweetallen
Nadere informatieInkijkexemplaar INLEIDING. zelfbeeld. Leskatern 1
r aa pl em ex jk ki In zelfbeeld INLEIDING Wie ben ik en hoe presenteer ik me naar de buitenwereld? Dat zijn vragen waar veel jongeren mee bezig zijn. Het is niet makkelijk om je zeker te voelen in een
Nadere informatieLes 1. Wensen & Grenzen. Praten over seks... Hoe en hoezo?
Les 1 Wensen & Grenzen Praten over seks... Hoe en hoezo? In deze eerste les wordt het thema 'Seksueel gedrag' geïntroduceerd. Het is aan jou als mentor / docent om te bepalen of de sfeer in de groep veilig
Nadere informatieKop. Romp. Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3
Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 minuten Voorbereiding: op www.meerdanliefde.nl is veel informatie te vinden in redelijk eenvoudige taal. Ook in het App Note Mouse draaiboek staan
Nadere informatieKindervergadering Zo gaat het bij ons!
Pedagogisch kader kindercentra 4 13 jaar Kindervergadering Zo gaat het bij ons! Introductie voor de groepsleiding Is kinderinspraak belangrijk? Denken vanuit de groep is logisch en praktisch, maar toch
Nadere informatieDeze vorm van bidden is alleen geschikt, als een vrij groot deel van de jeugd al hardop durft te bidden. Leg uit hoe popcorn ontstaat.
De hebreeuwse naam voor brandoffer is e ōlāh, wat opstijgend betekent. Als je iets verbrandt, dan zal de hete as ook opstijgen, samen met de rook, waarmee hetgeen dat wordt verbrand, als het ware naar
Nadere informatieWervelende. Voorlichtingsshow
De Wervelende Voorlichtingsshow Introductieles/Omkadering 1. HINTS Doelstelling: Taal en termen kennen. Werkwijze: Om beurten krijgt men een woord in het oor gefluisterd door de begeleider De deelnemer
Nadere informatieGrenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub
Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks
Nadere informatieen zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht
I Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen worden zich meer bewust van eigen talenten en eigenschappen en ontwikkelen een positief zelfbeeld. Kinderen kunnen
Nadere informatieWerkvormen: Basis 6.1 Kwaliteiten van een vriend Reflectie Subgroepen 30 min 6.2 Hyves-profiel Reflectie Subgroepen (digi) 20 min.
Les 6: Gezocht: een vriend Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten wat ze belangrijk vinden in een vriendschap; Kinderen kunnen een aantal kenmerken en voorwaarden benoemen waar een vriendschap aan moet
Nadere informatieOPA EN OMA DE OMA VAN OMA
Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en
Nadere informatieWeek 1 twee weken voorafgaand aan het Voorleesontbijt. Bijeenkomst 1. Materiaal
Introductie Deze lesmodule is geschreven voor een project van 5 bijeenkomsten van elk 60 minuten, waarvan de laatste bijeenkomst het werkelijke Voorleesontbijt is. Het aantal, de duur en inhoud van de
Nadere informatieWerkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht
Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt
Nadere informatieScheldwoorden inventariseren, werkvorm, filmpje en gesprek en uitbeelden, filmpje en gesprek en werkvorm, stellingen, handvaardigheidswerk
Verliefd, en dan... Leeftijd: 12-16 Soort bijeenkomst: club, catechese Soort werkvorm: heel programma Thema: Liefde, Seksualiteit Tijdsduur: 1 uur 40 min. Scheldwoorden inventariseren, werkvorm, filmpje
Nadere informatieAfgesproken verdeling van de boeken over de groepen
DE KANJERTRAINING. Op de Jozefschool wordt er in alle groepen kanjertraining gegeven. Alle leerkrachten zijn gecertificeerd. Doel van de Kanjertraining? Deze werkwijze biedt lln. kapstokken aan om beter
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht
Nadere informatieVragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar
4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar
Nadere informatieNationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal
Nadere informatieDe vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:
> Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,
Nadere informatieWat is Kraak kracht? Kraak kracht
Wat is? Met de kaarten van Kraak Kracht evalueert u Kraak de Klas. U gaat door middel van de vragen die op de kaarten staan in gesprek met de leerlingen over de vaardigheden die ze hebben gebruikt. U kunt
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis
Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.
Nadere informatieOver taaie taboes en lastige liefdes
Seksuele diversiteit graad 3 Lesvoorbereiding Over taaie taboes en lastige liefdes Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print het artikel Huwelijken
Nadere informatieTRAINING 1. Tijd: Onderwerp: Waarom Resultaat Werkvorm Materiaal
DRAAIBOEK TRAINING 1, 2,3,4,5 REALISTEN ROADMOVIE De prezi presentatie voor de trainingsbijeenkomsten vindt u via de onderstaande link. https://prezi.com/0txqqdqmauta/training-realisten-roadmovie-5-bijeenkomsten/
Nadere informatieProgramma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen?
Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen? Korte kennismaking Wat dragen ouders bij? Presentatie Stelling Presentatie Opdracht Voorbeeld opzet cursus en afsluiting
Nadere informatieOp weg naar The Passion
Op weg naar The Passion Leeftijd: 16-25 jaar Soort bijeenkomst/werkvorm: programma en vesper Thema: Weg, waarheid en leven Tijdsduur: drie keer een uur Auteur: Dorien Keus, JOP The Passion is inmiddels
Nadere informatieInstructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt
Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieSpelend leren, leren spelen
Spelend leren, leren spelen een werkboek voor kinderen en ouders Rudy Reenders, Wil Spijker & Nathalie van der Vlugt Spelend leren, een werkboek voor kinderen en ouders leren spelen Rudy Reenders, Wil
Nadere informatieIn de les praten over relaties en seksualiteit. Hoe maak je het makkelijk en leuk!
In de les praten over relaties en seksualiteit Hoe maak je het makkelijk en leuk! Hoe kunt u leerlingen ondersteunen en leert u hen verantwoorde keuzes te maken op het gebied van relaties en seksualiteit?
Nadere informatieDe nieuwe zorgmedewerker
Werkblad De nieuwe zorgmedewerker De zorg verandert in snel tempo. Ook jouw rol als verzorgende of helpende verandert: meer aandacht voor individuele cliënten en hun netwerk. Werken met een zorg-leefplan
Nadere informatieDE BAAN OP! Een interessant bedrijf kiezen. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS
DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf
Nadere informatieTrainershandleiding Brugklas Bikkels. Inkijkexemplaar
Trainershandleiding Brugklas Bikkels versie 2014 Inhoudsopgave Introductie Organiseer je training Praktische tips De werkmap Powerpoint presentatie Ouderbrieven Draaiboek Bijeenkomst 1 Bijeenkomst 2 Bijeenkomst
Nadere informatieWERKVORMEN MAGAZIJN. Wat is netwerken? Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo
WERKVORMEN MAGAZIJN Wat is netwerken? Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo Voorwoord Voor u heeft u Thema boekje 1 Wat is netwerken? Dit themaboekje is een onderdeel van de lessenserie Netwerken.
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. de liefde en ik
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...
Nadere informatieHandleiding. UNICEF Handleiding lessuggestie Gedicht groep 7-8. Gedicht
UNICEF Handleiding lessuggestie Gedicht groep 7-8 Handleiding Gedicht In het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties zijn de rechten voor het kind opgenomen. U maakt deze rechten concreet en zichtbaar,
Nadere informatieWERKBLADEN Seksuele intimidatie
WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker
Nadere informatieMijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO
Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Hieronder vind je een lesvoorbereiding voor twee lesuren rond lichaamsbeeld bij kinderen van 10 tot 12 jaar. Het bevat verschillende
Nadere informatieWat is seks? Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen. Seksualiteit, seks, geslachtsgemeenschap, liefde
Kriebels in je buik Wat is seks? 1 Wat is seks? Groep 7 60 min Begrippen Seksualiteit, seks, geslachtsgemeenschap, liefde Benodigheden Digibord Werkblad: vragen over seks (voor ieder kind) Lesdoelen Leerlingen
Nadere informatieLesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8
Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s
Nadere informatieKorte cursus sinterklaasgedichten schrijven
Taal actief 3 Handleiding groep 6 en 7 Korte cursus sinterklaasgedichten schrijven Dit is een extra activiteit die past binnen het thema sinterklaas. Tijdsduur 45 minuten Tip: De kinderen die moeite hebben
Nadere informatieTraining Netwerken Forum 12-5-2014
Training Netwerken Forum 12-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Inleiding 6 Opdracht Je eigen netwerk 7 Theorie 8 Opdracht In gesprek
Nadere informatieDe leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd.
Les 24 Ik hou van.. Doel blok 4: De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd. Leskern: De leerlingen onderzoeken het begrip houden van
Nadere informatieLEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT HOE-FILE: HOE MAAK IK HET UIT? VAN LIEF NAAR EX.
LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT HOE-FILE: HOE MAAK IK HET UIT? VAN LIEF NAAR EX. Omschrijving van de activiteit De leerlingen lezen tips over correct handelen als je het uitmaakt met je lief. Ze bespreken
Nadere informatieSPEELWIJZE VAARDIGHEDENSPEL
SPEELWIJZE VAARDIGHEDENSPEL Met dit spel kun je op speelse wijze nagaan of je over de juiste vaardigheden beschikt om de omgang met anderen zo prettig en effectief mogelijk te maken. Het Vaardighedenspel
Nadere informatieInfo. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde
Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over
Nadere informatieWeek van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?
Nadere informatieMeningsvorming: jij en vluchtelingen
Meningsvorming: jij en vluchtelingen Korte omschrijving Het kan uw leerlingen bijna niet ontgaan zijn dat de Europese Unie te maken heeft met een grote stroom vluchtelingen. Sinds een paar maanden is dit
Nadere informatieTuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?
Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieLiefde, voor iedereen gelijk?
Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'
Nadere informatieKIJK! SEKSUALITEIT. mijn leven. Leerjaar 2. Leskatern 3. Ont wikkeld voor. praktijkonderwijs Basis - Kader
em ex jk ki In KIJK! mijn leven Leerjaar 2 aa pl SEKSUALITEIT Leskatern 3 r Ont wikkeld voor praktijkonderwijs Basis - Kader INLEIDING Seksualiteit Jongeren zijn veel bezig met relaties en seksualiteit.
Nadere informatieLES 2 THEMA S UIT DE FILM GODS LAM EN PANTOMIME
LES 2 THEMA S UIT DE FILM GODS LAM EN PANTOMIME Algemene opzet van de les Doelen: - Kinderen kunnen gedachten, gevoelens en houdingen bij thema s uit de film Gods Lam uitdrukken in dramavorm. - Kinderen
Nadere informatieGroep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie
Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten
Nadere informatie*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden
Lesbrief Online pesten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 55 minuten Voorbereiding: op http://mediawijsheid.nl/onlinepesten staan allerlei filmpjes, informatie en artikelen over online pesten, bruikbaar
Nadere informatieTuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?
Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieLesbrief thema: Identiteit
Lesbrief na Loser! Lesbrief thema: Identiteit Deze lesbrief is onderdeel van het na programma van de voorstelling Loser! van Theaterhart. Deze begeleidende brief is voor het thema: identiteit en hoort
Nadere informatieSeksuele diversiteit bespreekbaar maken in je klas:
Seksuele diversiteit bespreekbaar maken in je klas: Inleiding: Hieronder vind je vier verschillende werkvormen die je in je klas kunt gebruiken om seksuele diversiteit bespreekbaar te maken. Uiteraard
Nadere informatieDrukte bij de molen groep 5/6
Verhalend ontwerp over Olie- en Koren Woldzigt in Roderwolde Drukte bij de groep 5/6 Episode 1: Mensen rond 1900 De leerkracht laat een oud kistje of blikje zien. Daarin zitten allemaal kaartjes. Op die
Nadere informatieOnderzoek Veilig of niet?
Onderzoek Veilig of niet? 06 februari 2013 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 24 januari tot 04 februari 2013, deden 2.261 jongeren mee. Het onderzoek is gehouden in samenwerking
Nadere informatieCreatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus
Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders
Nadere informatieSAMEN DELEN. een lesbrief in het kader van de schoenendoosactie
SAMEN DELEN een lesbrief in het kader van de schoenendoosactie INHOUD LESBRIEF 1. Introductie 2. De SAMEN DELEN Lesinhoud 3. De SAMEN DELEN Quizzz 4. Het SAMEN DELEN Diploma 5. De SAMEN DELEN Activiteiten
Nadere informatieKRASLOTEN, JONGERENBOEKJE SEKS&ZO, HANDLEIDING EN TRAINING
KRASLOTEN, JONGERENBOEKJE SEKS&ZO, HANDLEIDING EN TRAINING Compleet voorlichtingspakket Het voorlichtingspakket Veilig vrijen & seks bestaat uit: 1. Krasloten 2. Jongerenboekje SEKS&ZO 3. Handleiding met
Nadere informatie1 Kies je onderwerp Samen met je buurman of buurvrouw. Ons onderwerp: Voorbeeld: Michael Jackson was de beste artiest ooit! Nu jullie!
Na deze les kun je presenteren in vijf stappen: 1. Kies een onderwerp 2. Bedenk een goede opbouw 3. Verzamel informatie 4. Oefen je presentatie 5. Presenteren maar! 8 Vertel je verhaal Regelmatig moet
Nadere informatieDe Drakendokter: Gideon
De Drakendokter: Gideon Om hulp vragen Vervolgverhalen Groep 5 en 6 (SO en SBO) Overzicht De opdrachten zijn het leukst om te doen, als het hele boek in de klas is voorgelezen. Dit kan door elke dag in
Nadere informatieIk weet dat mijn gegevens anoniem zullen worden toegevoegd aan een databestand dat voor wetenschappelijke doeleinden gebruikt wordt.
Hallo, Door deze vragenlijst in te vullen help je mee aan een onderzoek naar het leefklimaat op jouw groep. Hierbij gaat het om wat jij vindt van de ondersteuning van de medewerkers, de sfeer en wat je
Nadere informatieBenodigdheden: A. Inleiding: kringgesprek 15 minuten.
Handleiding Groep Les Thema Wat zie je en wat vind je ervan? Weet wat je ziet Welkom bij de eerste les van het Nationaal Media paspoort voor uw groep! De kinderen (en u als leerkracht) worden zich in deze
Nadere informatieLesbrief bij Mijn broer is een boef van Netty van Kaathoven voor groep 7 en 8
Lesbrief bij Mijn broer is een boef van Netty van Kaathoven voor groep 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s
Nadere informatieOuderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Christel van Helvoirt medewerker Gezondheidsbevordering GGD Hart voor Brabant Bovenbouw:
Nadere informatieTOOLBOX TOOLBOX. Betekenisvol Contact AAN DE SLAG MET DE. Draaiboek voor twee trainingsbijeenkomsten
AAN DE SLAG MET DE TOOLBOX Betekenisvol Contact Draaiboek voor twee trainingsbijeenkomsten TOOLBOX Ideeën voor betekenisvol contact tussen ouderen met dementie en familie of vrijwilligers Inleiding Voor
Nadere informatieBenodigheden. Lesdoelen. Puberteit. Begrippen
Kriebels in je buik Puberteit 1 Puberteit Groep 8 130 min Begrippen Puberteit, lichamelijke ontwikkeling, menstruatie, ongesteld, borsten, vrouwelijk geslachtsdeel, groeispurt, vagina, maandverband, tampon,
Nadere informatieProjectintroductie e. Projectintroductie les 1
Projectintroductie les 1 Projectintroductie e Doel: De leerlingen ontdekken wat zij al weten over de Schelde. Ook ontdekken ze dat er soms andere belangen liggen vanuit deze thema s Lesduur: 50 minuten
Nadere informatieLes 17 Zo zeg je dat (niet)
Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt
Nadere informatiewerkbladen, telefoons en opnametoestel
DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf
Nadere informatieSociaal netwerk. Handleiding voor begeleiders
Sociaal netwerk Handleiding voor begeleiders Algemene tips voor begeleider Het beste uit jezelf! Philadelphia vindt het belangrijk dat cliënten zich net als ieder ander mens kunnen ontwikkelen. Hierbij
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen
DOELSTELLINGEN De ouders hebben ervaren dat hun kind niet het enige is dat moeilijke vragen stelt en dat zij elkaar kunnen ondersteunen in de omgang hiermee. De ouders kunnen met hun kind in gesprek gaan
Nadere informatieOuderbijeenkomst Week van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid
Nadere informatieSeksueel grensoverschrijdend gedrag
Kriebels in je buik Seksueel grensoverschrijdend gedrag 1 Seksueel grensoverschrijdend gedrag Groep 8 90 min Begrippen Seksuele grensoverschrijding, seksueel misbruik, vertrouwenspersoon, veilig thuis
Nadere informatieWat weet je al? Je gaat bekijken wat je al over de overheid weet.
TAAK Wat heb je aan de overheid? In de taak van hoofdstuk 12 ga je ontdekken wat je aan de overheid hebt. Dat doe je in vier deeltaken: 1 Mijn sofi-nummer is 2 Moet de overheid voor werk zorgen? 3 Geen
Nadere informatieSeksualiteit: Grenzen en Wensen
IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in
Nadere informatieAangenaam kennismaken!
Aangenaam kennismaken! Dit programma is er op gericht dat de meiden en de leiding kennis maken met elkaar. Dit gebeurt door middel van verschillende werkvormen. Ook maken de meiden in het programma kennis
Nadere informatieHEMELS HUWELIJK KALENDER 52 X WIJ TIJD VOOR ELKAAR. Willem en Marian de Vink
HEMELS HUWELIJK KALENDER 52 X WIJ SAMEN TIJD VOOR ELKAAR Willem en Marian de Vink Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander. Romantiek in een liefdesbrief ROMANTIEK in een liefdesbrief Schrijf
Nadere informatieTrainershandboek Man actief. Activering van allochtone mannen in een kwetsbare positie
Trainershandboek Man actief Activering van allochtone mannen in een kwetsbare positie Trainershandboek Man Actief Activering van allochtone mannen in een kwetsbare positie Perihan Utlu en Wil Verschoor
Nadere informatieNederlands in Uitvoering
Nederlands in Uitvoering Leerjaar 1 Toekomst Een interview houden Algemene modulegegevens Leerjaar: 1 Taaltaak: Een interview houden Thema: Toekomst Leerstijlvariant: BEKIJK - DENK - DOE - ERVAAR Beschrijving
Nadere informatie- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.
Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieLiefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander.
Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander. HHKalender DEF_2 ct.indd 1 Romantiek in een liefdesbrief 01-06-15 21:37 ROMANTIEK in een liefdesbrief Schrijf een liefdesbrief aan je geliefde. Verwerk
Nadere informatieLuisteren en samenvatten
Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister
Nadere informatiemaakboek In dit Klooikoffer Maakboek vertel je over je werkstuk. Zo leren anderen van jouw werk. Dat is toch gaaf?
let op: al het klooien is op eigen risico! ;) Lekker samen klooien! maakboek In dit Klooikoffer Maakboek vertel je over je werkstuk. Zo leren anderen van jouw werk. Dat is toch gaaf? Vertel alles wat je
Nadere informatieTraining. Vergaderen
Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12
Nadere informatieBijeenkomst 2: Vriendschap, relaties en de toekomst. : Basisprogramma: 110 minuten, optioneel sub-thema: 20 minuten.
Tijd : Basisprogramma: 110 minuten, optioneel sub-thema: 20 minuten. @ Rutgers 2018 40 Inleiding Deze bijeenkomst gaat over vriendschap, relaties en de toekomst. Vriendschappen en relaties zijn voor iedereen
Nadere informatieChecklist Gesprek voeren 2F - handleiding
Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de
Nadere informatieWeekschema maken. Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken.
Weekschema maken Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken. Leer en oefen: Neem samen me de docent/assistent het fotoboek de
Nadere informatieOnzeLes Samen met leerlingen elke dag een beetje beter Mei 2016
OnzeLes Samen met leerlingen elke dag een beetje beter Mei 2016 AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Gebruik van dit materiaal alleen met uitdrukkelijke toestemming van stichting leerkracht Overzicht Doel sessie
Nadere informatieGeloofsopvoeding 3. Leeftijd: Soort bijeenkomst: Soort werkvorm: Thema: 3e bijeenkomst - Communiceren met je kind
Geloofsopvoeding 3 Leeftijd: Soort bijeenkomst: Soort werkvorm: Thema: 3e bijeenkomst - Communiceren met je kind Doel: Je gaat aan de slag met verschillende manieren om met je kind te communiceren. Het
Nadere informatie