OCFR WORKING PAPER SERIES BELEIDSCONSEQUENTIES VAN DE ZORGVERZEKERINGSWET. Arianne Eckhardt en Helena Goote 1,2

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "OCFR WORKING PAPER SERIES BELEIDSCONSEQUENTIES VAN DE ZORGVERZEKERINGSWET. Arianne Eckhardt en Helena Goote 1,2"

Transcriptie

1 OCFR WORKING PAPER SERIES BELEIDSCONSEQUENTIES VAN DE ZORGVERZEKERINGSWET Arianne Eckhardt en Helena Goote 1,2 Applied Working Paper No December 2008 ORTEC CENTRE FOR FINANCIAL RESEARCH Postbus 4074, 3006 AB Rotterdam Max Euwelaan 78, Netherland, ABSTRACT Op 1 januari 2006 is in Nederland de Zorgverzekeringswet in werking getreden. Deze wet creëerde een gereguleerd marktgeoriënteerd zorgverzekeringsstelsel. Na het in werking treden van deze wet werden grote verschuivingen zichtbaar onder de verzekerden. Deze effecten werden vooral veroorzaakt door het kunstmatig lage niveau waarop de verzekeraars de premie hadden vastgesteld. Door deze premieoorlog is de aanwezige solvabiliteit zorgwekkend geslonken en is ingrijpen thans noodzakelijk. Aan de hand van een voorbeeld wordt ingegaan op de beleidsinstrumenten die een verzekeraar tot zijn beschikking heeft om de solvabiliteitspositie te verbeteren. Ook wordt aangegeven hoe deze instrumenten elkaar, het risico en het rendement beïnvloeden. Trefwoorden: ALM, premiebeleid, zorgverzekeraars, zorgverzekeringswet JEL Classificatie: G22, I10, I18 1 De auteurs zijn werkzaam bij ORTEC Finance Insurance Advisory. Opmerkingen en vragen kunnen worden gericht aan aeckhardt@ortec.nl. 2 Copyright 2008 ORTEC Finance bv. All rights reserved. No part of this paper may be reproduced, in any form or by any means, without permission from the authors. Shorts sections may be quoted without permission provided that full credit is given to the source. The views expressed are those of the individual author(s) and do not necessarily reflect the views of ORTEC Finance bv.

2 1 Inleiding Op 1 januari 2006 is in Nederland de Zorgverzekeringswet (Zvw) in werking getreden. De overheid wil met deze wet een gereguleerd marktgeoriënteerd zorgverzekeringsstelsel creëren. Door concurrentie tussen verzekeraars zou de kostenefficiency en de vraaggerichtheid van de zorg kunnen toenemen, met afnemende zorgkosten (voor de overheid) tot gevolg. Inmiddels is het zover dat het effect van de nieuwe wet op verzekeringsmaatschappijen volop zichtbaar begint te worden. Het belangrijkste effect betreft de landelijke achteruitgang in solvabiliteitspositie. In dit artikel zullen wij ingaan op de ontwikkelingen sinds de invoering van de Zvw en de te verwachten ontwikkelingen in de toekomst. Hiermee samenhangend zullen we stilstaan bij de invloed op de financiële positie van een verzekeraar en op het beleid dat een verzekeraar kan voeren in een concurrerende markt om de financiële positie gezond te houden. In Sectie 2 worden de ontwikkelingen op de zorgverzekeringsmarkt na ingang van de nieuwe wet behandeld en worden de beleidsinstrumenten van zorgverzekeraars voor de toekomst geïntroduceerd. In Sectie 3 wordt een voorbeeld uitgewerkt dat illustreert hoe de verschillende beleidsinstrumenten samenwerken en welk effect ieder instrument heeft op de financiële positie van de zorgverzekeraar. Ten slotte staan in Sectie 4 de conclusies die kunnen worden getrokken over de financiële toekomst van zorgverzekeraars in Nederland en de belangrijke rol die ALM-studies hierbij spelen. 1

3 2 De zorgverzekeringsmarkt 2.1 Recente ontwikkelingen In 2006 was er sprake van een bijzonder dynamische zorgverzekeringsmarkt. De concurrentie was groot en door de ingevoerde acceptatieplicht was het voor iedere verzekerde mogelijk om van zorgverzekeraar te wisselen. De strijd tussen verzekeraars om een zo groot mogelijk marktaandeel te verwerven heeft geleid tot een zeer scherpe premiestelling aangezien de opslagpremie die gevraagd werd laag is, zie Figuur 2.1. Deze strijd heeft gevolgen gehad voor de financiële resultaten van verzekeraars, aangezien bij een aantal verzekeraars sprake was van een niet kostendekkende premiestelling. Gezamenlijk bedroeg het verlies circa 280 miljoen euro. Dit had in 2006 nog geen gevolgen voor de financiële gezondheid van de verzekeraars; totaal bezien was er eind 2006 nog ruim twee maal zoveel solvabiliteit aanwezig als vereist. Dit was echter wel een verslechtering ten opzichte van het jaar ervoor. Figuur 2.1: Premieontwikkeling (in euro). In deze figuur staan de overheidsverwachtingen voor de premie, zoals deze in de rijksbegroting staan (raming VWS) en de gevraagde gemiddelde premie van alle zorgverzekeraars die onder toezicht van de DNB staan (premiestelling). De rekenpremie is de door VWS geraamde nominale premie die verzekeraars dienen te heffen ter dekking van de zorgkosten die niet worden vergoed uit het zorgverzekeringsfonds. De opslagpremie is ter dekking van beheerskosten en noodzakelijke exploitatiesaldi. Bron: rijksbegroting 2006 t/m ,150 1,100 1,050 1, ,051 1, raming vws premiestelling raming vws premiestelling raming vws premiestelling rekenpremie (overheid) opslagpremie (zorgverzekeraars) 2

4 In 2007 was er sprake van aanhoudende verliezen op de zorgpolissen. Het overschot aan solvabiliteit daalde en ook het technisch (verzekering) resultaat liet een verlies zien van circa 100 miljoen euro. Hoewel er nog voldoende solvabiliteit aanwezig is, is de gemiddelde solvabiliteitsratio (= aanwezig (vrij) eigen vermogen / vereist eigen vermogen) in 2007 toch verder gedaald, zie Figuur 2.2. In het eerste kwartaal van 2008 is de gemiddelde solvabiliteitsratio onder de 200% gekomen. Hoewel er daarna een licht herstel zichtbaar was daarna, blijft het technisch resultaat op de basisverzekering negatief. Figuur 2.2: Ontwikkeling solvabiliteitsratio van de Nederlandse ziektekostenverzekeraars. Bron: DNB statistiek T7.9 solvabiliteit van de ziektekostenverzekeraars (9 december 2008). Solvabiliteitsratio ziektekostenverzekeraars solvabiliteitsratio (%) I 2006 II 2006 III 2006 IV 2007 I 2007 II 2007 III 2007 IV 2008 I 2008 II 2008 III periode Onder de Zvw is premiedifferentiatie niet toegestaan. Om er voor te zorgen dat verzekeraars niet aan risicoselectie doen, zodat bijvoorbeeld chronisch zieken ook een basisverzekering kunnen krijgen, vindt er ex-ante risicoverevening plaats tussen verzekeraars. Verzekeraars worden gecompenseerd uit het vereveningsfonds of moeten bijdragen aan het vereveningsfonds voor hun deelnemersbestand (relatief veel dure deelnemers betekent compensatie, relatief weinig dure deelnemers betekent bijdragen). Daarnaast is er een ex-post risicoverevening tussen de diverse verzekeraars van toepassing. Op deze wijze wordt een gelijk speelveld gecreëerd voor alle verzekeraars en wordt beoogd dat concurrentie in de zorgmarkt leidt tot verbetering van de kwaliteit en een doelmatige zorginkoop. Als gevolg van dit ex-post correctiemechanisme lopen verzekeraars nagenoeg geen verzekeringstechnisch risico. Vanaf 2008 bouwt de overheid de ex-post risicoverevening 3 tussen zorgverzekeraars af. Dan is er genoeg historie om de ex-ante risicoverevening goed te laten werken en wordt doelmatig werken van de zorgverzekeraars extra gestimuleerd. 3 De ex-post risicoverevening is vooral ingesteld omdat er nog niet genoeg gegevens waren om een goed aansluitende ex-ante risicoverevening in te stellen. Het risicovereveningssysteem van 2009 staat hier beschreven: Hierin staat ook uitleg over het afbouwen van de ex-post risicoverevening en de reden hiervan. 3

5 De ex-ante risicoverevening heeft tot gevolg dat er meer individueel risico ontstaat. Dit leidt, naar verwachting, tot hogere solvabiliteitseisen omdat verzekeraars meer ex-post risico gaan lopen en meer risico betekent een hoger vereist eigen vermogen. De overheid probeert verder het zorgstelsel in goede banen te leiden door o.a. de vraag naar zorgverzekeringen prijsgevoelig te houden. 2.2 Toekomstgericht beleid Verzekeraars hebben te maken met veel partijen en opgelegde structuren. Alle handelingen van zorgverzekeraars worden bijvoorbeeld op de voet gevolgd door de overheid, die kan ingrijpen wanneer zij dit nodig vindt. Daarbij streven zorgverzekeraars vanuit concurrentieoverwegingen naar lage zorgkosten door op een kostenefficiënte manier zorg in te kopen. Hoe kun je als zorgverzekeraar in de huidige, zeer concurrerende markt er nu voor zorgen dat je verstandig en toekomstgericht beleid blijft voeren? Handhaven van het huidige beleid, gedreven door scherpe prijsstelling, zal er immers voor kunnen zorgen dat het voor veel verzekeraars niet meer mogelijk is om over een aantal jaar zelfstandig te opereren. De basis voor verstandig en toekomstgericht beleid wordt ons inziens gevormd door verstandig en toekomstgericht financieel risicomanagement. Wanneer een verzekeraar een goed beeld heeft van de gevolgen van veranderingen van het financiële beleid op de balans, de verlies- en winstrekening, solvabiliteit en risico s, dan kan vanuit dit inzicht het beleid verder uitgewerkt worden. 2.3 De financiële wereld van zorgverzekeraars Voor zorgverzekeraars zijn er twee beleidsinstrumenten die in belangrijke mate de ontwikkeling van de solvabiliteit bepalen, namelijk het beleggings- en premiebeleid. In het laatste kwartaal van ieder jaar wordt de nieuwe premie vastgesteld ter dekking van de kosten in het komende jaar. Deze premie is gebaseerd op een prognose van de ontwikkeling van de zorgkosten. Jaarlijks nemen de zorgkosten toe met de zogenoemde zorginflatie, dat is de prijsstijging van zorggerelateerde kosten zoals medicijnen, ziekenhuisbezoek en specialisten, die verzekeraars vergoeden. Om jaarlijks de solvabiliteit op peil te houden (bij een kostendekkende premie) is dus minimaal een beleggingsrendement nodig ter grootte van deze zorginflatie. Indien de vastgestelde premie niet toereikend is om de zorgkosten te dekken zal de solvabiliteitsratio afnemen. Dit tekort kan natuurlijk wel gecompenseerd worden door het behalen van extra beleggingsrendement. In Figuur 2.3 wordt dit schematisch weergegeven: 4

6 Figuur 2.3: Samenhang beleggingsbeleid en premiebeleid SOLVABILITEIT = Eigen vermogen Vereiste solvabiliteit +/- +/- TECHNISCH RESULTAAT Premie - Schade - Kosten + Vereiste solvabiliteit HEFBOOM RENDEMENT Belegd vermogen reëel reëel rend. rend. Vereiste solvabiliteit Indien de zorgkosten sneller stijgen dan verondersteld is bij het vaststellen van de premie, dan hebben we te maken met een negatief technisch resultaat. Stel dat dit tekort 1% van de vereiste solvabiliteit bedraagt dan neemt hierdoor de solvabiliteitsratio af met 1%. Dit verlies moet gecompenseerd worden door een extra beleggingsrendement te halen, bovenop de zorginflatie, om de solvabiliteitsratio op peil te houden. Stel dat het belegdvermogen twee maal de vereiste solvabiliteit bedraagt (er is dus een hefboom), dan is een rendement van 0,5% bovenop de zorginflatie nodig om de solvabiliteit constant te houden. Indien het beleggingsrendement ook nog eens lager is dan de zorginflatie dan heeft dit een extra daling van de solvabiliteitsratio tot gevolg. Dit houdt dus in dat er een volledige interactie is tussen het premiebeleid en het beleggingsbeleid. De gevolgen van deze interactie kunnen door middel van een assetliability management (ALM) studie inzichtelijk worden gemaakt. Middels een ALM-studie kan integraal inzicht verkregen worden in de impact van de beleidskeuzes voor zowel de korte als lange termijn. Met behulp van scenario analyse kan een management flight simulator worden opgestart om inzicht te krijgen in de dynamiek van het bedrijf en de mogelijke acties en reacties. Scenario analyse geeft een geloofwaardige beschrijving van een onzekere toekomst, waarmee risico s kunnen worden ingeschat en gevisualiseerd. Dit geeft dus veel inzicht in verschillende toekomstscenario s. 5

7 3 Verstandig en toekomstgericht financieel beleid 3.1 Randvoorwaarden Landelijk gezien werd in 2007 onder de Zvw een uitgavenpost van 30 miljard (VWS) verwacht; daartegenover stond een inkomstenpost van 29.3 miljard. In combinatie met een tegenvallend beleggingsresultaat is dus een aanslag gedaan op het eigen vermogen. Om de daling van de solvabiliteitsratio tegen te gaan zal de premie meer verhoogd moeten worden dan met de verwachte zorginflatie. Dit is in 2008 nog niet gebeurd. We zullen ter illustratie de situatie van zorgverzekeraar X bekijken. Zorgverzekeraar X biedt alleen de basisverzekering aan. De solvabiliteitsratio bedroeg eind %, de solvabiliteitsratio is in 2007 verder afgenomen richting de 200%. Deze situatie werd enerzijds veroorzaakt door een te lage premie en anderzijds door tegenvallende beleggingsresultaten. De typische zorgverzekeraar zit dus met een dilemma. Aangezien de markt concurrerend is, zal de premiestelling zo laag mogelijk moeten blijven. Anderzijds heeft de verzekeraar ook met interne risiconormen te maken en met de externe toezichthouder (DNB). De doelstelling van de verzekeraar is daarom dat (i) de premie slechts beperkt sterker mag stijgen dan de zorginflatie en dat (ii) de solvabiliteitsratio met slechts een geringe kans, bijvoorbeeld met maximaal 0.5% kans (dus 99.5% zekerheid), lager mag worden dan 150%. We zullen aan de hand van een aantal ALM voorbeelden de gevolgen van diverse beleidsbeslissingen toelichten. 3.2 Premiebeleid dat (alleen) stuurt op technisch resultaat 0 Zoals vermeld is de premie in 2007 te laag vastgesteld. Indien onze verzekeraar X een beleggingsmix hanteert die een gemiddeld rendement genereert dat gelijk is aan de gemiddeld te verwachten zorginflatie zal toch een substantiële premieverhoging noodzakelijk zijn, bovenop de zorginflatie, om de daling van de solvabiliteitsratio tot staan te brengen. We gaan er nu vanuit dat er geen beperkingen zijn voor wat betreft de stijging van de premie en dat er wordt gestuurd op een technisch resultaat (TR) van 0. In Figuur 3.1 is zichtbaar gemaakt welke gevolgen er in dit geval te verwachten zijn voor de premiestijging en de solvabiliteitsratio in

8 Figuur 3.1: Alleen TR=0 - Invloed premie op solvabiliteitsratio Premieverandering tov zorginflatie solvabiliteitsratio Gemiddelde scenario solvabiliteitsnorm Om in 2008 de daling van de solvabiliteitsratio te stoppen, is een gemiddelde premiestijging van bijna 15% bovenop de zorginflatie noodzakelijk om geen negatief technisch resultaat te krijgen. De premiestijging is in dit geval niet afhankelijk van het beleggingsrendement. Het gevolg van deze eenmalige bijsturing is een gemiddeld stabiele solvabiliteitsratio in de toekomst. Uit Figuur 3.1 valt ook op te maken dat er veel scenario s zijn met een solvabiliteitsratio onder de 150% (er is een kans van 3.7% om in 2016 onder een solvabiliteitsratio 150% te zitten), hetgeen in strijd is met de doelstelling die verzekeraar X nastreeft. Om de gemiddelde solvabiliteitspositie te verbeteren zou gemiddeld meer rendement gemaakt moeten worden dan de gemiddelde zorginflatie. Hiertoe zou gekozen kunnen worden voor het uitbreiden van de aandelenportefeuille, die op dit moment uit 10% van het belegdvermogen bestaat. Uit Figuur 3.2 blijkt inderdaad dat de gemiddelde solvabiliteitsratio sterker stijgt indien het gemiddelde beleggingsrendement toeneemt door uitbreiding van de aandelenportefeuille. Door het uitbreiden van het percentage aandelen neemt echter ook de kans toe dat de solvabiliteitsratio onder de 150% komt vanwege een grotere kans op slechte beleggingsresultaten. 7

9 Figuur 3.2: Alleen TR=0 - Invloed percentage aandelen Kans(solv.ratio<150%) (%) 45% aand 30% aand 0% aand Huidige mix 15% aand Gem solv.ratio (%) Het uitbreiden van de aandelenportefeuille is in deze situatie dus geen goede beleidsbeslissing, aangezien de kans op lage solvabiliteitsratio s dan omhoog gaat. 3.3 Premiebeleid afhankelijk van solvabiliteitsratio Om de risico s te verkleinen zou een ander premiebeleid gekozen kunnen worden waarmee gestreefd wordt naar een hogere doelsolvabiliteit. Er worden twee mogelijkheden besproken: Sturen op doelsolvabiliteit 250% (i.p.v. TR=0). Sturen op doelsolvabiliteit 250% (i.p.v. TR=0), met additionele premierestrictie van maximaal 3% bovenop de zorginflatie per jaar. Het premiebeleid is in deze beleidsvarianten afhankelijk van de solvabiliteitsratio. De premie wordt zodanig vastgesteld dat er gestreefd wordt naar een hogere doelsolvabiliteit in de toekomst. In Figuur 3.3, 3.4 en 3.5 wordt een vergelijking gemaakt tussen alle drie de beschreven beleidsvarianten. In Figuur 3.3 wordt de gemiddelde solvabiliteitsratio en de kans op lage solvabiliteitsratio s bij verschillende beleggingsmixen vergeleken. In Figuur 3.4 wordt voor de huidige beleggingsmix de premieverandering vergeleken. Ten slotte wordt in Figuur 3.5 de gemiddelde premiestijging boven zorginflatie en de kans op lage solvabiliteitsratio s bij verschillende beleggingsmixen vergeleken. In Figuur 3.5 wordt de premiestijging ten opzichte van de zorginflatie gedefinieerd als de cumulatieve premiestijging gedeeld door de cumulatieve schade-inflatie (ofwel zorgkostenstijging). Het gemiddelde wordt over de scenario s genomen. Als er gekeken wordt naar het eerste solvabiliteitsafhankelijke beleidvariant (zonder premierestrictie) blijkt dat de risico s als gevolg van een ander premiebeleid gereduceerd zijn tot nul. Hier staan echter aanzienlijk grotere en volatielere premiestijgingen tegenover. 8

10 Figuur 3.3: Invloed beleid op risico en rendement Kans(solv.ratio<150%) Sturen op doelsolvabiliteit Premierestrictie +/-3% p.j. Sturen op TR=0 Geen premierestrictie Sturen op doelsolvabiliteit, Geen premierestrictie 45% aand 0% aand 15% aand 30% aand Huidige mix Gem solv.ratio Figuur 3.4: Premieverandering als gevolg van verschillend beleid bij huidige mix Sturen op TR = 0 Geen premierestrictie Sturen op doelsolvabiliteit Geen premierestrictie Sturen op doelsolvabiliteit Premierestrictie +/- 3% 9

11 Teneinde geen verzekerden te verliezen ligt het voor de hand dat de verzekeraar de premie beperkt wil laten stijgen. In de tweede, solvabiliteitsafhankelijke, beleidsvariant geldt een additionele beperking voor de maximale premiestijging ten opzichte van de zorginflatie, Indien er sprake is van een beperking dat de premie slechts 3% meer of minder kan toenemen dan de zorginflatie blijkt dat dit aanzienlijke gevolgen heeft voor de risico s. Er is immers éénmalig een extra verhoging van 15% noodzakelijk om geen verlies meer te lijden. Indien de extra stijging maximaal 3% bedraagt, is er dus nog een aantal opeenvolgende jaren sprake van een verliessituatie. Het gevolg is een sterke toename van de risico s. Door het premiebeleid afhankelijk te maken van de solvabiliteitsratio wordt er anders gereageerd op de beleggingen dan wanneer er alleen op technisch resultaat gelijk aan 0 wordt gestuurd. Voor beide beschreven solvabiliteitsafhankelijke beleidsvarianten wordt de ontwikkeling van de premie ook beïnvloed door de beleggingsopbrengsten. Een hoger beleggingsrendement vertaalt zich in deze situatie niet zozeer in een hogere solvabiliteitsratio, maar in een lagere premiestijging of zelfs een premiedaling. De solvabiliteitsratio wordt dus ongevoeliger voor de samenstelling van de beleggingsmix. Wanneer de premiestijging wordt beperkt wordt de solvabiliteitsratio meer beïnvloed door de samenstelling van de beleggingsmix dan zonder restrictie. Figuur 3.5 Invloed beleid op risico en premie Kans(solv.ratio<150%) (%) 45% aand Sturen op doelsolvabiliteit Premierestrictie +/-3% p.j. 30% aand Huidige mix 15% aand 0% aand Sturen op TR=0 Geen premierestrictie Sturen op doelsolvabiliteit Geen premierestrictie Gem. premiestijging t.o.v. zorginflatie 10

12 Zoals uit het voorgaande voorbeeld blijkt kan door middel van het definiëren van verschillende keuzes voor wat betreft het premie- en beleggingsbeleid in een ALM-studie de impact van deze beleidsinstrumenten op de solvabiliteitsratio inzichtelijk gemaakt worden. Door het stellen van expliciete risiconormen kan een verzekeraar vervolgens op een onderbouwde wijze bepalen wat verstandig beleid is voor de hele bedrijfsvoering. Het is belangrijk om op te merken dat we hier uitgaan van een stabiel deelnemersbestand. Echter, wanneer de premie meer omhoog gaat dan die van de concurrentie zal het deelnemersbestand hoogstwaarschijnlijk afnemen, en vice versa stijgen bij een lagere premiestijging dan die van de concurrentie. Dit kan een significant effect hebben op de uitkomsten en conclusies. Omdat we geen goede aanname kunnen maken over de omvang van dit effect is dit aspect niet meegenomen bij de analyses. Wanneer een ALM-studie wordt uitgevoerd voor een specifieke verzekeraar kan dit effect worden meegenomen als een gegeven of als gevoeligheidsanalyse. 11

13 4 Conclusies Gezien de huidige ontwikkeling op de zorgmarkt is een goed financieel beleid noodzaak voor alle zorgverzekeraars. Om een goed beeld te krijgen van alle mogelijkheden die een zorgverzekeraar heeft en de gevolgen hiervan op de verschillende financiële aspecten, is een goede en integrale analyse nodig. Goed financieel inzicht kan worden verkregen door een ALM-studie uit te voeren. Door een ALM-studie kan een integrale benadering van premie- en beleggingsbeleid zichtbaar worden gemaakt. Zodoende wordt inzicht gegeven in de consequenties van verschillende beleidskeuzes op de balans, de verlies- en winstrekening en de ontwikkeling van de solvabiliteitspositie. Door deze integrale benadering is het inzicht en de onderbouwing van keuzes zo compleet mogelijk. Een ALM-studie kan dus helpen bij het vaststellen van verstandig en toekomstgericht beleid voor zorgverzekeraars. De huidige solvabiliteitsposities laten een niet al te positieve ontwikkeling zien. Ook zonder een al te diepe analyse wordt duidelijk dat een toename van de nominale premie waarschijnlijk onafwendbaar is. Echter, door een ALM-studie uit te voeren kan een zorgverzekeraar een goed onderbouwde keus maken voor het gehele premiebeleid en beleggingsbeleid in de toekomst, om zo de premiestijging lager of effectiever te laten zijn ten opzichte van de concurrenten. 12

14 Referenties 1. CPB CEP 2007 ( 2. DNB statistieken toezicht zorgverzekeraars ( 3. DNB kwartaalberichten vanaf maart 2006 ( 4. DNB statistisch bulletin juni 2006 ( 5. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) ( 6. De Nederlandse Zorg Autoriteit (NZA) Monitor zorgverzekeringsmarkt 2007 en 2008 ( 7. Rijksbegroting 2006 t/m 2008 ( 8. P.J.A Stam en W.P.M.M. van de Ven (4 december 2006), Risicoverevening in de zorgverzekering (rapport). 9. Verbond van verzekeraars verzekerd van cijfers vanaf 2006 ( ). 10. Verbond van verzekeraars Verzekerd! 8 februari 2007 ( 13

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2016 2017 29 689 Herziening zorgstelsel H BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Hogere zorgkosten, afvlakking premies basisverzekering, stijging vermogens zorgverzekeraars 2006 2013

Hogere zorgkosten, afvlakking premies basisverzekering, stijging vermogens zorgverzekeraars 2006 2013 Hogere zorgkosten, afvlakking premies basisverzekering, stijging vermogens zorgverzekeraars 2006 2013 09-12-2014 gepubliceerd op cbs.nl CBS 2014 Working Paper 1 1. Hogere zorgkosten, afvlakking premies

Nadere informatie

Ins en Outs van de Risicoverevening. Dr. Richard van Kleef

Ins en Outs van de Risicoverevening. Dr. Richard van Kleef Ins en Outs van de Risicoverevening Dr. Richard van Kleef vankleef@bmg.eur.nl Risicoverevening Wat? Waarom? Hoe? Wat betekent het voor u? Wat is risicoverevening? Het risicovereveningssysteem is onderdeel

Nadere informatie

De Zorgverzekering: Enige Verzekeringseconomische Opmerkingen

De Zorgverzekering: Enige Verzekeringseconomische Opmerkingen De Zorgverzekering: Enige Verzekeringseconomische Opmerkingen Prof. dr. Roger J. A. Laeven Amsterdam School of Economics University of Amsterdam, EURANDOM, ACIS, CentER and Netspar KNAW Amsterdam 15 maart

Nadere informatie

Zorgverzekeraars in 2013

Zorgverzekeraars in 2013 Zorgverzekeraars in 2013 (Campagne 2014) Consumentenbond Ramona de Jong September 2014 Index Management Samenvatting 1. Introductie 2. Winst zorgverzekeraars 3. Solvabiliteit zorgverzekeraars 4. Bedrijfskosten

Nadere informatie

1 Over de grenzen van de risicoverevening

1 Over de grenzen van de risicoverevening 1 Over de grenzen van de risicoverevening 1.1 APE, 15 februari 2016 Inleiding In dit paper betrekken we de stelling dat het primaire doel van risicoverevening het waarborgen van solidariteit is. Doelmatige

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2014 2015 34 000 Nota over de toestand van s Rijks financiën L BRIEF VAN DE MINISTERS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT EN VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Kerncijfers ONVZ Holding B.V. In de onderstaande tabel zijn alle bedragen in duizenden euro s opgenomen tenzij anders vermeld.

Kerncijfers ONVZ Holding B.V. In de onderstaande tabel zijn alle bedragen in duizenden euro s opgenomen tenzij anders vermeld. Kerncijfers ONVZ Holding B.V. In de onderstaande tabel zijn alle bedragen in duizenden euro s opgenomen tenzij anders vermeld. Jaarcijfers Basisverzekering ONVZ Ziektekostenverzekeraar N.V. 2017 in

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 8 december 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 8 december 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

Memorie van antwoord. 1. Inleiding

Memorie van antwoord. 1. Inleiding 34100 Wijziging van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II en de Implementatiewet richtlijn financiële conglomeraten I ter implementatie van de richtlijn 2014/51/EU van het Europees Parlement en

Nadere informatie

April 26, 2016 Bernard van den Berg

April 26, 2016 Bernard van den Berg 15-Jul-16 1 Financiële organisatie van het Nederlandse zorgsysteem: Welke gezondheidseconomische principes liggen ten grondslag aan het Nederlandse zorgstelsel? April 26, 2016 Bernard van den Berg Email:

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 13 februari 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 13 februari 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 2 juli 2015 Betreft Solvabiliteit II. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 2 juli 2015 Betreft Solvabiliteit II. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Kenmerk

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 29 689 Herziening Zorgstelsel Nr. 810 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds De Minister en de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds De Minister en de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 66865 9 december 2016 Regeling van de Minister en de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 29 november

Nadere informatie

Jaarlijks gemiddeld Cumulatief vanaf 1970 2008 Q2 2008 Q1 2008 Q4 2007 Q3 2007 Q2 2007 Dekkingsgraad (kwartaalultimo) 143% 137% 148% 153% 153%

Jaarlijks gemiddeld Cumulatief vanaf 1970 2008 Q2 2008 Q1 2008 Q4 2007 Q3 2007 Q2 2007 Dekkingsgraad (kwartaalultimo) 143% 137% 148% 153% 153% Kwartaalbericht 2e kwartaal 2008 Dekkingsgraad op 143% Rendement 0,2% in tweede kwartaal Belegd vermogen 86,3 miljard Klein positief resultaat in moeilijke markt In het tweede kwartaal is een totaalrendement

Nadere informatie

Extra informatie pensioenverlaging

Extra informatie pensioenverlaging Extra informatie pensioenverlaging Wat is de invloed van de verlaging op mijn netto pensioen? Als u nog niet met pensioen bent, kunnen we u nu niet zeggen hoe uw netto pensioen

Nadere informatie

Wisselen van zorgverzekeraar 25% 20% 2005 (ziekenfondsverzekerden) (voorspelling) 15% 10% 21% 4% 4%

Wisselen van zorgverzekeraar 25% 20% 2005 (ziekenfondsverzekerden) (voorspelling) 15% 10% 21% 4% 4% Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Judith de Jong & Marloes Loermans. Percentage mensen dat wisselt van blijft 4%, NIVEL, 2008) worden gebruikt. U vindt dit

Nadere informatie

Figuur 1: ontwikkeling totaal aantal zorgverzekeraars medio het jaar (bron: Vektis)

Figuur 1: ontwikkeling totaal aantal zorgverzekeraars medio het jaar (bron: Vektis) Jaarcijfers 2010 Zorgverzekeraars en zorgfinanciering December 2010 In het eerste gedeelte van dit artikel staat de ontwikkeling van het aantal zorgverzekeraars in 2008, 2009 en 2010 centraal. In het tweede

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 29 689 Herziening Zorgstelsel Nr. 517 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Verzekerdenmobiliteit en Keuzegedrag 2009

Verzekerdenmobiliteit en Keuzegedrag 2009 Verzekerdenmobiliteit en Keuzegedrag 2009 Er is rust op de zorgverzekeringsmarkt: 96,5% van de verzekerden blijft bij de huidige zorgverzekeraar en scherpt de polis aan Er is een stabiele mobiliteit van

Nadere informatie

Jaarcijfers Basisverzekering 2017

Jaarcijfers Basisverzekering 2017 Basisverzekering 2017 Basisverzekering 2017 Sinds 2014 publiceren zorgverzekeraars hun jaarcijfers voor de basisverzekering volgens een uniform format. Hierdoor geven zij verzekerden en andere belangstellenden

Nadere informatie

De pensioenmarkt in 2020 26 januari 2012

De pensioenmarkt in 2020 26 januari 2012 De pensioenmarkt in 2020 26 januari 2012 RM stephan@makingstrategywork.nl +31 (0)6 23 598 223 @slinnenb Atos Consulting Making Strategy Work Logica Business Consulting Partner Financial Services Scenario

Nadere informatie

34 300 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016

34 300 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016 34 300 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016 Nr. XXXXX VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld. 2015 In de

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2014 2015 34 100 Wijziging van de Implementatiewet richtlijn solvabiliteit II en de Implementatiewet richtlijn financiële conglomeraten I ter implementatie

Nadere informatie

AMF een goed geregeld pensioen. Bulletin Algemeen Mijnwerkersfonds 2005

AMF een goed geregeld pensioen. Bulletin Algemeen Mijnwerkersfonds 2005 AMF een goed geregeld pensioen Bulletin Algemeen Mijnwerkersfonds 2005 Het bestuur van het Algemeen Mijnwerkersfonds (AMF) wil haar rechthebbenden van goede en belangrijke informatie voorzien. Leest u

Nadere informatie

De Watersector Exportindex (WEX)

De Watersector Exportindex (WEX) De Watersector Exportindex (WEX) Prognose 2005 drs. P. Gibcus drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, februari 2006 Dit onderzoek is gefinancierd door het programma Partners voor Water. De verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van de Kamerleden Leijten (SP) en Van Gerven (SP) over de nieuwe zorgverzekeraar Anno12 (2014Z16670).

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van de Kamerleden Leijten (SP) en Van Gerven (SP) over de nieuwe zorgverzekeraar Anno12 (2014Z16670). > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78

Nadere informatie

ZORGBULLETIN Belangrijke data Zorgverzekering 2018

ZORGBULLETIN Belangrijke data Zorgverzekering 2018 ZORGBULLETIN 20I8 MontClair heeft ook dit jaar voor u een overzicht gemaakt van de wijzigingen in de Zorgverzekeringswet (Zvw) voor 2018. De analyse van deze wijzigingen is in dit Zorgbulletin uiteengezet.

Nadere informatie

De Dynamische Strategie Portefeuille DSP

De Dynamische Strategie Portefeuille DSP De Dynamische Strategie Portefeuille DSP Onderdeel van het beleggingsbeleid van Pensioenfonds UWV 1 Inhoudsopgave Waarom beleggen? 4 Beleggen is niet zonder risico s 4 Strategische beleggingsportefeuille

Nadere informatie

Gevolgen invoering Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie

Gevolgen invoering Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie Gevolgen invoering Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie Project: 0468 In opdracht van: Zorgverzekeraars Nederland Auteur: Philip Mokveld/Marieke Smit Datum: 23 mei 2007 Vektis BV Sparrenheuvel 18 3708

Nadere informatie

Bijlage: Vragenlijst over toetredings- en groeidrempels op de zorgverzekeringsmarkt

Bijlage: Vragenlijst over toetredings- en groeidrempels op de zorgverzekeringsmarkt Bijlage: Vragenlijst over toetredings- en groeidrempels op de zorgverzekeringsmarkt Deze vragenlijst is maart 2016 verstuurd naar marktpartijen. Op 16 februari 2016 heeft de ACM een tussenrapportage over

Nadere informatie

Hoe lopen de geldstromen in de curatieve zorg?

Hoe lopen de geldstromen in de curatieve zorg? Hoe lopen de geldstromen in de curatieve zorg? Hoe lopen de geldstromen in de curatieve zorg vanuit de burgers? Hoe lopen de geldstromen in de curatieve zorg vanuit de werkgevers en uitkeringsinstanties?

Nadere informatie

10 jaar Zvw. Operatie Cure geslaagd? Centraal Planbureau

10 jaar Zvw. Operatie Cure geslaagd? Centraal Planbureau 10 jaar Zvw Operatie Cure geslaagd? 10 jaar Zvw: Resultaten in grote lijnen Werkt het zoals beoogd? Hoe nu verder? Ontwikkeling uitgaven in de curatieve zorg 9 Volumegroei curatieve zorg in % (rechteras)

Nadere informatie

Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen

Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen 1. De kwartaalcijfers van de pensioenfondsen zijn negatief. Hoe komt dat? Het algemene beeld is dat het derde kwartaal, en dan in het bijzonder de maand

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur

Nadere informatie

Beschrijving van het risicovereveningssysteem van de Zorgverzekeringswet

Beschrijving van het risicovereveningssysteem van de Zorgverzekeringswet Beschrijving van het risicovereveningssysteem van de Zorgverzekeringswet Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Doelen van de risicoverevening 3 2.1 Inleiding 3 2.2 Wegnemen van prikkels voor risicoselectie 4

Nadere informatie

De zorgverzekeraar: Vriend of vijand?

De zorgverzekeraar: Vriend of vijand? De zorgverzekeraar: Vriend of vijand? Workshop HEAD Congrens 2016 DSW ZORGVERZEKERAAR Houten, Vrijdag 10 juni 2016 Bas Keijzer 2 3 VWS: De Zvw is een wet die iedere nederlander van een breed basispakket

Nadere informatie

Jaarcijfers Basisverzekering 2016

Jaarcijfers Basisverzekering 2016 Jaarcijfers Basisverzekering 2016 Jaarcijfers Basisverzekering 2016 Sinds 2014 publiceren zorgverzekeraars hun jaarcijfers voor de basisverzekering volgens een uniform format. Hierdoor geven zij verzekerden

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 29 689 Herziening Zorgstelsel Nr. 215 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Hoe problematisch is een onder- of overcompensatie?

Hoe problematisch is een onder- of overcompensatie? Hoe problematisch is een onder- of overcompensatie? Position paper: bijdrage aan de fundamentele discussie over de risicoverevening Februari 2016 dr. R.C. van Kleef dr. P. Bakx dr. F. Eijkenaar prof.dr.

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 44403 9 december 2015 Regeling van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 2 december 2015, kenmerk 873674-144431-Z,

Nadere informatie

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram 02 verkort in beeld 03 Ontwikkelingen 05 08 10 Pensioenen Beleggingen Organogram Aantal deelnemers dat pensioen opbouwt Aantal personen dat een ouderdomspensioen ontvangt Aantal deelnemers met slapende

Nadere informatie

Marktscan Zorgverzekeringsmarkt 2010

Marktscan Zorgverzekeringsmarkt 2010 Marktscan Zorgverzekeringsmarkt 2010 Een scan van de belangrijkste indicatoren juni 2010 Inhoud Vooraf 4 Samenvatting 5 Inleiding 5 Marktstructuur 5 Marktgedrag 6 Marktaandelen 6 Verzekerdenmobiliteit

Nadere informatie

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2013 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Kwaliteit risicoverevening

Kwaliteit risicoverevening Kwaliteit risicoverevening bijdrage AG aan fundamentele discussie vanuit actuarieel perspectief Kring Zorg Bijeenkomst 9 mei 2016 Agenda 1 Introductie 2 Adequaatheid 3 Volledigheid 3 Discussie Introductie

Nadere informatie

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630 Pensioenfonds Productschappen Bezoekadres Laan van Zuid Hoorn 165 2289 DD Rijswijk Postadres Postbus 3042 2280 GA Rijswijk Telefoon 070 4138630 Fax 070 4138650 E-mail info@pbodnl Website wwwpbodnl KvK

Nadere informatie

BEPALING MACRO-DEELBEDRAGEN 2014

BEPALING MACRO-DEELBEDRAGEN 2014 BEPALING MACRO-DEELBEDRAGEN 2014 1 Inleiding In deze notitie worden berekeningen gepresenteerd die ten grondslag liggen aan de bedragen die zijn opgenomen in de Regeling risicoverevening 2014. In de risicoverevening

Nadere informatie

Achter de schermen van een concurrerende premie. Mini Masterclass 16 April 2019

Achter de schermen van een concurrerende premie. Mini Masterclass 16 April 2019 Achter de schermen van een concurrerende premie Mini Masterclass 16 April 2019 Even voorstellen. CFO / Lid RvB Kees Hamster Divisie Klant en Merkpartners Divisie Data Care Divisie Zorg Corporate Control

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 29 689 Herziening Zorgstelsel Nr. 833 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

STARTFLEX. Onderzoek naar ondernemerschap onder studenten in Amsterdam

STARTFLEX. Onderzoek naar ondernemerschap onder studenten in Amsterdam Onderzoek naar ondernemerschap onder studenten in Amsterdam Colofon ONDERZOEKER StartFlex B.V. CONSULTANCY Centre for applied research on economics & management (CAREM) ENQETEUR Alexander Sölkner EINDREDACTIE

Nadere informatie

2016D38962 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

2016D38962 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG 2016D38962 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG In de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport bestond er bij een aantal fracties behoefte een aantal vragen en opmerkingen voor te

Nadere informatie

Bijna 8% wisselt van zorgverzekeraar. Premie is de belangrijkste reden om te wisselen.

Bijna 8% wisselt van zorgverzekeraar. Premie is de belangrijkste reden om te wisselen. Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Margreet Reitsma-van Rooijen, Anne Brabers & Judith de Jong. Bijna 8% wisselt van zorgverzekeraar. Premie is de belangrijkste

Nadere informatie

Staat/formulier Contact1 blad 1 Contact

Staat/formulier Contact1 blad 1 Contact Staat/formulier Contact blad Contact Gegevens contactpersoon invulling rapportage Naam: 2 Telefoonnummer: 3 E-mailadres: Gegevens bestuurslid verantwoordelijk voor / betrokken bij invulling rapportage

Nadere informatie

Percentage wisselaars blijft gelijk. Premie net als in eerdere jaren de belangrijkste reden om te wisselen.

Percentage wisselaars blijft gelijk. Premie net als in eerdere jaren de belangrijkste reden om te wisselen. Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (A. Brabers, A. Verleun, R. Hoefman en J. de Jong, Percentage wisselaars blijft gelijk. Premie net als in eerdere jaren

Nadere informatie

Jaarcijfers Basisverzekering 2014 49552 (06-15)

Jaarcijfers Basisverzekering 2014 49552 (06-15) Jaarcijfers Basisverzekering 2014 49552 (06-15) Jaarcijfers Basisverzekering 2014 Het ministerie van VWS heeft 2015 uitgeroepen tot het jaar van de transparantie. Daarom publiceren Zorgverzekeraars dit

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 300 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016 Nr. 9 VERSLAG

Nadere informatie

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Persbericht Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Hoofdpunten: Dekkingsgraad van 94% is te laag: aanvullende maatregelen nodig Beschikbaar vermogen stijgt met ruim 11 miljard Door gedaalde rente nemen

Nadere informatie

Maatschappelijk Verslag Op hoofdlijnen

Maatschappelijk Verslag Op hoofdlijnen Maatschappelijk Verslag 2013 Op hoofdlijnen Visie Nederland in de top De Nederlandse saamhorigheid heeft geleid tot een zorgstelsel dat tot de top van de wereld behoort. Maar staan we er wel genoeg bij

Nadere informatie

Asset Liability Management voor Levensverzekeraars Wendy Montulet

Asset Liability Management voor Levensverzekeraars Wendy Montulet Asset Liability Management voor Levensverzekeraars Wendy Montulet Asset Liability Management (ALM) is balansmanagement. Doel is om de bezittingen van een levensverzekeraar zo goed mogelijk af te stemmen

Nadere informatie

Afschaffing macronacalculatie voor zorgverzekeraars verlaagt doelmatigheidsprikkels

Afschaffing macronacalculatie voor zorgverzekeraars verlaagt doelmatigheidsprikkels Afschaffing macronacalculatie voor zorgverzekeraars verlaagt doelmatigheidsprikkels Rein Halbersma en Misja Mikkers Het afbouwen van de individuele ex-post compensatiemechanismen voor zorgverzekeraars

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 29 248 Invoering Diagnose Behandeling Combinaties (DBCs) Nr. 235 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 6 juli 2012 In de vaste commissie

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2016 2017 29 689 Herziening zorgstelsel I VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 5 juli 2017 De vaste commissie voor Financiën 1 heeft kennisgenomen

Nadere informatie

Asset & Liability Management

Asset & Liability Management Asset & Liability Management Verder gaan is de juiste balans vinden. ALM: inzicht in risico s Zorgen voor balans tussen pensioenverplichtingen en de opbouw van het pensioenvermogen. Het is een kerntaak

Nadere informatie

De besparing voor een gemeente als er iemand uit de bijstand stroomt

De besparing voor een gemeente als er iemand uit de bijstand stroomt De besparing voor een gemeente als er iemand uit de bijstand stroomt Als er in een gemeente iemand uit de bijstand stroomt, hoeft de gemeente één bijstandsuitkering minder te betalen. Gemeenten gaan er

Nadere informatie

2011 Kwantitatieve analyse van het risicovereveningssysteem

2011 Kwantitatieve analyse van het risicovereveningssysteem 2011 Kwantitatieve analyse van het risicovereveningssysteem Publiekssamenvatting Somatische zorg, gggz en Eigen Risico 24 februari 2017 Inleiding Met het in 2006 ingevoerde zorgstelsel is de financiering

Nadere informatie

Jaarcijfers 2015. Zorgverzekeraars en zorgfinanciering. Veranderingen in 2015. Augustus 2015

Jaarcijfers 2015. Zorgverzekeraars en zorgfinanciering. Veranderingen in 2015. Augustus 2015 Augustus 2015 In het eerste gedeelte van dit artikel staat de ontwikkeling van het aantal zorgverzekeraars centraal. In het tweede deel wordt ingegaan op het financiële resultaat van de zorgverzekeraars

Nadere informatie

Samenvatting. Analyses. Kostendekkende premie

Samenvatting. Analyses. Kostendekkende premie Samenvatting Op 14 juli 2015 heeft DNB aangekondigd dat zij de berekeningsmethodiek van de Ultimate Forward Rate (UFR), welke onderdeel vormt van de rekenrente waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 8 oktober 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 8 oktober 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

8% wisselt van zorgverzekeraar. Deel verzekerden lijkt steeds vaker inhoudelijke overwegingen mee te nemen bij keuze zorgverzekering.

8% wisselt van zorgverzekeraar. Deel verzekerden lijkt steeds vaker inhoudelijke overwegingen mee te nemen bij keuze zorgverzekering. Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (W. van der Schors, A.E.M. Brabers, & J.D. de Jong. 8% wisselt van zorgverzekeraar. Deel verzekerden lijkt steeds vaker

Nadere informatie

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 EERSTE KWARTAAL 2016

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 EERSTE KWARTAAL 2016 KWARTAALVERSLAG EERSTE KWARTAAL 2016 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 31 maart 2016 bedroeg 109,6% Het rendement van 1 januari tot en met 31 maart 2016 bedroeg 5, Het pensioenvermogen per 31

Nadere informatie

Jaarcijfers Zorgverzekeraars en zorgfinanciering. Zorgverzekeraars en verzekerden in Augustus 2016

Jaarcijfers Zorgverzekeraars en zorgfinanciering. Zorgverzekeraars en verzekerden in Augustus 2016 Augustus 2016 Vektis geeft elk jaar de jaarcijfers over de zorgverzekeraars en de zorgfinanciering. In dit artikel vindt u de informatie over 2016. In het eerste deel staat de ontwikkeling van het aantal

Nadere informatie

De Watersector Exportindex (WEX)

De Watersector Exportindex (WEX) De Watersector Exportindex (WEX) prognose 2006 drs. P. Gibcus drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, februari 2007 Dit onderzoek is gefinancierd door het programma Partners voor Water. De verantwoordelijkheid

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)

Nadere informatie

Jaarcijfers 2014. Zorgverzekeraars en zorgfinanciering. Veranderingen in 2014. Augustus 2014

Jaarcijfers 2014. Zorgverzekeraars en zorgfinanciering. Veranderingen in 2014. Augustus 2014 Augustus 2014 In het eerste gedeelte van dit artikel staat de ontwikkeling van het aantal zorgverzekeraars centraal. In het tweede deel wordt ingegaan op het financiële resultaat van de zorgverzekeraars

Nadere informatie

Beleggingen institutionele beleggers in 2004 met 8,1 procent omhoog

Beleggingen institutionele beleggers in 2004 met 8,1 procent omhoog Publicatiedatum CBS-website Centraal Bureau voor de Statistiek 9 december 25 Beleggingen institutionele beleggers in 24 met 8,1 procent omhoog drs. J.L. Gebraad Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen,

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2015 t/m 30 juni 2015

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2015 t/m 30 juni 2015 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 De maand dekkingsgraad ultimo juni is sterk gestegen t.o.v eind maart De beleidsdekkingsgraad is gedaald van

Nadere informatie

Kwartaalverslag Tweede kwartaal 2019

Kwartaalverslag Tweede kwartaal 2019 Kwartaalverslag Q2-2019 Kwartaalverslag Tweede kwartaal 2019 1 In het kort De beleidsdekkingsgraad per 30 juni 2019 bedroeg 117,3%. Het rendement van 1 april tot en met 30 juni 2019 bedroeg 3,5%. Het pensioenvermogen

Nadere informatie

Op de voordracht van Onze Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Op de voordracht van Onze Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Besluit van houdende wijziging van het Besluit zorgverzekering in verband met de aanpassing van het verplicht eigen risico en de uitbreiding van de groep verzekerden met meerjarige, onvermijdbare zorgkosten

Nadere informatie

BNA Conjunctuurmeting

BNA Conjunctuurmeting BNA Conjunctuurmeting September 2011 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66 F 020 555 36

Nadere informatie

Evaluatie aspecten verplicht eigen risico 2012 en 2013

Evaluatie aspecten verplicht eigen risico 2012 en 2013 Rapportage Evaluatie aspecten verplicht eigen risico 2012 en 2013 - Betalingsregelingen eigen risico Zvw - Sturing met eigen risico 13 mei 2014 Rapport evaluatie aspecten verplicht eigen risico 2012 en

Nadere informatie

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Leijten (SP) over plannen van een nieuw toetredende zorgverzekeraar (2012Z10354).

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Leijten (SP) over plannen van een nieuw toetredende zorgverzekeraar (2012Z10354). > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/6 TWEEDE KWARTAAL 2017

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/6 TWEEDE KWARTAAL 2017 KWARTAALVERSLAG TWEEDE KWARTAAL 2017 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 30 juni 2017 bedroeg 112,5% Het rendement van 1 april tot en met 30 juni 2017 bedroeg 0,8% Het rendement van 1 januari tot

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 24 april 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 24 april 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Compensatie eigen risico is nog onbekend

Compensatie eigen risico is nog onbekend Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (M. Reitsma-van Rooijen, J. de Jong. Compensatie eigen risico is nog onbekend Utrecht: NIVEL, 2009) worden gebruikt. U

Nadere informatie

over schadejaar 2006 zal hebben gepubliceerd.

over schadejaar 2006 zal hebben gepubliceerd. MEMO 23 februari 2009 Inleiding In diverse overleggen tussen de accountantskantoren werkzaam in de sector zorgverzekeringen is aan de orde geweest in hoeverre voor 2008 de accountants door middel van opname

Nadere informatie

Groundbreaking Innovative Financing of Training in a European Dimension. Final GIFTED Model May 2013

Groundbreaking Innovative Financing of Training in a European Dimension. Final GIFTED Model May 2013 Groundbreaking Innovative Financing of Training in a European Dimension Final GIFTED Model May 2013 Project Reference no. 517624-LLP-1-2011-1-AT-GRUNDTVIG-GMP Workpackage no. WP 3 Test and Validation Deliverable

Nadere informatie

Impact overstap van vaste mix op lifecycle mix November 2016

Impact overstap van vaste mix op lifecycle mix November 2016 Impact overstap van vaste mix op lifecycle mix November 2016 Management summary Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel verbeterde premieregeling in de Eerste Kamer zijn vragen gesteld over de financiële

Nadere informatie

I N I T I A T I E F V O O R S T E L

I N I T I A T I E F V O O R S T E L I N I T I A T I E F V O O R S T E L Op de bres voor betaalbare collectieve zorg 1. Inleiding Op 1 januari 2006 treedt de nieuwe zorgverzekeringswet in werking. Nu al is duidelijk dat het nieuwe zorgstelsel

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 1 maart 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 1 maart 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

10 jaar Zvw: een evaluatie

10 jaar Zvw: een evaluatie 10 jaar Zvw: een evaluatie Masterclass NieuweZorg 3.0, 11 februari 2016 Wim Groot Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind september 2017 is 117,8% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw Herstelplan per 31 augustus 2011 Naam pensioenfonds: Bedrijfspensioenfonds Nummer fonds: 10565 Dekkingsgraad per 31-8-2011: Dekkingsgraad per ultimo augustus 2011 is 102,5%. Status financiële positie (reservetekort,

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is fors gestegen van 105,7% naar 115,4%. Dit komt

Nadere informatie

Perspectief van de zorgverzekeraar

Perspectief van de zorgverzekeraar Perspectief van de zorgverzekeraar Bart Benraad, programmamanager dure geneesmiddelen - Zorgverzekeraars Nederland UMCG/Healthwise voorjaarssymposium - Dure Medicijnen 31 mei 2017 Even voorstellen verkort

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE. Datum Betreft Financiële positie pensioenfondsen

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE. Datum Betreft Financiële positie pensioenfondsen > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 DERDE KWARTAAL 2018

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 DERDE KWARTAAL 2018 KWARTAALVERSLAG DERDE KWARTAAL 2018 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 30 september 2018 bedroeg 120,7%. Het rendement van 1 juli tot en met 30 september 2018 bedroeg 0,6%. Het rendement van 1

Nadere informatie

Stichting CRH Pensioenfonds. 20 februari 2013 Utrecht-De Meern

Stichting CRH Pensioenfonds. 20 februari 2013 Utrecht-De Meern Deelnemersvergadering Stichting CRH Pensioenfonds 20 februari 2013 Utrecht-De Meern Agenda 1. Opening 2. Evaluatie herstelplan 31-12-2012 en korting pensioenen 3. Toeslagenbesluit (indexatie) 4. Rondvraag

Nadere informatie