Daarnaast is aangegeven dat het wenselijk zou zijn een hogere opkomst te behalen dan in 2008 (landelijk 24%, NZV 25,6%).

Transcriptie

1 EVALUATIE

2 Voorwoord In het voorjaar van 2014 is gestart met de voorbereidende werkzaamheden voor het organiseren van de waterschapsverkiezingen op 18 maart In het Plan van Aanpak (PvA) Waterschapsverkiezingen 2015 dat in juni en juli 2014 is aangeboden aan het MT, DB en AB zijn de activiteiten beschreven die nodig zijn om te komen tot het gewenste eindresultaat: een rechtsgeldige verkiezing zodat in maart 2015 een nieuw, democratisch gekozen, algemeen bestuur kan worden geïnstalleerd. Het nieuw algemeen bestuur bestaat 23 leden waarvan 16 direct gekozen leden en 7 benoemde leden 1, de zogenaamde geborgde zetels (categorieën ongebouwd, bedrijven en natuur). Daarnaast is aangegeven dat het wenselijk zou zijn een hogere opkomst te behalen dan in 2008 (landelijk 24%, NZV 25,6%). Bij het schrijven van het PvA is rekening gehouden met de aanbevelingen uit de evaluatie van In het PvA zijn de diverse fasen van het project beschreven. De laatste fase van het project betreft het evalueren van het verloop van de waterschapsverkiezingen bij het waterschap Noorderzijlvest. In deze evaluatie is beschreven of de doelstellingen zijn gehaald en hoe de organisatie van de verkiezingen is verlopen. Deze evaluatie bestaat uit 10 hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk is de inleiding. Hierin is een korte weergave van het PvA opgenomen. Het tweede tot en met zevende hoofdstuk beschrijven het verloop van de verschillende fasen van het project, per fase zijn de conclusies en aanbevelingen toegevoegd. In hoofdstuk 8 zijn de communicatiedoelstellingen en middelen beschreven en in hoofdstuk 9 de financiële verantwoording van het project. Ten slotte is in hoofdstuk 10 de samenwerking op verschillende niveaus en met verschillende partijen beschreven. Niet alleen de leden van de projectgroep hebben veel inspanning verricht om dit project goed te laten slagen. Naast veel directe collega s hebben ook collega s van buurwaterschappen, de landelijke projectgroep, medewerkers Hefpunt en medewerkers van gemeenten, met name de gemeente Groningen hun steentje bijgedragen om dit project succesvol te laten verlopen. Een woord van dank aan hen is hier dan ook zeker op zijn plaats. 1 Deze leden worden benoemd door de Kamer van Koophandel (2 leden) categorie bedrijven, Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland categorie ongebouwd (4 leden) en de Vereniging van Bos- en Natuureigenaren, categorie natuurterreinen (1 lid) 1

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Doel verkiezingen Randvoorwaarden Projectorganisatie en planning Doel evaluatie Fase 1 Voorbereiding Verloop voorbereidingsfase Conclusie Aanbevelingen Fase 2 Registratie Verloop registratiefase Conclusie Aanbevelingen Fase 3 Kandidaatstelling Verloop fase kandidaatstelling Conclusie Aanbevelingen Fase 4 Verkiezingsdag en Vaststellen uitslag Verloop fase verkiezingsdag en vaststellen uitslag Conclusies Aanbevelingen Fase 5 Nieuw Bestuur Verloop fase nieuw bestuur Conclusies Aanbevelingen Fase 6 Evaluatie Verloop evaluatiefase Conclusie Aanbevelingen Communicatie Doelstellingen communicatie Verkiezingen Communicatiemiddelen Conclusies Aanbevelingen Financiën

4 9.2 Conclusie Aanbevelingen Samenwerking Samenwerking landelijk Samenwerking regionaal Samenwerking met Hefpunt Samenwerking met gemeenten Samenwerking met provincies Projectgroep Noorderzijlvest Conclusies Aanbevelingen voor de volgende verkiezingen BIJLAGEN Conclusies en aanbevelingen Enquête bestuur incl. uitkomsten Foto s communicatiemiddelen

5 1. Inleiding 1.1 Doel verkiezingen In het PvA is het doel van het project Waterschapsverkiezingen 2015 geformuleerd: een rechtsgeldige verkiezing, zodat in maart 2015 een nieuw democratisch gekozen, algemeen bestuur kan worden geïnstalleerd. Daarnaast is aangegeven dat het wenselijk zou zijn een hogere opkomst te behalen dan in 2008 (landelijk 24%, NZV: 25,6). 1.2 Randvoorwaarden Om het doel te kunnen verwezenlijken is uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: - wetgeving rondom de waterschapsverkiezingen is tijdig aangepast en besluitvorming is afgerond; - tijdens de looptijd van het project zijn voldoende mensen en middelen beschikbaar; - de systemen bij de gemeenten moeten de door het waterschap aangeleverde gegevens tijdig kunnen omzetten naar een correct kiezersbestand; - de gemeenten moeten de mogelijkheid hebben meerdere verkiezingen op één dag aan te kunnen. 1.3 Projectorganisatie en planning De projectorganisatie kende drie componenten: landelijk, regionaal en per waterschap. Daarnaast is samenwerking gezocht met gemeenten, Hefpunt en provincies. Om tot een goede planning te komen is het project in zes fasen opgedeeld. 1. Voorbereiding feb t/m juni Registratie juli t/m dec Kandidaatstelling 2 februari Verkiezingsdag en vaststellen uitslag 18 mrt t/m 23 mrt Nieuw bestuur mrt t/m mei Evaluatie mrt t/m juni Doel evaluatie Het doel van de evaluatie is verantwoording afleggen aan het management en bestuur van het waterschap Noorderzijlvest en conclusies en aanbevelingen te doen voor de volgende verkiezingen die gehouden zullen worden op 20 maart

6 2. Fase 1 Voorbereiding 2.1 Verloop voorbereidingsfase De voorbereidingsfase liep van februari 2014 tot en met juni In deze fase is het PvA geschreven, het communicatieplan is hieraan als bijlage toegevoegd. Het PvA is op 17 juni 2014 vastgesteld door het dagelijks bestuur en op 2 juli 2014 ter kennisneming aangeboden aan het algemeen bestuur. Tijdens de voorbereidingsfase is de projectgroep samengesteld en een hoofdstembureau ingesteld. Samenstelling projectgroep: Opdrachtgever Projectleider Projectsecretaris Communicatie adviseur Juridisch adviseur Samenstelling hoofdstembureau: Voorzitter Plv. voorzitter Secretaris Lid Lid Harry Bauman Tineke Kramer Kristien Vlieg Treja Akkerman Frits Groeneveld Bert Middel Johannes Lindenbergh Tineke Kramer Wim Brenkman Harry Bauman Als communicatiemiddelen zijn ingezet: bijeenkomst met gemeenten, aankondiging via aquanet en een presentatie in het info-ab (juni). Tijdens deze presentatie (powerpoint, gesprek, folder) hebben we de partijen uitgedaagd hun eigen campagne te voeren. Kiezers voelen zich meer betrokken en gaan eerder stemmen als er ook echt iets is te kiezen, als hun stem verschil kan maken. De informatieavond werd goed ontvangen door de bestuurders. Aan de oproep campagne te voeren hebben partijen op eigen wijze uitvoering gegeven. Nieuw was dat de waterschapsverkiezingen voor het eerst onder de Kieswet vielen. De waterschapsverkiezingen werden tegelijkertijd gehouden met de verkiezingen voor provinciale staten. Voor de waterschappen betekende dit voor het eerst stembusverkiezingen. 2 De verkiezingen werden georganiseerd door de gemeenten waarbij een aantal taken: registratie partijen, opstellen kandidatenlijsten en vaststellen uitslag, onder de verantwoordelijkheid van de waterschappen viel. 2.2 Conclusie De tijdige en zorgvuldige voorbereidingen hebben een grote bijdrage geleverd aan het slagen van het project. De uitwerking van het project in fasen gaf de projectgroep goed inzicht in de uit te voeren werkzaamheden tijdens het project. Dat de waterschapsverkiezingen nu onder de Kieswet vallen en het houden van de verkiezingen tegelijkertijd met de verkiezingen voor provinciale staten, is goed bevallen. 2 In 2008 werd de methode brief stemmen toegepast 5

7 2.3. Aanbevelingen Bij volgende verkiezingen evenals dit jaar tijdig starten met de voorbereidingen. 3 In de voorbereidingsfase het Plan van Aanpak en communicatieplan door het dagelijks bestuur laten vaststellen. In de voorbereidingsfase het algemeen bestuur informeren over het Plan van Aanpak en communicatieplan. Bij de organisatie van de volgende verkiezingen, ervan uitgaande dat de verkiezingen op dezelfde wijze worden georganiseerd, blijvend samen optrekken met provincies, gemeenten en buurwaterschappen. 3 Kanttekening daarbij is dat als de verkiezingen, zoals het nu lijkt, weer tegelijkertijd met de verkiezingen voor provinciale staten en op de zelfde wijze plaatsvinden (stembusverkiezingen) het plan van aanpak en communicatieplan voor een groot deel weer van toepassing kunnen zijn. 6

8 3. Fase 2 Registratie 3.1 Verloop registratiefase De registratiefase liep van juli 2014 tot en met december Tijdens deze fase konden partijen zich bij het centraal stembureau laten registreren voor de waterschapsverkiezingen. De Algemene Waterschapspartij (AWP) heeft van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. 50PLUS, Partij voor Mens en Spirit (MenS) en Partij voor de Dieren hebben tijdens de De registratieperiode ook hun deelname aan de verkiezingen kenbaar gemaakt. Omdat deze partijen staan geregistreerd voor de Tweede Kamerverkiezingen, was registratie bij het waterschap niet nodig. Aan de partijen die al bij het waterschap stonden geregistreerd, is per brief verzocht de registratie te controleren en indien nodig te actualiseren. Alle partijen hebben aan dit verzoek gehoor gegeven. Werk aan Water heeft eind december 2014 aangegeven niet aan de verkiezingen mee te doen. In de maanden september en oktober 2014 hebben de dijkgraaf en de projectleider de burgemeesters van 15 van de 20 gemeenten 4 in ons beheergebied bezocht (burgemeestersronde). Dit was bedoeld als kennismakingsbezoek en om een aantal bestuurlijke zaken af te stemmen zoals: - de bereidheid bij de gemeente tot het nemen van een collegebesluit om Stemmen in een Willekeurig Stemlokaal (SWS) binnen de gemeente mogelijk te maken (alleen van toepassing bij grensgemeenten); - de bereidheid bij de gemeente om de voorlopige uitslag, aansluitend aan de telling aan het waterschap bekend te maken. Vier gemeenten 5 hebben besloten één of meerdere stemlokalen aan te wijzen waar kiezers voor Noorderzijlvest hun stem konden uitbrengen. In de overige 16 gemeente konden kiezers hun stem uitbrengen in ieder stemlokaal binnen de gemeente. Alle gemeenten hebben aansluitend aan de telling de voorlopige uitslag bij het waterschap bekend gemaakt. Hiervoor is door sommige gemeenten gebruik gemaakt van het door Noorderzijlvest aangeleverde format. In de loop van deze fase kwamen er meer communicatie-uitingen. De website is ingezet voor aankondiging van de verkiezingen en de registratiemogelijkheid. AQuanet was het middel voor de interne communicatie. In november 2014 werd het bestuur geïnformeerd met een voortgangsrapportage. In december was de stellingenconferentie met de al geregistreerde partijen voor het Kieskompas. Tijdens deze avond zijn partijen opnieuw uitgenodigd hun eigen campagne sterk neer te zetten. Ook is tijdens deze avond aangegeven op welke punten Noorderzijlvest de partijen kon ondersteunen in hun campagne (verkiezingskrant, filmpjes, website, verkiezingslogo). Deze fase betekende de meeste communicatieinspanning in de voorbereiding van de campagne in fase 4. Zo werd een gezamenlijk verkiezingslogo voor de noordelijke waterschappen ontwikkeld. Het logo is vanaf 1 januari 2015 breed ingezet op websites, onder alle uitgaande s van Noorderzijlvest, in de belastingfolder en verder op alle uitingen die specifiek over de verkiezingen gingen. Het werkte goed om een gezamenlijk beeldmerk te hebben. In deze periode is gestart met het vragen van input van partijen voor de verkiezingskrant en zijn voorbereidingen getroffen voor het maken van de 1-minuutfilmpjes. 3.2 Conclusie Het registratieproces is goed verlopen. 4. De gemeenten Assen, Dongeradeel, Haren, Kollumerland en Nieuwkruisland en Midden-Drenthe zijn niet bezocht omdat het grondgebied van Noorderzijlvest in deze gemeenten zeer klein is. Met deze gemeenten is ambtelijk afstemming gezocht. 5 Gemeente Haren, Kollumerland c.a., Dongeradeel en Midden-Drenthe 7

9 De burgemeestersronde was een goed initiatief om de samenwerking te starten. 3.3 Aanbevelingen Vier maanden voor het sluiten van de registratieperiode de lokaal geregistreerde partijen aanschrijven met het verzoek hun registratie te controleren en zo nodig te actualiseren. Een landelijk logo ontwikkelen voor de herkenbaarheid. Partijen oproepen campagne te voeren en input te leveren voor de verkiezingskrant. In de registratieperiode bestuurlijk en ambtelijk contact leggen met de gemeenten. 8

10 4. Fase 3 Kandidaatstelling 4.1 Verloop fase kandidaatstelling Tijdens deze fase, januari en februari 2015, werd duidelijk welke personen zich verkiesbaar wilden stellen. De formele kandidaatstelling vond plaats op 2 februari 2015 tussen en uur. Tien partijen (50PLUS, Algemene Waterschapspartij (AWP), Betaalbaar Water, CDA, ChristenUnie, Partij van de Arbeid, Partij voor de Dieren, Partij voor Mens en Spirit (MenS), VVD en Water Natuurlijk) hebben deze dag hun kandidatenlijst ingeleverd. Aan partijen is vooraf de mogelijkheid gegeven een voorcontrole op de stukken uit te laten voeren door het centraal stembureau. Alle partijen hebben van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Voor de (voor)controle van de kandidatenlijst was toegang tot de basisregistratie personen (BRP) nodig. Hiervoor is gebruik gemaakt van een tijdelijk account op het BRP-systeem van Hefpunt. De gegevens van de kandidaten bleken met regelmaat niet overeen te komen met de inschrijving in het BRP. Voorkomende onregelmatigheden waren: - onleesbaar gemaakt Burgerservicenummer op het identiteitsbewijs - beide zijden van identiteitsbewijs niet gekopieerd. Hierdoor waren niet alle voor de kandidaatstelling benodigde gegevens te achterhalen. De nieuw deelnemende partijen 50PLUS, Algemene Waterschapspartij (AWP), Partij voor de Dieren en Partij voor Mens en Spirit (MenS) waren verplicht dertig ondersteuningsverklaringen van kiezers in te leveren. Ondersteuningsverklaringen die waren afgelegd in een grensgemeente bleken lastig te controleren, omdat het adres van de ondersteuner niet vermeld hoeft te worden op het betreffende formulier. Hierdoor kon het centraal stembureau niet nagaan of de ondersteuner ingezetene was van Noorderzijlvest. Landelijk is geconcludeerd dat het model ondersteuningsverklaring voor de volgende verkiezingen moet worden aangepast, zodat het centraal stembureau kan controleren of de ondersteuningsverklaring daadwerkelijk is afgelegd door een kiezer van het betreffende waterschap. Op 3 februari 2015 heeft het centraal stembureau in een besloten zitting de door de partijen ingeleverde stukken onderzocht. Op 6 februari 2015 heeft het centraal stembureau tijdens een openbare zitting de kandidatenlijsten vastgesteld. Op de kandidatenlijsten stonden in totaal 94 kandidaten: 69 mannen en 25 vrouwen. Tijdens dezelfde zitting zijn aan de deelnemende partijen lijstnummers toegekend. Voor de zittende partijen gebeurde dit op basis van het aantal uitgebrachte stemmen van de vorige verkiezingen. Aan de nieuwe partijen zijn door loting de lijstnummers toegekend. De door het CDA en de ChristenUnie aangegane lijstverbinding is goedgekeurd. In deze periode zijn de verkiezingskrant, de 1-minuut-filmpjes en de radiocampagne op de regionale omroepen met bijbehorende website (landingspagina) gerealiseerd. Loting lijstnummers 6 februari Conclusie Het proces van kandidaatstelling is goed verlopen. De geldigheid van ondersteuningsverklaringen die in grensgemeenten waren afgelegd, kon niet worden nagegaan. De zittingen van het centraal stembureau zijn goed verlopen. 4.3 Aanbevelingen Voor het inleveren van de kandidatenlijsten duidelijk aangeven hoe voldaan kan worden aan de eisen die aan de vereiste documenten gesteld worden, (een maand voor de 9

11 kandidaatstelling) en hierbij in het bijzonder aandacht schenken aan de vereisten waaraan het kopie van het legitimatiebewijs dient te voldoen. De lijstinleveraars de mogelijkheid te bieden een voorcontrole uit te laten voeren op de in te leveren documenten. Voorafgaand aan de voorcontrole het bestand met de kandidatenlijst laten mailen, voor controle in de basisregistratie personen. Het model voor de ondersteuningsverklaring aanpassen, zodat het centraal stembureau kan controleren of de ondersteuningsverklaring daadwerkelijk is afgelegd door een kiezer van het betreffende waterschap (wordt in landelijk verband opgepakt). 10

12 5. Fase 4 Verkiezingsdag en Vaststellen uitslag 5.1 Verloop fase verkiezingsdag en vaststellen uitslag Verkiezingsdag Op 18 maart 2015 tussen en uur konden kiezers voor het waterschap Noorderzijlvest in ieder willekeurig stemlokaal in hun gemeente stemmen. Uitzondering hierop waren de gemeenten Dongeradeel, Kollumerland c.a., Haren en Midden-Drenthe. De colleges van deze gemeenten hadden één of meerdere stemlokalen aangewezen waar kiezers voor Noorderzijlvest hun stem konden uitbrengen. In aanloop naar de verkiezingsdag heeft het centraal stembureau van meerdere kiezers vragen gekregen over de plaatsen waar voor Noorderzijlvest kon worden gestemd. Daarnaast waren er kiezers waarvoor het onduidelijk was voor welk waterschap zij hun stem konden uitbrengen. In het PvA was Onduidelijkheid bij de kiezer over de stemoproepen als risico benoemd. Omdat de gemeente voor de organisatie van dit deel van het verkiezingsproces verantwoordelijk is, heeft het centraal stembureau de kiezers verwezen naar hun eigen gemeente. In de zes weken tot de verkiezingsdag zijn meerdere communicatiemiddelen als stemoproep ingezet, met als belangrijkste de verkiezingskrant, de filmpjes van de partijen, de website en Twitter. Ook de radio- en online campagne op de regionale omroepen RTV Noord en RTV Drenthe vond in deze periode plaats. In deze fase is het algemeen bestuur opnieuw voorzien van een voortgangsrapportage. Vanaf 3 februari kregen de lijsttrekkers wekelijks een nieuwsbrief g d. Om de kiezers te ondersteunen bij hun keuze is begin februari het Kieskompas online gegaan. Vaststelling van de voorlopige verkiezingsuitslag Op de avond van de verkiezingen konden de gemeenten vanaf uur de voorlopige uitslag op partijniveau mailen. Tussen uur en uur hebben alle gemeenten de uitslagen doorgegeven. Op basis van de voorlopige uitslagen is door het centraal stembureau een opkomstpercentage en een voorlopige zetelverdeling berekend. Tijdens de uitslagenbrunch op 19 maart zijn het opkomstpercentage (49,6%) en onderstaande voorlopige zetelverdeling gepresenteerd. Aanduiding partij Zetels 1. Water Natuurlijk 4 2. Partij van de Arbeid (P.v.d.A.) 2 3. CDA 2 4. Betaalbaar Water 2 5. ChristenUnie 2 Uitslagenbrunch 19 maart VVD PLUS 0 8. Algemene Waterschapspartij (AWP) 1 9. Partij voor Mens en Spirit (MenS) Partij voor de Dieren 1 11

13 Vaststelling van de definitieve verkiezingsuitslag Op basis van de door de gemeenten aangeleverde processen-verbaal is de definitieve zetelverdeling (inclusief de verdeling van restzetels) vastgesteld. De definitieve uitslag week niet af van de voorlopige uitslag. De volgende zaken vielen op: Er zijn relatief veel blanco stemmen (= 2,6% van het aantal uitgebrachte stemmen) uitgebracht; 50PLUS en Partij voor Mens en Spirit (MenS) hadden onvoldoende stemmen voor een zetel. De Algemene Waterschapspartij (AWP) haalde geen volle zetel, maar kreeg een (rest)zetel omdat het 75% van de kiesdeler behaalde; De door het CDA en ChristenUnie aangegane lijstverbinding heeft geen invloed gehad op de zetelverdeling; Een kandidaat van de Partij van de Arbeid (P.v.d.A.) is met voorkeursstemmen gekozen. Deze kandidaat heeft meer dan 25% van de kiesdeler gehaald. Op 23 maart 2015 heeft het centraal stembureau in een openbare zitting de uitslag officieel vastgesteld en bekendgemaakt. In het PvA is als risico Voortijdig uitlekken van de uitslag benoemd. Dit risico is ondervangen doordat er op 19 maart 2015 een voorlopige uitslag is gepresenteerd door het centraal stembureau. De uitslagen zijn aansluitend aan de bekendmaking op de website gepubliceerd. Bekendmaking definitieve uitslag Programmatuur Voor het berekenen van de voorlopige verkiezingsuitslag is gebruik gemaakt van het programma ISS. De presentatiemogelijkheden van dit programma bleken beperkt. De leverancier gaat de mogelijkheden van het programma voor de volgende waterschapsverkiezingen herzien. Voor het opstellen van de kandidatenlijsten en het berekenen van de definitieve verkiezingsuitslag heeft het waterschap gebruik gemaakt van het door de Kiesraad beschikbaar gestelde programma OSV (Ondersteunende Software Verkiezingen). Dit was een gebruiksvriendelijk programma. 5.2 Conclusies Het traject voor de vaststelling van de verkiezingsuitslag is in zijn geheel goed verlopen. Bij de overdrachtsmomenten met de gemeenten (doorgeven voorlopige uitslag en het inleveren van de processen-verbaal) hebben zich geen problemen voorgedaan. Het opkomstpercentage (49,6%) was aanmerkelijk hoger dan bij de vorige verkiezingen (25,6%). Er zijn een relatief groot aantal blanco stemmen (2,6% NZV is gelijk aan landelijk gemiddelde) uitgebracht. Nader onderzoek in landelijk verband moet uitwijzen wat de redenen hiervoor zijn. 5.3 Aanbevelingen Blijf aandacht besteden aan de voorlichting over de taken van het waterschap in het verkiezingsproces. Als kiezers vragen hebben die betrekking hebben op zaken waar de gemeente voor verantwoordelijk is, de kiezer voor de beantwoording van deze vragen verwijzen naar de eigen gemeente. 12

14 Vraag gemeenten om medewerking de voorlopige uitslag op partijniveau aansluitend aan de telling door te geven aan het waterschap. Organiseer weer een moment waarop de voorlopige uitslag op partijniveau wordt gepresenteerd. Dit helpt het voortijdig uitlekken van de uitslag voorkomen en komt tegemoet aan de wens van partijen en kandidaten zo snel mogelijk te weten waar ze aan toe zijn. Bij het overdrachtsmoment van de processen-verbaal van de gemeenten met de betreffende ambtenaar de processen-verbaal doornemen en bespreken welke onregelmatigheden zich bij de stemming hebben voorgedaan en bespreken of de door kiezers geuite bezwaren van invloed kunnen zijn op de verkiezingsuitslag. De Kiesraad heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties geadviseerd in zijn evaluatierapport aan de Tweede Kamer aandacht te besteden aan het relatief grote aantal blanco stemmen. 13

15 6. Fase 5 Nieuw Bestuur 6.1 Verloop fase nieuw bestuur Tijdens deze fase nam het oude algemeen bestuur afscheid en trad het nieuwe algemeen bestuur aan. Benoeming leden nieuw algemeen bestuur Tijdens deze fase zijn alle leden van het nieuwe algemeen bestuur benoemd en geïnstalleerd. Voor de installatie moest ieder bestuurslid al zijn openbare betrekkingen aangeven die hij of zij naast het lidmaatschap van het algemeen bestuur vervult. Hierbij gaat het om alle betrekkingen (ook de hoofdfunctie). Gekozenen die niet reeds lid waren van het bestuur dienden daarbij ook een uittreksel uit de BRP te overleggen. In het PvA was onvoldoende tijd om formaliteiten rondom toelating gekozenen grondig te doorlopen als risico benoemd. Daarom is direct na afloop van de zitting van het centraal stembureau op 23 maart 2015 aan iedere gekozene tegen gedagtekend ontvangstbewijs de officiële benoemingsbrief uitgereikt. Vervolgens zijn door ambtelijke ondersteuning van het centraal stembureau met de gekozenen alle formaliteiten afgehandeld. Een week voor de bekendmaking van de uitslag is door het centraal stembureau aan de partijen verzocht de eerste zes kandidaten van de lijst alvast het uittreksel BRP aan te laten vragen bij de betreffende gemeenten. De kosten voor het aanvragen van deze uittreksels konden bij het waterschap worden gedeclareerd. Begin maart is het waterschap formeel in kennis gesteld van de personen die waren benoemd voor de categorie ongebouwd, bedrijven en natuur. Daarmee kon in één vergadering worden beslist over de toelating van alle benoemde leden, ook van de categorie ingezetenen. Toelating leden nieuw algemeen bestuur Het oude algemeen bestuur diende een besluit te nemen over de toelating van de leden van het nieuwe algemeen bestuur. Daarvoor is door de dijkgraaf een commissie voor het onderzoek van de geloofsbrieven ingesteld. De commissie heeft geconcludeerd dat: - de verkiezingen rechtmatig zijn verlopen; - de leden van het nieuwe algemeen bestuur voldoen aan de vereisten voor het lidmaatschap (achttien jaar of ouder, ingezetene van Noorderzijlvest en niet ontzet uit het kiesrecht) en geen nevenfuncties en activiteiten vervullen die op grond van de Waterschapswet onverenigbaar zijn met het lidmaatschap van het algemeen bestuur. Alle gekozenen zijn vervolgens toegelaten tot het algemeen bestuur. Van het voltallig AB en alle nieuwe bestuursleden zijn foto s gemaakt. Deze zijn samen met de lijst van nevenfuncties geplaatst op de website. 6.2 Conclusies De verkiezingen van 18 maart 2015 zijn rechtsgeldig verlopen zodat een nieuw algemeen bestuur Algemeen Bestuur NZV 26 maart 2015 geïnstalleerd kon worden op 26 maart De leden van het algemeen bestuur konden allen op 26 maart 2015 worden geïnstalleerd. De benoemings-en toelatingsprocedure is zonder problemen verlopen. Voor benoemden was het niet altijd duidelijk wat moest worden verstaan onder een openbare betrekking. 14

16 6.3 Aanbevelingen Om de formaliteiten voor de benoeming van het nieuwe bestuur af te handelen is het van belang om de partijen tijdig te verzoeken om de eerste zes kandidaten van de lijst het uittreksel uit het BRP te laten vragen bij de betreffende gemeenten. In de Waterschapswet vastleggen dat de kennisgeving van de benoeming vertegenwoordigers categorieën ongebouwd, bedrijven en natuur begin maart plaatsvindt, zodat in één vergadering van het algemeen bestuur kan worden beslist over de toelating van alle benoemde leden (wordt in landelijk verband opgepakt). Op het formulier voor de verklaring van openbare betrekkingen vermelden dat alle betrekkingen naast het lidmaatschap van het algemeen bestuur vermeld dienen te worden (ook de hoofdfunctie). De verklaring van openbare betrekkingen voor alle categorieën, zowel geborgd als ingezetenen, hetzelfde formulier gebruiken. 15

17 7. Fase 6 Evaluatie 7.1 Verloop evaluatiefase Fase 6 Evaluatie vormt het sluitstuk van het project Waterschapsverkiezingen In deze fase zijn de doelstellingen van het project, het verloop van het project en de samenwerking tijdens het project geëvalueerd. De evaluatie is onder andere gebaseerd op ervaringen die de projectgroepleden in de verschillende fasen hebben ondervonden. Daarbij zijn de uitkomsten van de evaluatiebijeenkomsten met de projectgroep, de gemeenten, de noordelijke waterschappen en de landelijke klankbordgroep betrokken. De ervaringen van de gekozen kandidaten zijn ook van belang voor een complete evaluatie. De leden van het algemeen bestuur hebben een korte enquête met vragen over de verkiezingen ontvangen. Negen van de 23 leden van het algemeen bestuur hebben de enquête ingevuld en geretourneerd. De uitkomsten van de enquête zijn als bijlage 2 toegevoegd. 7.2 Conclusie Evaluatie bestuur De conclusie van de uitkomsten van de enquête is dat het bestuur in grote lijnen tevreden tot zeer tevreden is over de ondersteuning van de partijen/kandidaten, met name over de algemene informatievoorziening. Ook de ingezette communicatiemiddelen zoals social media en 1 minuut filmpjes scoren goed. Ten aanzien van Kieskompas 6 zijn een aantal kritische kanttekeningen geplaatst, ten aanzien van de vraagstelling en het tempo tijdens de stellingenconferentie. De verkiesbare kandidaten hadden graag meer mogelijkheden gehad tot verkiezingsbijeenkomsten/ debatvoering. Het werk van het waterschap moet meer en vaker voor het voetlicht worden gebracht om onbekendheid met het waterschap bij burgers te vergroten. 7.2 Aanbevelingen Evaluatie bestuur Inzetten van soortgelijke ondersteuning voor partijen bij de volgende verkiezingen. (Laten) Organiseren van een debat of verkiezingsbijeenkomst organiseren aanvullend aan de campagnes van de partijen. Inzet en werkwijze Kieskompas dan wel de bij de volgende verkiezingen in te zetten online stemhulp, zorgvuldig bekijken (wordt landelijk opgepakt). 6 De keuze voor Kieskompas is vloeide voort uit een door de UvW gedane aanbesteding. 16

18 8. Communicatie Het landelijk uitgangspunt voor communicatie over de verkiezingen was: centraal wat moet, decentraal wat kan, en daarbij binnen de kaders te blijven van er valt wat te kiezen. In het communicatieplan van Noorderzijlvest zijn de doelstellingen ten aanzien van de communicatie en de in te zetten communicatie-middelen beschreven. 8.1 Doelstellingen communicatie Verkiezingen 2015 Bij het formuleren van de doelstellingen voor 2015 waren de aanbevelingen uit de evaluatie van de vorige verkiezingen (2008) belangrijke input. De actuele ontwikkelingen in communicatieland zijn meegenomen en uiteraard een portie gezond verstand. Zo zijn de volgende doelstellingen geformuleerd, waarbij per doel kort is omschreven (cursief) of het is behaald. 1. Belangengroeperingen weten dat er verkiezingen komen, zij weten hoe zij zich kunnen registreren en hoe zij kandidaten kunnen stellen. Dit doel is behaald. Partijen zijn aangeschreven over de mogelijkheden en dit is onder andere via de website bekendgemaakt. 2. Medewerkers en bestuurders van het waterschap zijn op de hoogte van de verkiezingen en treden op als ambassadeur van het waterschap in het kader van de verkiezingen. Dit doel is behaald. Bestuurders en medewerkers hebben hiervoor gebruik gemaakt van de aangeboden powerpointpresentatie en flyers. Via aquanet zijn medewerkers ook geïnformeerd. 3. De kiezer weet dat er verkiezingen zijn voor provincie en waterschap. Dit doel is behaald. Via de campagnes van Noorderzijlvest en de partijen en via de stempas en kandidatenlijsten van de gemeente zijn kiezers geïnformeerd. De opkomst was 49,6%. Een hoger opkomstpercentage was geen communicatiedoel, maar wel als wenselijk doel geformuleerd in het PvA. Er werd een opkomst van 49,6% behaald, tegen 25,6% in De kiezer kent de taken van het waterschap. Dit doel is gedeeltelijk behaald. Noorderzijlvest heeft hiervoor onder andere een verkiezingskrant bezorgd bij alle kiezers. Dit doel blijkt zeer lastig te bereiken tijdens de verkiezingscampagne. Tijdens de zittingsduur van het algemeen bestuur, dus de gehele periode tussen twee verkiezingen, moet hiervoor communicatieaandacht zijn. 5. De kiezer weet dat er wat te kiezen valt. Dit doel is gedeeltelijk behaald. Noorderzijlvest heeft de kiezers geïnformeerd met een huisaan-huis bezorgde verkiezingskrant, waarin de partijen zich presenteerden. Het waterschap heeft van de partijen korte filmpjes gemaakt waarin de lijsttrekkers opriepen op hun partij te stemmen. Het waterschap heeft partijen opgeroepen hun eigen campagne te voeren. Diverse partijen hebben gevolg gegeven aan deze oproep. Landelijk is het Kieskompas ingezet om de kiezers te ondersteunen in het vaststellen van de verschillen tussen de partijen. 8.2 Communicatiemiddelen Op alle doelstellingen is een aantal communicatiemiddelen ingezet. De communicatieboodschap volgde hierbij de fasenindeling. Veel informeren in de zes weken voor de stemdag werkte goed. Op deze manier kwamen de kiezers in korte tijd meerdere keren in aanraking met de mogelijkheid hun stem uit te brengen. De onderstaande communicatiemiddelen (zie voor afbeeldingen bijlage 3) zijn ingezet tijdens de verkiezingen: Verkiezingslogo De vier noordelijke waterschappen ontwikkelden een gezamenlijk verkiezingslogo. Het logo is vanaf 1 januari ingezet op alle communicatie-uitingen over de verkiezingen. Werken met één beeldmerk zorgt voor herkenning. 17

19 Verkiezingskrant In de verkiezingskrant kregen alle partijen ruimte om hun programma toe te lichten. De krant informeerde ook over de waterschapstaken en het bestuur en nodigde uit te gaan stemmen voor het waterschapsbestuur en voor provinciale staten. De verkiezingskrant heeft alle kiezers bereikt. De krant is goed ontvangen, droeg bij aan de informatievoorziening van de kiezer over zowel het waterschapswerk als de standpunten van de partijen. Verspreiding via PostNL verliep goed. Wel was het weer een hele klus om de postcodes op de goede manier aan te bieden. Hierbij is dankbaar gebruik gemaakt van de medewerking van Hefpunt. Bijsluiter belastingaanslag In de folder die voor 18 maart werd verstuurd, is ruimte gemaakt voor de stemoproep en het logo van de verkiezingen. Hier is nadrukkelijk de link gelegd tussen waterschapsbelasting betalen en de mogelijkheid invloed uit te oefenen op het waterschapsbeleid. Website Is ingezet in alle fasen, met de nadruk op de weken na de kandidaatstelling: veel informatie, nieuws, registratiemogelijkheden, kandidatenlijsten, stemoproep, verwijzing naar Kieskompas, presentatie partijen (tekst, foto lijsttrekker, filmpje, logo). In onderstaand overzicht is te zien dat de site veel is bezocht. Filmpjes Van alle deelnemende partijen en van de dijkgraaf zijn wervende filmpjes van 1 minuut gemaakt. De lijsttrekker vertelde hierin waar zijn/haar partij voor staat en nodigde de kiezer uit op zijn/haar partij te stemmen. De dijkgraaf riep de kiezer op te gaan stemmen. Partijen waren tevreden met het resultaat. Het filmpje was een mooie aanvulling op de teksten op website en in de verkiezingskrant. Beeld, geluid en tekst versterken elkaar op een goede manier. Social media Twitter is, naast het reguliere gebruik van dit medium, uitgebreid ingezet in de verkiezingscampagne. De tweets gingen specifiek over de verkiezingen (actualiteiten) en de stellingen uit Kieskompas. Doel: kiezers informeren over de verkiezingen en Kieskompas laten gebruiken om hulp bij keuze te krijgen en meer over de bestuursdilemma s van het waterschap te leren. Tussen 1 februari en 31 maart zijn totaal 88 tweets uitgegaan: Noorderzijlvest verstuurde 43 en de jeugdbestuurder 45. Hiermee zijn mensen bereikt. In deze periode zijn 23 conversaties (minimaal drie berichten) gevoerd, waarvan vijf op de dag van de verkiezingen. 18

20 In februari en maart zijn 326 online berichten over of gericht aan Noorderzijlvest verschenen, waarvan 227 tweets. Het bereik van Twitter was personen (olievlekwerking), hier kunnen wel dezelfde mensen in zitten. Het sentiment op Twitter was overwegend neutraal. Naast tweets van Noorderzijlvest was er ook berichtgeving door media en partijen. Radio en online campagne (RTV Noord en RTV Drenthe) Van 12 tot en met 18 maart liep de campagne van Noorderzijlvest, Hunze en Aa s en Reest en Wieden op radio (15 seconden, 70 x uitgezonden) en websites / apps van de omroepen (banner landelijke beelden). In de campagne werd verwezen naar de website waterindebuurt.nl. Deze site linkte naar de drie waterschappen en naar Kieskompas om de kiezer te voorzien van informatie over de partijen en te helpen bij de stemkeuze. De pagina is door 300 unieke bezoekers gebruikt. Bij volgende verkiezingen opnieuw een dergelijke service bieden om radioluisteraars extra informatie te bieden nadat ze een commercial hebben gehoord. Pers (landelijk en regionaal) Via de media heeft Noorderzijlvest de nodige free publicity gegenereerd. De regionale pers (RTVNoord en minder frequent het Dagblad van het Noorden) heeft positief en frequent bericht over de verkiezingen van Noorderzijlvest. De dijkgraaf heeft meerdere interviews gegeven aan de regionale en de landelijke pers. De Volkskrant heeft rondom de verkiezingen een mooi portret van Noorderzijlvest gemaakt. Ook de jeugdbestuurder van Noorderzijlvest was regelmatig in de media over de verkiezingen. aquanet Het intranet is gebruikt voor mededelingen over de verkiezingen en om de collega s uit te nodigen, te helpen bij de campagne. Flyer en ppt voor waterschappers (ambassadeursrol collega s) Bestuurders of collega s die extern een presentatie verzorgden konden een flyer over de verkiezingen meenemen om uit te delen. Ook was een ppt beschikbaar met enkele dia s over de verkiezingen. Overige communicatiemiddelen Extern: ansichtkaarten met landelijke beelden, verspreid via de gemeenten en collega s. banners digitale nieuwsbrief politieke informatiemarkt Forum Intern: personeelsblad De Waterspiegel 8.3 Conclusies Doelstellingen: Drie van de vijf doelstellingen zijn behaald, twee doelen zijn gedeeltelijk behaald. Er is geen kwalitatief extern onderzoek gedaan naar de mate waarin de geformuleerde communicatiedoelstellingen zijn bereikt en in hoeverrre de communicatiemiddelen daaraan hebben bijgedragen. De opkomst bij deze verkiezingen was een kleine 50%, bijna een verdubbeling ten opzichte van de vorige verkiezingen. Dit is vooral het gevolg van verkiezingen voor PS en waterschappen op dezelfde dag. De partijcampagnes en de campagne van Noorderzijlvest hebben ook een bijdrage geleverd aan 19

21 de mooie opkomst. Toch zien veel mensen niet het belang om te gaan stemmen voor het waterschapsbestuur. Vaak gehoorde opmerking: waterschap doet heel belangrijk werk, maar waarom moet ik daarvoor stemmen? En op wie kan ik dan stemmen? Een intensieve publiciteitscampagne rondom de verkiezingen zal dit beeld niet veranderen. De periode tussen twee verkiezingen moet worden benut om het werk van het waterschap goed voor het voetlicht te brengen. Zo vergroten we de bekendheid. De kiezer weet de volgende keer dan beter wat een waterschap en het waterschapsbestuur doet en waarom het van belang is te gaan stemmen. Communicatiemiddelen: In de keuze voor communicatiemiddelen is zoveel mogelijk aangesloten bij bestaande middelen en evenementen. Dit brengt de laagste (meer)kosten met zich mee (bijvoorbeeld bijsluiter waterschapsbelastingen). De verkiezingskrant is goed ontvangen door de kiezers. De krant werd de week voor de stemdag bezorgd. Hierdoor was de periode tussen ontvangst stempas en krant nogal lang en vroegen mensen zich af op wie te stemmen. De website was in de campagne een heel belangrijk middel, gebruikt voor veel informatievoorziening over het waterschap, over de partijen en over de verkiezingen (stemoproep en verplichte bekendmakingen). De 1-minuut-filmpjes zou Noorderzijlvest in eerste instantie zelf maken. Later bleek het verstandiger dit uit te besteden aan een professionele filmer. Goede keus, goed resultaat. Social mediaontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. Huidige aanbevelingen zijn over vier jaar mogelijk niet meer relevant. Met de radio en online campagne op RTV Noord en RTV Drenthe, in combinatie met de landingspagina waterindebuurt.nl genereerden we aandacht voor (het werk van) het waterschap en riepen we kiezers op te gaan stemmen. Via de pers is veel free publicity gegenereerd. Via aquanet (intranet) zijn collega s geïnformeerd. Het verzoek de verkiezingsboodschap / stemoproep uit te dragen hebben collega s goed opgepakt. Van de flyers en powerpointdia s voor ambassadeurs hebben bestuurders en collega s gebruikgemaakt. Kieskompas, de online stemhulp is landelijk uitgerold. In december 2014 hebben de partijen voor Noorderzijlvest meegewerkt aan een stellingenconferentie en vanaf begin februari konden kiezers gebruikmaken van Kieskompas. In het gebied van Noorderzijlvest hebben kiezers de website bezocht, hiervan heeft ruim de helft ( kiezers) het Kieskompas ingevuld. Er zijn stempassen verspreid, dus 7,54% heeft zich laten adviseren door Kieskompas. 8.4 Aanbevelingen Doelstellingen Bij volgende verkiezingen marktonderzoek doen om te leren welke communicatiemiddelen bijdragen aan het behalen van de gestelde doelen. Dit vergemakkelijkt de keus welke middelen moeten worden ingezet. Communicatie met inwoners over het waterschap en het werk van het bestuur in de komende jaren kan de betrokkenheid van de burgers vergroten. Bestuur in vroeg stadium betrekken bij verkiezingsproject. Op basis van bestuurlijke wensen op gebied van profilering van Noorderzijlvest en samenwerking met andere waterschappen kunnen dan een goed passend PvA en communicatieplan worden geschreven. 20

22 Communicatiemiddelen Bij volgende verkiezingen weer een krant huis-aan-huis uitbrengen om de kiezers van informatie te voorzien. Zo mogelijk de bezorging van de krant direct na de dag van stempasbezorging. Lagen/ingangen op de website aanbrengen en daarmee verschillende doelgroepen bedienen met toegesneden informatie. De filmpjes zijn goed ontvangen. Bij volgende verkiezingen vooraf nagaan of dit middel opnieuw kan worden ingezet. Als het middel wordt ingezet dan uitbesteden aan professional. Belangrijk is dat volgende keer wordt beoordeeld welk online kanaal op dat moment het grootste bereik heeft en hoe we onze volgers (kiezers) het best kunnen betrekken en met hen de conversatie kunnen aangaan. Ook bekijken hoe we online ambassadeurs kunnen krijgen die voor ons de boodschap/oproep verspreiden en uitdragen. Uitgangspunt bij gebruik social media is een goede monitoring en (pro)actief inspringen op wat er speelt. Volgende keer weer inzetten op een online radio campagne, omdat met de inzet van veel verschillende middelen we de kiezers bereiken op de manier die bij hen past. Volgende verkiezingsperiode weer in zetten op persaandacht. Volgende verkiezingsperiode aquanet weer inzetten voor infoverstrekking aan medewerkers. Vergroot de betrokkenheid van de waterschappers (onder andere via duidelijke interne communicatie) in de periode tussen twee verkiezingen, zodat ze graag als ambassadeur optreden tijdens de zittingsperiode van het bestuur en bij de volgende stemoproepcampagne. Het percentage gebruikers van Kieskompas lijkt met 7,5% laag. Het is toch aan te bevelen wel weer een digitale stemhulp in te zetten bij volgende verkiezingen, zodat de (kleine) verschillen tussen partijen duidelijker worden voor de gebruiker. Het is een van de middelen, met de inzet van veel verschillende middelen bereiken we de kiezers op de manier die bij hen past. 21

23 Financiën In het PvA is een begroting voor de kosten van de waterschapsverkiezingen opgenomen. In onderstaande tabel zijn de bedragen uit de begroting en de werkelijke gemaakte kosten naast elkaar gezet. Activiteit Begroting Gemaakte kosten Verschil Communicatie landelijk Betaling aan ministerie I&M t.b.v. gemeentefonds Regionale communicatie Interne kosten Totaal Communicatie landelijk De kosten voor de landelijke communicatie zijn aanmerkelijk lager uitgevallen dan begroot. In de begroting was uitgegaan van een evenredig bedrag per waterschap. Het bedrag dat in rekening is gebracht door de Unie is echter gebaseerd op het aantal kiesgerechtigden. Vergoeding aan ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) Ingevolge de Vergoedingenregeling waterschapsverkiezingen 2015 wordt de vergoeding die de waterschappen verschuldigd zijn krachtens de Waterschapswet, van elk waterschap bepaald op basis van het aandeel van het waterschap in het totale aantal kiesgerechtigde ingezetenen van de waterschappen tezamen voor de waterschapsverkiezingen De som van de verschuldigde vergoedingen van de waterschappen aan I&M bedraagt: 23,8 miljoen. Dit bedrag wordt gedeeld door het totaal aantal kiesgerechtigden van alle waterschappen. De uitkomst daarvan is het bedrag dat per kiesgerechtigde van een waterschap moet worden betaald. Totaal verschuldigd aan I&M Totaal aantal kiesgerechtigden : Bijdrage per kiesgerechtigde 1,85623 Het aantal kiesgerechtigden voor het Waterschap Noorderzijlvest van is gebaseerd op de door de inliggende gemeenten uitgegeven stempassen voor de verkiezingen Voor Noorderzijlvest komt de bijdrage aan I&M hiermee op 1,85623 x = De bijdrage valt iets hoger uit dan begroot. In de begroting is uitgegaan van een bijdrage van 1,84. 7 Regionale communicatie De kosten voor de regionale communicatie zijn ruim binnen het budget gebleven. In hoofdstuk 8 zijn de ingezette communicatiemiddelen beschreven. Hieronder vallen de kosten voor o.a. drukken en verspreiden verkiezingskrant, banners, ansichtkaarten en de radiospotjes. Een aantal 7 Bij het opmaken van de begroting in het voorjaar 2014 is uitgegaan van het aantal kiesgerechtigden (bepaald door het waterschap op basis van gegevens die door Hefpunt zijn aangeleverd). Bij het vaststellen van de definitieve bijdrage is door het Ministerie van I&M uitgegaan van het aantal door de gemeenten verzonden stemoproepen. 22

24 communicatiemiddelen is door meerdere waterschappen tegelijkertijd ingekocht. Dit heeft financieel voordeel opgeleverd. Interne kosten De interne kosten betreffen o.a. bloemen, afscheidscadeau- en diner AB, uitslagenbrunch, koffie/thee en koek tijdens openbare zittingen centraal stembureau. Totaaloverzicht De gemaakte kosten bij de verkiezingen van 2008 ( ,00) dienden als uitgangspunt voor het opstellen van de begroting voor Daarbij is rekening gehouden met het bedrag dat aan het ministerie moest worden afgedragen. De gemaakte kosten vanaf de start van het project tot en met het installeren en afscheid nemen van het dagelijks bestuur zijn in de projectkosten opgenomen. De totale projectkosten zijn ruim binnen de begroting gebleven. Voor het maken van de begroting voor de volgende verkiezingen kunnen de gemaakte kosten in 2015 als handvat dienen, tenzij de verkiezingen op andere wijze plaats zullen vinden dan wel er andere keuzes worden gemaakt ten aanzien van de in te zetten communicatiemiddelen. 9.2 Conclusie De kosten voor het project Verkiezingen zijn ruim binnen het budget gebleven. Samenwerking op het gebied van communicatie heeft financieel voordeel opgeleverd. 9.3 Aanbevelingen Blijven samenwerken met buurwaterschappen op het gebied van inzet communicatiemiddelen. 23

25 9. Samenwerking Op landelijk en regionaal niveau is samenwerking gezocht met de waterschappen. Daarnaast is samenwerking gezocht met Hefpunt, de inliggende gemeenten en de provincies. Doelen van de samenwerking waren om van elkaar te leren en ten aanzien van de communicatie met name creativiteits- en financieel voordeel te behalen Samenwerking landelijk Door de gezamenlijke waterschappen is een BJZ expert team ingesteld voor bestuurlijk-juridische advisering tijdens het project. Deze expertgroep bestond uit een aantal juristen van verschillende waterschappen. Daarnaast is de klankbordgroep Verkiezingen 2015 ingesteld. De klankbordgroep bestond uit een voorzitter, secretaris en vanuit ieder waterschap de projectleider verkiezingen. De klankbordgroep kwam vanaf februari 2014 gemiddeld één keer per zes weken bij elkaar in Amersfoort. Tijdens deze bijeenkomsten werden o.a. de actuele stand van zaken, de planning en de knelpunten besproken. Ter ondersteuning van de communicatie is landelijk een toolkit aangeboden. De beelden uit deze toolkit zijn gebruikt voor verschillende uitingen, zoals de verkiezingskrant, ansichtkaarten en berichtgeving op de website. Het landelijk aanbod van communicatiemiddelen beperkte zich tot genoemde beelden en faq s voor persvragen. We hebben het als een gemis ervaren dat er geen landelijk verkiezingslogo is ontwikkeld. Daarom hebben de vier noordelijke waterschappen dit gezamenlijk opgepakt en uitgevoerd om een herkenbaar beeld over de verkiezingen te creëren. De gezamenlijke verkiezingen van provincies en waterschappen werden in een tv-spot met stemoproep duidelijk onder de aandacht gebracht Samenwerking regionaal Met de buurwaterschappen: Hunze en Aa s, Reest en Wieden en Wetterskip Fryslân is gedurende het gehele project samengewerkt. De samenwerking was gericht op het kennis- en ideeënuitwisseling. Een aantal zaken is samen opgepakt, zoals communicatie met de gemeenten, de ontwikkeling en productie van enkele communicatiemiddelen en een regionale radiocampagne: kostenbesparing en efficient werken. De communicatie-adviseurs van de Gronings-Drentse waterschappen werkten ook bij de vorige verkiezingen samen, dit is als een voordeel ervaren. Wetterskip Fryslân heeft vooral samengewerkt met de provincie Fryslân. De waterschappen werkten met verschillende uitgangspunten en budgetten. Dit betekende verschillende communicatiemiddelen tussen bijvoorbeeld Noorderzijlvest en Hunze en Aa s, vooral te merken aan de uitgave van een gedrukte of digitale verkiezingskrant. In de laatste bijeenkomst van de noordelijke waterschappen is de samenwerking geëvalueerd. Het beeld van de samenwerking is bij alle vier waterschappen positief. Noorderzijlvest heeft aangegeven dat er uit de samenwerking meer kon worden gehaald. Door de vier waterschappen is de aanbeveling geformuleerd om voorafgaand aan de start van het volgende verkiezingstraject in een gezamenlijk bestuurlijk overleg van de portefeuillehouders verkiezingen, te laten bepalen op welke punten er door de waterschappen kan worden samengewerkt Samenwerking met Hefpunt Met Hefpunt is samenwerking gezocht op onderstaande twee punten: a. Gebruikmaking van een tijdelijk account basisregistratie personen ten behoeve van de controle van de kandidatenlijsten b. verstrekken van het adressenbestand waterschap Noorderzijlvest voor de juiste bezorging van de huis-aan-huis krant met name in de grensgemeenten 24

26 De medewerkers van Hefpunt hebben volledige en snelle medewerking verleend op deze punten. De conclusie van is dan ook dat deze samenwerking zeer goed is verlopen. In het PvA is het risico fouten in bestand Hefpunt als risico genoemd. De Unie van Waterschappen heeft echter een contourenkaart beschikbaar gesteld voor de gemeenten waarmee is voldaan aan de wettelijk plicht voor het waterschap om de grenzen van het waterschap aan de gemeenten aan te leveren. Het benoemde risico is hiermee vervallen. De gemeenten konden op basis van deze contourenkaart de kiesgerechtigdheid voor welk waterschap van de inwoners bepalen. Naast de contourenkaart is de grensafbakening door gemeenten bepaald aan de hand van de Basisregistratie Adressen en Gebouwen en de postcodebegrenzing. Tijdens het traject heeft hierover afstemming plaatsgevonden tussen het waterschap en de gemeenten Samenwerking met gemeenten Het waterschap heeft met regelmaat contact gehad met de gemeenten om de werkzaamheden op elkaar af te stemmen. In september 2014 en januari 2015 zijn daarvoor informatiebijeenkomsten voor de gemeenten georganiseerd. In deze bijeenkomsten werden de afzonderlijke verantwoordelijkheden, de stand van zaken van het project en de communicatie besproken. Noorderzijlvest heeft op verzoek van de gemeenten een aantal communicatiemiddelen aan hen verstuurd: verkiezingslogo, waterschapslogo, ansichtkaarten, tekst over waterschapsverkiezingen voor websites en huis-aan-huis-bladen. De gemeenten hebben hier gebruik van gemaakt en waren tevreden over het aanbod. Gemeenten linkten ook naar noorderzijlvest.nl. De gemeenten konden op basis van de contourenkaart de kiesgerechtigdheid voor welk waterschap van de inwoners bepalen. Ook hebben ze hiervoor gebruik gemaakt van de Basisregistratie Adressen en Gebouwen en de postcodebegrenzing. Tijdens het traject heeft hierover afstemming plaatsgevonden tussen het waterschap en de gemeenten. Niet iedere gemeente heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid om het logo van het waterschap op de stempas te plaatsen. Het gebruik van dezelfde kleur stempas voor elk waterschap heeft ertoe geleid dat kiezers hebben gestemd voor een ander waterschap dan waarvoor ze kiesgerechtigd waren. Ook het gebruik van de kleuren voor het stembiljet (blauw voor provincie en groen, oranje en geel voor het waterschap) zorgde voor verwarring bij kiezers en stembureauleden. De gemeente Groningen heeft aangegeven dit aan te kaarten bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In maart 2015 is een evaluatiebijeenkomst met de gemeenten gehouden. Zowel de gemeenten als het waterschap hebben de samenwerking en onderlinge interactie van beide zijden positief ervaren Samenwerking met provincies De noordelijke waterschappen hebben samenwerking met de provincies gezocht. In Fryslân heeft dit geresulteerd in een nauwe samenwerking tussen Wetterskip Fryslân en de provincie: gezamenlijke campagne-uitingen zoals een krant. In Groningen en Drenthe beperkte de samenwerking zich tot aandacht voor elkaars verkiezingen op de websites. Samen optrekken voor redactionele aandacht voor de verkiezingen op radio en tv of gezamenlijke uitingen zat er niet in. Alle partijen kozen ervoor hun eigen stemoproep-campagne te voeren. 25