Diepe geothermie in de Kempen

Transcriptie

1 26/02/2015 Diepe geothermie in de Kempen EFRO 910: GEOTHERMIE 2020

2 Agenda» Welkom en Onthaal» Informeren:» Toelichting Geothermie en het EFRO project Diepe Geothermie» Kader van Ruimtelijke planning» Atelier Diepe Geothermie Vlaamse bouwmeester» Doelstelling Workshop» Verkennen van standpunten» Oplijsten van criteria:» Simulatie van ruimtelijke inplanningsmodel» Oplijsten criteria» Volgende stappen en afronding 26/02/2015 2

3 Aardwarmte winnen 26/02/2015 3

4 26/02/2015 Diepe geothermie in de Kempen EFRO 910: GEOTHERMIE 2020

5 INTERREG project GEOHEAT APP Partners Met With financiële the financial steun support van of 26/02/2015 5

6 Potentieel in de Kempen 26/02/2015 6

7 Gemeten temperaturen Loenhout Poederlee Merksplas Turnhout 60 C 67 C 72 C C aver. C/km m TD: m m (TVD) TD: m (TVD) m TD: m m TD: m 26/02/2015 7

8 Haalbare temperaturen 26/02/2015 8

9 Balmatt demonstratieproject 26/02/2015 9

10 Balmatt basisgegevens» Reservoir op een diepte van m» Temperatuur: 124 C» Tot 5 boringen» kg/s» Elektriciteitsproductie» Warmtelevering op hoge en lage temperatuur 26/02/

11 26/02/

12 26/02/

13 Inkomsten uit stroom en warmte inkomsten (M ) 26/02/

14 Toepassingen: industrie en landbouw 500 m o.m. 26/02/

15 Toepassingen: stadsverwarming 500 m o.m. 26/02/

16 Toepassing: elektriciteitsproductie 500 m o.m. 26/02/

17 EFRO 910: GEOTHERMIE 2020» Lokale energiebron met potentieel in de Kempen» > 1 GW warmte» ca. 400 MW elektriciteit» Partners» Financiering 26/02/

18 EFRO 910: GEOTHERMIE /02/

19 Aantal te lokaliseren centrales in studiegebied Cellular Automata Landgebruikveranderingen op niveau van cel 1 ha (1,375,000) Lokaal niveau Quasi-statische karakteristieken Allocatiemodule (Fysische) Geschiktheid Beleid en wetgeving Toegankelijkheid 26/02/

20 GTPs leveren warmte aan clusters 26/02/

21 Landgebruik In 2010 In 2030 na plaatsen GTPs 26/02/

22 Atelier diepe geothermie Vlaamse Bouwmeester -onderzoek/labo-ruimte/atelier-diepe-geothermie 26/02/

23 Energieconcept duurzame energie duurzame energie beperken beperken uitwisseling efficiënt & schoon fossiel efficiënt & schoon fossiel 26/02/

24 duurzame energie beperken Energieconcept uitwisseling efficiënt & schoon fossiel uitwisseling 26/02/ duurzame energie beperken

25 Economische analyse 2 cases Balmatt Mol, Donk Janssen Beerse 26/02/

26 Economische analyse Kempen Bedrijfstak Tewerkstelling Geologische diensten + Boorbedrijven ++ Machinebouwers (buizen, koppelingen, warmtewisselaars, ORC, koelinstallaties, warmtepompen, boilers, ) +++ Installateurs warmtenetten +++ Bouwbedrijven ++ Installateurs technieken (HVAC) ++++ Dataloggers en ICT ++ Onderhoudsdienst warmtenetten +++ Operatoren geothermiecentrale ++ 26/02/

27 Meerwaarde voor de Kempen» Geschatte tewerkstelling : VTE» Geschatte lange termijn investeringen (~ 15 jaar):» Geothermiecentrales: M per centrale (cogeneratie)» Warmtenetten: km x 0,6 M /km = 1,2 miljard EURO» Inkoppeling: /woning» Onderhoud warmtenetten en geothermiecentrales: 124 M /jaar» Besparing van ruim 500 Mm 3 aardgas voor verwarming & koeling» Ruim 2 Mton minder CO 2 uitstoot 26/02/

28 Voorwaarden voor uitrol geothermie» Maatschappelijk draagvlak» Aanleggen warmtenetten!» Inkoppelen» Collectieve vs. individueel» Locaties» Technologische uitdagingen» Economische haalbaarheid» Risico s» Regelgeving (eigendomsrecht, EPB, )» Vergunningen (MER, milieu, levering, )» Meerwaarde voor de Kempen GEOTHERMIE /02/

29 In het licht van de eeuwigheid worden tijd en economische waarde relatief. Waar het dan om draait is de liefde voor de medemens en respect voor Gods schepping. EcoFys 26/02/

30 26/02/2015 EFRO: Diepe Geothermie Introductie Ruimtelijke Analyse Stijn Vranckx, Maarten van der Meulen en Guy Engelen

31 EFRO studie: Potenties voor Geothermie Het evoluerend landgebruik (warmte- en elektriciteitsvraag) en potentieel bepalen de inplanting van Geothermiecentrales De locatie van Geothermiecentrales (warmte en elektriciteitsaanbod) bepalen het toekomstige landgebruik 26/02/

32 RuimteModel Vlaanderen Ontwikkeling en Gebruik sinds 2007 in Beleidscontext RuimteModel Vlaanderen wordt typisch ingezet om inzichten te verwerven in gewenste of toekomstige ontwikkelingen in de Vlaamse ruimte teneinde er tijdig en gepast op te kunnen reageren door middel van beleid en maatregelen op de korte en lange termijn. Drie types van toepassing: 1. Simulatie van toekomstig landgebruik; 2. Ruimtelijke optimalisatie van landgebruik; 3. Analyse van het huidige of toekomstige landgebruik. 26/02/

33 RuimteModel Vlaanderen: Simulatie Landgebruik Onbeheerde natuur (5) Socio-economisch (12) 37 landgebruiken Cellen van 1 ha Runs Tijdstap / Output 1 jaar Productielandbouw (6) Beheerde natuur (6) Socio-economisch (3) Overig (5) 26/02/ /02/

34 Ruimtelijke simulatie Typische toepassing: scenario analyse Bevolking & Activiteit Bevolking & Activiteit 2015 Landgebruik 2016 Landgebruik 2015 Geschiktheid Geschiktheid Ontsluiting Ruimtelijk beleid 26/02/ Ontsluiting Ruimtelijk beleid

35 Landgebruik BAU Jaar: 10 9 Groei ruimtebeslag ha/dag 8 7 BAU - scenario 6 Landgebruik Ruimteneutraal Ruimteneutraal /02/

36 Bevolkingsdichtheid (inwoners per ha)» Verschil in 2050: Ruimteneutraal BAU Scenario ha Inwoners / ha BAU Ruimteneutraal /02/

37 Ruimtelijke Optimalisatie Typische Ruimtelijke toepassing: criteria inplantingsvraagstukken Landgebruik < = > Genetisch algoritme Geschiktheid Ontsluiting Ruimtelijk beleid Vestigingsfactoren 26/02/

38 Ruimte voor Bedrijvigheid in Limburg Tongeren: Scenario Logistiek RuBeLim Optimale locaties voor 447ha bijkomende Regionale bedrijventerreinen (10, 15, en 20ha) in de 10 Kleinstedelijke gebieden en 5 specifieke Economische knooppunten van de Provincie Limburg Pareto frequentie >0% 100% 26/02/

39 Analyse v.h. huidig of toekomstig landgebruik Typische toepassing: complexe ruimtelijke Ruimtelijke indicatoren indicatoren Actueel Landgebruik Ruimtelijke data (GIS) Geschiktheid Ontsluiting Ruimtelijk beleid 26/02/ ruimtelijke rekenroutines (scripted)

40 Landgebruikbestand, 10m resolutie, ± 650 klassen, toestand 2014* 26/02/

41 Meetinstrument Omgevingskwaliteit Aaneengeslotenheid Open Ruimte (omvang clusters) 26/02/

42 26/02/

43 Doelstellingen van vandaag» Informeren» Standpunten van stakeholders verkennen en hierrond een constructief debat op gang brengen» Gezamenlijk met alle stakeholders criteria formuleren m.b.t. ruimtelijke inplanting van geothermische centrales 26/02/

44 Agenda» Welkom en Onthaal» Informeren en kader zetten:» Toelichting Geothermie en het EFRO project Diepe Geothermie» Kader van Ruimtelijke planning» Atelier Diepe Geothermie Vlaamse bouwmeester» Doelstelling Workshop» Verkennen van standpunten» Oplijsten van criteria:» Simulatie van ruimtelijke inplanningsmodel» Oplijsten criteria» Volgende stappen en afronding 26/02/

45 Verkennen van standpunten» Ga bij iemand staan die je hier voor het eerst ontmoet» Interview elkaar beurtelings op basis van de vragenlijst» De interviewer noteert de antwoorden op het blad» Wissel na 7 26/02/

46 Agenda» Welkom en Onthaal» Informeren en kader zetten:» Toelichting Geothermie en het EFRO project Diepe Geothermie» Kader van Ruimtelijke planning» Atelier Diepe Geothermie Vlaamse bouwmeester» Doelstelling Workshop» Verkennen van standpunten» Oplijsten van criteria:» Simulatie van ruimtelijke inplanningsmodel» Oplijsten criteria» Volgende stappen en afronding 26/02/

47 Invoer: Temperatuur ondergrond 26/02/

48 Invoer: Potentieel geothermie 26/02/

49 Invoer: Restricities locaties 26/02/

50 Invoer: Restricties Elektriciteitsproductie 26/02/

51 Invoer: Warmtevraag Landgebruik per ha 26/02/

52 Warmtevraag omgeving: Warmtevraag per ha Van Landgebruik per ha naar Warmtevraag per ha» 37 landgebruiken, waarvan 11 socio economische die warmte vragen;» Stap 1: Per landgebruik een dasymetrische kartering van de totale warmtevraag per (sub)sector (bron: Lien Poelmans, RDM);» Stap 2: Reductiefactor 1 per landgebruik van totale warmtevraag naar warmtevraag die met geothermie te dekken is» Stap 3: Reductiefactor2: correctie omdat geothermie centrale in de piekvraag niet volledig zal kunnen voorzien» Tabel Reductiefactoren, bron Erwin Cornelis (TEM) 26/02/

53 Warmtevraag omgeving: Warmtevraag per ha Van Landgebruik per ha naar Warmtevraag per ha Tabel Reductiefactoren, bron Erwin Cornelis (TEM) Sector Reductiefactor 1 Reductiefactor 2 Motivatie Residentieel 100% 50% RF1: alle warmte is laagwaardig verondersteld (< 100 C) RF2: resultaat van woonwijk en jaarduurbelastingscurven als basis genomen Lichte industrie 50% 85% RF1: (benaderend) gemiddelde van aandeel < 100 C van voeding, drank, tabak; textiel, leder en kleding; papier en uitgeverijen; machines; andere industrie RF2: iets hoger dan niet residentieel Synergrid reductiefactor genomen Zware industrie 10% 100% RF1: (benaderend) gemiddelde van aandeel < 100 C van ijzer en staal; nonferro; chemie; minerale niet metaalproducten RF2: (niet geanalyseerd, 100% als standaardwaarde genomen) Afval en afvalwater, waterwinning en waterdistributie 100% 85% RF1: warmtevraag is beperkt in deze sector; alle warmte is laagwaardig verondersteld (< 100 C) RF2: waarde van lichte industrie genomen Mijnbouw 50% 85% RF1 RF2: waarde van lichte industrie genomen Energie 10% 100% RF1 RF2: waarde van zware industrie genomen Groothandel en transport en verkeer 100% 75% Voor alle tertiaire sectoren: Detailhandel en horeca 100% 75% Kantoren en administratie 100% 75% Overige diensten 100% 75% Overig industrieel/commercieel/residentieel RF1: alle warmte is laagwaardig verondersteld (< 100 C) RF2: iets lager dan niet residentieel Synergrid reductiefactor genomen 100% 80% RF1: alle warmte is laagwaardig verondersteld (< 100 C) RF2: waarde van Fluxys gegevens overgenomen 26/02/

54 Warmtevraag omgeving 26/02/

55 Invoer: Warmtevraag per cluster 26/02/

56 Modelberekeningen: Optimalisatie» Afweging kosten vs. baten > berekening potentiële locaties» Kosten: Investeringen (geothermisch project, warmtenet, elektriciteitsproductie), Operationele kosten, Personeelskosten» Omzet: duurzame warmtelevering & elektriciteitsproductie» Simulaties in de toekomst voor wijzigingen in het landgebruik Demonstratie Software 26/02/

57 Resultaat: Profijkaarten 26/02/

58 Resultaat: Profijtkaarten 26/02/

59 Voorbeelden Ruimtelijke criteria RuBeLim Zoeken naar ruimte voor bijkomende Regionale bedrijventerreinen in de 10 Kleinstedelijke gebieden en 5 specifiek Economische knooppunten 26/02/

60 Doel» Potentiële locaties voor bijkomende regionale bedrijventerreinen binnen de KSG en specifieke EK zoeken, die zo goed mogelijk aansluiten bij de ruimtelijk expliciete criteria uit het RSPL, rekening houdende met de maatschappelijke wensen, gedefinieerd vanuit de betrokken sectoren.» Sectoren vertegenwoordigd in de stuurgroep:» POM Limburg, LIMGROND, Dienst Water en domeinen, Dienst Mobiliteit, Jeugddienst, Sportdienst, Dienst Toerisme, Dienst Economie, Dienst Landbouw en platteland, Provinciaal Natuurcentrum» NV Scheepvaart, ANB, LNE Dienst MER, Agentschap Ondernemen, VKW, Departement Landbouw en Visserij, Ruimte Vlaanderen, LNE Dienst Veiligheid, VLM, LRM, Beleid Mobiliteit en verkeersveiligheid, Boerenbond, VMM, De Lijn, NMBS, UNIZO, VOKA 26/02/

61 Ontsluitingscriteria Nabijheid tot:» Opritten/afritten hoofdwegen RSV» Primaire wegen RSPL» Secundaire wegen RSPL» Spoorwegen» Buslijnen» Haltes openbaar vervoer» Waterwegen categorie II categorie IV» Vrachtroutenetwerk» Bovenlokaal fietsroutenetwerk» ELIA transformatiestations» Fluxys pijpleidingen» Logistieke overslagpunten (Limburgse terminals) 26/02/

62 Geschiktheidscriteria o Aanbod beschikbare terreinen o Afstand tot dorpskernen o Afstand tot stedelijke gebieden o Bevolkingsdichtheid in nabijheid o Ford werknemers in nabijheid o Groene bestemmingen o Helling van terreinen o Herbevestigd Agrarisch Gebied o Landbouwgevoeligheid o Nabijheid commerciële en dienstencentra o Nabijheid tot bestaande bedrijventerreinen o Natuurverbindingen o Signaalgebieden waterberging en - conservering o Werklozen in nabijheid o Ankerplaatsen o Natura2000 Speciale Beschermingszones (SBZ) o Open ruimte verbindingen o Overstromingsgevoelige gebieden o Stiltegebieden 26/02/

63 Combinatie Geschiktheidscriteria 26/02/

64 Optimalisatie volgens 5 scenario s Scenario: Omgeving Landbouwgevoeligheid Buffer Open ruimte verbindingen Buffer stiltegebieden HAG, NVB SBZ V Ankerplaatsen Mogelijk overstromingsgevoelige gebieden Signaalgebieden water Scenario: Logistiek Afstand tot bestaande bedrijventerreinen Afstand tot spoorwegen Afstand tot vrachtroutenetwerk Afstand tot gasleidingen/ transformatiestations Afstand tot Limburgse terminals Afstand tot waterwegen Logistiek PLUS Aanbod bedrijventerreinen per gemeente 26/02/ Scenario: Tewerkstelling Bevolking binnen straal van 5km Werklozen binnen straal van 5km Ford werknemers binnen straal van 5km Afstand tot fietsroutenetwerk Afstand tot buslijnen/treinstations/spartacus Scenario: Kenniscentra Afstand tot commerciële & dienstencentra Afstand tot bestaande bedrijventerreinen Afstand tot treinstations/spartacus Overkoepelenden criteria in alle scenario s Afstand tot opritten hoofdwegen RSV Helling van het terrein Groene bestemmingen Afstand tot primaire/secundaire wegen RSPL Beleidskaart Aantrekking tot stedelijke gebieden/ afstoting dorpskernen

65 Oplijsten van criteria» Verdeel je in drie groepen» Milieu» Sociaal economisch» Ruimtelijke ordening overheid» Elke tafel wordt begeleid» Stijn, Ben en Guy helpen waar nodig verduidelijken en scherper zetten 26/02/

66 Oplijsten van criteria: stap 1 (bril = organisatie)» Denk voor jezelf in stilte na over deze vragen» Noteer de antwoorden op het blad 1. Wat is voor jou & jouw organisatie belangrijk om rekening mee te houden bij de ruimtelijke inplanting van geothermische centrales 1. Vertaal dit waar mogelijk naar een criterium 26/02/

67 Oplijsten van criteria: stap 2 (bril = sector)» Bespreek in groep de reflecties en cluster waar mogelijk» Vertaal dit naar criteria die voor jullie sector belangrijk zijn» Rangschik ze in volgorde en benoem voor jullie sector de top 3 26/02/

68 Oplijsten van criteria: stap 3 (oogst)» Elke groep presenteert zijn top 3» Feedback van onderzoeksteam 26/02/

69 Agenda» Welkom en Onthaal» Informeren:» Toelichting Geothermie en het EFRO project Diepe Geothermie» Kader van Ruimtelijke planning» Atelier Diepe Geothermie Vlaamse bouwmeester» Doelstelling Workshop» Verkennen van standpunten» Oplijsten van criteria:» Simulatie van ruimtelijke inplanningsmodel» Oplijsten criteria» Volgende stappen en afronding 26/02/

70 Volgende Stappen» Verzamelde criteria inpassen in Ruimtelijke Analyse:» Criteria vertalen naar invoerkaarten» Toevoegen als bijkomende randvoorwaarden aan model» Simulaties» Rapportage EFRO resultaten» Vervolgtraject:» Stakeholdertraject rond maatschappelijke transitie en draagvlak» Verdere verfijning ruimtelijke analyse» Efficiënte invulling geothermisch potentieel als doel 26/02/

71 Bedankt! 26/02/