Pensioenwet Risicodekking nabestaandenpensioen

Transcriptie

1 Nieuwsbrief juli/augustus 2007, Jaargang 2 - vol. 7/8 Pensioenwet Risicodekking nabestaandenpensioen Indien de pensioenovereenkomst voorziet in een partnerpensioen op risicobasis behoudt de deelnemer, die na beëindiging van de deelneming recht heeft op een uitkering op grond van de Werkloosheidswet gedurende de periode dat hij de uitkering ontvangt, aanspraak op partnerpensioen ten behoeve van zijn partner. De hoogte van het partnerpensioen wordt vastgesteld als of hetzelfde pensioen op opbouwbasis zou zijn overeengekomen. Zo luidt de goedbedoelde tekst van artikel 55, lid 5 Pensioenwet. De tekst is bij aangenomen amendement 60 ingevoegd. De toelichting op het amendement stelt: Dit amendement strekt ertoe dat ingeval van een partnerpensioen op risicobasis de aanspraak daarop behouden blijft indien de deelnemer na beëindiging van de deelneming een werkloosheidsuitkering ontvangt; gedurende de uitkeringsperiode wordt de hoogte van het partnerpensioen vastgesteld alsof het op opbouwbasis is overeengekomen. Goedbedoeld, hoewel de vraag is waarom de wetgever zo inhoudelijk moet ingrijpen in de arbeidsvoorwaarde pensioen en anders dan bij de wettelijke regeling (Anw) tot uitbreiding van de dekking van nabestaandenpensioen moet komen. Colofon Het Expertisecentrum Pensioenrecht doet onderzoek naar en adviseert de pensioenwereld, overheden en het bedrijfsleven over juridische en fiscale aspecten van pensioenen en verzorgt daarover publicaties en organiseert studiemiddagen en leergangen. Adresgegevens: Expertisecentrum Pensioenrecht Vrije Universiteit Amsterdam Fac. der Rechtsgeleerdheid Prof. dr. Erik Lutjens De Boelelaan HV Amsterdam tel mobiel fax website: e.lutjens@rechten.vu.nl Dat zijn niet de enige vragen die de tekst oproept. Ik noem er nog een paar: - waarom is gekozen voor een dekking alleen bij beëindiging van de deelneming en niet ook bij scheiding?; - waarom is het behoud van het uitkeringsrecht gekoppeld aan het recht op WW, zodat degenen die bijvoorbeeld als zelfstandige werkzaam worden geen dekking hebben? - waarom is de werkloze werknemer met een werkloosheidsuitkering van een andere lid-staat van de EG van het 1

2 behoud van uitkering uitgesloten. Deze uitsluiting treft vooral de grensarbeiders, zodat artikel 55, lid 5 op dit punt in strijd is met het in het EG-Verdrag vastgelegde vrije verkeer van werknemers en in strijd is met artikel 7 Vo EG ; - hoe moet hetzelfde pensioen op opbouwbasis worden bepaald? Een risicopensioen is onafhankelijk van de deelnemingstijd; een opbouwpensioen is daarentegen afhankelijk van de deelnemingstijd. Dat is een wezenlijk verschil. Hoe moet de hoogte dan bepaald worden als de norm is de hoogte van een pensioen dat niet overeengekomen is. Onduidelijkheid dus troef. Reparatie is gewenst! Pensioenwet Indexatielabel uitstel van invoering Bij brief van 16 juli 2007 heeft de minister van SZW het volgende bericht over het indexatielabel: In nauwe samenwerking met de Stichting van de Arbeid, de toezichthouders Autoriteit Financiële Markten (AFM) en de Nederlandsche Bank (DNB) en de koepelorganisaties van pensioenuitvoerders is de ontwikkeling van het indexatielabel ter hand genomen. In korte tijd zijn de contouren van het indexatielabel zichtbaar geworden. Het ontwerp indexatielabel beoogt deelnemers op duidelijke en begrijpelijke wijze informatie te geven over de verwachtingen ten aanzien van de toekomstige toeslagverlening en de risico s die daaraan verbonden zijn. Dit betekent dat de indexatiematrix wat betreft de informatievoorziening aan deelnemers, zodra het label gereed is, aanzienlijk vereenvoudigd kan worden en dat de communicatie door pensioenuitvoerders aan deelnemers sterk wordt verbeterd. Bij het ontwikkelen van het indexatielabel is een aantal uitgangspunten geformuleerd, waarbij de belangrijkste zijn: volledigheid, begrijpelijkheid en onderscheidendheid. Ook mag het label niet leiden tot hogere administratieve lasten of onbedoelde financiële gevolgen, verband houdend met de eisen inzake de jaarverslaggeving. Aan sommige van deze uitgangspunten bleek niet steeds ten volle recht te kunnen worden gedaan, waardoor keuzes gemaakt moesten worden. Waar die keuzes aan de orde waren heeft de communiceerbaarheid (begrijpelijkheid voor de deelnemers) voorop gestaan. Het indexatielabel geeft nadrukkelijk alleen informatie over de toekomstige toeslagverlening en zegt niets over de overige kenmerken van de pensioenregeling. Voor een goed pensioenadvies over bijvoorbeeld waardeoverdracht zal de deelnemer altijd dieper moeten graven en ook de andere karakteristieken van de regeling(en) moeten vergelijken. De belangrijkste winst van het indexatielabel is dat de deelnemer erop wordt geattendeerd dat zijn pensioen is omgeven met de nodige onzekerheden. Gegeven de geringe pensioenkennis van de meeste deelnemers is dat een belangrijke stap voorwaarts. Invoering van het indexatielabel per 1 januari 2008 is niet mogelijk gebleken. Er is nog een aantal stappen dat gezet moet worden om het label volledig gebruiksklaar te maken Het indexatielabel wordt onderdeel van het uniform pensioenoverzicht. Pensioenuitvoerders streven er naar het uniform pensioenoverzicht vroeg in het jaar aan hun deelnemers te sturen, om deze snel en adequaat te informeren. De koepels van pensioenuitvoerders hebben aangegeven het indexatielabel te kunnen integreren in het uniform pensioenoverzicht dat in 2009 wordt verstrekt. Voor 2008 betekent dit dat opname van het indexatielabel in het uniform pensioenoverzicht niet mogelijk is. Dat laat onverlet dat het wenselijk is dat de communicatie aan de deelnemers over de verwachte toeslagverlening zo snel mogelijk via het indexatielabel plaatsvindt. 2

3 Dat was ook de wens van Uw Kamer bij de behandeling van de PW. Pensioenuitvoerders die dat willen kunnen na juli 2008 het indexatielabel communiceren aan de deelnemers. De verplichting voor pensioenuitvoerders om het indexatielabel te integreren in het uniform pensioenoverzicht geldt eerst vanaf 1 januari (TK , , nr. 22) Pensioenwet API Bij brief van 22 juni 2007 heeft de minister van SZW nadere vragen betreffende de API beantwoordt. Daarin is onder meer het volgende gesteld: De eerste vraag heeft betrekking op de definitie van een dergelijke API. Met de API wordt beoogd een vehikel te introduceren dat de ruimte die wordt geboden door de Europese richtlijn betreffende de werkzaamheden van en het toezicht op instellingen voor bedrijfspensioenvoorzieningen (richtlijn 2003/41- /EG; ook wel aangeduid als IORP-richtlijn) volledig kan benutten. In tegenstelling tot het pensioenfonds in de zin van de Pensioenwet, zal de API bijvoorbeeld gebruik kunnen maken van de ruimere Productafbakening van de richtlijn. Verder zal voor de API niet de eis van één financieel geheel, zoals die voor pensioenfondsen van toepassing is, hoeven te gelden. De introductie van de API komt met andere woorden tegemoet aan de beperking dat de Nederlandse wetgeving momenteel (behalve het pensioenfonds) geen pensioeninstelling kent in de zin van de Europese richtlijn die een geïntegreerd pensioenproduct dat wil zeggen het verzekeringstechnische product inclusief het vermogensbeheer en de administratie op de markt kan zetten. De API is een partij op de vrije markt die door een ieder kan worden opgericht. De API kan dus ook een dochter van een pensioenfonds zijn. In dat geval zijn de zogenaamde Staatsencriteria relevant. Ook verzekeraars kunnen een API oprichten teneinde de markt van de bedrijfspensioenvoorzieningen te kunnen bedienen. Zoals ik in mijn brief van 29 mei jl. heb aangegeven ontstaat er vanuit de adviezen over de modernisering van het uitvoeringsmodel geen noodzaak om de huidige praktijk van de verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds te wijzigen. Het is dan ook niet mijn bedoeling om de huidige praktijk van de verplichte deelneming in een pensioenfonds zoals deze is geregeld in de Wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds 2000 thans te wijzigen. Dat betekent dat de API geen verplichtgestelde regeling kan uitvoeren. Als de API eenmaal van de grond is gekomen, zal opnieuw bezien worden of er aanleiding is de vormgeving van de verplichtstelling te heroverwegen (TK , , nr. 99) Pensioenwet Uitvoering pensioenregeling in andere lidstaat Bij brief van 15 augustus 2007 heeft de minister van SZW de Tweede Kamer over dit onderwerp bericht met onder meer de volgende informatie: Wanneer kan een pensioenregeling in een andere lidstaat worden uitgevoerd? De eerste vraag die beantwoord moet worden, is in welke gevallen een pensioenregeling in een andere lidstaat kan worden uitgevoerd. Werkgevers die aan een niet verplichtgesteld bedrijfstakpensioenfonds deelnemen, die een eigen ondernemingspensioenfonds hebben of die een regeling bij een verzekeraar hebben, kunnen er op grond van de Pensioenwet in beginsel voor kiezen om hun pensioenregeling bij een pensioeninstelling in een andere lidstaat onder te brengen. Werkgevers die onder de verplichtstelling vallen en daardoor verplicht deelnemen in een bedrijfstakpensioenfonds op grond van 3

4 de Wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds 2000 (Wet BPF 2000) hebben die keuze niet. Naast de mogelijkheid om de regeling bij een buitenlandse pensioeninstelling onder te brengen, rijst de vraag of het ook mogelijk is het pensioenfonds naar een andere lidstaat te verplaatsen. Dit laatste zou interessant kunnen zijn voor ondernemingen met vestigingen in meerdere lidstaten. Op grond van het Nederlandse recht is verplaatsing van de statutaire zetel van een pensioenfonds naar een andere lidstaat evenwel niet mogelijk. Juridische gevolgen van uitvoering van de pensioenregeling in een andere lidstaat Een volgende vraag die beantwoord moet worden, is wat de juridische gevolgen zijn van het onderbrengen van een Nederlandse pensioenregeling in een andere lidstaat. Een belangrijk gevolg is dat het Nederlandse sociaal en arbeidsrecht onverkort van toepassing blijft. Bij brief van 4 april jl. heb ik uw Kamer al meegedeeld welke artikelen uit de Pensioenwet als sociaal en arbeidsrecht moeten worden aangemerkt (Aanhangsel der Handelingen, nr. 1182, vergaderjaar ). Het gaat daarbij bijvoorbeeld om alle informatiebepalingen, waarbij ik in het bijzonder wijs op de toepassing van artikel 48, tweede lid van de Pensioenwet (het indexatielabel). Verder is artikel 95 van deze wet van belang welke ziet op het consistent geheel tussen de gewekte verwachtingen, de financiering en het realiseren van voorwaardelijke toeslagen. Concreet betekent dit dat ook een pensioeninstelling uit een andere lidstaat te maken heeft met de indexatiematrix en (vanaf 1 januari 2009) het indexatielabel zal moeten toepassen. Dat betekent dat ook wanneer de pensioenregeling in een andere lidstaat wordt uitgevoerd de premie dermate moet zijn dat de gewekte verwachtingen ten aanzien van de voorwaardelijke toeslagverlening waargemaakt kunnen worden. Als die verwachting voor de toekomst niet langer reëel is, zullen de deelnemers uitdrukkelijk geïnformeerd moeten worden over de gewijzigde verwachtingen. Verhoging pensioenleeftijd burgemeesters en commissarissen Koningin De ontslagleeftijd voor burgemeesters en commissarissen van de Koningin is per 11 mei 2007 verhoogd van 65 naar 70 jaar. Dit is gebeurd met wijziging van het Rechtspositiereglement. Ingeval van doorwerken na 65 jaar wordt de pensioenopbouw bij ABP voortgezet. (Staatsblad 2007, 99) Rechtspraak Hoge Raad 10 augustus 2007 managementovereenkomst toch verplichte deelneming in PGGM als werknemer Betrokkene heeft een managementovereenkomst met zijn B.V. en is door deze B.V. te werk gesteld bij Thuiszorg, een onder de werkingssfeer van PGGM vallende instelling. PGGM claimt dat de betrokkene als werknemer is aan te merken en onder de verplichtstelling van deelneming in PGGM valt. Het Hof heeft op grond van de feitelijke invulling van de werkzaamheden geoordeeld dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. De Hoge Raad laat dit arrest in stand en overweegt onder meer dat het hof zich niet van dit oordeel hoefde te laten weerhouden door de enkele omstandigheid dat vaststaat dat betrokkene en Thuiszorg geen arbeidsovereenkomst met elkaar wilden sluiten, omdat zij de verplichte deelneming van betrokkene in het PGGM-pensioenfonds niet wensten. 4

5 Bij de beantwoording van de vraag of tussen partijen een arbeidsovereenkomst gold, is immers niet alleen van belang hetgeen partijen bij het sluiten van de overeenkomst voor ogen stond, maar ook de wijze waarop zij feitelijk aan de overeenkomst uitvoering hebben gegeven en aldus daaraan inhoud hebben gegeven. Rechtbank Rotterdam 20 juni 2007 rendementsvergoeding aanspraak bij tussentijds einde deelneming aanwijzing DNB De pensioenregeling van het pensioenfonds is een beschikbare premieregeling. Op de pensioendatum wordt evenwel bij belegging in de Collectieve Portefeuille een rendement van 4% gegarandeerd. DNB heeft een aanwijzing gegeven daarop neerkomend dat dit rendement te allen tijde dus ook bij tussentijdse beëindiging van de deelneming gegeven moet worden. Daarbij heeft DNB overwogen de pensioenregeling niet uitsluitend wordt bepaald door beschikbaar gestelde premies of bijdragen, maar ook door de rendementsgarantie. Daarom wordt niet voldaan aan de uitzondering van artikel 8, tiende lid, van de PSW en is artikel 8, tweede lid, van de PSW op het fonds van toepassing. Deze constatering werkt ook door voor de opbouw en financiering als bedoeld in de artikelen 7a en 9a van de PSW. Gelet op een en ander is het fonds in overtreding van deze bepalingen nu zij handelt alsof artikel 8, tiende lid, van de PSW van toepassing is op de pensioentoezeggingen aan degenen die beleggen via de zogenoemde Collectieve Portefeuille. De rechtbank onderschrijft het standpunt van DNB en laat de aanwijzing in stand. Rechtbank Maastricht 4 juli 2007 Nadere verdeling conform Boon/Van Loon Partijen zijn in gemeenschap van goederen gehuwd geweest van 25 november 1964 tot en met 5 augustus De tot de gemeenschap behorende goederen zijn verdeeld, maar de pensioenrechten zijn daarbij buiten beschouwing gelaten. De man is nu 65 jaar en de vrouw vordert een deel van het pensioen. In het op 27 november 1981 gewezen zogenaamde Boon / Van Loon arrest is de Hoge Raad teruggekomen op zijn rechtsopvatting dat pensioenrechten verknocht zijn aan de persoon die ze heeft opgebouwd. Dat betekent dat deze rechten in voor 27 november 1981 ontbonden huwelijksgemeenschappen niet voor verdeling in aanmerking kwamen en daarna, tot invoering van de Wet verevening pensioenrechten op 1 mei 1995, wel. Nu de tussen partijen bestaande huwelijksgemeenschap van partijen na de datum van 27 november 1981 is ontbonden, staat daarmee vast dat de pensioenrechten van de man onderdeel uitmaakten van de tussen partijen bestaande gemeenschap van goederen en door de ontbinding van die gemeenschap vanaf dat moment voor verdeling in aanmerking komen. Het feit dat partijen deze rechten wellicht aanvankelijk niet in hun verdeling hebben betrokken, heeft niet tot gevolg dat verdeling daarvan niet alsnog verlangd kan worden. Aldus uitdrukkelijk art. 3:179 lid 2 BW dat bepaalt: De omstandigheid dat bij een verdeling een of meer goederen zijn overgeslagen, heeft alleen ten gevolge dat daarvan een nadere verdeling kan worden gevorderd. 5