Pensioenwet. Geen recht op waardeoverdracht bij contractbeëindiging. Nieuwsbrief december 2006, Jaargang 1 - vol. 1

Transcriptie

1 Nieuwsbrief december 2006, Jaargang 1 - vol. 1 Pensioenwet De Pensioenwet (kamerstuk ) en de Invoerings- en aanpassingwet Pensioenwet (kamerstuk ) zijn aangenomen door de Tweede Kamer en liggen bij de Eerste Kamer. De stemmingen over beide wetten zijn begin december gepland. De inwerkingtreding van de Pensioenwet is 1 januari 2007 te verwachten. Een belangrijk deel van de bepalingen zal evenwel pas 1 januari 2008 en voor verzekeraars pas 1 januari 2009 in werking treden. Deze uitgestelde werking van één jaar voor fondsen resp. twee jaar voor verzekeraars betreft onder meer de verplichting voor de pensioenuitvoerder om de werknemer via de startbrief over de pensioenregeling te informeren en de verplichting van de werkgever een uitvoeringsovereenkomst als bedoeld in de Pensioenwet met een pensioenuitvoerder overeen te komen. De startleeftijd van 21 jaar voor verwerving van ouderdomspensioen kent voor pensioenfondsen en voor verzekeraars een uitgestelde inwerkingtreding van één jaar. De regels over melding van een premieachterstand voor verzekeraars kent eveneens een uitgestelde inwerkingtreding van één jaar. Colofon Het Expertisecentrum Pensioenrecht doet onderzoek naar en adviseert de pensioenwereld, overheden en het bedrijfsleven over juridische en fiscale aspecten van pensioenen en verzorgt daarover publicaties en organiseert studiemiddagen en leergangen. Adresgegevens: Expertisecentrum Pensioenrecht Vrije Universiteit Amsterdam Fac. der Rechtsgeleerdheid Prof. dr. Erik Lutjens De Boelelaan HV Amsterdam tel mobiel fax e.lutjens@rechten.vu.nl Geen recht op waardeoverdracht bij contractbeëindiging Bij amendement nr. 65 is in artikel 24 Pensioenwet vastgelegd dat in de uitvoeringsovereenkomst afspraken moeten worden opgenomen betreffende: de voorwaarden die gelden bij beëindiging van een met een verzekeraar gesloten uitvoeringsovereenkomst. In deze regeling worden de belangen van zowel de verzekeraar als de werkgever vanuit 1

2 actuarieel en bedrijfseconomisch oogpunt op evenwichtige wijze gewaarborgd door rekening te houden met: 1. de overige voorwaarden in de uitvoeringsovereenkomst; 2. de gehanteerde tarieven; en 3. de winstdelingsvorm. Volgens de toelichting op het amendement werd hiermee voorzien in een recht op collectieve waardeoverdracht bij beëindiging van een contract. Dit staat echter geenszins in de tekst van het artikel (zie ook E. Lutjens, redactioneel Pensioen & Praktijk november 2006). In de memorie van antwoord bij de Pensioenwet aan de Eerste Kamer stelt de minister dat de indieners van het amendement dat recht op waardeoverdracht ook niet hebben bedoeld (EK C): Anders dan de leden van de CDA-fractie veronderstellen is met amendement 65 geen recht op collectieve waardeoverdracht geïntroduceerd. Met de wijziging van artikel 24 op basis van amendement 65 is beoogd het probleem op te lossen, dat werkgevers die het contract met een verzekeraar willen beëindigen en aan collectieve waardeoverdracht willen doen, soms geconfronteerd worden met onredelijke exit-bepaling in de uitvoeringsovereenkomst. Daardoor wordt de beëindiging van het contract, en dus ook de eventueel voorgenomen collectieve waardeoverdracht daarna, moeilijk en duur gemaakt. Door in de wet te eisen dat deze exit-bepalingen niet onredelijk mogen uitpakken voor werkgevers, wordt collectieve waardeoverdracht vergemakkelijkt. Het is daarom niet nodig een algemeen recht op collectieve waardeoverdracht te introduceren. onevenredig deel van de buffers meeneemt.[ ] Met het tegengaan van onredelijke exitvoorwaarden wordt voorkomen dat de kosten van het verzekeringscontract door de verzekeraar aan het eind worden gelegd, in plaats van gespreid over het gehele contract. Mogelijk leidt de verplichting tot «redelijke exitvoorwaarden» derhalve tot een opwaarts effect op de premie. Daar staat dan dus wel het belangrijke voordeel voor de werkgever tegenover, dat hij bij beëindiging van het contract niet alsnog met een onverwachte kostenpost wordt geconfronteerd. Geen recht op waardeoverdracht dus. Het is evenmin zo dat het enkele niet aanbieden van waardeoverdracht reeds als onredelijk kan worden bestempeld. Wat actuarieel, bedrijfseconomisch redelijk is, is ondertussen een wel bijzonder vage norm. Wachttijd In artikel 13, lid 2 Pensioenwet is opgenomen dat een wachttijd voor het ouderdomspensioen maximaal 2 maanden mag bedragen en een wachttijd voor het nabestaandenpensioen en arbeidsongeschiktheidspensioen in het geheel niet is toegestaan. Onder de leeftijd van 21 jaar is een langere wachttijd voor het ouderdomspensioen wel mogelijk. Voor het nabestaandenpensioen en arbeidsongeschiktheidpensioen is de verplichte aanvangsleeftijd van 21 jaar overigens niet voorgeschreven, dus daar kan een andere hogere toetredingsleeftijd voor gelden. Het blijft wel opletten, want een wachttijd van twee maanden of het hanteren van een toetredingsleeftijd kan strijd opleveren met het verbod tot het maken van onderscheid tussen contracten voor bepaalde en die voor onbepaalde tijd. Zie nader het binnenkort te publiceren artikel van Mark Heemskerk, onderzoeker bij het Expertisecentrum Pensioenrecht over wachttijden en drempelperioden in de pensioenregeling. 2

3 Standpunt DNB over marktordeningsbepalingen in de Wet Bpf 2000 Bij brief van 20 november 2006 heeft DNB haar standpunt kenbaar gemaakt over de artikelen 5, 6 en 7 Wet Bpf 2000 en artikel 23 en 24 Wet verplichte beroepspensioenregeling. De artikelen houden kort gezegd in dat geen andere instelling gebruik maakt van de naam en beeldmerk van DNB, dat het fonds niet zonder machtiging gegevens van de deelnemer aan derden verstrekt en geen suggestie ten aanzien van die derde mag doen en dat het fonds alleen informatie mag gegeven van algemene aard en over de eigen regeling. Het standpunt van DNB volgt op een aantal eerdere besluiten van DNB ten aanzien van concrete situaties waarin fondsen naar het oordeel van DNB genoemde artikelen zouden hebben overtreden. De discussie hierover ontstond met name toen fondsen hun deelnemers wilden wijzen op de levensloopregeling, welke niet door de pensioenfondsen uitgevoerd mag worden. Het standpunt van DNB houdt onder meer in: Het verplichtgestelde pensioenfonds dient zich te onthouden van het doen van mededelingen aan (ex-)deelnemers en andere rechthebbenden op pensioen waarin een samenwerkingsverband met een derde worden genoemd of waarin wordt gewezen op een bijzondere relatie tussen het pensioenfonds en een derde, zeker indien zo n mededeling een wervend karakter heeft met betrekking tot de producten of diensten van de derde. Wel toegestaan is de enkele vermelding van een dergelijk samenwerkingsverband voor zover dat noodzakelijk is voor het communiceren over de essentiële kenmerken van de zelf gevoerde regeling. Het pensioenfonds mag in elk geval geen reclame maken voor anderen, ook niet door te wijzen op een samenwerkingsverband. Dezelfde beperking geldt wanneer wordt gewezen op de kenmerken van de door het pensioenfonds uitgevoerde regelingen in combinatie met de kenmerken van producten en/of diensten van een derde. Alle informatieverstrekking die toegankelijk is voor deelnemers, gewezen deelnemers en andere rechthebbenden op pensioen dient te voldoen aan de in de wet gestelde beperkingen. Als het verplichtgestelde pensioenfonds bijvoorbeeld informatie aan werkgevers ter beschikking stelt maar die informatie is vrij toegankelijk, dus ook voor deelnemers, exdeelnemers en andere rechthebbenden, dan zal dat een overtreding opleveren van onderhavig verbod. Het standpunt raakt onderwerpen waaromtrent thans nog procedures lopen tegen DNB. Het standpunt is niet in de vorm van een beleidsregel neergelegd. De juridische status van het standpunt is daarom onduidelijk. Uniform Pensioenoverzicht Upo vanaf 1 januari 2007 Om ervoor te zorgen dat pensioenoverzichten gemakkelijk vergelijkbaar en optelbaar zijn, hebben de koepels van verzekeraars en pensioenfondsen (Verbond van Verzekeraars, Vereniging van Bedrijfstak-pensioenfondsen en Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen) de handen ineengeslagen en het Uniform Pensioenoverzicht in het leven geroepen. Dat gaat vanaf 1 januari 2007 toegepast worden. Er is een convenant afgesloten met de inspanningsverplichting om álle pensioenfondsen en verzekeraars te bewegen dit uniforme overzicht te gaan verstrekken. Dit gestandaardiseerde overzicht geeft de deelnemer jaarlijks inzicht in de huidige en toekomstige pensioensituatie van zichzelf en zijn eventuele nabestaanden. Het is de bedoeling dat alle pensioenfondsen en verzekeraars hetzelfde model gebruiken voor het jaaroverzicht van collectieve pensioenen in de tweede pijler. Wie 3

4 pensioenregelingen heeft bij verschillende pensioenfondsen of verzekeraars kan op die manier de bedragen uit de verschillende overzichten bij elkaar optellen. Dat geldt natuurlijk ook voor de bedragen uit het pensioenoverzicht van eventuele partners. Nadere informatie: Verbond van Verzekeraars: H. Zoontjes, tel , Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen: mw. R. Kuip, tel: , Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen, mw M.J. Hoekstra, Rechtspraak Winstdeling bij affinanciering Hof s-hertogenbosch 10 oktober 2006 Aan de orde is de vraag of de winstdeling in een pensioenverzekering meeweegt bij de financiering van de premievrije pensioenaanspraken. Het Hof Den Bosch, uitspraak 10 oktober 2006, LJN AZ2578 oordeelt als volgt: Mikrocentrum is als werkgever gehouden de pensioentoezegging die wel degelijk is gedaan, namelijk het voorzetten van de lopende verzekeringspolis bij Zwitser- Leven na te komen. Ingevolge art. 2 lid 4 onder C PSW dient zij er voor te zorgen dat haar werknemer [X.] in staat wordt gesteld deze overeenkomst (C-polis) voort te zetten en ingevolge art. 4 lid 5 PSW dient zij ervoor zorg te dragen dat ZwitserLeven de bedragen benodigd voor uitvoering van de pensioentoezegging ontvangt. Het stond de werkgever (destijds) wel vrij om of wel geleidelijk de affinancieringsverplichting jegens een vertrekkende werknemer te financieren of wel door het betalen van een bedrag ineens (een koopsom) aan die verplichting te voldoen. Het hof gaat er in deze zaak vanuit dat sprake is van een levensverzekering in de vorm van een kapitaalverzekering waarin rekening is gehouden met de duur van het dienstverband en de leeftijd van de betrokkene en waarbij het op te bouwen kapitaal dient tot dekking van de toegezegde pensioenaanspraken. [X.] heeft bij memorie van grieven (nr. 10 en 11) gesteld dat in dit kapitaal de winstdeling niet mag worden begrepen (en dus dat zijn eis aldus gewijzigd wordt) en hij heeft dit herhaald bij pleidooi(nr.22). Mikrocentrum (pleitnotitie nr. 20) heeft dit standpunt van [X.] bestreden en onder verwijzing naar gebruik en bestaande praktijk in dit geval gesteld dat kapitaal met winstdeling zal dienen als koopsom voor het pensioen. Gelet op het stadium van de procedure, de tot nog toe in het geding gebrachte stukken van ZwitserLeven waarin deze de koopsom voor affinanciering steeds bepaalt met gebruikmaking van een aftrek wegens winstdeling, het feit dat de deskundigen deze berekeningen overnemen, en het verweer van Mikrocentrum, is het hof van oordeel dat het op de weg van [X.] had gelegen om zijn standpunt- dat er in wezen op neerkomt dat Mikrocentrum er bij de pensioentoezegging niet op mocht vertrouwen dat de winstdeling in mindering op de hoofdsom zou strekken nader te onderbouwen.(zie HR 9 september 2005, AT 8969). Nu hij dit nalaat acht het hof zijn standpunt terzake onvoldoende onderbouwd en wordt dit terzijde gesteld. Uitsluiting contract bepaalde tijd van pensioenregeling Commissie Gelijke Behandeling 11 oktober 2006, oordeel Verzoekster beheert een openluchtmuseum. Het museum is geopend van medio maart tot eind oktober/begin november en tussen kerst en nieuwjaar. 4

5 verzoekster heeft werknemers met arbeidscontracten voor bepaalde en onbepaalde tijd in dienst. Daarnaast werkt verzoekster met vrijwilligers om bezoekers rond te leiden of als figurant op te treden. Met laatst genoemden sluit verzoekster een vrijwilligersovereenkomst, zonder beloning en pensioenvoorziening. Verzoekster biedt alleen haar werknemers met een arbeidscontract voor onbepaalde tijd een pensioenregeling. De Commissie oordeelt [ ] dat verzoekster (direct) onderscheid maakt op grond van het tijdelijke karakter van de arbeidsovereenkomst. Vervolgens overweegt de Commissie betreffende de vraag of het onderscheid objectief gerechtvaardigd is onder meer het volgende. De Commissie is van oordeel dat het voorkomen van administratieve lasten en van een trage administratieve afhandeling in relatie met de geringe pensioenopbouw op zich voldoet aan de werkelijke behoefte van de organisatie. Voorts is geen sprake van een discriminerend oogmerk, zodat het doel in beginsel als legitiem wordt aangemerkt. Met betrekking tot de passendheid van het middel - het uitsluiten van deelname aan de pensioenregeling van werknemers met een contract voor een bepaalde tijd met een vast aantal uren - overweegt de Commissie dat door pensioenuitsluiting op zich (extra) administratieve lasten kunnen worden voorkomen, zodat dit middel in beginsel geschikt is om bovengenoemd doel te bereiken De Commissie overweegt ten aanzien van de proportionaliteit van het middel dat de vermindering van de administratieve lasten niet in een evenredige verhouding staat tot het nadeel van pensioenuitsluiting voor deze groep werknemers voor een bepaalde tijd. Ten overvloede overweegt de Commissie ten aanzien van de noodzakelijkheid van het middel nog of er een alternatief middel is dat geen onderscheid maakt of althans minder bezwaarlijk is. Een alternatief zou bijvoorbeeld kunnen zijn om voor werknemers met een nulurencontract voor een bepaalde tijd eerst na een jaar of na het aflopen van het arbeidscontract, de daadwerkelijk opname in het pensioenfonds te realiseren. Immers, op dat moment kunnen de daadwerkelijk gewerkte uren worden vastgesteld. Dit betekent dat deze werknemer alsnog met terugwerkende kracht in de pensioenvoorziening wordt opgenomen, ongeacht de duur van het dienstverband en de gewerkte uren. Bovendien kan met dit alternatief het probleem van het aan de pensioenverzekeraar doorgeven van fictieve en vervolgens van de werkelijke bedragen (zie onder 3.18), worden voorkomen. Op deze wijze zou in het geheel geen sprake zijn van onderscheid op grond van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd of het zal minder bezwaarlijk zijn. Nu er een alternatief middel voorhanden is voldoet het middel van verzoekster ook om reden van subsidiariteit niet aan het vereiste van noodzakelijkheid. VU Leergang Fiscaal Pensioenrecht Op 22 maart 2007 start de tweede cyclus van de Leergang Fiscaal Pensioenrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In 13 bijeenkomsten worden behandeld de pensioenaspecten van de Wet LB, de Wet IB, de Wet vpb, de werknemer, zelfstandige, dga en internationale aspecten, terwijl tevens de relatie met de Pensioenwet wordt gelegd. Informatie en aanmelding bij VU Law Academy, telefoon (020) , mail vula@rechten.vu.nl, web (onder postacademisch onderwijs, leergangen). 5