Arbeids- en beroepenoriëntatie. t.b.v. AV 1. Cursistenmap

Transcriptie

1 Arbeids- en beroepenoriëntatie t.b.v. AV 1 Cursistenmap De Creatieve Onderneming De Studio Onderneming Dit project is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van ESF EQUAL en Stadsdeel Amsterdam-Noord

2 2 1 e bijeenkomst Het zelfonderzoek Je gaat je oriënteren op arbeid en beroep omdat je wilt werken aan je toekomst. Zorgen dat je aan de slag komt op de plek waar jij wilt werken. Een baan betekent inkomen, ( zelf)respect, nieuwe mensen ontmoeten, een nieuwe kans, activering, weer plezier in het leven hebben. Deze arbeids- en beroepenoriëntatie is een voorbereiding op het uiteindelijke solliciteren. Voordat je daarmee aan de gang gaat en vacatures gaat zoeken, advertenties gaat lezen of op een andere manier een baan gaat zoeken, moet je eerst een aantal dingen over voor jezelf duidelijk hebben. Namelijk: - wat of wie ben je - wat kan je - wat wil je Wat of wie ben je! Wat je bent, kunt of wilt zijn 3 aparte categorieën. Wat je bent, zegt niet alles over wat je kunt, want een aantal dingen heb je nog nooit geprobeerd. En wat je kunt, is niet hetzelfde als wat je wil. Je kunt misschien wel goed zijn in het uitvoeren van opdrachten van anderen maar je wil liever zelf leidinggeven. Het is belangrijk te weten wat voor persoon je bent, hoe je persoonlijkheid eruitziet. Verderop vind je een lijst met een aantal tegengestelde eigenschappen waar je jezelf ergens kunt plaatsen. De lijst kan je helpen ontdekken welke persoonlijkheid je bent, welke eigenschappen voor jou van toepassing zijn. Geef aan wat je werkelijk van jezelf vindt! Wat kan jij! Ook je capaciteiten vormen geen kwestie van alles of niets. Veel dingen kun je een beetje, sommige redelijk en enkele dingen kun je heel goed. Sommige vaardigheden heb je jezelf spelenderwijs eigen gemaakt, voor andere heb je een scholing gevolgd. Door al je kwaliteiten op een rijtje te zetten, kun je makkelijker bepalen welke beroepen je voorkeur hebben en waar je geschikt voor bent. Sommige mensen zien bij zichzelf geen duidelijke kwaliteiten. Probeer eens goed naar jezelf te kijken. Iedereen heeft situaties meegemaakt, ervaringen opgedaan waaruit blijkt dat je wel degelijk over kwaliteiten/ talenten beschikt. Wanneer je die kwaliteiten niet ziet, wil dat nog niet zeggen dat ze er niet zijn. Wanneer je de kwaliteiten niet kunt ontdekken, wil dat misschien wel zeggen dat je niet goed naar jezelf kijkt. Ook in alledaagse of onplezierige situaties zitten kwaliteiten verstopt. Enkele voorbeelden: Je maakte zelf belangrijke keuzes en was bereid om de consequenties te dragen. = inzicht in oorzaak en gevolg verantwoordelijkheidsgevoel zelfvertrouwen Het lukt je om in een team of als kind je zin door te drijven. = volhouder overtuigingskracht

3 3 Tiranniek gedrag op school overleefd. = sterke overlevingsstrategie incasseringsvermogen ( commercieel gevoel? ) Uit een ver land komen en het land waar je nu woont willen zien als je nieuwe vaderland. = flexibiliteit vertrouwen constructieve benadering Van de drugs afgekickt. = personal power in eigen toekomst geloven Als echtgeno(o)te ooit een scheiding geforceerd. = gevoel van eigenwaarde risico s nemen initiatief nemen. In de gevangenis gezeten en er niet onherstelbaar beschadigd uitkomen. = gevoel van eigenwaarde vertrouwen in de toekomst vooruitzien verbeeldingskracht Heel lang bij dezelfde baas gewerkt. = loyaliteit tevredenheid over een lange periode kwaliteit leveren Kinderen grootbrengen. = ondernemerskwaliteiten sociale vaardigheden financieel inzicht liefde kunnen geven Langdurig in de WAO geweest. = geduld keuzes maken omgaan met emoties Verderop vind je een lijst die je kunt invullen om: - op ideeën te komen over wat je allemaal kunt - om die ideeën te nuanceren en om na te gaan waarin je ervaring hebt. Ga eerst alle capaciteiten langs en waardeer dat met goed, redelijk, een beetje, neen Naast je scholing en eventuele werkervaring is het ook belangrijk stil te staan bij je maatschappelijk functioneren. Bijvoorbeeld in het verenigingsleven, lid van een bestuur, het beoefenen van een sport enz. Ervaring is misschien nog wel belangrijker dan een opleiding. Als je jezelf ergens mee kunt onderscheiden, is het juist die ervaring die doorslaggevend kan zijn.

4 4 Wat wil je! Op grond van het voorgaande weet je wat je een werkgever te bieden hebt. Maar pas als je weet wat je wilt, wordt de te bewandelen weg zichtbaar. Met de derde lijst is een overzicht te maken van je wensen en bereidwilligheden. Wat je wilt, is immers niet altijd een zaak van jouw eigen idealen, maar tevens van een bereidheid om aan bepaalde verlangens van anderen tegemoet te komen. Lijst 3 bevat daarom zowel ideeën van jezelf, als mogelijkheden die anderen je presenteren. Je kunt op de schaal echter diverse mogelijkheden aangeven of je iets graag wilt, liefst wel (dus indien mogelijk ), liever niet maar desnoods wel, of zondermeer niet. Controleer deze antwoorden met die van de twee andere lijsten op eventuele tegenstrijdigheden. Lijst 1 Persoonskenmerken Dominant onderdanig Passief dynamisch Systematisch chaotisch Bedeesd vrijmoedig Overtuigend onzeker Gevoelig bot Makkelijk te vasthoudend ontmoedigen sociaal eenzelvig, gesloten idealistisch praktisch snel opgewonden koelbloedig, evenwichtig logisch fantasierijk volger initiatiefnemer, star flexibel, aanpassend streberig apathisch, snel tevreden zoekt crisis vermijdt crisis amicaal formeel scheppend, creatief onderhoudend, uitvoerend agressief vredelievend gevoel voor humor saai geduldig belust op snel resultaat behulpzaam egoïstisch

5 sterke contactuele moeite met het leggen eigenschappen van contacten leider volger, uitvoerder enthousiast bedachtzaam veel commercieel weinig commercieel inzicht inzicht mensenkennis weinig mensenkennis mentaal sterk snel aangeslagen veel overredingskracht weinig overredingskracht positief/ optimistisch/ somber/ pessimistisch/ motiverend niet motiverend goede manieren slechte manieren ambitieus het kan zo wel veeleisend snel tevreden

6 6 Lijst 2 Capaciteiten GOED REDELIJK EEN BEETJE NEEN Ontwerpen, verzinnen, ontwikkelen, Samenstellen Werken met je handen/ vingers, handvaardigheid Oog-hand coördinatie Precisiewerk, detaillistisch Wassen, culinaire vaardigheden, voeden Verzorgen, verplegen Projecten, beleid uitvoeren Besturen, beleid opzetten Werken onder stress, improviseren Orde in chaos brengen, organiseren, Plannen Administratie, financiën beheren Rekenen Omgaan met mensen, ze aanmoedigen, Adviseren, leiden Verkopen, public relations, voorlichting Demonstreren van producten Teamwork, samenwerken, Samenwerking tussen anderen bevorderen Voor een groep staan, toespraken houden Reageren op publiek Zelfstandig werken, zonder toezicht Redactionele vaardigheden, schrijven/ taal Informatie verzamelen, documenteren Inventief, innovatief, fantasierijk zijn Initiatief nemen, creatief zijn

7 7 Scherp waarnemen/ kijken, horen, Luisteren GOED REDELIJK EEN BEETJE NEE Taxeren, analyseren, toetsen, Kaf van de koren scheiden Artistieke vaardigheden: tekenen, schilderen, Fotografie, muziek enz. Technisch inzicht Theorie uitleggen Psychisch en fysiek gezond Goed functionerende zintuigen Geheugen

8 8 Lijst 3 Wensen en bereidheden Verder studeren in werktijd en op kosten werkgever GRAAG ZO MOGELIJK DESNOODS NEE extra cursussen volgen in vrije tijd een tijdelijke baan een vast baan freelance werkzaamheden In vaste dienst in de private sector in de publieke sector in een non-profitorganisatie in een commercieel bedrijf vooral samenwerken, teamwork vooral alleen, zelfstandig werk leiding geven, chef zijn onder leiding van een ander werken in je eigen tempo werken onder stress/ tijdsdruk werken op een bepaald niveau blijven promotie maken

9 9 geplande carrière binnen één bedrijf of instelling GRAAG ZO MOGELIJK DESNOODS NEE geplande carrière bij diverse werkgevers een onvoorziene carrière bij diverse werkgevers Overal in land/ Europa/ ter wereld alleen in bepaalde regio s (welke? ) veel verdienen redelijk verdienen creatief werk gemakkelijk werk (routine ) werk met uitdagingen vaste werktijden variabele werktijden onregelmatige werktijden een ideologische, politieke of religieuze werkgever veel reizen veel vrije tijd hebben weinig vrije tijd verantwoordelijkheid delegeren supervisie krijgen/ geven theoretisch/ wetenschappelijk bezig zijn

10 10 mogelijkheid toe het inbrengen van ideeën GRAAG ZO MOGELIJK DESNOODS NEE externe contacten managementstijl: traditioneel lijn-staf managementstijl: projectgericht aanvullende wensen en bereidheden.

11 11 Uw capaciteiten en eigenschappen op een rij Je hebt nu - met of zonder hulp van een ander op allerlei onderdelen grote duidelijkheid over jezelf. Die duidelijkheid ligt in onderdelen verspreid over allerlei velden, zodat ze als geheel wat moeilijk toegankelijk zijn. Hoe maak je deze informatie toegankelijk? Verzamel de persoonskenmerken die je vermeld hebt onder 1 en 7 en daarna de capaciteiten waaraan je het predikaat goed of nee hebt toegekend. Zo schep je een weliswaar extreem, maar tevens een erg duidelijk beeld van jezelf. Uiteraard kun je in een later stadium, bijvoorbeeld bij een werkelijke sollicitatie, een noodzakelijke nuancering of aanvulling aanbrengen door kolom 2 en 4 van persoonskenmerken en de kolom redelijk van capaciteiten op te nemen. Probeer je conclusies zo overzichtelijk mogelijk te formuleren. Bijvoorbeeld: Ik zal waarschijnlijk het meeste succes hebben in een baan waarin ik gebruik kan maken van mijn: leidinggevende capaciteiten: - vermogen tot organiseren, motiveren, plannen, en communiceren functionele capaciteiten: - vermogen tot schrijven, spreken in het openbaar, werken met budgetten speciale capaciteiten/ eigenschappen: - initiatief nemen, improvisatievermogen, klantgericht denken. Het spreekt vanzelf dat je, als deze punten in een sollicitatiegesprek aan de orde komen, deze ook kunt motiveren!

12 12 2 e bijeenkomst Beroepenscreen Oefening: Beroepenscreen kwaliteitscontroleur transportplanner deurwaarder magazijnbeheerder assistent marktonderzoeker auto schade expert milieu politie magazijn bediende horeca parkeercontroleur postbode magazijnchef opzichter bouw constructietekenaar beheerder bibliotheek software engineer marktmeester boekhoudkundig medewerker exportassistent kassier bank acceptant schade bankemployé administrateur gerechtsdeurwaarder jurist/ advocaat boekhouder notaris elektrisch lasser instrumenten monteur plaatwerker foto-lasser koeltechnisch monteur monteur meet en regeltechniek asfalt technicus chirurgisch instrumentmaker uurwerk hersteller beton technoloog bodemkundig onderzoeker elektrotechnicus zeefdrukker diamantbewerker meubelmaker party chef kleermaker groenvoorzieningsontwerper glasblazer meubelstoffeerder steenhouwer siersmid toneelmeester glasetser briljantzetter rotan bewerker stukadoor reisinkoper opnameleider autorij-instructeur marktkoopman expediteur saunahouder stuwadoor beveiligingsadviseur ploegbaas bouwprojectleider journalistiek medewerker artsenbezoeker marketingmanager barkeeper caféhouder dierenwinkelier autoverkoper hotelhouder praktijkopleider trainer/ coach acquisiteur PR medewerker personeelschef hostess reisbegeleider mediaspecialist voorlichter uitgever telefonisch verkoper winkelbediende bedrijfsleider supermarkt begrafenisondernemer ondernemer catering hoteldirecteur politie-inspecteur cursusbegeleider bloemen/ groente exporteur taxateur hypotheek ass. commercieel medewerker douane ambtenaar purser filiaal leider bank beleggingsadviseur inkoper logistiek medewerker ondernemer groothandel jurist cad tekenaar textiellaborant autokeurmeester technisch tekenaar wegenbouwlaborant offsetdrukker orgelbouwer reproductie fotograaf textieldrukker geluidstechnicus autosloper scheepskok loodgieter servicetechnicus wegenwacht dieetkok docent landbouw bakker hovenier plantsoenmedewerker banketbakker autowasser gemeente reiniger poffertjes schoorsteenveger agrarisch medewerker heftruck chauffeur vakkracht teelt kennelhouder managehouder vleesproductie medewerker boswachter varkenshouder inpakker treinschoonmaker glazenwasser hulpconciërge keukenassistent verkoper tankstation stomerij medewerker lokaalassistent sluiswachter sterilisatie assistent huismeester IT medewerker trambestuurder busbestuurder betonreparateur hoefsmid duiker autoschadehersteller boomkweker fruitteler bloembollenteler werkplaats chef auto s isolatietechnicus woningstoffeerder fotolaborant betonwerker

13 13 tegelzetter bootbouwer bloemteler verhuizer binnenschipper brandwacht terreinmeester voorman/ vrouw bouwkundig uitvoerder brandweerofficier banden/ uitlaatspecialist rangeerder beroepsmilitair kraanmachinist ass. Bouwkundig uitvoerder projectleider, bouw/electro bijrijder boorwerker funderingswerker matroos apparatenbouwer autogeen lasser booglasser combinatiedraaier draaier frezer kabeltv technicus schokdemper specialist TIG lasser CNC verspaner instrumentmaker matrijzenmaker lastechnicus liftmonteur luchtvaarttechnicus hulpbankwerker bankwerker betonstaal vlechter MIG MAG lasser schilder telefoonmonteur laboratoriumbediende houtbewerker machinesteller autobekleder autospuiter filmoperator leerbewerker confectiemedewerker/ coupeuse pianostemmer reclamefotograaf beeldhouwer meubelontwerper bloembinder etaleur restaurantkok fotograaf decorbouwer binnenhuisarchitect calculator kwaliteitsanalist caissière datatypiste vloerenlegger conciërge administratief medewerker beveiligingsbeambte conducteur trein archief medewerker lokettist ambtenaar burgerzaken belasting medewerker accountant administratief medewerkster magazijnhulp koerier ziekenhuisapotheker helpdesk medewerker toeristische info, VVV, reisbureau recreatiemedewerker ober/ kelner afdelingshoofd bejaarden/ verpleging jeugdwerker, groepsleider restauranthulp receptionist telefonist hotelmedewerker sportleider bank medewerker ambtenaar sociale dienst balie/ reismedewerker dokterassistent medisch secretaresse testassistent personeelsmedewerker afdelingshoofd ziekenhuis loods bloemist winkelier persfotograaf reportage fotograaf productieleider tv rechercheur fotohandelaar muziekhandelaar cosmetica vertegenwoordiger vormingswerker bagagist Optiekslijper restauratietimmerman scheepstimmerman beeldtechnicus confectietechnicus geluidstechnicus glasinstrumentmaker onderhoudstechnicus cultuurtechnicus automonteur gevelreiniger carrosseriebouwer glaszetter machinebediende vloerenlegger brom/ fiets hersteller monteur NS machinist zuivel medewerker laborant landbouwconsulent chirurg arts tandarts verkeerstechnicus beroepsvlieger geoloog ingenieur bouwkunde biologisch laborant autotechnicus laser technici milieudeskundige boomschirurg architect ecoloog kraamverzorgster zwemonderwijzer audicien tandartsassistent fysiotherapeut kapper dansdocent cameraman studio kunsthandelaar copywriter filmmedewerker afwashulp alfahulp kamermeisje stadswacht plaatwerker voedingassistent onderwijsassistent dierenverzorger ambulance chauffeur gipsmeester therapeut groepshulp kinderopvang leidster kindercentra bewegingstherapeut kantinemedewerker taxichauffeur gezinshelpende helpende instructeur dieren verzorgende verpleegkundige pedicure musicus kostuumnaaier

14 14 decorontwerper modinette mode ontwerper dirigent filosoof historisch medewerker archivaris uroloog onderwijskundige apotheker zeefdrukker diamantbewerker milieukundig voorlichter socioloog politieagent CV monteur instellingskok orthopedisch instrumentmaker akkerbouwer opticien tandtechnicus tuinder bedrijfsvoorlichter vliegtuigmonteur elektricien machinebankwerker monteur bedrijfsauto s video technicus autotechnicus dieselmotor technicus netwerkbeheerder koeltechnicus decorateur juwelier doventolk natuurkundige meteoroloog archeoloog biotechnicus materiaalkundige systeembeheerder programmeur jeugdwelzijnswerker sociaal werker aannemer

15 15 2 e bijeenkomst Inleiding over werk en werkhouding. Waarom deze inleiding over het onderwerp "Werk en werkhouding"? Met dit verhaal willen duidelijk maken: - welke betekenis werk heeft in de Nederlandse samenleving - wat de gevolgen hiervan zijn voor jezelf als mens - hoe deze betekenis over de arbeidsmoraal is ontstaan en - of deze waarden en normen over werk overal gelden. Vervolgens bekijken we: - wat er gebeurt als je een werkhouding bezit die niet overeenkomt met de eisen van de Nederlandse samenleving - welke problemen daaruit voortkomen en wat de gevolgen er van zijn - met welke werkhouding je de meeste kans hebt om je arbeidsplaats te behouden en er zelf plezier aan te beleven. De betekenis van werk in de Nederlandse samenleving In Nederland (en in de hele westerse wereld) is werk gelijk aan betaald werk. Werk dat onbetaald is, bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en het werk van huisvrouwen, wordt niet gezien en niet erkend als werk. Seizoenarbeid of lost-vast werk wordt niet als betaald werk opgenomen in de officiële statistieken. Het wordt ook niet erkend als werk. Betaald werk wil zeggen: een salaris, vaste werktijden, vaste taken die gedaan moeten worden en een vaste wijze waarop de taken uitgevoerd moeten worden. Via deze betaalde arbeid is men er in Nederland in geslaagd een bepaald welvaartsniveau te halen. Door betaalde arbeid kon de Nederlandse overheid via de belastingen geld verkrijgen om alle Nederlandse burgers een sociale zekerheid en een sociaal welzijn te garanderen. Bij sociale zekerheid moet je denken aan bijvoorbeeld: ouderdomsvoorziening, bijstandsvoorziening, weduwe- en wezenvoorziening, de w.a.o. Sociaal welzijn betekent redelijke huisvesting, voorzieningen op gezondheidsterrein, maatschappelijke hulpverlening, buurthuizen enzovoort. Ook is in Nederland door de koppeling tussen betaalde arbeid en belastingen een inkomensverdeling gerealiseerd. Daardoor kunnen alle werkers, ook met een lager inkomen, genieten van hun vrije tijd. Zij kunnen bijvoorbeeld deelnemen aan allerlei recreatieve activiteiten. De betekenis van werk voor het individu Traditionele waarden 1 als: orde, ijver, spaarzaamheid, plichtsbesef, discipline en zakelijkheid spelen een grote rol in de Nederlandse samenleving. Rondom werken heerst een strenge arbeidsmoraal. Arbeid is niet alleen een recht maar ook een plicht. Bekend zijn bijvoorbeeld de volgende uitspraken: - als iemand van het leven wil genieten, dient hij er eerst hard voor te werken; - doen waar je zin in hebt, mag je pas als jij je plicht gedaan hebt; - ledigheid is des duivels oorkussen. Daarnaast zijn er ook nieuwe normen 2 en waarden ontstaan. Het werk zou ook een aantal 'hogere' behoeften moeten bevredigen. Dit wil zeggen dat mensen hun persoonlijke kwaliteiten in hun werk 1 Waarden zijn collectieve ideeën over wat belangrijk, goed en juist is en wat niet. Bijvoorbeeld,: wat is goed en slecht, normaal en abnormaal, natuurlijk en onnatuurlijk. Zij bepalen wat mensen doen of niet, hoe ze het doen, wanneer en met wie. 2 De waarden worden vertaald in wat nu precies wenselijk is. Deze precieze vertalingen (regels) heten normen. Bijvoorbeeld: je moet hard werken en mag nooit lui zijn, is een norm in de Nederlandse samenleving.

16 16 moeten kunnen ontplooien. Werkers moeten genoeg ruimte krijgen om zelfstandig een aantal taken te kunnen uitvoeren. Sociale relaties met collega's worden belangrijk gevonden voor de werksfeer. De wijze waarop de baas leiding geeft, moet de werker motiveren. Dit zou dan positief voor het werk als ook voor de werkende mens zelf zijn. Dit is een mooi uitgangspunt maar het is de vraag of dit in ieder soort werk kan en of iedereen dit zo ziet. Een inpakster aan de lopende band heeft vast niet het idee dat zij zich aan het ontplooien is. Maar dat heeft zij wel als lid van het E.H.B.O.-team bij het Rode Kruis. Vraag: Stel je wint zoveel geld in de loterij dat je de rest van jouw leven niet hoeft te werken, zou je dan toch blijven werken of stop je direct? Waarom geef je antwoord? Waarom denken wij in Nederland over werk als een morele plicht? Om dit plichtsbesef van "hard werken" te verklaren moeten we in de geschiedenis duiken. Aan het einde van de Middeleeuwen begon in West-Europa een proces van modernisering. In Die tijd was het uitgangspunt voor ieder individu: hard werken, niet om er daarna van te genieten maar voor de eer van God. De winst van het harde werken was niet bestemd voor leuke dingen voor jezelf of je familie maar moest weer geïnvesteerd worden. Succes op je werk werd gezien als een teken van God. God was tevreden over je en gaf je succes. Dus men ging nog harder werken. Langzamerhand werd deze religieuze moraal een werkmoraal. De werkmoraal: (hard) werken is een goede deugd. Deze moraal speelt in Nederland nog steeds een belangrijke rol. Je wordt gewaardeerd en beoordeeld op het feit dat je een betaalde baan hebt. Wil je een baan verkrijgen dan moet je een diploma op zak hebben. Een diploma wordt niet alleen als een bewijs van kennis gezien maar ook van inspanning en gemotiveerdheid. Zonder diploma kom je nergens. Zelfs als je een baan hebt, moet jij je toch blijven bewijzen. Stellingen: - Het leven is toch meer dan alleen werken? - Die Nederlanders genieten van het leven! Een anekdote Na de Tweede Wereldoorlog zag een Amerikaan aan de kant van de weg een Italiaan zijn roes uit liggen slapen. De Amerikaan schopte tegen de Italiaan om deze te wekken. De Italiaan schrok wakker en vroeg wat er aan de hand was. - "Is er weer oorlog?" - "Nee," antwoordde de Amerikaan, "de oorlog is voorbij, maar je moet opstaan." - "Opstaan? Maar waarom dan?" vroeg de Italiaan verbaasd. - "Om te werken." - "Om te werken? Maar waarom dan?" - "Iedereen moet werken om geld te verdienen." - "Als je geld verdient, dan ben je niet meer afhankelijk van anderen." - "En dan?" - "Als je veel geld hebt, dan kun je het ervan nemen." - "O, ja?" zegt die Italiaan, "daar was ik toch net mee bezig." 3 3 D. Pinto, Interculturele communicatie, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Antwerpen, 1990, pag. 91

17 17 Werken doet men overal In de voorafgaande stukken is duidelijk gesproken over de Nederlandse of soms de westerse samenleving. Maar werken doet men overal. Ook groet men elkaar overal of gaat een echtpaar samen op stap. Toch kun je hieruit niet afleiden dat iedere cultuur dezelfde normen en waarden heeft. bijvoorbeeld in Oost-Europa en in de Arabische landen omhelzen mannen elkaar bij de begroeting. In Nederland schud je handen en houd je afstand tot elkaar. In de Arabische wereld moet de man zijn vrouw beschermen tegen mogelijke aanvallers (op haar eer). Hij loopt dus voor zijn vrouw om haar te beschermen. In Nederland lopen man en vrouw naast elkaar. De Nederlander heeft niet zo'n duidelijke opdracht om zijn echtgenote te beschermen. Wat is cultuur en waarom is het belangrijk erover na te denken? Cultuur is een moeilijk begrip. Je kunt het omschrijven als: een systeem van denken, handelen en voelen dat doorgegeven wordt van generatie op generatie. Aan dit systeem gehoorzaamt een bepaalde groep mensen. Dit systeem zorgt ervoor dat mensen uit dezelfde cultuur op dezelfde manier tegen de wereld aankijken, ze hebben dezelfde manier van organiseren en dezelfde manier van omgaan met elkaar. Hun denken, handelen en voelen hebben ze vooral in hun kinderjaren geleerd. In de tekst is duidelijk gemaakt hoe de strenge arbeidsmoraal in Nederland (West-Europa) is ontstaan. De laatste decennia wordt werk niet meer gezien als alleen werk en geld maar ook om 'hogere behoeften' te vervullen. Dezelfde arbeidsmoraal bestaat in vele andere culturen niet. Dit wil niet zeggen dat ze niet werken maar dat andere waarden belangrijker of even belangrijk zijn. In Nederland is zakelijk en efficiënt met elkaar omgaan op het werk zeer belangrijk. Nederland (de westerse wereld) is doordrongen van de waarde van het "doen". Je moet presteren, je moet actief zijn, je moet toekomst gericht zijn. In een andere cultuur, bijvoorbeeld de Arabische cultuur, is de sociale ontmoeting van wezenlijk belang. Als deze prettig van sfeer is, loopt het zakelijk contact ook goed. Hier wordt dan ook alle tijd voor genomen. In de oosterse culturen ligt meer de nadruk op het "zijn" of "in wording zijn". Cultuurverschillen bestaan niet alleen tussen landen maar ook tussen bijvoorbeeld milieu, sekse, religie, klassen en etniciteit. Als deze verschillen elkaar tegen komen, bijvoorbeeld op het kantoor, kunnen er spanningen optreden. Onbegrip omdat je niet weet van elkaar waarom de ander zo reageert. Dit kan al ontstaan tussen een Fries en een Limburger, laat staan tussen Marokkaan en een Nederlander. Voor beide partijen geldt dat als je elkaar weet hoe de vork in de steel zit, je meer respect voor de ander kunt opbrengen. Je kunt beter werken naar een oplossing of voorkoming van de botsing. Je bent beter in staat te werken naar een situatie waar ieders belang mee is gediend. In deze eerst bijeenkomst maken we duidelijk welke werkhouding in Nederland als positief wordt gewaardeerd. Dan weet iedereen waarop hij moet letten. Andere normen en waarden zijn niet slecht maar het kan nadelige gevolge hebben voor je werkpositie hier. Werkhouding Je hebt een opleiding afgemaakt, een diploma op zak en denkt: nu ga ik flink geld verdienen en het maken. Gaandeweg blijkt dat je wel aardig verdient maar dat er veel onvoorziene zaken gebeuren. Denk maar aan: - gebrek aan tijd voor familie en vrienden - daardoor krijg je een gevoel van onbehagen en er ontstaan irritaties en conflicten - een bijscholing is duurder dan je gedacht had - de levenskosten stijgen in vergelijking met je loon meer - je had je familie willen ondersteunen maar dit gaat nauwelijks - taalproblemen omdat het Nederlands je moedertaal niet is - racisme en discriminatie - enzovoort

18 18 De problemen stapelen zich op en je denkt: waarvoor doe ik het allemaal. Het gaat dus niet zoals je had gewenst. Daarom ga je bijvoorbeeld anderen de schuld hiervan geven of je gaat je thuisland als Surinamer, Turk of Marokkaan idealiseren. Je gaat het volgende gedrag vertonen in je baan: - je gaat zo weinig mogelijk uitvoeren op je werk en toch je volle salaris verdienen. Werken op zich is niet belangrijk, alleen het geld is belangrijk. of - je gaat bijbaantjes nemen om je inkomsten te groten. Lichamelijk verschijn je dan vaak niet optimaal op je werk; je bent moe en kan niet zoveel verzetten als normaal het geval is. Uiteindelijk ontleen je aan het werk minder plezier, het levert geen tot weinig bevrediging op. Het werk zo goed mogelijk doen is geen middel meer. Het werk is slechts een instrument om je geld te verdienen. Door het bovenstaande kan het volgende gebeuren: 1. Nauwelijks tot geen identificatie met het bedrijf. Je voelt je niet één met het bedrijf. Als je je niet identificeert met het bedrijf heb je er geen behoefte aan goede contacten met je collega's te onderhouden. Als je geen goed contacten met je collega's hebt, kan je nauwelijks plezier aan je baan beleven. Naar je werk gaan is onaantrekkelijk, dagelijks wordt het een zware klus die je moet volbrengen. In je werkomgeving voel je je niet prettig of veilig. Ziek worden ligt op de loer. 2. Nauwelijks tot geen loyaliteit met het bedrijf. Je voelt je nauwelijks verantwoordelijk voor een goed bedrijfsresultaat. Hoe het met het bedrijf gaat, interesseert je niet als het maar geld oplevert om niet te hoeven werken: - als je een beetje ziek bent of je voelt je moe of je hebt problemen met je collega's of chef dan meld je je ziek. Je vraagt je dan niet af wat voor gevolgen dit voor het bedrijf heeft. Je best doen om een goede kwaliteit te leveren is niet je eerste zorg. - verder kan je "tijd stelen" noemen. Voorbeelden hiervan zijn: zolang mogelijk over een klus doen, vaak naar de w.c. gaan, niets doen als de chef niet oplet, vaak pauzes nemen, met andere dingen bezig zijn dan het werk, krant lezen, bellen etc. Onder "tijdstelers" kun je ook mensen plaatsen die niets doen en wachten tot ze een opdracht van de chef krijgen. Ze nemen niet zelf het initiatief om werk te verzetten. Je kunt ook zeggen: ze willen of kunnen geen werk zien (dat gedaan moet worden). 3. Nauwelijks tot geen aspiratieniveau (het verlangen om hogerop te willen komen). Mensen met een gedrag van "ik hoef niet hogerop te komen, als ik maar geld verdien" zetten zich ook niet maximaal in. Ze hebben niet de behoefte om zich te verdiepen in bijvoorbeeld nieuwe technieken of nieuwe werkterreinen. Daardoor wekken ze niet de indruk dat zij meer kunnen dan men van ze verwacht of dan men denkt dat ze kunnen. Promotie maak je dus niet. Met een dergelijke instelling heeft de werkgever geen enkele reden jou promotie te laten maken, je selecteert jezelf dus uit.

19 19 Uit dit verhaal kun je stellen dat jouw positieve werkhouding om je arbeidsplaats te behouden en er zelf plezier aan te beleven de volgende kernpunten moet bevatten: - betrokkenheid bezitten voor het bedrijf - verantwoordelijkheid voelen - goed kunnen samenwerken met collega's - leergierig zijn - deskundig en vaardig zijn in je vak.

20 20 3 e bijeenkomst Opstellen van een eigen functieprofiel Is je wensberoep arbeidsmarktrelevant? Met het opstellen van je eigen functieprofiel maak je voor jezelf een overzicht van een functie waarin je wilt werken. Dat overzicht is een balans tussen wat je wilt en wat je kunt. De informatie uit het basis cv is je hiervoor gebruiken. Een arbeidsmarktrelevant beroep is een beroep wat de arbeidsmarkt vraagt en waar je geschikt voor bent, op basis van je kwaliteiten. Een wensberoep is een beroep dat je graag wilt uitoefenen. Daar gaat je hart naar uit. Er kan tussen wensberoep en arbeidsmarktrelevant beroep een gapende kloof heersen. Een functie is voor jou niet arbeidsrelevant wanneer je scholing en / of werkervaring en / of motivatie hier niet op aansluiten. Je krijgt informatie over de arbeidsrelevantie van je wensberoep door: - regelmatig te solliciteren - opbellen naar werkgevers om meer informatie - opbellen bij afwijzingen - vakbladen doorlezen en branche-informatie doorspitten - uitzoeken waar mensen met een vergelijkbare opleiding en werkervaring terechtkomen - contact maken en houden met mensen die al in zo n ideale positie zitten ( netwerk ). Op de volgende pagina is een voorbeeldlijst met een aantal onderwerpen voor het maken van je eigen functieprofiel.