Bijlagen bij Beleidsplan duurzaamheid

Transcriptie

1 Bijlagen bij Beleidsplan duurzaamheid 1. Klimaatverklaring en Motie Klimaatverklaring 2. Overzicht Energie In Beeld, Gas -en elektraverbruik 3. Benchmark De Staat van Utrecht 2014, Energie 4. Bouwjaargegevens gemeente IJsselstein Kaart voorlopige energielabels IJsselstein 5. Samenvatting Energieakkoord 6. Opwekking zonne-energie IJsselstein

2

3 - IX I" *- i i Klimaatverbond Nederland Klimaatverbond Po S,bu S9 Nederland 6800AAArnhem Telefoon Parijs verklaring Wij, bestuurders van provincies, waterschappen en gemeenten, roepen onze landelijke overheid en leiders van de Europese Unie op tot daadkrachtig klimaatbeleid. Wij zetten in op ambitieuze programma's met als gezamenlijk doel: voorkomen dat de atmosfeer opwarmt voorbij de grens van 2 graden Celsius. We zetten ons ervoor in dat onze eigen organisatie, uiterlijk 2030, geen broeikasgassen produceert. Onze gemeenten, regio's en provincies zijn voor 2050 klimaatneutraal. Terwijl klimaatverandering een mondiale uitdaging is, worden oplossingen vooral decentraal vormgegeven. We zetten in op energiebesparing, duurzaam bouwen en renoveren, duurzaam inkopen, verminderen en hergebruik van afval, circulaire economie, duurzame mobiliteit en duurzame opwekking van energie. Wij kunnen dat niet alleen. Wij roepen onze nationale overheid, Europese -en wereldleiders dringend op om alles in het werk te stellen nationaal en internationaal maatregelen te nemen om klimaatverandering tegen te gaan. De transitie naar een duurzame energievoorziening moet aangejaagd worden door een eerlijke prijs op de uitstoot van broeikasgassen. Het beperken van klimaatverandering tot 2 graden Celsius is een compromis. Nu al smelten de gletsjers, stijgt de zeespiegel en wordt het weer extremer. Vooral de armste mensen in de armste landen, die het minst hebben bijgedragen aan het probleem, worden getroffen. We roepen onze Europese en wereldleiders op om solidariteit te tonen in het vormgeven en financieren van maatregelen die, juist in arme landen, het mogelijk maken zich aan te passen aan het veranderende klimaat. Wij verbinden aan deze oproep onze eigen verantwoordelijkheid. Wij beloven ons maximaal in te zetten voor maatregelen die leiden tot klimaatneutrale regio's en een klimaatneutraal Nederland. Met het bedrijfsleven, burgerorganisaties en kennisinstellingen. zetten we ons in voor een gedeelde visie en acties naar een klimaatneutraal Nederland, meetbaar en afrekenbaar. Onze eigen organisaties maken we zo mogelijk al voor 2030 klimaatneutraal. Met onze handtekening verbinden we ons nationaal, Europees en mondiaal 1 aan de oproepen voor samenwerking in de voorbereiding van de VN klimaatconferentie in Parijs. Met onze handtekening verbinden we ons zelf aan de vormgeving van beleid en uitvoering van de vele noodzakelijke maatregelen. 1 Op 25 September worden de Duurzame Ontwikkelingsdoelen vastgesteld en zijn zij dee! van onze mondiale afspraken, en daarmee realiteit: "Doel 11: Maak steden en dorpen inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam". Parijsverklaring KVN oktober 2015

4

5 MOTIE m- in In te vullen door griffier ^aangenonjen/ve rwo rpe n/i n g e tro k ke n MOTIENR Voor de motie stemmen "1 Tegen de motie stemmen 1 De raad van de gemeente IJsselstein in vergadering bijeen d.d.12 november 2015 Onderwerp: Klimaattop in Parijs De Raad, Overwegende dat - Van 30 november 2015 tot 11 december 2015 in Parijs de jaarlijkse klimaatconferentie plaatsvindt - Het doel van de klimaatconferentie is om afspraken te maken om de opwarming van de aarde onder de 2 graden Celsius te houden Dat daarvoor nodig is dat de wereidwijde uitstoot van broeikasgassen in 2050 afneemt met tenminste 50 procent ten opzichte van Dat de EU inzet op een voorstel om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 40 procent te verminderen Dat het klimaatbeleid op het lokale niveau haar grootste effect zal hebben - Dat er op initiatief van enkele wethouders via het Klimaatverbond een Parijsverklaring is opgesteld Dat die Parijsverklaring inhoudt dat bestuurders van provincies, waterschappen en gemeenten de landelijke overheid oproepen om tot een daadkrachtig klimaatbeleid te komen en alles in het werk te stellen nationaal en internationaal maatregelen te nemen om klimaatverandering tegen te gaan - Dat die Parijsverklaring inhoudt dat bestuurders beloven zich maximaal in te spannen voor maatregelen die leiden tot klimaatneutrale regio's en een klimaatneutraal Nederland en dat die maatregelen meetbaar en afrekenbaar zijn

6 Dat de bestuurders beloven de eigen organisatie zo mogelijk al in 2030 klimsatneutraal te maken Dat de Parijsverklaring het opstellen van lokale doelstellingen niet in de weg staat Dat wij voor IJsselstein concreet meetbare doelstellingen gaan opstellen die een bijdrage ieveren aan het realiseren van de doelstellingen van de klimaatconferentie in Parijs Dat daarvoor nodig is een krachtig signaal als lokale bestuurders af te geven om de klimaatconferentie in Parijs te laten slagen Verzoekt het college Tot ondertekening van de Parijsverklaring van het Klimaatverbond over te gaan En gaat over tot de orde van de dag. Ondertekening en naam: - van Rossum H.Lappee GroenLinks

7 Jaarverbruiken gas -en elektra, periode ; Energie In Beeld, Stedin Jaar C02 uitstoot Particulier (kg) Verbruik Elektra Particulier (kwh) Verbruik Gas Particulier (m3) Gemiddelde C02 uitstoot Particulier (kg) Gemiddelde verbruik Elektra Particulier (kwh) Gemiddelde verbruik Gas Particulier (m3) (prognose) Jaar C02 uitstoot Zakelijk (kg) Verbruik Elektra Zakelijk (kwh) Verbruik Gas Zakelijk (m3) Gemiddelde C02 uitstoot Zakelijk (kg) Gemiddelde verbruik Elektra Zakelijk (kwh) Gemiddelde verbruik Gas Zakelijk (m3) (prognose) Jaar Aantal Vastgoedobjecten Opwek Zonneenergie KV Opwek Zonneenergie KV (kwh) Inwoneraantal (bron: gemeente Ijsselstein) Aantal fulltime, parttime, en uitzendbanen in IJsselstein (bron: LISA) Elektriciteitsverbru ik bedrijven per werknemer (kwh/jaar) Gasverbruik bedrijven per werknemer (m3/jaar) (prognose)

8

9 utrecht 2040 Staat van Utrecht 2014 De kwaliteit van onze woon-, werk- en leefomgeving uitgedrukt in meer dan 100 indicatoren

10 inleiding leeswijzer overzicht thema's overzicht indicatoren colofon pag 45 van 190 J Energie : " 'M context e &. perspectief dwarsverbahden & indicatoren Bekijk de indicatoren Energie + Infrastructure en bereikbaarheid De emissie van C02 wordt o.a. veroorzaakt door verkeer. Een aanzienlijk deel van het verkeer rondom Utrecht (33%) heeft noch vertrek noch aankomst in onze regio. Utrecht wordt niet voor niets beschouwd als draaischijf van Nederland. Vermindering van verlieskilometers, schonere auto's, meer ov en fietsverkeer dragen alien bij aan een reductie van C02 emissie. Energie + Economisch profiel Veel energiebesparingsmaatregelen verdienen zichzelf snel terug. Ze leveren dus zowel voor huishoudens als bedrijven een interessante kostenbesparing op. Isolatie en opwekking van duurzame energie dragen bij aan (veelal regionale) economie en werkgelegenheid. f ft Energie + Woonomgeving Het gas- en elektriciteitsverbruik van woningen kan omlaag. Het is dan wel bepalend of de woning in eigendom is of wordt gehuurd. Het is interessant om te investeren in de isolatie van de eigen woning of het plaatsen van zonnepanelen. Dat levert op termijn financiele voordelen op. Voor huurwoningen is dat ingewikkelder. Op dat vlak zijn echter wel initiatieven die energiebesparing ook voor corporaties en huurders aantrekkelijk maken. Denk bijvoorbeeld aan nul-op-demeter woningen: gerenoveerde comfortabele woningen zonder energielasten. Emissie koolstofdioxide Gasverbruik huishoudens Electriciteitsverbruik huishoudens Energielabels woningen Gasverbruik bedrijven Elektriciteitsverbruik bedrijven Opwekking zonne-energie Opwekking windenergie Duurzame energie Laadpunten Vulpunten Schone personenauto's Schone bussen Stadsverwarming Mens 53 v a isr # m 6 ^ Markt '( >!!* Milieu f

11 MILIEU Energie pagina 156 van 190 Staat van Utrecht 2014 Emissie koolstofdioxide indicator Vraag Hoeveel bedraagt de uitstoot C0 2 per inwoner per jaar (ton)? Huidige waarde P6r InWOIIGr WOr dt 5,4 tofl p6t js8t Uitg6St0t6(1 Toelichting Koolstofdioxide is het gas dat de grootste bijdrage levert aan de toename van het broeikaseffect. Door de versterking van het broeikaseffect blijft de ingestraalde warmte van de zon meer aan het aardoppervlak, waardoor het warmer wordt. Dit heeft diverse effecten zoals extremere weersomstandigheden (langere drogere perioden en zwaardere buien) en stijging van de zeespiegei. Vergeiijking in de tijd (Ton C0 2 per inwoner per jaar) Utrecht -Europese doelstelling 5, Op basis van internationale afspraken dient Nederland in % minder uitstoot van broeikasgassen te hebben dan in Dit zal onder andere bereikt worden via energiebesparing en inzet van duurzame energie. In het Energieakkoord hebben overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties afspraken gemaakt hoe dit doel te bereiken. Utrecht, Houten en Nieuwegein hebben naast gas en elektriciteitsnetwerken ook stadsverwarming. Dit is gunstig voor C0 2 reductie, waardoor deze lager uit kan vallen dan in de tabel is vermeld. Bron: Emissieregistratie (2012) Vergeiijking tussen provincies (Ton C0 2 per inwoner per jaar) Zeeland -cs mm Zuid-Holland 4 mm 1 12,7 i Limburg HH J 12,1 Groningen em! 11,7 Noord-Holland I 11,7 Noord-Brabant *! 10,2 Flevoland IBIS 9,4 Gelderland Ml 7,9 i 39,5 Drenthe 6,91 Friesland 5,5 Overijssel mm 5,4 Nederland 10,9 Vergeiijking tussen gemeenten (Ton C0 2 per inwoner per jaar) Ambitie I iiimj ifpf i itei A. Vianen B. Eemnes C. Bunnik D. Woerden E. Utrecht F. Stichtse Vecht G. Utrechtse Heuvelr. H. Renswoude I. Baarn J. De Ronde Venen K. Woudenberg L. De Bilt M. Nieuwegein N. Lopik 0.Leusden P. Amersfoort Q. Zeist R. Soest S. Rhenen T. Houten U. Montfoort V. Bunschoten Mt 10,8 10, , , , , ,4 W. Oudewater X. Wijk bij Duurstede Y. Veenendaal Z. IJsselstein Gemeenten Provincie Utrecht Hoe donkerder de gemeente hoe groter het uitstoot van CO,. 3,2 3,1 2,9 2,6 naar overzicht

12 MILIEU Energie pagina 157 van 190 Staat van Utrecht 2014 Gasverbruik huishoudens indicator Vraag Hoeveel bedraagt het gasverbruik per huishouden perjaar? Huidige waarde Een huishouden gebruikt gemiddeld 1396 m3 gas per jjaar Toelichting Vergelijking in de tijd (Gasverbruik huishoudens) De indicator is gebaseerd op het standaardjaargebruik. Dit wil zeggen dat er op het geregistreerde jaargebruik een correctie is toegepast voor het temperatuurverloop in een jaar. Door de correctie fluctueert de indicator minder als gevolg van weersinvloeden. Nederland Utrecht Ongeveer 16% van het energiegebruik in Nederland vindt plaats in woningen van particuliere huishoudens. Voor een groot deel wordt deze energie gebruikt in de vorm van aardgas. Dit gebruik van energie veroorzaakt onder andere emissies van koolstofdioxide en daarmee de versterking van het broeikaseffect. In het Energieakkoord is door overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties afgesproken om tot 2023 een besparing te realiseren van 1,5% perjaar. Deze besparing geldt over het totale energiegebruik in Nederland. Specifieke energiedoelstellingen voor de woningbouw zijn niet afgesproken. Wei zijn er afspraken gemaakt over het verbeteren van de woningvoorraad op energiegebied Vergelijking tussen provincies (Gasverbruik huishoudens) Drenthe Groningen Friesland Overijssel Limburg Gelderland Noord-Brabant Zeeland Bron: Klimaatmonitor, RWS Leefomgeving (2012) Noord-Holland Zuid-Holland Flevoland Nederland 1505 Vergelijking tussen gemeenten (Gasverbruik huishoudens) Ambitie Utrecht is energieneu A. Utrechtse Heuvelr. B. De Bilt C. Baarn D. Bunnik E. Renswoude F. Eemnes G. Lopik H. Rhenen I. Soest J. Zeist K. Woudenberg L. Bunschoten M. De Ronde Venen N. Oudewater 0. Leusden P. Montfoort Q. Stichtse Vecht R. Vianen S. Wijk bij Duurstede T. Woerden U. Veenendaal V. Amersfoort W. Usselstein X. Houten Y. Nieuwegein Z. Utrecht atm Gemeenten Provincie Utrecht Hoe donkerder de gemeente hoe hoger het gasverbruik naar overzicht

13 pagina 158 van 190 MILIEU Energie Staat van Utrecht 2014 Elektriciteitsverbruik huishoudens indicator Vraag Hoeveel bedraagt het energieverbruik per huishouden (kwh/jaar)? Huidige waarde Een huishouden verbruikt gemiddeld 3228 kwh/jaar Toelichting Naast aardgas voor verwarming wordt er in woningen elektriciteit verbruikt voor het laten functioneren van apparaten en verlichting. Veel van de elektriciteit in Nederland wordt nog opgewekt in energiecentrales uitfossiele brandstoffen. Deze opwekking leidt tot de uitstoot van schadelijke stoffen en de uitputting van niet hernieuwbare energiebronnen. Bron: Klimaatmonitor, RWS Leefomgeving 2012 Vergelijking in de tijd (Elektriciteitsverbruik huishoudens) Nederland Utrecht Vergelijking tussen provincies (Elektriciteitsverbruik huishoudens ] Noord-Brabant Flevoland 4* Limburg 1 Overijssel % Drenthe * Gelderland 4* Utrecht * Groningen Zeeland immmm Friesland '* 2994 Zuid-Holland 4- Noord-Holland! Nederland 3201 Vergelijking tussen gemeenten (Elektriciteitsverbruik huishoudens) Ambitie IS A. Bunschoten B. Lopik C. Renswoude D. De Ronde Venen E. Montfoort F. Wijk bij Duurstede G. Utrechtse Heuvelr. H. Eemnes I. Rhenen J. Woudenberg K. Bunnik L. Houten M. IJsselstein N. Leusden 0. Oudewater P. De Bilt Q. Soest R. Stichtse Vecht S. Vianen T. Nieuwegein U. Veenendaal V. Woerden r -' " i ft~. J i n W. Zeist X. Baarn Y. Ame rsfoort Z. Utrecht Gemeenten Provincie Utrecht Hoe donkerder de gemeente hoe groter het elektriciteitsverbruik in huishoudens << naar overzicht

14 MILIEU Energie pagina 159 van 190 Staat van Utrecht 2014 Energielabels woningen indicator Vraag Wat is het gemiddelde energie labelniveau van woningen met een energielabel? Huidige waarde Het gemiddelde niveau van woningen met een energielabel ligt tussen D en E (index 1.75) Toelichting Energielabels zijn verplicht bij het verkopen van een woning en is bedoeld om energiebesparende maatregelen te stimuleren. In het Nationaal energieakkoord is afgesproken dat in 2030 alle woningen gemiddeld een energielabel A hebben, dit komt overeen met een gemiddelde energieindex van 1,05 of kleiner. Vergelijking in de tijd (Energielabels woningen)» Nederland Utrecht 2,1 2,0 1,9 1,8 1,75 1,7 De energie-index geeft inzicht in de energiezuinigheid van woningen en wordt gebruikt om het energielabel van een woning af te leiden. > 2,41 labels F en G 1,61-2,40 labels D en E 1,06-1,60 labels BenC 1,05 labels A, A+en A++ Totaal aantal gelabelde woningen provincie Utrecht: Totaal aantal woningen: (CBS, 2013) Percentage gelabelde woningen: 27,4% Bron: Klimaatmonitor, RWS Leefomgeving (2013) Vergelijking tussen provincies (Energielabels woningen) Friesland '* 1 Limburg i - Noord-Holland k ' Zuid-Holland 4. I Utrecht * Zeeland J Groningen Noord-Brabant *4 Gelderland Overijssel % 1,82 1,82 1,8, 1,8 1 1,73 i I 1 ' 71 1,69 Drenthe Flevoland 4k > 1,51 i 1,66 Nederland 1,76 Vergelijking tussen gemeenten (Energielabels woningen) Ambitie energieneutraal A. Renswoude B. Zeist C. Soest D. Oudewater E. De Bilt F. Baarn G. Utrecht H. Rhenen I. Vianen J. Utrechtse Heuvelr. K. Eemnes L. De Ronde Venen M. Veenendaal N. Amersfoort 0. Bunschoten P. Nieuwegein Q. Stichtse Vecht R. Lopik S. Woerden T. Bunnik U. Wijk bij Duurstede V. Montfoort ' E." -~ Tr ~1 ; L- - ~l FT" 1,95 1,91 1,90 1,89 1,87 1,85 1,84 1,82 1,80 1,78 1,73 1,72 1,72 1,71 1,70 1,70 1,67 1,66 1,64 1,62 1,61 1,60 W. Usselstein X. Woudenberg Y. Leusden Z. Flouten Gemeenten Provincie Utrecht Hoe donkerder de gemeente hoe hoger de energielabels hoe minder zuinig. 1,57 1,47 1,43 1,37 << naar overzicht

15 MILIEU Energie pagina 160 van 190 Staat van Utrecht 2014 Gasverbruik bedrijven indicator Vraag Hoeveel bedraagt het gasverbruik van bedrijven en instellingen in m3 per werknemer? Huidige waarde Per werknemer/jaar wordt 77 m3 gas verbruikt Toelichting De indicator is het totale gasverbruik bij bedrijven en instellingen in m3 aardgas. In deze indicator is het energiegebruik voor de opwekking en elektriciteit niet meegenomen. Meer dan de helft van het energiegebruik in Nederland komt voor rekening van bedrijven, Deze energie wordt voor een groot deel gebruikt om productieprocessen te laten draaien. Een deel van deze energie wordt gebruikt voor het produceren van producten voor de export. Voor een groot deel wordt deze energie gebruikt in de vorm van aardgas. Dit gebruik van energie veroorzaakt onder andere emissies van koolstofdioxide en daarmee de versterking van het broeikaseffect. Bronnen: Klimaatmonitor, RWS Leefomgeving, CBS Statline (2012) Vergelijking in de tijd (Gasverbruik bedrijven per werknemer m 3 ) Nederland Utrecht 677 ~o Vergelijking tussen provincies (Gasverbruik bedrijven per werknemer m 3 ) Zeeland Limburg \ mammmmmmammommmsmmmammm i [ 5062 Groningen J 4339 Zuid-Holland 4- ewk 3475 Drenthe I 2415 Noord-Brabant Friesland % 1 Gelderland Jm Noord-Holland k Overijssel \ f 1159 Utrecht M. 677 Flevoland + - i Nederland 2723 Vergelijking tussen gemeenten (Gasverbruik bedrijven per werknemer m 3 ) A. Woerden 1931 B. Eemnes H 1815 C. De Ronde Venen 1560 D. Rhenen MW»WWilli 1477 E. Bunschoten 1 '! 1271 W. Nieuwegein X. Houten Y. Leusde n Z. Utrecht 378 F. Soest W 1200 G. S tichtse Vecht 1147 H. Bunnik mmmx Lop ik BHHBH 918 Gemeenten Provincie Utrecht Hoe donkerder de gemeente hoe hoger het gasverbruik. Ambitie Utrecht is energieneutraal,,<1-1 fciflijeg 'MM ife'fim! J. Montfoort mmmm 918 K. Veenendaal HHB 878 L. Baarn M 868 M.Renswoude tmmm 851 N. Zeist wmmm Oudewater HH 797 P. Woudenberg Mm 785 Q. Wijk bij Duurstede M 772 R. De Bilt 744 S. Utrechtse Heuvelr. 734 T. Vianen Ml in III 714 U. IJsselstein 630 V. Amersfoort 540. U M ii'. it) <i<s naar overzicht

16 MILIEU Energie pagina 161 van 190 Staat van Utrecht 2014 Elektriciteitsverbruik bedrijven indicator Vraag Hoeveel bedraagt het elektriciteitsverbruik van bedrijven en instellingen in kwh per werknemer? Huidige waarde Per werknemer wordt 5307 kwh/jaar verbruikt Toelichting De indicator is het totale elektriciteitsverbruik bij bedrijven en instellingen in kwh. Meer dan de helft van het energiegebruik in Nederland komt voor rekening van bedrijven. Deze energie wordt voor een groot deel gebruikt om productieprocessen te laten draaien. Een deel van deze energie wordt gebruikt voor het produceren van producten voor de export. Naast aardgas wordt elektriciteit als energiedrager ingezet. Veel van de elektriciteit in Nederland wordt nog opgewekt in energiecentrales uit fossiele brandstoffen. Deze opwekking leidt tot de uitstoot van schadelijke stoffen en de uitputting van niet hernieuwbare energiebronnen. Bronnen: Klimaatmonitor, RWS Leefomgeving, CBS Statline (2012) Vergelijking in de tijd (Electriciteitsverbruik bedrijven per werknemer kwh/jaar) Nederland Utrecht Vergelijking tussen provincies (Electriciteitsverbruik bedrijven per werknemer kwh/jaar) Groningen Zeeland Limburg Noord-Brabant i Zuid-Holland Noord-Holland Flevoland k J Friesland Drenthe & Gelderland J* Overijssel % Utrecht u. Vergelijking tussen gemeenten (Electriciteitsverbruik bedrijven per werknemer kwh/jaar) Ambitie Utrecht is energieneutraal A. Bunschoten B. De Ronde Venen C. Lopik D. Woudenberg E. Bunnik F. Stichtse Vecht G. Rhenen H. Soest I. Montfoort J. Renswoude K. Veenendaal L. Eemnes M. Oudewater N. Wijk bij Duurstede 0. Woerden P. Vianen Q. De Bilt R. Nieuwegein S. Leusden T. IJsselstein U. Houten V. Utrechtse Heuvelr. MRSSKi W. Zeist X. Utrecht Y. Baarn Z. Amersfoort I nan Gemeenten Provincie Utrecht Hoe donkerder de gemeente hoe groter het elektriciteitsverbruik bij bedrijven «s<3 naar overzicht

17 MILIEU Energie pagina 162 van 190 Staat van Utrecht 2014 Opwekking zonne-energie indicator Vraag Hoeveel zonne-energie wordt er door middel van PV-installaties omgezet in elektriciteit? Huidige waarde 109 TJ zonne-energie wordt door middel van PV-installaties in elektriciteit gezet. Toelichting Zonne-energie is een grote bron van energie op aarde. Uiteindelijk is vrijwel alle energie indirect afkomstig van de zon. Zonne-energie kan worden omgezet in elektriciteit door middel PV panelen. De omzetting van zonne-energie leidt niet tot de uitputting van energievoorraden of de uitstoot van schadelijke stoffen zoals broeikasgassen. PV panelen kunnen geplaatst worden op daken van gebouwen en in het open veld. Niet alle daken zijn geschikt voor de plaatsing van panelen. Geschikte daken zijn bij voorkeur op het zuiden georienteerd en constructief stevig genoeg om het extra gewicht te dragen. Hoewel niet alle daken geschikt zijn, is het potentieel geschikt dakoppervlak nog ruim voldoende om een grote hoeveelheid PV panelen te installeren. Het totaal aan omgezette zonne-energie is gegeven terajoule (TJ). Een TJ is ongeveer gelijk aan de energie die gebruikt wordt voor de verwarming van 17 woningen. Bron: RWS Klimaatmonitor, 2013 Vergelijking in de tijd (Zonne-energie in TJ) Utrecht Vergelijking tussen provincies (Zonne-energie in TJ) Noord-Brabant 1*0 sam Gelderland Jfo H 238 Noord-Holland ft 201 Zuid-Holland Overijssel 182 Limburg j un 166 Friesland HBH Utrecht tt. BBIMBBBBBI Drenthe 4k «102 Groningen mm 83 Flevoland j KH6S6 67 Zeeland MM 58 Vergelijking tussen gemeenten (Zonne-energie in TJ) Ambitie Utrecht is energie utraa! A. Utrecht i 17,7 W. R. Houten 1 13,8 X. C. Amersfoort i 12,1 Y. D. Veenendaal 6,7 Z. E. Utrechtse Heuvelr. 6,3 F. Woerden 5,5 G. De Ronde Venen 4,8 H. Stichtse Vecht 4,4 1. Leus den 4,2 J. Soest 3,6 K. Nieuwegein 3,1 L. De Bilt 2,8 M. Zeist 2,8 N. Wijk bij Duurstede 2,7 0. Woudenberg 2,3 P. Bunnik 2,2 Q. Lopik 2,1 R. Bunschoten 1,8 S. Montfoort 1,7 T. IJsselstein 1,6 U. Rhenen 1,5 V. Vianen 1,2 1,1 i i 0,6 << naar overzicht

18 MILIEU Energie pagina 163 van 190 Staat van Utrecht 2014 Windenergie indicator Vraag Hoeveel windenergie wordt omgezet in elektriciteit? Huidige waarde 96 TJ windenergie wordt in elektriciteit omgzet Toelichting Windenergie is een van de mogelijkheden om elektriciteit op te wekken uit hernieuwbare bronnen. De omzetting van windenergie leidt niet tot de uitputting van energievoorraden of de uitstoot van schadelijke stoffen zoals broeikasgassen. Het totaal aan omgezette windenergie is gegeven in TJ. Dit is ongeveer gelijk aan de energie die gebruikt wordt voor de verwarming van 17 woningen. Vergelijking in de tijd (Windenergie in TJ) Utrecht Vergelijking tussen provincies (Windenergie in TJ) Bron: RWS Klimaatmonitor, 2013 Flevoland 4370 Groningen 2817 Noord-Holland k 2582 Zeeland & m m wmmmmmmm 2362 Zuid-Holland Friesland % Hill Noord-Brabant 757 Gelderland 231 Overijssel % 149 I Utrecht K I 96 Limburg 95 Drenthe * 82 Vergelijking tussen gemeenten (Windenergie in TJ) Ambitie Utrec ht is energieneutraal A. Houten B. Lopik C. De Ronde Venen D. Amersfoort E. Baarn F. Bunnik G. Bunschoten H. De Bilt I. Eemnes J. IJsselstein K. Leusden L. Montfoort M. Nieuwegein N. Oudewater 0. Renswoude P. Rhenen Q. Soest R. Stichtse Vecht S. Utrecht T. Utrechtse Heuvelr. U. Veenendaal \l \/ianon 38,3 W. Wijk bij Duurstede 38,3 X. Woerden 19,1 Y. Wou denberg Z. Zeist << naar overzicht

19 MILIEU Energie pagina 164 van 190 Staat van Utrecht 2014 Duurzame energie indicator Vraag Hoeveel procent van het totale energieverbruik (van woningen en bedrijven) wordt duurzaam opgewekt? Huidige waarde Er wordt 2% duurzame energie opgewekt in de provincse Utrecht Toelichting De indicator wordt gegeven als het percentage opgewekte duurzame energie ten opzichte van het energiegebruik in de regio. In de berekening is de opwekking uit windmolens op zee en warmtepompen niet meegenomen, omdat deze gegevens niet op regioniveau beschikbaar zijn. Enkele bekende duurzame energiebronnen zijn: biomassa, afval, wind en zon. Daarnaast zijn er nog enkele kleine bronnen. Vergelijking in de tijd (Duurzame energie in procenten) In het Energieakkoord is door overheden, Nederland Utrecht bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties afgespioken om in 2023 te komeri tot een inze van 16% duurzame energiebronnen % Veel van de energie die in Nederland wordt gebruikt, wordt omgezet vanuit fossiele energiedragers. Aan deze maniervan energieomzetting zijn veel milieueffecten gekoppeld, bijvoorbeeld het broeikaseffect en de uitputting van energievoorraden. Naast energiebesparing is de inzet van duurzame energiebronnen een rnanier om deze effecten te verminderen. Vergelijking tussen provincies (Duurzame energie in procenten) Flevoland Friesland 7% Groningen Drenthe 4k 13% Bron: Klimaatmonitor, RWS Leefomgeving 2011 Gelderland Noord-Brabant Jk Overijssel Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland 4k Utrecht Li m burg Vergelijking tussen gemeenten (Duurzame energie in procenten) Ambitie Utrecht is energieneutraa A. Lopik S3 7 B. Rhenen i swwr 5 C. Utrechtse Heuvelr. 4 D. Bunschoten Hi 3 E. Montfoort HW 3 F. Soe st MHB 3 G. Baarn MBW 3 H. Oudewater HHBE 3 1. Rensw oude HKOB 3 J. Wijk bij Duurstede SB 3 K. De Ronde Venen 2 L. De Bilt 2 M. Zeist 2 N. Usselstein 2 0. Bunnik 2 P. Veenendaal 2 Q. Nieuwegein 2 R. Stichtse Vecht 2 S. Woerden 1 T. Eemnes 1 U. Vianen 1 W. Houten X. Leusden Y. Utrecht Z. Woudenberg Gemeenten Provincie Utrecht Hoe donkerder de gemeente hoe hoger het aandeel duurzame energie. <!<! naar overzicht

20 MILIEU Energie pagina 165 van 190 Staat van Utrecht 2014 Laadpunten indicator Vraag Hoeveel laadpunten voor elektrische (motor! voertuigen zijn er per inwoners? Huidige waarde Per inwoners zijn er 6,3 laadpunten voor elektrische (motor)voertuigen Toelichting Voertuigen die op elektriciteit rijden hebben geen uitstoot van verontreinigende staffer en produceren minder geluid. Elektrische motorvoertuigen* zijn er in twee varianten, namelijk volledig elektrisch en plug-in hybride (die zowel op brandstof als op elektriciteit rijden). De actieradius van elektrische voertuigen is over het algemeen lager dan van hun brandstof gebruikende alternatieven. Ook het opladen van een elektrisch voertuig duurt langer dan het tanken van brandstof. Daarom zijn er op verschillende plekken laadpunten nodig, waar de accu's van de elektrische voertuigen kunnen worden opgeladen. Vergelijking in de tijd (Laadpunten per inwoners) Utrecht Vergelijking tussen provincies (Laadpunten per inwoners) Noord-Holland 7,5 6,0 4,5 3,0 1,5 *De laadpunten die hier beschouwd worden, zijn bedoeld voor auto's en lichte bedrijfswagens, elektrische fietsen en brommers blijven buiten beschouwing. Bron: RWS Klimaatmonitor, 2013 Zuid-Holland Flevoland Zeeland Gelderland Noord-Brabant 4 4 i 5,1 i... IS 4,7 i s 8 a?t 4,1 i Friesland Limburg Overijssel i % 3,1 3,0 3,4 Groningen 2,8 Drenthe Nederland 5,1 Vergelijking tussen gemeenten (Laadpunten per inwoners) Ambitie Voertuigen maken gebruik van schone brandstoffen A. Utrecht B. Utrechtse Heuvelr. C. Woerden D. Eemnes E. Nieuwegein F. Veenendaal G. Bunnik H. Lopik I. Wijk bij Duurstede J. Amersfoort K. Zeist L. Leusden M. Renswoude N. Oudewater 0. Stichtse Vecht P. Soest Q. De Bilt R. Baarn S. Bunschoten T. De Ronde Venen U. Montfoort V. IJsselstein W ,0 22, ,8 10,5 8, , ,1 4,9 4, , ,0 W. Houten X. Rhenen Y. Vianen Z. Woudenberg Gemeenten Provincie Utrecht Floe donkerder de gemeente hoe meer laadpunten per inwoners. 1,7 1,4 1,3 0,8 naar overzicht

21 MILIEU Energie pagina 166 van 190 Staat van Utrecht 2014 Vulpunten indicator Vraag Hoeveel vulpunten (tankstations) van alternatieve brandstoffen voor wegverkeer zijn er per Inwoners? Huidige waarde Per inwoners zijn er in Utrecht 0,06 vulpunten voor alternatieve brandstoffen voor het wegverkeer Toelichting Vergelijking in de tijd (Vulpunten per inwoners) In het wegverkeer worden benzine en diesel als belangrijkste brandstoffen gebruikt. Deze brandstoffen zijn voor het grootste deel gemaakt uit fossiele brandstoffen (aardolie). Door het gebruik van deze brandstoffen raken voorraden uitgeput en wordt onder andere koolstofdioxide uitgestoten. In plaats van de traditionele brandstoffen kunnen voertuigen ook gebruik maken van hernieuwbare brandstoffen en brandstoffen waarvan de voorraden groter zijn. Onder deze brandstoffen behoren bijvoorbeeld CNG en LNG (respectievelijk gecomprimeerd en vloeibaar aardgas), groen gas, biodiesel en bio-ethanol. Om voertuigen die hiervoor geschikt zijn, in staat te stellen daadwerkelijk gebruik te maken van deze brandstoffen zijn vulpunten (tankstations) nodig. Bron: RWS Klimaatmonitor, 2013 Utrecht Vergelijking tussen provincies (Vulpunten per inwoners) Friesland Drenthe 0,20 Overijssel 0,17 Groningen Flevoland 0,06 0,08 0,06 0,04 0,02 0,00 0,29 Gelderland Noord-Brabant Zuid-Holland 4- Li m burg Noord-Holland I Utrecht»*. Zeeland A? Nederland 0,11 Vergelijking tussen gemeenten (Vulpunten per inwoners) Ambitle Voertuigen maken gebr uik van schone brandstoffen A. Veenendaal B. Woerden C. Houten D. Eemnes E. Utrecht F. Stic htse Vecht G. Amersfoort H. Baarn I. Bunnik J. Bunschoten K. De Bilt L. De Ronde Venen M. IJsselstein N. Leusden 0. Lopik P. Montfoort Q. Nieuwegein R. Oudewater S. Renswoude T. Rhenen U. Soest V. Utrechtse Heuvelr. 0,46 0,42 0,41 0,40 0,21 0,16 0,13 W. Vianen X. Wijk bij Duurstede Y. Woudenberg Z. Zeist Gemeenten Provincie Utrecht Hoe donkerder de gemeente hoe meer vulpunten per inwoners. lik * <<3 naar overzicht

22 MILIEU Energie pagina 167 van 190 Staat van Utrecht 2014 Schone personenauto's indicator Vraag Hoeveel personenauto's maken gebruik van alternatieve brandstoffen of elektriciteit per auto's? Huidige waarde Van de 1000 auto's in Utrecht zijn er 24,3 die gebruik maken van alternatieve brandstoffen of elektriciteit Toelichting Vergelijking in de tijd (Schone personenauto's, aantal per 1000) Traditioneel maken personenauto's gebruik van brandstoffen gemaakt uit fossiele brandstoffen (aardolie). Voorraden van fossiele brandstoffen kunnen uitgeput raken en bij de verbranding ervan ontstaat onder andere koolstofdioxide (het belangrijkste broeikasgas). Autofabrikanten brengen de laatste jaren auto's op de markt die gebruik kunnen maken van alternatieve brandstoffen (o.a. CNG, LNG, groen gas, biodiesel en bio-ethanoi) en elektriciteit. Deze auto's brengen minder van deze nadelige effecten met zich mee. Utrecht Vergelijking tussen provincies (Schone personenauto's, aantal per 1000) 24, Bron: RWS Klimaatmonitor, 2013 Flevoland 27,2 Noord-Brabant Noord-Holland t Zuid-Holland 4- Gelderland > Limburg J Z Drenthe * Overijssel * 13,9 13,7 Zeeland sl Groningen Friesland % Nederland 14,0 Vergelijking tussen gemeenten (Schone personenauto's, aantal per 1000) Ambitie Voertuigen maken gebruik van schone brandstoffen ema A. Vianen B. Utrecht C. Zeist D. Amersfoort E. Woerden F. De Ron de Venen G. Lopik H. Veenendaal I. Stichtse Vecht J. Woudenberg K. Bunnik L. De Bilt M. Eemnes N. Utrechtse Heuvelr. 0. Soest P. Renswoude Q. Leusden R. Oudewater S. Nieuwegein T. Baarn U. Houten V. IJsselstein ,9 23, , ,4 11, ,0 9,5 9,1 W. Montfoort 8,9 X. Rhenen 8,6 Y. Bunschoten 8,3 Z. Wijk bij Duurstede 7,3 Gemeenten Provincie Utrecht Floe donkerder de gemeente hoe groter het aandeel schone auto's. % naar overzichi

23 Samenvatting Energieakkoord voor duurzame groei Partijen leggen in dit Energieakkoord voor duurzame groe\ de basis voor een breed gedragen, robuust en toekomstbestendig energie- en klimaatbeleid. Het akkoord biedt een langetermijnperspectief met afspraken voor de korte en middellange termijn, creeert vertrouwen en reduceert daarmee investeringsonzekerheid bij burgers en bedrijven. Het helpt de haperende economie op korte termijn weer op gang met een grote impuls voor investeringen en werkgelegenheid. Daarnaast worden de lasten voor burgers en bedrijven zoveel mogelijk beperkt. Partijen zetten zich in dit verband in om de volgende doelen te realiseren: Een besparing van het finale energieverbruik met gemiddeld 1,5 procent per jaar. 100 PJ aan besparing in het finale energieverbruik van Nederland per Een toename van het aandeel van hernieuwbare energieopwekking (nu 4 procent) naar 14 procent in Een verdere stijging van dit aandeel naar 16 procent in Ten minste voltijdsbanen, voor een belangrijk deel in de eerstkomende jaren te creeren. Het akkoord is gericht op versterking van de economische structuur en zal de komende jaren miijarden aan investeringen losmaken in alle sectoren van onze samenleving. Het akkoord bestaat uit tien pijlers. Deze tien pijlers vormen een onderling versterkend geheel, en daarmee een integraal pakket. De betrokken partijen leggen met dit akkoord hun betrokkenheid vast op de doelstellingen, de aangegeven maatregelen, en de bijbehorende borging 1. Uiteindelijk vormt het akkoord het startschot voor een marsroute voor de komende jaren. De bij dit akkoord betrokken partijen spreken met het akkoord dan ook onomwonden hun inzet uit om deze route aan te gaan, in het voile bewustzijn dat de komende jaren aanvullende uitdagingen zal hebben onderweg naar de doelstellingen zoals nu verwoord. Dat is dan ook de essentie van dit Energieakkoord voor duurzame groei en de aanpak van het klimaatprobleem: een pakket van afspraken om nu zo voortvarend mogelijk aan de slag te gaan, ieder met zijn eigen verantwoordelijkheid, in combinatie met de overeenstemming gezamenlijk die aanvullingen en bijstellingen gaandeweg vorm te geven die nodig zijn om de doelstellingen daadwerkelijk te bereiken. De tien pijlers Energiebesparing Energiebesparing vormt een kernpunt en eerste pijler om te komen tot een duurzame energievoorziening. Energiebesparing draagt bij aan milieudoelstellingen, leidt tot een lagere energierekening, verbetert de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven en geeft een impuls aan de werkgelegenheid. Met dit akkoord willen partijen een besparing van jaarlijks gemiddeld 1,5 procent van het finale energieverbruik realiseren. Daarmee wordt naar verwachting ruimschoots voldaan aan de Europese richtlijn. Partijen zijn het eens over een maatregelenpakket waarvan het de verwachting is dat daarmee circa 100 PJ per 2020 kan worden bespaard. De afspraken over energiebesparing richten zich zowel op de gebouwde omgeving, als op het vergroten van de energie-efficientie in de industrie, de agrarische sector en het overige bedrijfsleven. De afspraken over energiebesparing in mobiliteit en transport maken deel uit van pijler 7. Deze doelstelling wordt gekoppeld aan twee ijkmomenten: eind 2016 zal ten minste 35% zijn bereikt en eind 2018 zal ten minste 65% zijn bereikt. Indien blijkt dat we niet op 1 De voorzitter van Energie-Nederland legt het akkoord met een positief advies voor aan de leden, onder voorbehoud dat de ACM in een informele zienswijze aangeeft dat het akkoord in beginsel niet in strijd is met artikel 6 Mededingingswet en/of artikel 101 van het Verdrag inzake de Werking van de Europese Unie. 1

24 koers liggen om de afgesproken doelen te halen, zullen aanvullende maatregelen worden genomen. Dit kunnen ook meer verplichtende en/of fiscale maatregelen of andere vrijwillige of niet-vrijwillige maatregelen zijn, waaruit meer zekerheid zal ontstaan rondom het bereiken van 100 PJ ener giebesparing. Net als de in dit akkoord genoemde maatregelen richt het pakket zich op de energiegebruiker en daarmee niet op de leverancier 2. Gebouwde omgeving In de gebouwde omgeving zijn er volop kansen om te komen tot aanzienlijke energiebesparingen. Uitgangspunt is dat burgers en bedrijven zelf belang hebben bij en verantwoordelijkheid nemen voor energiebesparing. Daarom wordt gekozen voor een combinatie van voorlichting en bewustwording, ontzorging en financieringsondersteuning. Er komt een revolverend fonds voor energiebesparing in de gebouwde omgeving van circa 600 mln. Dit nationaal energiebespaarfonds zal nog in 2013 van start gaan met het gedeelte dat zich richt op eigenaar-bewoners (en dus komen ook eigenaars van monumenten in aanmerking voor financiering uit het revolverend fonds), zodat het voor deze grote groep burgers mogelijk wordt om rendabele besparingsmaatregelen te nemen. Daarnaast krijgen energiebedrijven de mogelijkheid om klanten meer financieringsopties aan te bieden, waarbij leningen via de energierekening terugbetaald kunnen worden. Het Rijk treedt hiertoe in overleg met energiebedrijven en toezichthouders. Financieringsopties en eventuele toekomstige beleidsmaatregelen kunnen gebruik maken van het energieprestatiecertificaat, waarmee bijvoorbeeld koppeling mogelijk is met een gunstige financiering. Alle woningeigenaren en (ver)huurders die nog geen energielabel hebben, krijgen in 2014 en 2015 een indicatief energielabel van hun woning, op basis van een landelijke uniforme methodiek. Dit energielabel is een indicatie van de energieprestatie van een woning en dient voor bewustwording. Het voornemen is om in 2013 een overeenkomst te sluiten tussen het rijk en de VNG over een actieve ondersteuning van gemeenten bij lokale en regionale energiebesparing en -opwekking. De partijen van het Convenant Energiebesparing Huursector committeren zich om de afgesproken doelstellingen van gemiddeld label B (corporaties) en 80% van de woningen minimaal label C (particuliere verhuurders) in 2020 te halen. Het rijk stelt in dat kader 400 miljoen subsidie beschikbaar voor verhuurders in de sociale huursector ten behoeve van investeringen in energiebesparing voor de periode met als doel een bijdrage te leveren aan de doelstellingen van het Convenant. Deze maatregel stimuleert een substantiele investeringsgolf op korte termijn om huurwoningen energie-efficient te maken. De 400 miljoen komt ter beschikking van de verhuurders in 2018 en 2019 en wordt gedekt door een tijdelijke verhoging van de energiebelasting. Deze energiebelastingverhoging wordt lastenneutraal mogelijk gemaakt door de voorziene lagere uitgaven van de SDE+-gelden vanaf 2018, zoals later beschreven onder grootschalige hernieuwbare opwekking. De beschikbaarheid en inzet van deze middelen hangt af van de nog te bereiken overeenstemming tussen het kabinet en de sociale huursector over het woonbeleid. Mocht er uiteindelijk geen overeenstemming worden bereikt dan zullen deze middelen ingezet worden in de koopsector. Voor alle vormen van maatschappelijk en overig vastgoed geldt dat er een onafhankelijk expertisecentrum komt ter ondersteuning en identificatie van de meest effectieve maatregelen op het terrein van energie-efficientie. Ook wordt de Wet milieubeheer (verplichting om energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder uit te voeren) door substantiele verbetering beter uitgevoerd en gehandhaafd, onder andere met behulp van concrete erkende maatregelenlijsten. Gemeenten en provincies (opdrachtgevers van de Regionale Uitvoeringsdiensten) geven prioriteit aan handhaving van de energiebesparingsverplichting in de Wet milieubeheer. Ten slotte wordt een pilot uitgevoerd gericht op continuering in 2016 met een zogenaamd 'EPKp Dit betekent niet dat de energieleveranciers geen rol kunnen spelen bij de maatregelen die onderzocht worden. 2

25 systeem' (Energie Prestatie Keuring), waarbij dit systeem als effectieve hulp voor ondernemingen kan bijdragen aan de realisatie en handhaving van maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder, conform de Wet milieubeheer. In najaar 2015 wordt de werking op specifieke punten geevalueerd. Bij de evaluatie door de partijen zal naast effectiviteit ook worden bezien of de EPK-pilot positief wordt ervaren door ondernemingen en overheid. Bij een positief resultaat voor beide wordt het EPK-systeem in 2016 ingevoerd in de sectoren waarvoor uit de pilot blijkt dat de EPK w erkt. Industrie, de agrarische sector en het bedrijfsleven De industrie, de agrarische sector en het bedrijfsleven als geheel zien een vergroting van de energie-efficientie als een kans om de concurrentiepositie van energie-intensieve bedrijven te versterken, werkgelegenheid te creeren en de klimaatdoelen kosteneffectief te kunnen realiseren. De energie-intensieve industrie heeft de ambitie in internationaal verband leidend te zijn op het terrein van energie-efficientie. Er komt een onafhankelijke expertisecentrum dat bedrijven en financiers ondersteunt in het identificeren van de meest effectieve maatregelen op het terrein van energie-efficientie in de industrie en agrosectoren. Het dreigende wegvallen van WKK draagt hier niet aan bij. Ook voor de industrie, de agrarische sector en het bedrijfsleven geldt dat de Wet milieubeheer beter wordt uitgevoerd en gehandhaafd. De grote energie-intensieve bedrijven spannen zich samen met de overheid in om het MEE-convenant aan te vullen met een raamwerk van bedrijfsspecifieke (een-op-een) afspraken. Deze zijn gericht op verbetering van de energie-efficientie en concurrentiepositie van de betrokken bedrijven. Ook voor MJA3- bedrijven en overige bedrijven (niet-mee-bedrijven) komt er een EPK-pilot met evaluatie, zoals hiervoor beschreven bij de gebouwde omgeving. Om meer middelen beschikbaar te houden voor investeringen in energiebesparing en energie-efficientieverbetering in het bedrijfsleven zal de EIA-regeling zoveel mogelijk worden gericht op investeringen in energiebesparing. De bedoeling is om projecten die in de toekomst een SDE+-subsidie aanvragen niet meer tegelijkertijd in aanmerking te laten komen voor de EIA. Er w ordt een oplossing gevonden voor hernieuwbare opwekkingstechnologieen die nu nog wel en straks niet meer door de EIA worden gedekt, indien de SDE+ en het overige instrumentarium onvoldoende oplossing bieden. De doelstelling hierbij is dat vanuit investeringsoverwegingen de continui'teit niet in gevaar komt. EZ rondt dit in de herfst van 2013 af. Rendabele benutting van industriele restwarmte verdient hoge prioriteit, en partijen komen met een samenhangend plan van aanpak om de potentie in Nederland te kunnen benutten. Mogelijkheden voor een regionale warmte-infrastructuur worden hierbij onderzocht voor een aantal gebieden in Nederland, gebruikmakend van en vergelijkbaar met de voorstellen die hiertoe al gedaan zijn vanuit de regio Rotterdam. Er is breed draagvlak voor een ambitieus programma voor energiebesparing in de glastuinbouw. Sector, overheid en milieuorganisaties spreken af dat een verbeterd C02- sectorsysteem in deze sector uiterlijk ingaat per 1 januari Met de glastuinbouwsector is afgesproken dat in aanvulling op het huidige beleid een energiebesparing per 2020 van 11 PJ wordt gerealiseerd. Opschalen van hernieuwbare energieopwekking Het opschalen van hernieuwbare energieopwekking vormt een tweede pijler van het besproken programma. Dit vraagt een intensieve inzet op verschillende bronnen van hernieuwbare opwekking, zoals wind op land, wind op zee, diverse vormen van lokale opwekking zoals zonne-energie, en de inzet van biomassa. Partijen geven invulling aan de doelstelling van 16% hernieuwbare energieopwekking zoals door het kabinet wordt nagestreefd. Uitgangspunt is een kosteneffectieve uitrol die zekerheid biedt voor investeerders, additionele werkgelegenheid creeert, innovaties uitlokt waardoor de kosten worden verlaagd en die bijdraagt aan versterking van de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven in deze sector. Partijen willen met deze aanpak, in combinatie met ambitieuze energiebesparing, in % hernieuwbare energie realiseren, en 14% in Enkele hoofdpunten voor de grootschalige hernieuwbare opwekking zijn: 3

26 Opschaling van wind op zee naar 4450 Mw operationeel in De reeds bestaande parken en hetgeen in de pijplijn zit tellen op tot circa 1000 Mw. Hier bovenop komen de aanbestedingen van in totaal 3450 Mw, door een gefaseerde aanbesteding vanaf 2015 in oplopende stappen: 450 Mw (2015), 600 Mw (2016), 700 Mw (2017), 800 Mw (2018) en 900 Mw (2019). Hierbij wordt uitgegaan van een kostendaling van wind op zee van circa 40% te realiseren over de komende jaren. Dit gebeurt in de vorm van taakstellende aanbestedingen, waarin deze kostendaling is verdisconteerd. Met het oog op toekomstige kostenreductie nodigt het rijk partijen uit om nu al met voorstellen te komen zodat al in 2014 tot een innovatief demonstratiepark kan worden besloten. Ook draagt de overheid zorg voor een robuust wettelijk kader om de opschaling van wind op zee mogelijk te maken. Uitgangspunt is dat binnen vier jaar na het verkrijgen van een subsidiebeschikking de windparken operationeel zijn en dan gebruik maken van de laatste stand van de techniek. Bij wind op land wordt binnen de kaders die met provincies zijn afgesproken gei'nvesteerd om te komen tot 6000 Mw in Er wordt door investeerders in windmolenparken een participatiemodel gei'ntroduceerd dat omwonenden in staat stelt actief deel te nemen in de planvorming en exploitatie van windparken. Voor na 2020 zal op termijn gezocht worden naar aanvullend potentieel, binnen de kaders die hierover met de IPO zijn besproken. Hernieuwbare opwekking uit de overige diverse bronnen wordt ambitieus ter hand genomen. Er bestaat een aantal niet financiele barrieres die de opschaling van hernieuwbare energie beperken. Voor de voortgang is het cruciaal die aan te pakken. In relatie tot deze onderwerpen zullen de partijen op de kortst mogelijke termijn, doch uiterlijk voor 1 juli 2014, werkbare oplossingen ontwikkelen en de implementatie daarvan daaropvolgend ter hand te nemen. Partijen spreken af dat de stimulering van biomassa in kolencentrales de 25 PetaJoule niet zal overschrijden. Nader uitgewerkt wordt, ook in het licht van het zo hoogwaardig mogelijk inzetten van biomassa en scherpe duurzaamheidscriteria, hoe de beperking tot 25 PJ biomassa, de wijze van de ondersteuning en het eventueel gebruiken van een tenderprocedure vorm kan worden gegeven in de SDE+. Met deze aanpak kan de SDE+-opslag op de energierekening van burgers en bedrijven substantieel worden verlaagd ten opzichte van de ramingen uit het Regeerakkoord. De verwachting op basis van de laatste ramingen is dat dit per saldo tot 2020 cumulatief circa 2,25 mid. scheelt. Binnen de SDE+ is in de periode tot mln. beschikbaar om te borgen dat de doelstelling van 14% hernieuwbare energie in 2020 wordt gerealiseerd. Mocht blijken dat (een deel van) deze middelen niet nodig zijn, dan zullen deze middelen in aanvulling op de bovengenoemde 2,25 mid. euro worden gebruikt voor lastenverlichting. Dit is niet de totale uiteindelijke vermindering van het lastensaldo van het Energieakkoord aangezien de lasten van aanvullende maatregelen elders ten dele de hier ontstane vrijvallende ruimte opvullen. Er komt, daar waar dit efficienter is dan een directe aansluiting van windparken op het landelijke hoogspanningsnet, een net op zee. Tennet krijgt de verantwoordelijkheid hiervoor. Over de vormgeving en randvoorwaarden zal op korte termijn een besluit worden genomen door het kabinet. Zo nodig zal dit vervolgens in wetgeving worden verwerkt. Om wetgeving te realiseren die in de toekomst robuuste ruimte creeert voor een substantiele rol voor duurzame opwekking, en die rekening houdt met de gevolgen van intermitterende opwekking voor het elektriciteitsnet, werken partijen mee aan de wetgevingsagenda STROOM die h iervoor in gang is gezet. In 2016 wordt de voortgang met betrekking tot de realisatie van de 14%-doelstelling in 2020 en 16% in 2023 op basis van een set duidelijk gedefinieerde criteria beoordeeld. Ook wordt over het vervolg van het traject richting de 14% en 16% besloten, mede in het licht van internationale ontwikkelingen en mogelijkheden. Decentrale opwekking Een belangrijk onderdeel vormt de decentrale opwekking van hernieuwbare energie door mensen zelf, en in de vorm van cooperatieve initiatieven, de derde pijler van het 4

27 akkoord. Burgers krijgen meer mogelijkheden om zelf hernieuwbare energie op te wekken en lokale en regionale initiatieven worden waar nodig en mogelijk door gemeenten, provincies en de rijksoverheid ondersteund. Per 1 januari 2014 wordt een belastingkorting van 7,5 ct/kwh ingevoerd voor hernieuwbare energie die in cooperatief verband of door een vereniging van eigenaren (VvE) wordt opgewekt en gebruikt door kleinverbruikers en waarbij de leden van de cooperaties/vve's en de installatie(s) zich in een zogenaamde 'postcoderoos' (viercijferige postcode plus aangrenzende postcodes) bevinden. Partijen zijn het met elkaar eens dat moet worden gestreefd naar een zo eenvoudig en efficient mogelijke uitvoering van deze regeling. Energieleveranciers zullen in overleg met het Rijk afspraken maken over een zo simpel mogelijke uitvoering. Partijen spreken af dat de kosten die leveranciers moeten maken om deze kortingsregeling uit te voeren, in rekening gebracht kunnen worden bij energiecooperaties, VvE's of de aangesloten leden, die het voordeel van deze regeling genieten. Bij eventuele bijstelling van de belastingkorting wordt met het oog op investeringszekerheid de continui'teit voor bestaande gebruikers via een overgangsregeling geborgd. De belastingkorting wordt gedekt door een verhoging van de energiebelasting. De regeling wordt over vier jaar geevalueerd op basis van gebruik. Energietransportnetwerk De energietransitie zal ingrijpende gevolgen hebben voor de netwerken die vraag en aanbod bij elkaar moeten brengen. De vierde pijler zorgt ervoor dat het energietransportnetwerk gereed is voor een duurzame toekomst. Partijen spreken af zich terdege voor te bereiden op deze veranderende toekomst, zodat aanpassingen snel tot stand kunnen komen wanneer deze nodig en gewenst zijn. Daarbij wordt uitdrukkelijk ook ingezet op Europese samenwerking. Europees systeem voor emissiehandel (ETS) Een goed functionerend Europees systeem voor emissiehandel (ETS) is, als vijfde pijler van het akkoord, een cruciale factor in de lange termijn ontwikkeling richting een duurzame energievoorziening. Partijen binnen het Energieakkoord zetten zich in voor een gezamenlijke lobby in Brussel, om per 1 januari 2020, het volgende verbeterpakket in het Europese ETS te implementeren. Dit pakket kan alleen in onderlinge samenhang worden overwogen: a) een aanscherping van het reductiepad van het ETS-plafond gericht op het bereiken van het lange termijn doel van 80 tot 95% reductie van broeikasgassen voor de hele economie in 2050; b) borging van de positie van internationaal concurrerende bedrijven (zogenaamde carbon leakage bedrijven) door allocatie van 100% gratis rechten op basis van reele benchmarks en werkelijke productie, uitgaande van de best performance in de sector; c) compensate van de indirecte (elektriciteits)kosten, uitgaande van de best performance in de sector. Fossiele opwekking en kolencentrales Fossiele brandstoffen zullen in de periode tot en met 2050 nog een belangrijk onderdeel vormen van het energiegebruik, ook al richt het akkoord zich op het bereiken van een reductie van een C02-reductie van 80 tot 95% in 2050, en een aandeel van 16 procent in hernieuwbare opwekking in De inzet van gascentrales op de Noordwest- Europese elektriciteitsmarkt blijft belangrijk. Partijen komen overeen dat de capaciteit van de jaren tachtig kolencentrales wordt afgebouwd als onderdeel van de transitie naar een duurzame energievoorziening. Deze zesde pijler betekent concreet dat drie kolencentrales per 1 januari 2016 zijn gesloten. De sluiting van de twee resterende centrales volgt per 1 juli Het spreekt vanzelf dat er passende maatregelen (werknaar-werk-trajecten, sociale plannen en dergelijke) worden getroffen voor medewerkers die als gevolg van de sluiting van kolencentrales hun baan verliezen. De afspraken over de sluiting van de kolencentrales zijn onder voorwaarde van 'toetsing' door de Autoriteit Consument en Markt. 5