Aan de leden van de verenigde vergadering

Transcriptie

1 Aan de leden van de verenigde vergadering V.V: 28 maart 2012 Datum 24 januari 2012 Agendapuntnr. B.6 Bijlagen 1 Onderwerp Eerste kredietvoorstel voorbereiding Dijkversterking Capelle en Moordrecht 1. Inleiding In het Waterbeheerplan HHSK is de maatregel opgenomen dat HHSK in de planperiode de minst veilige delen van de primaire waterkeringen categorie C langs de Hollandse IJssel verbetert mits over de financiering hiervan afdoende afspraken kunnen worden gemaakt met het Rijk (zie WBP pagina 20). In uw vergadering van 30 juni 2010 heeft aanvullende besluitvorming plaatsgevonden mede op basis van de resultaten van de derde toetsing zoals die in een informele VV op 3 maart 2010 zijn behandeld. Dit heeft ertoe geleid dat wij zijn gestart met de voorbereiding van de dijkversterking van twee dijkvakken in Capelle a/d IJssel en Moordrecht. Om tot uitvoering te komen is de volgende stap in het project de voorbereiding daadwerkelijk te starten. Dat houdt in een inhoudelijke uitwerking tot een dijkversterkingsplan. Een dergelijk vergaande uitwerking betekent feitelijk ook dat aansluitend de dijkversterkingen gerealiseerd moeten worden. Het gedurende langere tijd op de plank laten liggen van het plan maakt de kans dat het plan opnieuw moet worden gemaakt groot. Door eventueel in de tussentijd gewijzigde omstandigheden moet het plan weer geheel of gedeeltelijk worden over gedaan. Tijdens de beschouwingen van de commissie IWV van 4 november 2011 is unaniem geoordeeld dat veiligheid boven alles gaat en is ingestemd met behandeling van een passend voorstel in uw VV vergadering van 28 maart Het voorliggende voorstel bevat een aanvraag tot een voorbereidingskrediet met als uitgangspunt dat u, zodra de projectplannen dijkversterking gereed zijn, zult besluiten tot realisering van de dijkversterking direct daaropvolgend. De belangrijkste passages uit de notitie voor de VV van 30 november 2011 zijn volledigheidshalve opnieuw in dit voorstel opgenomen. 2. Voorstel Wij stellen u voor om: 1. tot versterking van de dijkvakken Dorpsstraat in Capelle aan den IJssel en Oosteinde in Moordrecht op korte termijn over te gaan ongeacht de toekomstige status van de Hollandsche IJssel; 2. in principe te besluiten tot uitvoering van de feitelijke versterking van deze dijkvakken ook als (mede)financiering door het nieuwe HWBP nog onduidelijk is en HHSK zelf tot financiering zal moeten overgaan; 3. een voorbereidingskrediet beschikbaar te stellen van voor het opstellen van twee projectplannen dijkversterking (voorheen dijkversterkingplannen). 3. Achtergrondinformatie In uw vergadering van 30 juni 2010 stelden wij het volgende voor: 1. het voorbereiden van een dijkversterking van de twee minst veilige delen van de primaire waterkeringen categorie C van de Hollandse IJssel, Schielandzijde (ca. 340m Dorpsstraat Capelle a/d IJssel en ca. 450m Oosteinde Moordrecht); 2. het starten van besprekingen opdat afspraken gemaakt worden met het rijk in die zin dat alle kosten gezien moeten worden als voorfinanciering en achteraf in aanmerking blijven komen voor subsidie;

2 3. afhankelijk van afspraken over financiering en nog te ontwikkelen inzichten in de te verwachten kosten voor voorbereiding en globale schattingen voor uitvoering opnieuw te besluiten over verdergaande voorbereiding van de overige dijkvakken op een later tijdstip (bij kredietvoorstel voor voorbereiding van de dijkversterkingen). Ten aanzien van het eerste en tweede punten kunnen wij u als volgt informeren. Ad 1 Voorbereiding dijkversterking Capelle en Moordrecht Bij de begrotingsbehandelingen van 2010 en 2011 in de VV van november 2009 en 2010 is voor de start van de voorbereiding een aanvangskrediet goedgekeurd van in totaal ,-. Deze oriëntatie heeft inmiddels geleid tot een plan van aanpak alsmede tot een beter inzicht in de kosten van de voorbereiding van de betreffende dijkversterking. Helder is welke processtappen doorlopen moeten worden om de voorbereiding te kunnen afronden. Een planning waarin zowel procedures als m.e.r. en coördinatie door de provincie zijn meegenomen is opgesteld. Daarnaast is gestart met risicomanagement (opstellen risicoregister), is een projectteam samengesteld en is een adviesbureau ingehuurd voor het opstellen van een verkenningenrapport & m.e.r.- beoordelingsnotitie in de oriënterende fase. Het beoogde eindresultaat van de voorbereiding is een projectnota met afweging voor het voorkeursalternatief (eventueel met m.e.r.-procedure) en een projectplan (voorheen dijkversterkingplan). De verkregen inzichten hebben er inmiddels toe geleid dat kosten van de dijkversterking nu (begin 2012, prijspeil 2011) globaal worden geraamd op ca 14 miljoen (plus/min 40%) inclusief voorbereidingskosten. Ad 2 Nieuwe Hoog Water Bescherming Programma (nhwbp) Kort samengevat is de situatie bij het nhwbp als volgt: 1. de waterschappen storten de bijdrage aan het HWBP op een aparte Dijkrekening als onder deel van het Deltafonds. Hierdoor wordt de bijdrage gelabeld voor versterkingen van primaire waterkeringen die in beheer zijn bij de waterschappen; 2. introductie van een projectgebonden aandeel (PGA) van ca 10% als een van de doelmatigheidsinstrumenten. 3. de zeggenschap van de waterschappen over de besteding van het gezamenlijke programmabudget wordt geregeld met het gezamenlijk opstellen van de programmering en de prioritering. De spelregels voor de verbeterplannen en de programmering/prioritering zijn in voorbereiding. Voor de dijkversterking Capelle en Moordrecht is met name het tweede punt van belang. In navolging van het rapport van de commissie Ten Heuvelhof, is in het Bestuursakkoord Water overeengekomen dat de waterschappen vanaf 2015 verantwoordelijk worden voor 50% van de kosten van het HWBP (maximaal 181 miljoen per jaar), waarvan waarschijnlijk 40% via de vereveningsbijdrage en 10% via PGA. Zolang de spelregels voor de verbeterplannen en de programmering nog niet duidelijk zijn, voert HHSK de werkzaamheden nauwgezet uit binnen de kaders en normen van het HWBP2 om op die manier de werkzaamheden subsidiabel te houden. Daarnaast is HHSK op vele onderdelen actief betrokken bij de nieuwe opzet (o.a. programmering) van het nhwbp In vervolg op de derde toezegging in uw vergadering van 30 juni 2010 en de discussie in uw vergadering van 30 november 2011, waarin u unaniem heeft aangegeven voorstander te zijn van het versterken van de twee dijkvakken, komen wij met het voorliggende voorstel. 4. Motivering voorstel In het Waterbeheerplan HHSK is onder programma 1 onder Waterveiligheid als doel no. 7 opgenomen dat in de planperiode de minst veilige delen van de primaire waterkeringen categorie C langs de Hollandsche IJssel worden verbeterd, mits over de financiering hiervan afdoende afspraken kunnen worden gemaakt met het Rijk. Beide dijkvakken zijn, op basis van de Waterwet, afgekeurd en opgenomen in de landelijk rapportage van de derde ronde toetsing 2

3 primaire waterkeringen. In december 2011 heeft staatssecretaris Atsma de toetsresultaten aan de Tweede Kamer gezonden. Gezien het reglement van HHSK (de algehele taakstelling van het waterschap) is HHSK verantwoordelijk voor de instandhouding van de stabiliteit en het profiel van de waterkeringen verder uitgewerkt in de leggers met minimale afmetingen. HHSK is daarom (bestuurlijk) verantwoordelijk en aanspreekbaar op de waterveiligheid. Verwacht mag worden dat bij eventueel falen van de waterkeringen (of problemen van beperktere aard tijdens hoog water) HHSK door publiek, media en politici aangesproken zal worden op deze verantwoordelijkheid en taakstelling. Bovendien is HHSK volgens de huidige jurisprudentie aansprakelijk voor schade als gevolg van falen van waterkeringen als HHSK aantoonbaar tekort geschoten is in het vervullen van de opgelegde taak (zorgplicht). Voor beperking tot de twee locaties in Capelle en Moordrecht is gekozen omdat de veiligheid van de waterkering aan de Krimpenerwaardzijde alleen substantieel te verbeteren is door de IJsseldijk over nagenoeg de gehele lengte te versterken. De situatie aan de Schielandzijde is anders. Sommige dijkvakken zijn aanzienlijk slechter dan andere dijkvakken. Capelle en Moordrecht zijn de meest kritische dijkvakken. Door het aanpakken van genoemde twee dijkvakken wordt een substantiële veiligheidsverbetering bereikt voor dijkring 14. Dit pleit voor een hoge prioriteit van deze dijkvakken ten opzichte van andere dijkvakken, niet alleen binnen HHSK, maar ook ten opzichte van dijkvakken elders in Nederland. Om reden van bescherming van de Randstad pleiten wij al langer voor een onderscheid binnen de Primaire Waterkeringen categorie C. Er zijn essentiële verschillen tussen de dijken van de Hollandsche IJssel en andere waterkeringen categorie C. De Provincie heeft geadviseerd om de Hollandsche IJsseldijken op te waarderen naar categorie A keringen. In het kader van het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden wordt nagedacht over alternatieven voor dijkverhoging langs de Hollandsche IJssel en verbetering/vervanging van de HIJ-kering. Een nader te onderzoeken optie is de afdamming van de HIJ in combinatie met forse peilverlaging. Indien de voordelen blijken op te wegen tegen de nadelen dan zal het nog vele jaren langer duren voordat dit gerealiseerd is. De problematiek met betrekking tot de stabiliteit van de dijkvakken bij Capelle en Moordrecht is van dien aard dat versterking hoe dan ook noodzakelijk is, ook bij een eventuele andere toekomstige status van de Hollandsche IJssel. De ervaring van het HWBP2 leert dat het programma traag op gang komt. Nadat het programma is vastgesteld beginnen de beheerders met voorbereiden waardoor er nog jaren verstrijken voordat dijkversterkingen in uitvoering gaan. In het kasritme van het rijk wordt nu rekening gehouden met substantiële kosten vanaf het eerste jaar van het nieuwe programma. Het rijk kan die kosten alleen uitgeven als de voorbereiding van sommige dijkversterkingen al eerder is gestart. Ingeschat wordt dat de prioriteitstelling van te verstrekken subsidies voor dijkversterkingen niet alleen bepaald zal worden op basis van technisch inhoudelijke argumenten. Gezien de opgave die HHSK zal krijgen zullen we snel aan de slag moeten om in een redelijke termijn tot versterking van alle afgekeurde dijkvakken te komen. Zeker omdat het fysiek onmogelijk zal zijn om alle dijkvakken tegelijk uit te voeren. Het is dan handig als HHSK al werken gereed heeft liggen of zelfs al direct volledig kan afrekenen. 5. Gevolgen/consequenties Financieel - Investering (inclusief BTW, exclusief subsidie): - totale projectkosten orde grootte 14 miljoen (plus/min 40%); - waarvan voor voorbereiding: 1,8 miljoen (plus/min 30%, reeds 0,3 miljoen gevoteerd) - Gezien het feit dat de voorbereiding van de dijkversterkingen nog maar net gestart zijn is het nog niet mogelijk nauwkeurige ramingen van de uitvoeringskosten te noemen. Voor het voorbereiden van de twee dijkversterkingen is nu een bedrag van totaal 1,8 miljoen (1,5 + 0,3) voorzien. Dat ligt binnen de grove schatting van 1 à 2 miljoen die wij in juni 2010 gaven. De totale projectkosten voor het versterken van de twee meest kritische delen zijn nu op basis van expert judgement globaal geraamd op 14 miljoen (prijspeil 2011). 3

4 - Subsidie: 0% tot 100% Er bestaat onzekerheid over de exacte regeling van het nhwbp (o.a. het tijdstip wanneer het nhwbp ingaat, de definitieve hoogte van het projectgebonden aandeel en de spelregels omtrent de programmering). Als HHSK, gelet op zijn taak en verantwoordelijkheden alsmede de staat van veiligheid van de waterkering, de uitvoering van deze 2 dijkvakken vanaf 2016 ter hand wil nemen zal HHSK de hieraan verbonden kosten (voorlopig) zelf moeten dragen. Deze kosten zijn een voorfinanciering van de te verwachten subsidie vanuit het nhwbp. De financiële consequenties van het uitvoeren van de dijkversterking Capelle en Moordrecht zijn op dit moment nog moeilijk in scenario s te vatten. Het aantal variabelen dat de consequenties beïnvloedt, is groot. Naar aanleiding van de discussie in de commissie IWV van 4 november 2011 is getracht hier toch iets meer inzicht in te bieden. Voor de dijkversterking Capelle en Moordrecht zijn grofweg de volgende twee scenario s als uitersten te benoemen: 1. meest gunstige voor HHSK De dijkversterking is/blijft 100% subsidiabel. Er komt in het nhwbp geen projectgebonden aandeel bijdrage. Als ook de rentelasten voor voorfinanciering subsidiabel blijken, zijn er in het geheel geen consequenties voor HHSK. De bijdrage aan het nhwbp (100% reservering) is immers in de begroting verwerkt. 2. meest ongunstige voor HHSK De dijkversterking blijkt in het geheel niet meer subsidiabel, omdat voor de start van het nhwbp, de dijk op orde is. Dijkversterkingen worden afgeschreven in 40 jaar. Met de huidige inschatting van de projectkosten bedragen de gemiddelde jaarlasten, na afsluiten van het krediet, per jaar. Dit is gebaseerd op per 1 miljoen geïnvesteerd vermogen ( in het eerste jaar en in het laatste jaar). - In de jaarschijf 2012 van de programmabegroting 2012 is rekening gehouden met deze kredietaanvraag. Van totaal wordt nu krediet gevraagd. Het moment van de uitgaven loopt niet gelijk met het verwachte tijdstip van de ontvangst van de te verwerven subsidie zoals wel is opgenomen in de begroting. Hier zullen enkele jaren tussenliggen. Personeel N.v.t. De personeelslasten zijn opgenomen in de projectkosten. Juridisch/Risico s Het grootste risico is op dit moment de onzekerheid van de financiering. In deze fase van voorbereiding (verkenning en planuitwerking) zijn grondverwerving, verleggen van kabels en leidingen e.d. nog niet aan de orde. In de raming van de totale projectkosten van 14 miljoen is hiervoor wel een reservering opgenomen Juridische procedure/anderszins Het project wordt zo veel mogelijk uitgevoerd conform de richtlijnen van het nhwbp (voor zo ver bekend) of het HWBP2. Dat betekent onder andere toepassing van de MIRT-proces bij de voorbereiding, zoals al langer gebruikelijk is voor het ruimtelijk fysieke domein (zie afbeelding). MIRT staat voor Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport. 4

5 Afbeelding: het MIRT-proces bij voorbereiding dijkversterking 6. Aspecten voor de omgeving, communicatie en wijze van publiceren Een besluit van HHSK om ongeacht het beschikbaar komen van afspraken en duidelijkheid over de financiering aan de slag te gaan met de dijkversterking Capelle en Moordrecht biedt kansen voor het positioneren van HHSK als regionale waterautoriteit en daadkrachtige overheid. Het biedt ook mogelijkheden om in de verdere besprekingen over het nhwbp een eigen lijn te kiezen vanuit het besef dat wij hoe dan ook onze verantwoordelijkheid nemen. Tot nu toe is de communicatie over het versterken van de waterkeringen langs de Hollandsche IJssel beperkt geweest. Wij hebben eerst de formele aanbieding van de toetsresultaten van de staatssecretaris aan de Tweede Kamer afgewacht. Voor een goed draagvlak van de te nemen dijkversterkingsmaatregelen is het cruciaal dat álle belangen van álle betrokkenen serieus worden genomen. Van belang daarbij is dat in een vroegtijdig stadium de (uitvoerings)consequenties van de alternatieven duidelijk zijn, de uiteindelijke voorkeursbeslissing duidelijk kan worden uitgelegd aan de betrokkenen. Het participatie en communicatieplan is in voorbereiding. 7. Verdere aanpak, procedure, planning Na toekenning van het krediet zullen in de loop van het project de volgende producten worden opgeleverd: Verkenningenrapport M.e.r.-beoordelingsnotitie Projectnota (en eventueel MER) t.b.v. voorkeursbeslissing Ontwerp c.q. definitief projectplan dijkversterking incl. vergunningen t.b.v. projectbeslissing De producten zullen worden vormgegeven overeenkomstig de eisen van het nhwbp om daarmee de dijkvakken subsidiabel te houden. De verwachting is dat eind 2013/begin 2014 de projectplannen dijkversterking voor besluitvorming aan uw vergadering en ter goedkeuring aan Gedeputeerde Staten voorgelegd kunnen worden. Na terinzagelegging en eventueel beroep zijn de projectplannen onherroepelijk naar verwachting in de tweede helft van Na de projectbeslissing volgen de voorbereidende werkzaamheden zoals grondverwerving, aanbestedingsvorm, aanbesteding. De uitvoering van de twee dijkvakken zal naar verwachting 5

6 vanaf 2016 ter hand worden genomen. Deze activiteiten maken geen deel uit van dit kredietvoorstel. Wij participeren in de besprekingen over het nhwbp en zullen daarin, waar mogelijk, de kwestie van voorfinanciering aan de orde stellen, mede in het licht van de uitvoerbaarheid van het programma bij verlate start. 8. Evaluatie N.v.t. Dijkgraaf en hoogheemraden van Schieland en de Krimpenerwaard, secretaris-directeur, w.g. M.J.H. van Kuijk dijkgraaf, w.g. mr. J.H. Oosters 6