JAARVERSLAG 2001 BELGISCHE PETROLEUM FEDERATIE BELGISCHE PETROLEUM FEDERATIE TAAK. SECRETARIAAT Op 1 januari 2002

Transcriptie

1 TAAK De Belgische Petroleum Federatie (BPF) is de officiële woordvoerder van de voornaamste petroleummaatschappijen die actief zijn in de raffinage en de distributie in België. Ze vervult die rol ten opzichte van de overheid, verenigingen en de bevolking, voor de materies die van algemeen belang zijn voor de sector. Daartoe beschikt de Federatie over een permanent secretariaat in Brussel. De voornaamste taken van de BPF zijn de volgende: de BPF moet zich op de hoogte houden van alle kwesties die van belang zouden kunnen zijn voor haar leden. De BPF onderhoudt daartoe regelmatige contacten met de bevoegde federale en gewestelijke overheden, en met alle betrokken instellingen en instanties; de BPF schept een kader waarbinnen de petroleumindustrie gemeenschappelijke standpunten kan uitwerken in verband met beleidskwesties en wetsvoorstellen, met name voor economische, sociale en milieu-aangelegenheden. Het mededingingsrecht wordt hierbij strikt nageleefd; de BPF verdedigt het beleid en de standpunten van de sector tegenover de publieke opinie, de federale en gewestelijke overheden, en alle betrokken instanties; de BPF vertegenwoordigt de petroleumindustrie in de onderhandelingen tussen sociale partners binnen de bevoegde paritaire comités; tot slot vertegenwoordigt de BPF de petroleumindustrie in de onderhandelingen over de programmaovereenkomst betreffende het Belgisch stelsel van de maximumverkoopprijzen van de petroleumproducten. Deze overeenkomst waarborgt de normale bevoorrading van het land. RAAD VAN BEHEER Op 1 mei 2002 Marc BRYKMAN Voorzitter Voorzitter, Gedelegeerd Bestuurder, Belgian Shell N.V. (plaatsvervanger : J.J. Denis) Jan MICHIELSEN Vice-Voorzitter Directeur raffinaderij Antwerpen, Esso Belgium, division Esso Bvba/Sprl (plaatsvervanger : J. Van Roost) Miguel DEL MARMOL Vice-Voorzitter Algemeen Directeur, TotalFinaElf Belgium N.V. (plaatsvervanger : G. Lafage) Chris HOSTE Vice-Voorzitter Gedelegeerd Bestuurder, Kuwait Petroleum (Belgium) N.V. (plaatsvervanger : G. Kindermans) Barry QUINN Bestuurder Gedelegeerd Bestuurder, SECA N.V., Société Européenne des Carburants (plaatsvervanger : E. Detré) Kunstlaan 39 - Bus Brussel - België FPB-BPF@petrolfed.be JAARVERSLAG 2001 SECRETARIAAT Op 1 januari 2002 Gaëtan van de WERVE Secretaris-generaal Jean VERMOES Economie, fiscaliteit, energiebeleid Jo VANDEWEGHE Sociale en juridische aangelegenheden Luk DEURINCK Leefmilieu, veiligheid, gezondheid AFKORTINGEN BOFAS Bodemsaneringsfonds tankstations BPF Belgische Petroleum Federatie Brent Ruwe olie referentie Noordzee BTW Belasting op de toegevoegde waarde CO2 Koolstofdioxyde CPDP Comité Professionel du Pétrole (Frankrijk) EUR Euro FAAP Fonds voor de Analyse van Aardolieproducten Febiac Belgische Federatie van de Automobiel- en Rijwielnijverheid FOB Free on Board g Gram HZG Hoog zwavelgehalte j Jaar KUL Katholieke Universiteit Leuven kwh Kilowattuur l Liter LZG Laag zwavelgehalte MBO Milieubeleidsovereenkomst MEZ Ministerie van Economische Zaken MT Metrische ton NH3 Ammoniak NOx Stikstofoxiden OPEC Organisatie van petroleum producerende en exporterende landen PM Particulate Matter= vaste deeltjes ppm deeltjes per miljoen RON Research Octane Number $ Dollar USA SO2 Zwaveldioxyde t Ton VOS Vluchtige organische stoffen W Watt Michel DOYEN Bestuurder Managing Director, Texaco Belgium N.V. (plaatsvervanger : M. Finnegan) Erevoorzitters buiten Raad Georges DE GRAEVE Paul HATRY CONVERSIEFACTOREN Volumes 1 vat = 159 l 1m 3 = 6,53 vaten AANGESLOTEN MAATSCHAPPIJEN Op 1 januari 2002 Veelvouden van eenheden G = giga = 10 9 = 1 miljard M = mega = 10 6 = 1 miljoen k = kilo = 10 3 = 1 duizendtal Belgian Refining Corporation N.V./S.A. BP Belgium N.V./S.A. Esso Belgium, division Esso bvba/sprl TotalFinaElf Belgium N.V./S.A. Fina Raffinaderij Antwerpen N.V./S.A. Kuwait Petroleum (Belgium) N.V./S.A. Nynas N.V./S.A. Vopak Chemicals Logistics Belgium N.V./S.A. Seca N.V./S.A. Société Européenne des Carburants Belgian Shell N.V./S.A. Texaco Belgium N.V./S.A. Petroplus Refining Antwerp N.V./S.A.

2

3 INHOUDSOPGAVE HET VOORWOORD VAN DE VOORZITTER ENKELE BELANGRIJKE CIJFERS DE INTERNATIONALE TOESTAND DE EVOLUTIE OP WERELDVLAK DE EVOLUTIE PER SECTOR DE RESERVES DE PRODUCTIE HET VERBRUIK DE RAFFINAGE DE VOORNAAMSTE EUROPESE DOSSIERS DE RICHTLIJN «BRANDSTOFFEN» DE BIOBRANDSTOFFEN DE CO2/ENERGIETAKS DE DISTRIBUTIE VAN MOTOR- EN ANDERE BRANDSTOFFEN DE PRIJS VAN AARDOLIE IN EURO DE ACTIVITEIT VAN DE PETROLEUMSECTOR IN BELGIË DE EVOLUTIE OP NATIONAAL VLAK HET BELGISCH ENERGIEBELEID DE ENERGIECHEQUE DE PROGRAMMA-OVEREENKOMST HET STATUUT VAN DE UITBATERS VAN TANKSTATIONS DE BELGISCHE PETROLEUMINDUSTRIE IN CIJFERS DE EVOLUTIE VAN DE PRIJZEN DE RAFFINAGE DE BUITENLANDSE HANDEL HET BINNENLANDS VERBRUIK AARDOLIEBALANS pagina 03

4 DE VOORNAAMSTE DOSSIERS DE BESCHERMING VAN HET LEEFMILIEU De strijd tegen verzuring en ozon De emissies van de raffinaderijen De invoering van motorbrandstoffen met laag zwavelgehalte Het Nationaal Klimaatplan De bodemsanering Tankstations Particulieren (stookolietanks) Verontreiniging van de zee bij een ongeval met een tanker Aanvaardingsplicht van afgewerkte olie DE ECONOMISCHE KWESTIES De strategische voorraden De invoering van de euro De fiscaliteit De fraudebestrijding De euromarker De controle van de kwaliteit van de brandstoffen De evolutie van het aantal tankstations DE VEILIGHEID IN TANKSTATIONS EVOLUTIE VAN DE TEWERKSTELLING IN DE BELGISCHE PETROLEUMSECTOR INDEX VAN DE TABELLEN INDEX VAN DE GRAFIEKEN OMSLAGEN : Taak van de Belgische Petroleum Federatie Raad van Beheer Aangesloten bedrijven Permanent secretariaat Afkortingen Omrekeningsfactoren pagina 04

5 VOORWOORD VAN DE VOORZITTER Na het jaar van de records, terug naar meer stabiliteit in 2001 De tragische gebeurtenissen van 11 september hebben - tot nu toe - nog geen fundamentele veranderingen op de petroleummarkt met zich gebracht. Na een korte, plotselinge prijsstijging op de internationale markten, waaruit de ongerustheid als gevolg van die gebeurtenissen bleek, daalden de olieprijzen, die al laag waren, tot een nog lager niveau. Zelfs de gebeurtenissen in de lente van 2002 (met name het verergeren van het conflict in het Midden-Oosten en de politieke crisis in Venezuela) hebben op dit ogenblik - eind april deze tendens van relatieve zwakte van de prijzen niet fundamenteel omgebogen. In 2001 stabiliseerden de prijzen zich in België terug op een peil dat lager was dan dat van Die stabiliteit, uitgedrukt in aantal veranderingen van de maximumprijzen, werd sinds mei 2001 nog versterkt dankzij een nieuw mechanisme voor het afvlakken van de maximumprijzen dat op vraag van de Minister van Economie werd opgenomen in de formule van de programma-overeenkomst, die de maximumprijzen van de petroleumproducten in België vastlegt was ook het jaar van de invoering van de motorbrandstoffen met laag zwavelgehalte. België, als voorzitter van de Europese Unie, wilde in de voetsporen treden van het Verenigd Koninkrijk, de Scandinavische landen, Duitsland en Nederland, die al anticipeerden op de datum van inwerkingtreding (1 januari 2005) van de Europese richtlijn betreffende brandstoffen met laag zwavelgehalte. Het was echter wachten tot november vooraleer de regering eindelijk een beslissing nam, en dat ging niet zonder moeite. Naar aanleiding hiervan kon de petroleumsector alle kleuren van de regenboog-coalitie op hun waarde schatten : van groen, waarvan de vertegenwoordigers het gebruik van milieuvriendelijke brandstoffen wilden bevorderen, tot blauw, dat de prijzen die aan de consument worden aangerekend niet wilde verhogen, via rood, dat vastbesloten was om de staatsinkomsten veilig te stellen. We moesten een jaar wachten op een concrete beslissing. Blijkbaar was die tijd nodig om alle verschillende politieke gevoeligheden met elkaar te verzoenen. De petroleumindustrie gaf echter gehoor aan de wens van de overheden door de gewenste motorbrandstoffen op het juiste moment in grote hoeveelheden ter beschikking van de consument te stellen. Gemiste kansen Er zijn overigens drie belangrijke dossiers die de Belgische Petroleum Federatie sterk beziggehouden hebben en die haar nog altijd zorgen baren. DE ENERGIECHEQUE Deze stookoliecheque voor de minstbedeelden werd inderhaast in het leven geroepen toen de prijs van de stookolie in oktober 2000 bijna 0,5 EUR/liter bedroeg (hij is nu, 1 mei 2002, terug gedaald tot circa 0,3 EUR/liter). Op basis van de wet die uiteindelijk werd aangenomen op 28 maart 2002, zou hij voor een bedrag van 25 miljoen EUR moeten worden gefinancierd door de petroleumsector. Deze beslissing, die gebaseerd was op onjuiste beweringen als zouden de petroleummaatschappijen in België overdreven winsten maken en zich niet houden aan de opslagverplichting, is ongegrond en arbitrair. Deze beslissing berokkent bovendien ernstige schade aan het imago van België bij de investeerders. HET ORGANISME VOOR DE OPSLAG VAN PETROLEUMPRODUCTEN EN DE CONTROLE VAN DE VOORRADEN De Belgische Petroleum Federatie begon in 2001 concrete onderhandelingen met het kabinet van de Staatssecretaris voor Energie O. Deleuze met als doel, zoals de Europese Commissie suggereert, in ons land een organisme voor de opslag van pagina 05

6 petroleumproducten in het leven te roepen. De Federatie staat achter die idee, maar de onderhandelingen die in het begin van het jaar werden gestart, zijn nu in het slop geraakt omdat de Federatie en de overheid heel verschillend denken over een aantal punten die voor de Federatie essentieel zijn. De Federatie kan de standpunten van de Staatssecretaris voor Energie inzake de financiering van het opstarten van het organisme, de vertegenwoordiging van de sector binnen dat organisme en de werkingswijze ervan niet aanvaarden. Wat dit laatste punt betreft, vraagt de Belgische Petroleum Federatie dat gebruik zou worden gemaakt van alle voorraden die in geval van crisis beschikbaar zijn bij de operatoren om, tegen de beste kostprijs voor de consument, te voldoen aan de voorraadverplichting van de Belgische staat. Intussen heeft de Belgische Petroleum Federatie aan de regering voorgesteld dat alle invoerders van petroleum de controle van de voorraden door een externe instelling - die onafhankelijk is en rechtstreeks rapporteert aan de overheid - zouden financieren. Op deze manier kan men zich ervan vergewissen dat alle operatoren zich aan de verplichting houden, wordt een eerlijke concurrentie gewaarborgd en wordt een einde gemaakt aan de polemiek over het vermeende niet in acht nemen van de voorraadverplichtingen door de industrie. Voorafgaand aan het onderzoek van dit voorstel, dat zou beantwoorden aan het streven van de Ministerraad om de Belgische en Europese wetgevingen inzake strategische voorraad na te leven, is de overheid met de Belgische Petroleum Federatie besprekingen begonnen over het vastleggen van nieuwe regels met betrekking tot de voorraden die al dan niet in aanmerking kunnen worden genomen om te voldoen aan de voorraadverplichting van de Belgische Staat. fondsen en sancties) en de gewestelijke bevoegdheden (bodemsanering) en heeft een negatief advies uitgebracht. Bijgevolg zit dit project momenteel in een impasse. Het is nu aan de overheid om te beoordelen of er voldoende juridische basis bestaat om het advies van de Raad van State naast zich neer te leggen en verder te gaan op de ingeslagen weg van het intergewestelijk akkoord, teneinde dit dossier weer op gang te helpen. Er moet worden opgemerkt dat dit intergewestelijk akkoord door de Federatie en de overheid werd beschouwd als een model dat kon worden gebruikt voor de behandeling van andere dossiers waarin milieudoelstellingen die onder de bevoegdheid van de gewesten vallen, moeten worden gefinancierd door mechanismen die onder de federale bevoegdheid vallen. Het gaat om de bodemsanering voor stookolietanks bij particulieren en de aanvaardingsplicht van afgewerkte olie. De Belgische Petroleum Federatie wenst dat in de dossiers inzake de voorraden en de bodemsanering snel vooruitgang wordt geboekt, vóór de verkiezingen van de lente van 2003 het beslissingsproces zouden kunnen verstoren. Marc Brykman Voorzitter DE BODEMSANERING De jarenlange inspanningen van de petroleumsector en de gewesten hadden geleid tot een intergewestelijk akkoord op basis waarvan een Fonds voor bodemsanering in tankstations kon worden opgericht en dat in januari 2001 werd goedgekeurd door de Ministerraad. De Raad van State zag in dat akkoord een interferentie tussen de federale bevoegdheden (bijeenbrengen van de pagina 06

7 ENKELE BELANGRIJKE CIJFERS WERELD AARDOLIE Productie 2001 Reserves op 01/01/2002 (waarvan 79% in de OPEC-landen) hetzij ongeveer 44 jaar reserves aan het huidige productieritme Verbruik 2001 Raffinagecapaciteit 01/01/2002 In miljard ton 3, ,730 3,529 4,063 Bron : Comité Professionnel du Pétrole (Frankrijk) Prijs van de aardolie (Brent, dollar per vat) maandelijks gemiddelde $/bl jan 2000 jan 2001 jan 2002 Bron : Comité Professionnel du Pétrole (Frankrijk) pagina 07

8 BELGIË Verbuik: evolutie 2001/2000 (in %) Autobenzines Diesel Huisbrandolie Residuele stookolie Nafta TOTAAL -2,7 +4,5 +6,0 +10,6 +1,6 +1,0 Bron : Ministerie van Economische Zaken Marktaandelen van de verschillende energiebronnen (in %) Vaste brandstoffen 24,6 14,3 13,3 Aardolie 58,4 40,5 41,5 Aardgas 17,0 22,9 22,8 Kernenergie 0,0 21,5 20,9 Andere 0,0 0,7 1,5 Bron : Ministerie van Economische Zaken Omzetcijfer en investeringen van de BPF-leden (in miljoen EUR) Omzetcijfer Totaal waarvan accijnzen zonder accijnzen Investeringen Totaal Raffinage Distributie Samenstelling van de maximumprijs van benzine en diesel (50ppm zwavel) aan de pomp op 08/03/2002 (in EUR/l) TOTAAL: 0,987 (100%) 0,171 (17,36%) 0,507 (51,38%) 0,131 (13,26%) 0,178 (18,00%) Super Zonder lood 95 TOTAAL: 0,727 (100%) 0,126 (17,36%) 0,290 (39,89%) 0,131 (18,04%) 0,180 (24,71%) Diesel BTW Accijnzen+ energiebijdrage Opslag- en distributiekosten Product ex raffinaderij pagina 08

9 DE INTERNATIONALE TOESTAND JAARVERSLAG 2001

10 DE EVOLUTIE OP WERELDVLAK De prijs van de aardolie Na een jaar 2000 dat werd gekenmerkt door hoge en vooral snel veranderende prijzen, die schommelden tussen 22 en 35 $/vat, was de prijs van de aardolie tot 11 september 2001 relatief stabiel (tussen 19 en 28 $ per vat), wat alle operatoren alleen maar konden toejuichen. De tragische gebeurtenissen van 11 september deden de wereld op zijn grondvesten daveren, maar hebben tot nu toe geen grote invloed gehad op de olieprijs - met uitzondering van de piek van 31 $/vat die onmiddellijk na de aanslagen werd genoteerd. Over het geheel genomen daalde de vraag naar aardolie in 2001 als gevolg van verschillende factoren : de vertraging van de economische conjunctuur over de hele wereld, de zachte winter in de Verenigde Staten en het lagere verbruik van kerosine na de gebeurtenissen van september. Deze verschillende factoren hadden voldoende impact om de prijs van de aardolie naar beneden te halen, en dat ondanks verschillende opeenvolgende verlagingen van de productiequota s door de leden van de Organisatie van olieproducerende en - exporterende landen (OPEC) in januari, maart en juli 2001 en op 1 januari 2002, en ondanks het streven van de OPEC naar een zekere solidariteit met de grote olieproducerende landen die geen lid zijn van de OPEC, zoals Rusland en Noorwegen. Op jaarbasis is de gewogen gemiddelde prijs van de aardolie van de OPEC-landen gedaald van 27 tot 18 dollar per vat. De inkomsten uit de export van aardolie van de leden van de OPEC zijn bijgevolg in 2001 met 48,4 miljard dollar gedaald tot 212,4 miljoen dollar, dat wil dus zeggen een achteruitgang met 18,5 % in vergelijking met Maar we mogen niet vergeten dat 2000 een recordjaar was voor die landen, in die mate zelfs dat de inkomsten voor 2001 van de Organisatie, ondanks de achteruitgang die werd genoteerd, nog altijd hoger blijven dan die van 1999 (155,6 miljoen dollar), een jaar dat op dit vlak als een gemiddeld jaar kan worden beschouwd. Financieel gezien kan de OPEC dus niet echt klagen over het voorbije boekjaar. In het begin van 2002 lijkt de markt van de aardolie een zeker evenwicht te hebben teruggevonden. Deze situatie lijkt zich te zullen voortzetten, ten minste voor zover de nieuwe quotaverlagingen waartoe de OPEC recent besloot de zwakke vraag effectief kunnen compenseren. En als die vraag terug zou stijgen zodra de economie weer begint te groeien, zou het in het tweede semester zelfs nodig kunnen blijken de productie door de OPEC-landen op te drijven. Saoedi-Arabië en bepaalde olieproducerende landen buiten de OPEC zeggen overigens dat ze willen dat de prijs per vat zich stabiliseert rond 20 dollar, een prijsniveau dat zij geschikt achten om de stabiliteit van de internationale oliemarkt te waarborgen. Deze prijs «zou niet veel lager of hoger mogen zijn dan 20 dollar», verklaarde op 12 februari 2002 de Saoedische Minister die de oliesector onder zijn bevoegdheid heeft. We zitten hiermee ver van de marge van 22 tot 28 dollar per vat die de OPEC begin 2001 als doel had gesteld. Midden maart blijkt dat de OPEC verkozen heeft te wachten op tekenen van een stabiele wereldwijde heropleving van de economie vooraleer de kranen terug open te zetten, waarbij ze het risico nemen ervan beschuldigd te worden die heropleving in het gedrang te brengen door de stijging van de olieprijzen. Tegelijkertijd verklaarde het kartel, dat zich garant stelt voor de stabiliteit van de oliemarkt, zich bereid «op elk moment» de oliebevoorrading te waarborgen in geval van een militaire escalatie in Irak. De elf ministers van de OPEC, die «voorzichtig optimistisch zijn met betrekking tot de vooruitzichten op de internationale oliemarkt in een nabije toekomst», beslisten dus hun productieniveau tot 30 juni te handhaven. pagina 10

11 DE EVOLUTIE PER SECTOR De reserves Wereldreserves van aardolie op 1/1/2002 (in miljoen ton) Mt % Noord-Amerika Zuid-Amerika Nabije Oosten Saoedi-Arabië Irak Iran Koeweit Verre Oosten - Oceanië Afrika West-Europa Oost-Europa TOTAAL WERELD waarvan OPEC ,4 10,9 8,7 9,4 2,6 11,9 66,5 4,2 7,4 1,7 5,7 100,0 79,4 Bron : Comité Professionnel du Pétrole - Oil and Gas Journal In 2001 zijn de bewezen wereldreserves van aardolie nagenoeg stabiel gebleven in vergelijking met 2000, aangezien ze met slechts 0,2 % gestegen zijn. Die reserves zijn goed voor meer dan 140 miljard ton, wat bij het huidige productieritme gelijk staat met zo n 44 jaar productie. Het aandeel van de wereldreserves van aardolie dat in handen is van de landen die lid zijn van de OPEC blijft veruit het grootst. Het is in 2001 zelfs nog gestegen tot bijna 80 % van het totaal. We vestigen er ook nog de aandacht op dat de ondergrond van Saoedi-Arabië alleen al meer dan een kwart (25,4 %) van de bewezen wereldreserves van aardolie bevat. Dat verklaart de toonaangevende rol die Saoedi-Arabië blijft spelen in de vorming van de olieprijzen, via het globale productieniveau van de OPEC. pagina 11

12 De productie Wereldwijde aardolieproductie (in miljoen ton) Mt % Noord-Amerika 390,9 12,3 Zuid-Amerika 460,3 14,5 Nabije Oosten 869,9 28,1 Saoedi-Arabië 335,6 10,6 Irak 97,6 3,1 Afrika 341,3 10,8 West-Europa 299,2 9,4 Noorwegen 156,0 4,9 Verenigd Koninkrijk 112,5 3,5 Oost-Europa 427,9 13,5 Rusland 417,5 13,2 Verre Oosten 362,1 11,4 TOTAAL WERELD 3.171,7 100,0 waarvan OPEC 1.207,8 38,1 Bron : Comité Professionnel du Pétrole (Frankrijk) De wereldwijde productie van aardolie is in 2001 met 4 % gedaald, en is nu goed voor zo n 3,2 miljard ton/jaar. Deze daling is in grote mate te verklaren door de talrijke vrijwillige productieverlagingen waartoe de OPEC-landen in de loop van het jaar besloten. De Organisatie produceerde nagenoeg 200 miljoen ton minder, met als gevolg dat haar aandeel in de wereldwijde productie met ca.3 % is gedaald, van 41,8 % tot 38,1 %. Het verbruik Evolutie van het verbruik van aardolie per geografische zone (in miljoen ton) Mt % Mt % Noord-Amerika , ,3 West-Europa , ,6 Japan 269 9, ,1 Rest van de wereld , ,0 TOTAAL WERELD , ,0 Bron : Comité Professionnel du Pétrole (Frankrijk) In 2001 werd wereldwijd 3,5 miljard ton aardolie verbruikt, wat een toename met 0,1% betekent in vergelijking met het jaar ervoor. Noord-Amerika, West-Europa en Japan blijven de toon aangeven, aangezien zij samen nog altijd beduidend meer dan de helft van de in de wereld geproduceerde olie verbruiken, namelijk jaarlijks ongeveer 1,9 miljard ton. Als we het op lange termijn bekijken, stellen we echter een zekere evolutie van deze situatie vast. Sinds 1973 en de eerste olieschok neemt het relatieve aandeel van de rest van de wereld in het olieverbruik gestaag toe, en bedraagt nu 45 % in plaats van 31 % van het totale verbruik. pagina 12

13 De raffinage Evolutie van de raffinagecapaciteit in de wereld Wereldcapaciteit (Mt/jaar) Waarvan (in %) : West-Europa (1) 26,5 17,9 18,0 Nabije Oosten 4,5 7,3 7,4 Afrika 2,1 4,0 3,9 Noord-Amerika 25,1 22,7 22,8 Zuid-Amerika 10,6 10,1 9,9 Verre Oosten 14,6 24,8 24,8 Ex-USSR en Oost-Europa 16,6 13,2 13,1 TOTAAL 100,0 100,0 100,0 Bron : Comité Professionnel du Pétrole (Frankrijk) (1) Het herenigd Duitsland hoort sinds 1991 bij West-Europa De wereldwijde raffinagecapaciteit is in 2001 zo goed als niet veranderd in vergelijking met 2000, noch in absolute cijfers, noch wat de geografische spreiding betreft. De belangrijkste verandering die we kunnen vaststellen, is de daling met 10 miljoen ton/jaar van de raffinagecapaciteit in Zuid-Amerika, op een totaal van meer dan 4 miljard ton/jaar. pagina 13

14 Bruto raffinagemarges, jaarlijks gemiddelde (EUR/t) EUR/t Bron : Comité Professionnel du Pétrole Wat de rentabiliteit betreft, zijn de marges in de raffinagesector in 2001 aanzienlijk kleiner geworden, na de recordniveaus die het jaar ervoor werden bereikt. De bruto raffinagemarge op aardolie van het type «Brent» uit de Noordzee bedroeg in 2001 gemiddeld 2,48 $/vat of 21 EUR/t. In vergelijking met het jaar 2000 is dat een daling met 30 %. De brutomarge was dat jaar immers gestegen tot 3,55 $/vat, een peil dat enkel in 1991, ten tijde van de Golfcrisis, was benaderd. De redenen voor de daling van de raffinagemarge (het verschil tussen de prijzen van de producten en die van de ruwe olie) moeten worden gezocht in de omkering van de factoren die deze marge in 2000 tot een recordhoogte hadden gestuwd, namelijk : - een zwakkere vraag - grotere voorraden (dus minder vraag naar de producten) - een minder hoge benuttigingsgraad van de raffinagecapaciteiten. Deze dalende tendens lijkt zich alleen maar te kunnen voortzetten. De resultaten van de laatste maanden van 2001 en de eerste maanden van 2002 geven aan dat de raffinagemarges tot nog lagere niveaus dalen. Dat is een van de redenen die de petroleummaatschappijen op wereldvlak aanhalen om de achteruitgang van hun resultaten in het laatste kwartaal van 2001 en begin 2002 in vergelijking met de overeenkomstige periode van 2000 te verklaren. pagina 14

15 DE VOORNAAMSTE EUROPESE DOSSIERS De richtlijn «brandstoffen» Voorstellen van de Europese richtlijn van mei 2000 betreffende de kwaliteit van motorbrandstoffen BENZINE Zwavel Benzeen Aromaten Olefinen 500 ppm 5% ppm 1% 42% 18% 50 ppm 1% 35% 18% 10 ppm (a) (a) (a) DIESEL Zwavel Cetaangetal Polyaromaten Densiteit (g/l) 500 ppm ppm 51 11% ppm 51 11% ppm (a) (a) (a) (a) De Commissie zou vóór 2006 nieuwe waarden kunnen voorstellen op basis van een «kost-doeltreffendheid-studie» van de geplande maatregelen De richtlijn betreffende de kwaliteit van benzine en diesel werd bij de eerste lezing in het Europees Parlement goedgekeurd op 29 november 2001, en vervolgens werd er op 12 december 2001 een politiek akkoord over bereikt tussen de Commissie en de lidstaten. Dat akkoord moest in april 2002 aan het Europees Parlement worden voorgelegd. Het voorziet in een bijkomende verlaging van het zwavelgehalte van de motorbrandstoffen tot waarden die een stuk lager zijn dan de 50 ppm die door de richtlijn 98/70 voor 2005 was vastgelegd. Volgens dit akkoord zullen de motorbrandstoffen met een zwavelgehalte van 10 ppm tegen 2009 algemeen moeten worden gebruikt. De belangrijkste elementen van het ontwerp zijn de volgende : de lidstaten zullen erover moeten waken dat benzine en diesel met een zwavelgehalte van maximaal 10 ppm zo snel mogelijk, maar ten laatste in januari 2005, op een «geografisch evenwichtige» manier verkrijgbaar zijn ; tegen januari 2004 zal de Europese Commissie de criteria vastleggen voor de definiëring van een «geografisch evenwichtige spreiding» voor de distributie van motorbrandstoffen met een zwavelgehalte van maximaal 10 ppm; in januari 2009 zal de markt volledig moeten zijn overgeschakeld op maximaal 10 ppm zwavel voor diesel en alle soorten benzine ; de lidstaten zullen gebruik kunnen maken van fiscale stimuli om de invoering van die «schone» brandstoffen te bevorderen. De petroleumindustrie vindt dat tempo echter te snel. Zij is van mening dat het wagenpark, waarvoor die benzines met heel laag zwavelgehalte doeltreffend blijken wat de CO 2 -emissies betreft, niet zo snel zal evolueren. De onvermijdelijke bijkomende CO 2 -emissies van de olieraffinaderijen om die brandstoffen te kunnen produceren, zullen daarentegen onmiddellijk merkbaar zijn. Wat de andere karakteristieken van de normen betreft, merken wij op dat de waarden die voor 2005 voorzien zijn, eventueel opnieuw zullen worden geëvalueerd op basis van een kost-doeltreffendheid-studie, zodat ze zouden kunnen worden herzien tegen 2009, op het ogenblik dat de norm van 10 ppm zwavel van kracht wordt. pagina 15

16 De biobrandstoffen De Europese Commissie werkte twee voorstellen van richtlijnen uit die bedoeld zijn om het gebruik van biobrandstoffen te bevorderen. De bedoeling van de eerste richtlijn is een steeds groter deel van de benzine en de diesel die in de lidstaten worden verkocht, te vervangen door biobrandstoffen. Voor 2005 zou een initieel vervangingspercentage van 2 % worden vastgelegd, en dat percentage zou vervolgens geleidelijk stijgen tot het in 2010 een minimum van 5,75 % bereikt. De tweede richtlijn geeft de Vijftien de mogelijkheid, zonder hen daartoe te verplichten, om de accijnsrechten op zuivere of met andere soorten motorbrandstoffen gemengde biobrandstoffen te verlagen. Een lidstaat zou bijgevolg kunnen besluiten tot een dergelijke accijnsverlaging, die evenredig is met het percentage biobrandstoffen in het mengsel, zonder dat die lidstaat een speciale toestemming moet krijgen van de Ministerraad van de Europese Unie. Deze voorstellen worden vooral gesteund door de landen die hun landbouw een duwtje in de rug willen geven, en er bestaat zeker geen eensgezindheid over binnen de Vijftien. De Belgische overheid met name staat er vrij kritisch tegenover. De petroleumindustrie meent dat, op basis van de kennis en de huidige staat van het wetenschappelijk onderzoek op dit gebied, dergelijke richtlijnen er niet toe zullen bijdragen de onafhankelijkheid van Europa op het vlak van energievoorziening aanzienlijk te verbeteren. Ze zullen er ook niet toe bijdragen een schoner milieu te waarborgen, met name omwille van de intensieve teelten die nodig zijn en de twijfelachtige globale balans van een dergelijk beleid inzake emissies van CO 2 en andere verontreinigende stoffen. Er moet bovendien aan worden herinnerd dat, op zuiver economisch vlak, de biobrandstoffen weinig aantrekkelijk blijven : in orde van grootte kosten ze nog 40 tot 50 $/vat, of het dubbele van de prijs van aardolie. Tot slot biedt het mengsel van biobrandstoffen met klassieke motorbrandstoffen momenteel geen enkele zekerheid op technisch vlak. Vooraleer men overweegt op een meer concrete manier het gebruik van biobrandstoffen te gaan bevorderen, is het bijgevolg beter het onderzoek voort te zetten en te verfijnen om de economische, technische en milieukarakteristieken ervan beter af te bakenen. De CO 2 /energietaks Het is nauwelijks een verrassing : onder het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie bereikten de Vijftien geen akkoord over een nieuw ontwerp van richtlijn betreffende de energietaks. Een dergelijk ontwerp, waarover nog altijd wordt gesproken, had gebaseerd kunnen zijn op de «Monti-richtlijn» van 1997, waarvan de bedoeling is de huidige minimumaccijnzen op aardolie op te trekken en te harmoniseren en vergelijkbare taksen in te voeren op de andere energievormen.onder het Spaanse voorzitterschap wordt verder gezocht naar een consensus tussen de lidstaten om te proberen dit ontwerp van richtlijn uit zijn as te doen herrijzen, maar het ziet ernaar uit dat dit dossier nog altijd een even groot probleem zal vormen als tevoren. pagina 16

17 De distributie van brandstoffen Dichtheid van de netwerken van tankstations in Europa B D F NL I GB Aantal tankstations Aantal inwoners/station Aantal voertuigen/station Verkoopsvolume/station (m 3 /jaar) Bron : Oil Price Assessment Limited London Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de tankstations in België een aanzienlijk lagere afzet (gemiddeld verkocht volume brandstoffen per station) hebben dan deze in onze voornaamste buurlanden. Hij is zelfs de helft lager in vergelijking met Duitsland of Groot-Brittannië, en bedraagt respectievelijk slechts 65 en 58 % van de afzet in Nederland en Frankrijk. Het gevolg van dit objectief gegeven is dat de kosten per liter in België hoger zijn dan bij onze buren. Dat is waarschijnlijk één van de redenen waarom de prijzen van de brandstoffen exclusief taksen bij ons soms hoger zijn. In de onderstaande tabel worden de prijzen in België vergeleken met de prijzen in de buurlanden. Als we huisbrandolie en extrazware stookolie - producten waarvoor België over het algemeen beneden het Europees gemiddelde ligt - mee in rekening brengen, dan zien we dat onze situatie over het algemeen vergelijkbaar is met die van onze buurlanden. pagina 17

18 Brandstofprijzen in de buurlanden (in EUR/1000 liter behalve indien anders vermeld) Situatie op 11/02/2002 Prijs excl. Accijnzen BTW. Loodvrije Super 95 Diesel , , , ,00 961, , , ,00 739,67 817,46 759,46 602, B F D NL L GB BTW: 21% 19,6% 16% 19% 12% 17,5% 0 B F D NL L GB BTW: 21% 19,6% 16% 19% 12% 17,5% Huisbrandolie Stookolie -1% zwavel (EUR/t) - zonder BTW , , ,72 336,41 323,94 259,95 262, ,00 173,80 170,02 145, B F D NL L GB BTW: 21% 19,6% 16% 19% 12% 17,5% 0 B F D NL L BTW: 21% 19,6% 16% 19% 12% Bron : Bulletin Pétrolier de la Commission européenne nr van 18/02/2002 en BPF pagina 18

19 De prijs van de aardolie in euro De Europese context, dat is ook de invoering van de chartale euro op 1 januari 2002, een munteenheid waarin de prijzen die aan de consument worden aangerekend voortaan worden uitgedrukt en die vergelijken gemakkelijker maakt. Wat aardolie betreft, dient er in dit verband op gewezen dat in het begin van dit jaar de prijs op een peil blijft dat «redelijk» kan worden genoemd (22,2 EUR/vat), en in elk geval beduidend lager dan de prijs die de aardolie in de jaren 1980 bereikte; de prijs per vat was in 1985 zelfs gestegen tot de tegenwaarde van 46,1 EUR. Er kan bijgevolg geen sprake zijn van een of andere vorm van crisis, of zelfs van spanningen op de oliemarkt. De inflatie buiten beschouwing gelaten, is de in euro berekende prijs van de aardolie vandaag de dag zelfs drie keer lager dan in maart 1985 : 10 EUR/vat tegenover 30 in die periode. Aardolieprijs (Brent) in EUR per vat EUR/bl /79 05/80 01/81 06/82 12/83 12/84 03/85 07/86 07/87 10/88 12/89 10/90 12/91 11/92 12/93 11/94 12/95 12/96 12/97 12/98 12/99 11/00 12/01 01/02 Lopende euros Constante euros Bron : Comité Professionnel du Pétrole pagina 19

20 pagina 20

21 DE ACTIVITEIT VAN DE PETROLEUMSECTOR IN BELGIË JAARVERSLAG 2001

22 DE EVOLUTIE OP NATIONAAL VLAK In het tweede semester van 2001 werd België voorzitter van de Unie, en daardoor werden onze prioriteiten inzake energiebeleid uiteraard sterk Europees gekleurd : het waren die van het voorzitterschap van de Raad. De regering moest dan ook met name dossiers beheren zoals de richtlijn brandstoffen, anticiperend op de resultaten van «Auto-Oil II» (dit programma, dat in 1998 werd gelanceerd door de Commissie en dat nog altijd loopt, is bedoeld om verder te bestuderen welke maatregelen moeten worden genomen om de luchtkwaliteit in Europa nog te verbeteren) en zoals de ontwerpen van richtlijnen betreffende biobrandstoffen en het Europees ontwerp betreffende de CO 2 /energietaks. Deze onderwerpen kwamen aan bod in het hoofdstuk met betrekking tot de Europese dossiers. Het Belgisch energiebeleid In het begin van 2002 daarentegen werden de prioriteiten terug meer nationaal van aard, en werd met name geprobeerd een nieuw Belgisch energiebeleid uit te werken. In het kader daarvan doet de regering duidelijk alle moeite om tot een consensus te komen over twee belangrijke dossiers : het plan voor de strijd tegen de klimaatwijzigingen (Nationaal Klimaatplan), waarvan een ontwerp werd goedgekeurd op 6 maart ; de follow-up van de «afbouw» van de nucleaire sector, waartoe eveneens werd beslist in maart. Deze twee dossiers hangen bovendien nauw samen met de immense uitdaging die wordt gevormd door het feit dat men wil afstappen van een vorm van elektriciteitsproductie die nagenoeg geen CO 2 produceert, terwijl de doelstellingen die aan België werden opgelegd door het Protocol van Kyoto al zo moeilijk te bereiken zijn. Bovendien bepaalt datzelfde Protocol van Kyoto dat de emissieverlagingen na 2012 nog drastischer zullen moeten zijn dan wat nu voorzien is als men wil komen tot een stabilisering van de broeikasgassen in de atmosfeer. Welke fossiele brandstoffen ook worden gekozen om de nucleaire splijtstoffen na 2014 te vervangen, België zal in elk geval de doelstellingen van Kyoto voor 2012 enkel kunnen bereiken door aan de andere sectoren heel zware inspanningen op te leggen om hun CO 2 -emissies drastisch te reduceren. Ook al blijkt aardgas het meest aangewezen alternatief voor de opwekking van electriciteit, de verbranding ervan produceert immers onvermijdelijk CO 2. Is het daarenboven verstandig om voor de elektriciteitsproductie op grote schaal gebruik te maken van deze uitputbare fossiele energiebron, wetende dat de brandstofkost meer dan 60% uitmaakt van de productiekost van de kwh? Meer nog, de bevoorradingsbronnen zijn niet bijzonder stabiel en de schommelende gasprijs kan ongewone schommelingen van de kost van de elektriciteit teweeg brengen. De olieraffinaderijen van hun kant hebben al opmerkelijke inspanningen geleverd op het vlak van energie-efficiëntie. Zij zullen op de ingeslagen weg doorgaan, maar leggen er wel de nadruk op dat hun concurrentievermogen niet mag worden aangetast. De productie van «schonere» brandstoffen, die intensiever moeten worden geraffineerd, zal overigens in de komende jaren onvermijdelijk een toename van de CO 2 -emissies met zich brengen. pagina 22

23 De energiecheque Het wetsontwerp dat een eenmalige bijdrage ten laste van de petroleumsector invoerde, ter financiering van de energiecheque ten gunste van de minstbedeelden, werd in de Kamer goedgekeurd op 18 oktober Het wetsontwerp was vervolgens het voorwerp van een evocatieprocedure in de Senaat, waarna het in de Kamer werd goedgekeurd eind maart De BPF meent dat in elk geval beroep moet worden aangetekend bij de bevoegde gerechtelijke instanties, gezien de arbitraire en onrechtvaardige aard van deze taks, die gebaseerd is op onjuiste beweringen als zou de sector zich niet aan zijn wettelijke voorraadverplichting houden of op de vermeend overdreven winsten van de petroleummaatschappijen die in België actief zijn. Met dit beroep zal de BPF in elk geval formeel laten blijken dat ze gekant is tegen dergelijke praktijken, die het imago van België bij de investeerders heel ernstig schade toebrengen. Er werd overigens overleg gepleegd tussen de BPF en de regering, over de oprichting van een structureel «Sociaal Fonds voor Stookolie», dat bedoeld is om het principe van de energiecheque te bestendigen. Tot hiertoe heeft dit overleg echter niet tot een resultaat geleid. De Minister van Economie wil immers dat voormeld Fonds ten dele door de sector wordt gefinancierd, terwijl de BPF pleit voor een financieringsmechanisme dat gebaseerd is op de solidariteit tussen de consumenten van huisbrandolie. Een dergelijk mechanisme kan worden geïntegreerd in de programma-overeenkomst ter berekening van de maximumprijzen, en dat kan des te gemakkelijker wanneer de prijzen laag zijn, zoals momenteel het geval is. De BPF legt er bijgevolg de nadruk op dat snel vooruitgang moet worden geboekt, om te vermijden dat in de toekomst in allerijl terug een operatie van het type «eenmalige bijdrage voor de financiering van een energiecheque» nodig is in geval van nieuwe spanningen op de markt van de huisbrandolie. pagina 23

24 De programma-overeenkomst Nieuwe wijzigingen van de overeenkomst In de loop van het jaar 2001 werd een akkoord bereikt over drie nieuwe wijzigingen van de programma-overeenkomst. Ze zijn voornamelijk bedoeld om een mechanisme voor het afvlakken van de schommelingen van de maximumprijzen in te voeren, evenals prijsstructuren voor de nieuwe motorbrandstoffen met laag zwavelgehalte. Het resultaat van het afvlakkingsmechanisme, dat werd ingevoerd op vraag van de Minister van Economie, ligt in de lijn van het nagestreefde doel : het aantal wijzigingen van de maximumprijzen van petroleumproducten is met nagenoeg de helft (- 46 %) afgenomen in vergelijking met vorig jaar. Zowel de consumenten als de overheid vonden de frequentie van de prijswijzigingen vroeger te hoog. Sinds de invoering van de «afvlakkingsformule» op 1 mei 2001, ziet de statistiek van de wijzigingen van de maximumprijzen er als volgt uit: Aantal wijzigingen van de maximumprijzen van benzine, diesel en huisbrandolie Stijgingen Dalingen TOTAAL Benzines Diesel Huisbrandolie TOTAAL Stijgingen Dalingen TOTAAL Benzines Diesel Huisbrandolie TOTAAL pagina 24

25 Raad voor de Mededinging Toen de olieprijzen in 2000 plots sterk stegen, vroeg de regering zich af of het noodzakelijk is de programma-overeenkomst, een mechanisme voor de reglementering van de maximumprijzen van de petroleumproducten aan de consument, te behouden. De Minister van Economie gaf bijgevolg de Raad voor de Mededinging de opdracht de voordelen en de nadelen ervan te bestuderen. De BPF beantwoordde in maart 2001 de vragen die haar door de Raad voor de Mededinging waren gesteld. Die hadden met name betrekking hadden op de voorgeschiedenis en de bestaansredenen van de programma-overeenkomst, op de frequentie van de prijswijzigingen, de afvlakkingsmechanismen, enz. De Raad voor de Mededinging besteedde ook bijzondere aandacht aan de studie van de heren P. Van Cayseele en P. Mistiaen (KUL) getiteld «De programmaovereenkomst petroleumproducten», en die in september 2001 aan de Raad werd bezorgd door de Staatssecretaris voor Energie en Duurzame Ontwikkeling, de heer Olivier Deleuze. Er moet op gewezen worden dat de aanvankelijke doelstellingen van de programma-overeenkomst verschillend zijn van de doelstellingen die door deze studie aan de overeenkomst worden toegeschreven. Twee voorbeelden: het feit dat de overeenkomst onvoldoende invloed heeft op de matiging van de prijsbewegingen: de programma-overeenkomst is enkel bedoeld om ervoor te zorgen dat de amplitude van de wijzigingen van de maximumprijzen redelijk blijft. Het feit dat de reële prijzen vaker of minder vaak veranderen, heeft daar op de keper beschouwd niets mee te maken. De afvlakking van de schommelingen van de maximumprijzen, die nog doeltreffender is sinds het de wijziging van 2/5/2001, speelt echter een niet te verwaarlozen rol, die belangrijker is dan de auteurs van de KULstudie vermelden; het heel beperkte effect van de programmaovereenkomst op de reële prijzen: het is niet de bedoeling van de overeenkomst te wegen op de reële prijzen, behalve bij een acute crisis. In normale omstandigheden heeft de overeenkomst tot doel in de Belgische maximumprijzen automatisch de evolutie - zowel prijsstijgingen als prijsdalingente weerspiegelen van de internationale markten, teneinde de oliebevoorrading van het land te waarborgen. In geval van een acute crisis daarentegen waarborgt het mechanisme van de programmaovereenkomst de oliebevoorrading van het land onder voorwaarden die verschillend zijn van die van de markt en gunstiger zijn voor de consument. De BPF wijst de verdenking van geheime afspraken categorisch van de hand : de belangrijkste basis voor deze bewering is dat de programmaovereenkomst automatisch een uitwisseling van informatie over de kosten tussen de petroleummaatschappijen zou inhouden. Deze bewering klopt niet. Er is geen enkele uitwisseling van informatie over de distributiekosten tussen de petroleummaatschappijen. Elke andere uitwisseling van informatie gebeurt via een extern bureau dat de betreffende gegevens samenvoegt en anoniem maakt. In januari 2002 maakte de Raad voor de Mededinging zijn eindrapport bekend aan de pers. In dit rapport wordt geen enkel definitief besluit geformuleerd en wordt vastgesteld dat «het verband tussen de programma-overeenkomst en een concurrentiebeperkend gedrag momenteel niet duidelijk kan worden gestaafd of ontkracht op theoretisch en empirisch vlak». De BPF neemt daar akte van. Zij stelt echter vast dat, zolang de huidige Belgische wetgeving onveranderd blijft, de programma-overeenkomst het enige echt bruikbare systeem is. De termijn van 60 dagen die voorzien is in het stelsel van de aangifte van prijsstijgingen (koninklijk besluit van 1993) is immers onverenigbaar met de vereiste aanpassingen van de petroleumprijzen, rekening houdend met de heel plotse schommelingen van de prijzen op de internationale markten en van de koers van de dollar. Dit stelsel toepassen zou op korte termijn tot bevoorradingsproblemen leiden, omwille van het verschil tussen de internationale prijzen en de prijzen die in België zouden zijn toegestaan. pagina 25

26 Mocht de overheid echter het stelsel van de aangifte van prijsstijgingen afschaffen of ten minste de petroleumproducten schrappen van de lijst van de producten die eraan onderworpen zijn, dan zou de BPF vóór een stelsel van prijsvrijheid zijn, naar het voorbeeld van wat gebruikelijk is in de meeste andere landen van de Europese Unie. De BPF kan zich dus heel goed schikken in de eventuele afschaffing van de programmaovereenkomst, op voorwaarde dat een stelsel van totale prijsvrijheid wordt ingevoerd. Dat is een politieke keuze. Het is nu aan de Belgische overheid om de gevolgen daarvan in te schatten... Het statuut van de uitbaters van tankstations Na verscheidene jaren onderhandelingen hebben de beroepsorganisaties die de leveranciers (petroleummaatschappijen) en de distributeurs (kleinhandelaars) van brandstoffen vertegenwoordigen, een akkoord bereikt over een verzoekschrift met betrekking tot het vastleggen van een statuut voor de uitbaters van tankstations. Dergelijk verzoekschrift, officieel gemaakt in het Belgisch Staatsblad van 15 maart 2002, past in het kader van de procedure die het mogelijk maakt een economische reglementering in te voeren op verzoek van de operatoren van een sector. De partijen willen echter dat het ontwerp van statuut zoals bepaald door het verzoekschrift ook wordt voorgelegd aan de Belgische Raad voor de Mededinging. Aangezien het vastleggen van een statuut voor de uitbaters van tankstations met name bedoeld is om de voorwaarden te waarborgen die onontbeerlijk zijn voor een vrije en eerlijke concurrentie, moet worden nagegaan of wel aan die voorwaarden wordt voldaan. De Minister van Economie en de Administratie voor Energie hebben eveneens gewerkt aan de vernieuwing van dat statuut van de uitbater, dat overigens al had bestaan tussen 1975 en Van zodra het zal omgezet zijn in een koninklijk besluit, na advies van de Raad van State, zal het opnieuw een kader leveren dat de gebruiken, die erin worden bepaald, verplicht maakt voor alle operatoren van de sector. Dit zal het mogelijk maken de rechtszekerheid te waarborgen van de contracten die op die basis worden afgesloten tussen uitbaters van tankstations en leveranciers van brandstoffen. In de marge van de besprekingen over het statuut verkregen de organisaties van de uitbaters de verbetering, in de programma-overeenkomst, van de aan de uitbaters gewaarborgde brutomarges. Het gaat om de minimale marges die gewaarborgd zijn onder een bepaald ( en eveneens opgetrokken ) bruto jaarlijks inkomen per verkooppunt. pagina 26

27 DE BELGISCHE PETROLEUMINDUSTRIE IN CIJFERS De evolutie van de prijzen Door het mechanisme van de automatische aanpassing door de programma-overeenkomst heeft het peil van de maximumprijzen van petroleumproducten in België de neerwaartse evolutie van de prijs van aardolie in 2001 gevolgd. De gemiddelden van de maximumprijzen die aan de consument worden aangerekend voor benzine (1,032 EUR/liter), voor diesel (0,781 EUR/liter) en voor huisbrandolie (0,3329 EUR/liter) waren respectievelijk 0,036 EUR/liter, 0,029 EUR/liter en 0,0315 EUR/liter lager dan de overeenkomstige gemiddelden van 2000, wat neerkomt op een gemiddelde daling met 3,5 % van de prijs van benzine, 3,8 % voor diesel en 0,2 % voor huisbrandolie. Dat kan op het eerste gezicht beperkt lijken, maar is te verklaren door het feit dat de prijzen in 2000 niet alleen hoog waren, maar vooral heel sterk schommelden. Het verschil tussen de minima en de maxima die werden genoteerd voor de maximumprijs van huisbrandolie was bijvoorbeeld veel groter in 2000 (0,213 EUR/liter) dan in 2001 (0,128 EUR/liter). In Belgische franken uitgedrukt, wat voor velen nog altijd meer zegt, aangezien de prijzen toen nog in de nationale munt waren uitgedrukt, bedroeg dit prijsverschil voor huisbrandolie 8,6 BEF/liter in 2000 tegenover 5,2 BEF/liter in Wij herinneren in dit verband aan de historische maximumprijzen van de belangrijkste petroleumproducten sinds de invoering van de programmaovereenkomst op 1 augustus 1974: benzine 95: 1,160 EUR/liter, op 28 juni 2000 diesel: 0,942 EUR/liter, op 22 november 2000 Huisbrandolie: 0,4942 EUR/liter, op 22 november 2000 Zoals u ziet, werden deze recordprijzen allemaal genoteerd in 2000, maar er weze aan herinnerd dat vergelijkbare niveaus reeds werden bereikt in Zoals gezegd in het hoofdstuk over de programmaovereenkomst heeft het nieuwe mechanisme voor de afvlakking van de prijsschommelingen, dat in 2001 werd ingevoerd er overigens toe geleid dat de frequentie van de prijsveranderingen met nagenoeg de helft afnam. Maximumprijzen aan de verbruiker van de voornaamste petroleumproducten op 1 januari 2001 en Verschil (%) Benzine 95 RON Diesel (50 ppm zwavel) Huisbrandolie Residuele stookolie 1% zwavel Propaan in flessen (EUR/l) (EUR/l) (EUR/l) (EUR/t) (EUR/kg) 0,987 0,796 0, ,93 1,404 0,944 0,734 0, ,07 1,309-4,4-7,8-22,0-15,2-6,8 pagina 27

28 Gemiddelde noteringen benzine EURO 95 lichters FOB Rotterdam (in $/MT) maandelijkse gemiddelden $/MT jan febr maart april mei juni juli aug sept okt nov dec Gemiddelde noteringen gasolie lichters FOB Rotterdam (in $/MT) maandelijkse gemiddelden $/MT jan febr maart april mei juni juli aug sept okt nov dec We merken tot slot op dat de benzine in 2001 minder kostte bij constante prijzen - dat wil zeggen de inflatie buiten beschouwing gelaten - dan in 1975, exclusief taksen. Als we echter de accijnzen en de BTW meerekenen, blijkt de globale prijsstijging duidelijker : + 20 % voor benzine, + 48,2 % voor diesel en +12,2 % voor huisbrandolie. Nog even herhalen dat deze evolutie voornamelijk te wijten is aan de belastingsmaatregelen die grotendeels werd ingevoerd toen de olieprijs tussen 1985 en het begin van de jaren 90 daalde. pagina 28

29 Vergelijking van de gemiddelde prijzen van de voornaamste petroleumproducten met en zonder belasting in 1975 en 2001 Benzine (2) EUR/l Gemiddelde verkoopprijs aan de verbruiker , , , zonder inflatie (1) 0,415 Gemiddelde verkoopprijs zonder belastingen , , , zonder inflatie (1) 0,139 (1) Inflatie 150 % tussen en (2) in 1975: loodhoudende benzine in 2001: loodvrije benzine Diesel HTS EUR/l 0,218 0,781 0,314 0,137 0,355 0,143 Huisbrandolie EUR/l 0,119 0,333 0,134 0,102 0,262 0,105 Bij constante belastingtarieven sinds 1985, zou de prijs van benzine vandaag 0,254 euro/liter lager zijn dan toen! BTW Accijnzen Opslag en distributiekosten Product Loodvrije Benzine op TOTAAL: 0,907 EUR/l 0,181 EUR/l Loodvrije Benzine 95 Ron op TOTAAL: 0,964 EUR/l 0,167 EUR/l Loodvrije Benzine 95 Ron op met belastingstarieven van TOTAAL: 0,710 EUR/l 0,142 EUR/l 0,278 EUR/l 0,099 EUR/l 0,507 EUR/l 0,131 EUR/l 0,278 EUR/l 0,131 EUR/l 0,349 EUR/l 0,159 EUR/l 0,159 EUR/l pagina 29