Bos voor iedereen: droom of werkelijkheid?

Transcriptie

1

2 Bos voor iedereen: droom of werkelijkheid? Beleidssymposium rond Ecologische bosuitbreiding in Vlaanderen Brussel - 11 mei 2011

3 Welkom Helga Van der Veken ARGUS

4 Inleiding Paul Stryckers Boswerkgroep NP-VBV

5 Programma 9u20 9u40 10u00 10u20 Functie en belang van bossen Merites en nood aan Vlaamse bossen De bosbarometer in het rood Vlaamse doelstellingen en knelpunten Bosgroepen voor meer bos Vergunningen in beeld Pachtwet rem op grondmobiliteit Meer flexibiliteit ten voordele van alle sectoren Kris Verheyen Professor Bosbeheer & Bosecologie UGent Bert De Somviele Directeur Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) Karolien Van Diest Coördinator Bosgroep Zuid Limburg Phillipe Casier Voorzitter Landelijk Vlaanderen 10u40 Pauze koffie 11u10 11u40 Panelgesprek Vlaams beleid & oplossingen Iedereen voor bos voor iedereen Natuurpunt gaat voor meer en beter! Ben Vanheukelom, VRT journalist, in gesprek met Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Noah Janssen Afdelingshoofd Natuur, Natuurpunt 12u10 1 Miljoen Bomen Bert De Somviele Directeur Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) 12u20 Vragen Paul Stryckers Voorzitter boswerkgroep 12u50 Afsluiting Drankje en een broodje Helga Van der Veken Directeur ARGUS vzw

6 Belang van bos in Vlaanderen Kris Verheyen

7 Inhoud presentatie Situering van het Vlaamse bos Bos... meer dan een houtfabriek Ecosysteemdiensten bos... een voorbeeld Conclusie... belang van bos in Vlaanderen

8 EU27: miljoen ha bos - 42% bedekt met bos Situering van het Vlaamse bos

9 Situering van het Vlaamse bos Vlaanderen: miljoen ha bos & 11% bedekt met bos

10 Situering van het Vlaamse bos EU27: > 400 miljoen m³ rondhout / jaar ~2m³ / ha jaar

11 Situering van het Vlaamse bos Vlaanderen: - ~0.3 miljoen m³ / jaar - ~2 m³ / ha jaar

12 Situering van het Vlaamse bos Enkele conclusies: 1/1186 e deel van het bos in de EU27 ligt in Vlaanderen 1/1333 e deel van de rondhoutoogst in de EU27 is afkomstig uit Vlaanderen Betekenis van het Vlaamse bos op Europese schaal (qua areaal en productie) is erg beperkt... dus niet belangrijk?

13 Bos... meer dan een houtfabriek Vlaanderen: al vroeg aandacht voor multifunctionaliteit, i.e. verschuiving van aandacht van bomen alleen naar ganse ecosysteem en bijhorende functies Waarom? Beperkt bosareaal en Relatief kleine economische sector... hoge bevolkingsdichtheid... sterke erosie van biodiversiteit

14 Bos... meer dan een houtfabriek Multifunctionaliteit in het bosbeleid: Meer aandacht voor multifunctionaleit sinds regionalisering bosbeleid in 1980 Verankering in Bosdecreet 1990 en bijhorende uitvoeringsbesluiten Bossenverklaring (2003) Recent ook sterkere integratie met natuurbeleid (bv. ANB; INBO)

15 Bos... meer dan een houtfabriek Vlaanderen: vroege en doorgedreven aandacht voor multifunctionaliteit Visionair?

16 Ecosysteemdiensten Op vraag van Kofi Annan, de voormalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties, werkten 1360 gezaghebbende wetenschappers tussen 2001 en 2005 aan de eerste Millennium Ecosystem Assessment waarin een nieuwe basis werd gelegd voor het concept ecosysteemdiensten en hun relatie tot het menselijk welzijn.

17

18

19 Bos... meer dan een houtfabriek Ecosysteemdienstenconcept bouwt verder op ideeën rond multifunctionaliteit en dit over ecosysteemgrenzen heen Operationalisering van het concept levert bijkomende argumenten voor het behoud van (bos-)ecosystemen

20 Ecosysteemdiensten en ecosysteembehoud Maatschappij Economische Waardering Ecosysteem diensten (biodiverse) Ecosystemen Schroeder 2009

21 TEEB Vervolg op Millenium Ecosystem Assessment Monetaire valuatie biodiversiteit en ecosysteemdiensten

22 Bron: Verdonck, Van Den Berge, Volckaert, Spiessens en Bauters (2011) Ecosysteemdiensten bos... een voorbeeld Kwantificeren en valuatie van ecosysteemdiensten van de bossen van Geel-Bel (Antwerpse Kempen): ha - met naaldhout beboste landduinen - interfluvium Grote en Molse Nete Molse Nete Grote Nete

23 Bron: Verdonck, Van Den Berge, Volckaert, Spiessens en Bauters (2011) Ecosysteemdiensten bos... een voorbeeld Kwantificeren en valuatie van ecosysteemdiensten voor de bossen van Geel-Bel /jaar > /jaar /jaar & 2 mio stock > /jaar

24 Bron: Verdonck, Van Den Berge, Volckaert, Spiessens en Bauters (2011) Bosecosysteemdiensten... een voorbeeld Kwantificeren en valuatie ecosysteemdiensten bossen van Geel-Bel: - Waarde van de culturele en regulerende diensten overstijgt deze van de (traditioneel gevalueerde) productiediensten met een factor 10 - Bovendien werden nog niet alle diensten gevalueerd (bv. waterberging, habitatfunctie,...)

25 Conclusie... belang van bos in Vlaanderen Bossen in het algemeen en deze in het dichtbevolkte, geïndustrialiseerde Vlaanderen in het bijzonder leveren een groot aantal ecosysteemdiensten De totale waarde van deze diensten ligt enkele grootteordes hoger dan de inkomsten via hout, jacht,... die eigenaars actueel verwerven

26 Conclusie... belang van bos in Vlaanderen Beleidsmakers moeten het totale pakket aan ecosysteemdiensten in rekening brengen bij het maken van landgebruiksbeslissingen Men kan zich zelfs de vraag stellen of de geplande ha bosuitbreiding voldoende is om de meest optimale verschaffing van ecosysteemdiensten te realiseren...

27 De Morgen 28 april 11

28 Vereniging voor Bos in Vlaanderen Bosbarometer Bossen in Vlaanderen De vergelijking met Europa

29 Even voorstellen Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw = milieuvereniging specifiek gericht op bos, in Vlaanderen en de wereld Doelstellingen: Bosbehoud Bosuitbreiding Duurzaam Bosbeheer Sensibilisering Draagvlak Samenwerking Geen terreinverwerving, wel themagerichte werking, door projecten, beleidswerk, communicatie

30 De Bosbarometer Wat? Meetbare indicatoren om jaarlijks het Vlaamse bosbeleid te evalueren, die onze hoofddoelstellingen reflecteren: Bosbehoud: bosoppervlakte, zonevreemde bossen, ontbossingen en boscompensatie; Bosuitbreiding: afbakening bosuitbreidingsgebied conform het RSV en effectieve bosuitbreiding op het terrein; Multifunctioneel bosgebruik: stadsrandbossen voor een leefbare stedelijke omgeving, bosrecreatie, duurzaam bosbeheer, bossen voor ecologische en wetenschappelijke functie, economische bosfunctie; Bossen in de wereld: evolutie van de bosoppervlakte wereldwijd; investeringen van de Vlaamse overheid in tropisch bos(behoud). Beleidsdocument: geen gratuïte kritiek, wel knelpunten detecteren en oplossingen voorstellen

31

32 Vlaamse bosoppervlakte 15 jaar geleden: Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen: hectare bijkomend bos tegen 2007 Streefoppervlakte ha bos in Vlaanderen Doelstelling onderschreven door Vlaams Regeerakkoord en PACT 2020, maar belang ervan ook benadrukt in Natuurverkenning : Slechts 29% van de bosdoelstelling van RSV is gehaald Na het niet halen van deadline 2007, verschoven naar 2012; ook dit zullen we zeker niet halen (tenzij we er ineens in slagen om meerdere duizenden hectare bos/jaar te realiseren)

33 Evolutie van de Bosoppervlakte in Vlaanderen (Bron: Bosbarometer obv gegevens ANB) Om enig zicht te hebben op een spoedige realisatie van de ha bosuitbreiding, zou er > hectare/jaar moeten bebost worden

34 Vlaamse bosoppervlakte in de praktijk Vandaag: à ha bos in Vlaanderen 2009: -88 ha bos: Vlaanderen ontbost 291 hectare en bebost 203 hectare: Vlaanderen = netto ontbosser CONCLUSIE: Bosuitbreiding is onlosmakelijk verbonden met bosbehoud

35 Ontbossing in Vlaanderen Ca ha zonevreemd bos in Vlaanderen, waarvan ha in de echt harde bestemmingen, de zgn. ruimtelijk bedreigde bossen : een ongelooflijk zware erfenis die de Vlaamse ruimtelijke ordening al 50 jaar op onze bossen legt Jaarlijkse ontbossing in die bestemmingen: gemiddeld 226 ha Bovendien weinig tot geen daadwerkelijke compensatie (sinds 2000: achterstand van > 1000 hectare) Conclusie: Vlaanderen ontbost als bosarme regio nog steeds uitzonderlijk veel

36 Waarom ontbost Vlaanderen? Art. 90 Bosdecreet: Ontbossingsstop Art. 90 bis: enkele uitzonderingen: Ontbossingen met het oog op werken van algemeen belang Ontbossingen in woonzones en industriezones Ontbossingen in hiermee gelijkgestelde zones Ontbossingen in vergunde verkavelingen In deze gevallen kan gerooid worden mits stedenbouwkundige vergunning. Daarbovenop kan ook nog eens ontheffing op de ontbossingsstop verleend worden, wat in 2009 gebeurde voor 123 ha. Conclusie: heel veel Vlaamse bossen zijn acuut bedreigd

37 Vlaanderen in Europa We zijn welvarend en dichtbevolkt, en dus hebben we weinig bos? Zie Rührgebied, Groot-Londen, omgeving van Parijs (INBO) We zitten vast in een dalende trend die typisch is voor heel (West-)Europa? De voorbije 20 jaar is er meer dan 2 miljoen hectare Europees bos bijgekomen, en de aangroei stijgt nog elk jaar (FAO) De Europese bosuitbreiding is de verdienste van echt bosrijke landen. De bosarme landen in Europa kunnen niet beter? Ierland: voorbije 20 jaar hectare nieuw bos; ha; ha Denemarken: plan bosoppervlakte te verdubbelen tot bosindex van 20 à 25%). Tussen 1994 en 2004: hectare nieuw bos Nederland: doel hectare nieuw bos te realiseren in de periode 1994 tot In het jaar 2000 was er reeds 35% van die geplande bosoppervlakte bijgekomen. Netto ontbosser Vlaanderen? Wordt binnenkort de slechtste leerling van Europa qua bosindex

38 Terug naar de bosuitbreiding Ook de bosuitbreiding zelf vlot niet: Bosuitbreiding door privé-eigenaars: Administratieve rompslomp: een hele serie vergunningen en adviezen waarin de burger zijn weg niet vindt. Dringend nood aan administratieve vereenvoudiging en hernieuwde inspanningen ter begeleiding van de geïnteresseerde particulier Rol van Vlaamse landbouwadministratie: 50% (cfr. parlementaire vraag d.d. 23/2/11) à 2/3 (cfr. Jaarverslag ANB 2009) van alle aanvragen voor bosuitbreiding wordt tegengehouden door ADLO Afbakeningsproces en RUPs: na 15 jaar nog steeds geen doorbraken; versnelling en samenwerking is broodnodig Afnemende verwervingen door de Vlaamse administratie: in 2009: 5 ha voor bosuitbreiding + 10 ha voor compensatiebebossing

39 Bosbehoud én Bosuitbreiding Vlaanderen vandaag opnieuw een netto ontbosser Doelstelling: ha nieuw bos tegen eind Het bos zit geprangd tussen de harde ontwikkelingen (woningbouw, wegenaanleg, industrie-uitbreiding) die het bosbehoud bedreigen en een starre visie op buitengebied die bos- en natuurontwikkeling tegenwerkt

40 Bosbehoud én Bosuitbreiding Oplossingen: Vergemakkelijk de privé-bosuitbreiding: nood aan vereenvoudiging van de wetgeving die bosuitbreiding vandaag niet stimuleert: vergunningen, adviezen, pacht, Nood aan correcte begeleiding Nood aan behandeling van aanvragen die kadert binnen de context van de ha bosuitbreiding Verhoog de inspanningen van de overheid: inzet van middelen maar ook van menskracht Bosbehoud: Reddingsplan voor de bedreigde bossen: De Vlaamse Regering heeft zich geëngageerd tot het in kaart brengen van de zonevreemde bossen en deze te herbestemmen waar dat nuttig en mogelijk is.

41 Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw Bosbarometer 2009 Oppervlakte zonevreemd bos per bestemmingscategorie woongebied 2% 16% 13% 4% gemeenschaps- en openbare nutsvoorzieningen recreatiegebieden 6% 10% bufferzones 2% agrarische gebieden bedrijvenzones ontginningsgebied 47% militair gebied

42 Reddingsplan Zonevreemde Bossen Wat vragen we niet? Regularisatie van alle zonevreemde bossen. Wat stellen we wel voor? Een écht engagement en enkele basisprincipes 1. Prioriteiten stellen: focus op de echt bedreigde bossen (= bos in de harde bestemmingen) + focus op de bescherming van de waardevolle bossen daarin (± helft ervan (Inbo, 2003)) 2. Wanneer toch ontbost wordt, dan dient dit onlosmakelijk verbonden te worden aan effectieve compensatiebebossing op het terrein 3. Regularisatie ZVB is een ander, apart proces van de bosuitbreiding uit het RSV

43 Reddingsplan Zonevreemde Bossen Voorgestelde instrumenten voor de oplossing en/of regularisatie van de bedreigde bossen: Een waardevolle bossendecreet (cfr. duinendecreet): moratorium op ontbossing van de meest waardevolle bossen + engagement van de overheid Duurzame grondenruil: eigenaars van waardevolle bossen uitruilen Groene verkavelingsvoorwaarden: bij verkaveling blijft een minimumaandeel bos (bv. 75%) Publiek-private samenwerking: betrek bedrijven bij REDDinitiatieven, in de tropen, maar ook hier. Planbaten koppelen aan planschadesysteem Erfpachten en langdurige beheerovereenkomsten met eigenaars van zonevreemde bossen

44 Maar Optimism is a moral duty Ruimte voor Morgen: bevraging van de Vlaamse overheid over de ruimtelijke ordening: iedereen wil in Freiburg wonen Tientallen bedrijven springen op de kar van 1 Miljoen Bomen en Bos voor Iedereen Her en der engageren wakkere burgers zich voor het behoud van een bedreigd bos in hun buurt Grote middenveldorganisaties (zoals Gezinsbond (Zin in Zoniën) en Pasar (Pasar Boomt) springen op de kar van Bos en Bosuitbreiding

45

46 Bedankt voor uw aandacht, maar ook en vooral houd/haal Vlaanderen van die allerlaatste plaats in Europa! /

47 Bosgroepen voor meer bos

48 Bosgroepen voor meer bos Werking Bosgroepen Geen woorden, maar daden! Ik wil een bos! Bespreking per hoofdthema Slotbedenking

49 Bosgroepen voor meer bos - Werking - ong. 70% van het Vlaamse bos = privé (ong ha) - om deze bij hun beheer te ondersteunen en te groeperen -> oprichting Bosgroepen (pilootprojecten vanaf 1992, Besluit Vlaamse Regering van 27/06/2003) = verenigingen zonder winstoogmerk (vzw) -beheervrijheid van de eigenaar centraal -advies volgens CDB -gratis lidmaatschap -gratis basisadvies op maat -diverse werking (vormingsaanbod,houtverkoop arbeidersploeg onrendabele werken) -elke bosgroep uniek karakter en eigen accenten -2009: oprichting Vlaamse Koepel Bosgroepen

50 Bosgroepen voor meer bos - Werking - 1 initiatieven in regio s met zandgronden (Kempische Heuvelrug, West-Limburg, ) = veel echte boscomplexen van vele kleine privébossen, dunningsachterstand en invasieve exoten - In 2 instantie ook in regio s met rijke gronden (Dijle-Geteland, Zuid-Limburg, Vlaamse Ardennen tot Dender, ) = weinig en versnipperd bos, veel Canadapopulier en loofhout, hoge natuurwaarden

51 Werkingsregio s Vlaamse Bosgroepen 2010: 19 erkende bosgroepen met leden en ha bos zie ook

52 Bosgroepen voor meer bos Geen woorden maar daden! -Op rijke gronden meer pionierwerk in aanpak door de verschillende Bosgroepen -> allen vroeg of laat ook actief eerst herbebossing en later bosuitbreiding gaan ondersteunen. -Aanpak variabel tussen Bosgroepen in Limburg: - sociale arbeid voor kleine herbebossingen (<0,5ha) - uitbesteding grotere opdrachten privésector - laatste jaren met vrijwilligers en scholen i.k.v. Million Trees

53 Bosgroepen voor meer bos Geen woorden maar daden!

54 Bosgroepen voor meer bos Geen woorden maar daden!

55 Bosgroepen voor meer bos Geen woorden maar daden!

56 Bosgroepen voor meer bos Geen woorden maar daden! aanplantdatum locatie sponsor opp. (ha) aantal bomen Bosgroep 8/11/2009 Zandhoven VDAB 0, Antwerpen Zuid 8/11/2009 Gingelom VDAB 0, Zuid Limburg 14/03/2010 Tienen Sunbeams 1, Dijle Geteland najaar 2010 Aarschot Mustela, Microsoft en Delta Lloyd 3, Noord Hageland 7/04/2011 Affligem Tetra pak 0, Groene Corridor 19/03/2011 Baardegem Cambio Midden Oost-Vlaanderen voorjaar 2011 Brakel? Vlaamse Ardennen 26/03/2011 Belsele De Lijn 0, neen, wel bij een bestuurder 4/03/2011 Gooik De Lijn, Umicore, Sunbeams en Accor 5, Zuid West Brabant 21/03/2011 Heers 1 Avatar 0, Zuid Limburg 21/03/2011 Heers 2 Avatar 0, Zuid Limburg 26/feb/11 Merchtem? 0, Groene Corridor voorjaar 2011 Opwijk? 0, Groene Corridor 22/03/2011 Tongeren Avatar 0, Zuid Limburg 22/01/2011 Waasmunster Avatar 1, Oost-Vlaanderen Noord voorjaar 2011 Zemst De Lijn en KPMG 1, Groene Corridor 18/03/2011 Halen Sotts Zuid Limburg 22,

57 Bosgroepen voor meer bos Ik wil een bos! -Aanvankelijk leek vraag naar ondersteuning bosuitbreiding minder groot, maar gaande weg werd de omvang van de problematiek zichtbaar! -De dossiers waar uiteindelijk legaal bebost kan worden = minder dan één derde van alle situaties waar een privépersoon wilt bebossen! mediaberichten frustratie + verzuring en talrijke gemiste kansen tot bosuitbreiding!

58 Bosgroepen voor meer bos Ik wil een bos! Categorieën van problemen: 1. Negatief advies van Agentschap Duurzame Landbouwontwikkeling (ADLO) beroepsprocedure? 2. Pacht (niet pachtvrij krijgen, pachter voorkooprecht) 3. Onduidelijke en complexe regelgeving - hiaat aan brochures -> talrijke tegenstrijdige of foute adviezen op alle niveaus 4. Bebossing landbouwgrond : vroeger werden deze dossiers vanuit ANB begeleid in sommige provincies gebeurt dit sinds de hervorming niet meer 5. Geen vergunning tot vegetatiewijziging

59 Bosgroepen voor meer bos Negatief advies ADLO = in # veruit de belangrijkste struikelblok in bosuitbreiding! -Enkele cijfers voor de afgelopen 3 jaar voor bebossing LBgrond: BG ZL: 10x vergunning CBS en 7x negatief advies ADLO BG Yzer en Leie: 6x vergunning CBS, 5x negatief advies ADLO BG BON: 3x vergunning CBS, 1x negatief advies ADLO BG ZWBrabant: 6x adviesvraag bij ADLO, 5x negatief ADLO

60 Bosgroepen voor meer bos Negatief advies ADLO -Dubbelzinnige argumentaties en formuleringen: Het perceel sluit niet voldoende aan (75%) bij bos om voor de landbouwstructuur nog slechts een marginale waarde te hebben. Het is zeer goede landbouwgrond die in het kader van de lokale landbouwstructuur nuttig gebruikt kan blijven. In 2007 was het perceel nog als akkerland in gebruik. De landbouwbestemming is zeker niet voorbijgestreefd. Negatief advies in 2010 voor 0,76 ha bos, zelfs in landschappelijk waardevol agrarisch gebied dat op het gewestplan ook als Bosuitbreidinggebied genoteerd staat, met als afsluiter: Ik wil me wel aansluiten bij het standpunt dat het CBS uiteindelijk terzake zal innemen. Telt dit als een positief advies? Het perceel sluit niet aan bij bestaande bossen, heeft een Pdc-bodem en ligt bovendien in herbevestigd agrarisch gebied. Door het bebossen komt de agrarische bestemming in het gedrang, wat niet aanvaard kan worden. De definitieve juridischadministratieve beslissing wordt genomen door het gemeentebestuur en de gemachtigde ambtenaar van het Agentschap R-O Vlaanderen, tenzij die hiervan is vrijgesteld.

61 Bosgroepen voor meer bos Negatief advies ADLO Het betrokken perceel ligt in agrarisch gebied dat niet werd herbevestigd. Het perceel werd de laatste 10 jaar als akkerbouwperceel uitgebaat door de aanvraagster, een gelegenheidslandbouwster met 6,8 ha grond in gebruik heeft. Het perceel grenst aan een waterloopje, maar is in de watertoetskaart niet overstromingsgevoelig. Het kleine gedeelte dat op de bodemkaart minder waardevol zou zijn, betreft de rand van de waterloop. Gelet op de nauwkeurigheidsgraad van de bodemkaart kan in twijfel worden getrokken of dit minder waardevolle gedeelte effectief tot het bedoelde perceel behoort. Het naastliggend klein perceeltje dat meer in en aan de waterloop ligt is spontaan aan het verbossen, doch dit kan geen aanleiding geven tot een bebossing van een naastliggende akkerbouwperceel. Het perceel ligt in de nabijheid van het Mierhoopbos, maar is er ruimtelijk van gescheiden door een veldweg. Het perceel sluit dus niet aan bij een bestaand bos.

62 Bosgroepen voor meer bos Negatief advies ADLO Gemeentebosje Beekje Te bebossen perceel Ruilverkavelingsweg Mierhoopbos Te bebossen perceel

63 Bosgroepen voor meer bos Negatief advies ADLO Het betrokken perceel ligt in agrarisch gebied dat niet werd herbevestigd. Het perceel werd de laatste 10 jaar als akkerbouwperceel uitgebaat door de aanvraagster, een gelegenheidslandbouwster met 6,8 ha grond in gebruik heeft. (een hoogbejaarde dame, wiens dochter het wil bebossen) Het perceel grenst aan een waterloopje, maar is in de watertoetskaart niet overstromingsgevoelig. (mogelijk omdat de drainagebuizen in het verleden wel hun werk deden, zie foto) Het kleine gedeelte dat op de bodemkaart minder waardevol zou zijn, betreft de rand van de waterloop. Gelet op de nauwkeurigheidsgraad van de bodemkaart kan in twijfel worden getrokken of dit minder waardevolle gedeelte effectief tot het bedoelde perceel behoort. (??) Het naastliggend klein perceeltje dat meer in en aan de waterloop ligt is spontaan aan het verbossen (dit betreft een bebossing van de gemeente zelf), doch dit kan geen aanleiding geven tot een bebossing van een naastliggende akkerbouwperceel. Het perceel ligt in de nabijheid van het Mierhoopbos, maar is er ruimtelijk van gescheiden door een veldweg. (het perceel heet Beukenberg en staat op de Ferrariskaart als bos ingekleurd) Het perceel sluit dus niet aan bij een bestaand bos.

64 Bosgroepen voor meer bos Negatief advies ADLO Notabene betreft dit laatste een negatief advies na herzieningsaanvraag van het eerste advies, dat als volgt werd geformuleerd: Ik heb de eer U mede te delen dat uit landbouwkundig oogpunt geen gunstig advies kan gegeven worden. In herbevestigd agrarisch gebied dient dergelijke bebossing gecompenseerd te worden door een ontbossing in agrarisch gebied, die een hogere meerwaarde geeft aan de lokale landbouw. Er loopt in uw gemeente een aanvraag voor ontbossing (zie gunstig advies in bijlage) Ik heb hierin twijfels bij de haalbaarheid van de noodzakelijke compensaties. De bebossing kan in dit geval als compensatie worden uitgevoerd. De eigenares van de grond dient wel te weten dat de verkoopprijs van een bos beduidend lager is (50% en meer) dan deze van vrije landbouwgrond. Het is aangewezen haar dit ook duidelijk te maken. De uiteindelijke juridisch administratieve afweging is de bevoegdheid van het CBS dat de toelating moet verlenen.

65 Bosgroepen voor meer bos Pacht -niet in alle BG-regio s even problematisch -Zie volgende presentatie

66 Bosgroepen voor meer bos Regelgeving Overlappende regelgeving gewestplanbestemming, beschermd landschap, VEN of Natura2000 Bv. BG ZL bebossing van een akker en weide (1,4 ha, 2 naburige eigenaars), op het gewestplan natuurgebied en vallend onder beschermd landschap -> onjuist advies vanuit ANB aan de eigenaar + enkele maanden later beschuldiging van de Bosgroep van illegale bebossing (rechtgezet vanuit Centrale Diensten ANB) Niemand kent het statuut van de adviezen van ANB en ADLO in de vergunningsprocedure sommige gemeenten wachten hierop, andere niet ANB zegt dat deze positief moeten zijn en los staan van de subsidiëring, maar wat is dan de waarde van de vergunning? (wettekst vermeld enkel eensluidend )

67 Bosgroepen voor meer bos Regelgeving ANB communiceert dat neg. advies ADLO een bebossing door aanplanting onmogelijk maakt en tegen de beslissing van ADLO is in principe geen beroepsmogelijkheid <> provincie (O-Vl) meent dat, cfr. bij andere vergunningen ANB naar de Raad van State moet gaan, wanneer ze het niet met het neg. advies eens zijn Verwarring bij gemeenten en provincies Ik moet u er ten zeerste op wijzen dat wij (ADLO) niet ter zake om advies werden gevraagd. Daarenboven zijn deze gronden gelegen in herbevestigd agrarisch gebied wat in principe moet betekenen dat een bestemmingswijziging (in casu bebossing) niet gunstig kan geadviseerd worden zonder compensatie ten voordele van de lokale landbouwstructuur. Ik ben dan ook verplicht de vergunning voor deze bebossing te betwisten. (23 juli 2009, ADLO aan CBS)

68 Bosgroepen voor meer bos Regelgeving Het vervolg : Uiteindelijk was het advies van uw milieuambtenaar om de percelen op natuurlijke wijze te laten verbossen en door beheersingrepen dit proces te sturen een legale manier om hier te bebossen. Opgaande bomen moeten conform het Veldwetboek 6 m van de perceelsgrens verwijderd blijven. Dan wordt het effectief een bos (onderworpen aan het Bosdecreet) nadat de grond 22 jaar begroeid staat met een samenhangend bomenbestand. Hoe kan of moet een burger dit interpreteren?

69 Bosgroepen voor meer bos Begeleiding ANB -ANB ontmoedigt soms het aanvragen (bvb. bij BG BON 1,7 ha grasland in agrarisch gebied, waar uiteindelijk toch CBS vergunning leverde en ANB+ADLO positief adviseerden) -ANB begeleidt minder tot niet de aanvraagdossiers (bvb. 1 dossier voor 0,84 ha bebossing weide in agrarisch gebied werd nooit bij ADLO ingediend, zoals voorheen gebeurde, 3 andere dossiers werden na ontvangstmelding nooit naar CD Brussel gestuurd zodat de eigenaars 2 jaar na aanplanting nog geen enkele vergoeding ontvingen) -ANB stelt soms in positieve adviezen extra voorwaarden zonder rechtsgrond (bv. inheems loofhout buiten VEN)

70 Bosgroepen voor meer bos Vegetatiewijziging -niet in alle BG-regio s even problematisch -Geen cijfers beschikbaar

71 Bosgroepen voor meer bos Slotbedenking Conclusie: Private bebossingen: meestal met inheemse, standplaatsgeschikte loofboomsoorten. Steeds meer illegale bebossingen. Tot slot: als alles goed gaat (2 ha bebossing met Canadapopulier met een bosrand, poel, onderetage 6 inheemse loofsoorten) => veel protest vanuit lokale natuurvereniging Echter biedt bebossing, in vergelijking met het omliggende akkerland, korte omloop hakhout, agroforestry, niet sowieso een ecologische meerwaarde?

72 Bosgroepen voor meer bos Kan er meer vertrouwen en appreciatie groeien voor de talrijke particulieren die met eigen middelen aan de ha bosuitbreiding meewerken? Bedankt voor uw aandacht

73 Pachtwet Economisch model Kloven en keuzes Privé landbeheer

74 Pacht = federale wet 1929/ 1969/ 1988 vs. Lanbouw = Europees en Vlaams Dwingend recht Voor «beroepsmatig voortbrengen landbouwproducten hoofdzakelijk voor verkoop» (bosbouw is uitgesloten) Bescherming van de pachter in de machtsverhouding Lange en «niet gekende» duur

75 Verbreding van de landbouw Omvang bedrijf vs. verplichtingen eigenaar Rechtsvormen voor uitbating Geplafonneerde pachtprijzen Voorkooprecht Persoonlijke exploitatie Einde loopbaan en onderpacht Rechtspraak, rechtsleer, interpretaties Ontmanteling eigendom (vruchtgebruik, quota s, toeslagrechten, vergunningen ) Geen erkende rol voor de eigenaar

76 Vermindering aantal bedrijven 3,4 % per jaar 2/3 landbouwgrond in pacht Nieuwe pachtcontracten zeer zeldzaam Rendement/duur, rendement/risico 5 à ha/jaar komen vrij elk jaar? Vrijheid van teelt, vrijheid van agrobestemming Ruimtelijke ordening Nieuwe verhoudingen pachter/eigenaar (Europa, organisaties, maatschaappij) Beslissing voor vrije grond?

77 Loopbaanpacht, pacht lange duur Fiscale maatregelen, vergoedingen Eigen beheer Rentmeesters Alternatieve rechtsvormen, «grijze» oplossingen Nood aan dynamische moderne landbouw

78 wonen, tuin, paardenhouderij = «vertuining» en «verpaarding» Vlaanderen is «verstedelijkt gebied» Energie, recreatie, bebossing, privé natuur, tijdelijke natuur = verbreding voor eigenaar = kans voor verweving Basis voor keuze?

79 Beperkingen door pachtwet voor eigenaar en pachter Voorbeeld agroforestry Pachtcontract op LT en de bestaande rechten van de landbouwer Veldwetboek en vergunningen Europese fondsen, pijler 2 as 2 PDPO, beheerovereenkomsten voor 5 jaar Bosdecreet, mestdecreet Ruimtelijke ordening, landschap drempel voor bebossing

80 G = prijs van een perceel vrije grond L = landbouwgrond, B = bosgrond, N = natuurgrond. e = de economische functie, m = de maatschappelijke functie G = Ge + Gm

81 g = genotswaarde (motivatie) G = Ge + Gm + Gg e1= actualisatie inkomen, e2 = speculatie grond, m1 = vermarkte diensten, m2 niet vermarkte diensten gp= positief genot, gn = negatief genot G = Ge1 + Ge2 + Gm1+ Gm2 (=0) + Ggp Ggn

82 G = L = B = N G=Le+Lm+Lg=Be+Bm+Bg=Ne+Nm+Ng Boskloof Bk= G - Be - Bgp + Bgn Natuurkloof Nk= G Ngp + Ngn Landbouwkloof Lk= Le (vrij) Lp (pacht) Keuze = minimaliseren van kloof = Lk vs Bk vs Nk

83 Vergoeding voor erfdienstbaarheid Vermarkten ecosysteemdiensten Multifunctionaliteit bv. voor bossen Premies, fiscaliteit «Rood voor groen» regelingen Privé genotswaarde verhogen, negatieve genotswaarde verminderen o.a. erkennen, «betuteling», voorkooprechten Openstelling en recreatie Instrumenten voor inrichting en beheer Herziening pachtwet

84 Verhogen economische waarde, verminderen negatief genot, verhogen positief genot Fiscaliteit, pachtaanvaardingsvergoeding Plaats landbeheer in het bipolair overleg Vergoedingen vs pachtprijs Aanpassing van de pachtwet Bestaande rechten respecteren dus eerst voor vrijkomende gronden en alternatieve contracten Regionalisatie van de bevoegdheid Standpunt van landbouworganisaties Internationale benchmarking Maatwerk en driehoeksrelatie

85 Bilaterale strakke LT relatie verpachter/pachter (n.e. en vruchtgebruik) Bilaterale KT (5 jaar) PDPO relatie landbouwer/overheid Driehoeksrelatie: afspraken (graslanden, gebouwen, KLE, natuur, vergoedingen..) = beheerplan/covenant Juridische vorm Duur

86 , Herbestemmingscompensatie Boscompensatiefonds Grondenruil voor bos en bosfondsen Agroforestry Goede wetgeving en instrumentariaat Herwaarderen economische functie van bos Valorisatie ecosysteendiensten «Rood voor groen» regelingen Bosgroepen Toegankelijkheid Kennisopbouw en kenniscentrum «Inmenging» van de overheid en het publiek Landbouwbeheerplan versus pacht

87 (ook voor «open gebieden») Geen bipolaire visie Erkenning rol eigenaar, voorkooprechten? Juiste parameters Erfdiensbaarheden vs aankopen Gepaste instrumenten voor beheer Gepaste instrumenten voor inrichting Ecosysteemdiensten Rood voor groen regelingen Inspelen op motivatie

88 Horizontale visie Integratie van functies, bv. «landgoedconcept» Beheer- en inrichtinginstrumenten voor alle functies Plaats voor privébeheer naast overheid en andere actoren Rol van de overheid Gradatie van doelstellingen en de negatieve genotswaarde Nieuwe relatie tussen de partners = vertrouwen Ruimtelijke ordening: verweving en medegebruik

89 Plaats privé en aankoopbeleid overheid Valorisatie maatschapelijke waarde Beheerplan: bos - open gebied (natuur) wild en soorten - landbouw -«geintegreerd» Inrichting: natuurprojectovereenkomst en bebossing Opleiding en monitoring Kenniscentrum voor verspreide actoren

90 «Handleiding voor de privé landbeheerder» Inkijkexemplaar bestelbon

91

92 Pauze

93 Bos voor iedereen: droom of werkelijkheid? Beleidssymposium rond Ecologische bosuitbreiding in Vlaanderen Brussel - 11 mei 2011

94

95 Bos voor iedereen Natuurpunt gaat voor meer en beter Noah Janssen Afdelingshoofd Natuur

96 Overzicht 1. Bosareaal Natuurpunt - Bosomvorming - Bosuitbreiding 2. Bosbalans 3. Nieuwe initiatieven - Nieuwe personeelsleden - Campagne Bos voor Iedereen - Boswerkgroep

97 1. Bosareaal Natuurpunt

98 1. Bosareaal Natuurpunt Circa ha natuurgebieden in Vlaanderen (afbeelding) Hiervan circa 6.000ha bos

99

100

101 1. Bosareaal Natuurpunt Grote variatie aan bostypes (wilgenvloedbossen, berkenbroek, essen-elzenbos, essen-eikenbos, eiken-beukenbos, esdoornen-essenbos, ) Ook vele gelijkjarige ongemengde bossen (vnl. naaldhout, populier en Amerikaanse eik) Meer van 95% van de bossen opengesteld voor zachte recreatie In het verleden: soms kritiek rond ontbossingen door Natuurpunt

102 1. Bosareaal Natuurpunt Omvorming van bos open vegetaties: Quasi steeds ongemengd gelijkjarig bos, vaak met uitheemse boomsoorten Meestal voor herstel van Europees beschermde habitats of soorten Vele recente bosaanplanten hebben hoge potentie tot habitatherstel. Verstoorde en bemeste landbouwbodems komen vaak niet in aanmerking

103 1. Bosareaal Natuurpunt Spontane bosuitbreiding Op verlaten akkers, weilanden, ruigtes, Gebeurt op relatief grote schaal maar zeer traag Gekwantificeerd sinds 2010

104 1. Bosareaal Natuurpunt Actieve bosuitbreiding Verspreid in Vlaanderen Gebeurt op relatief kleine schaal

105 2. Bosbalans Natuurpunt

106 2. Bosbalans Natuurpunt Vrijwillige balans Berekening op basis van monitoringrapporten: Oppervlakte bosuitbreiding MIN oppervlakte ontbossing Momenteel 10% van natuurgebieden gemonitord (ca. 1800ha): 31ha ontbossing 18ha bosuitbreiding NETTO 13ha ontbossing (t.b.v. Europese soorten of habitats)

107 2. Bosbalans Natuurpunt Natuurpunt engageert zich om haar bosbalans op middellange termijn positief te houden! Herstel en behoud van zeldzame open vegetaties zal uiteraard steeds belangrijk blijven (Actieve) bosuitbreiding is echter een belangrijk aandachtspunt! Aanpak knelpunten bosuitbreiding!

108 3. Nieuwe initiatieven

109 3. Nieuwe initiatieven Boswerkgroep Initiatief van VBV en Natuurpunt Opvolging van actuele bosbeheer en - beleidthema s Leden: mensen actief in de bossector (zowel professionelen als vrijwilligers) Ca. 4 vergaderingen per jaar Interesse? Contacteer Frederik Mollen (frederik.mollen@natuurpunt.be)

110 3. Nieuwe initiatieven 2 nieuwe consulenten bosbeheer: Wim Sauwens Wim.sauwens@natuurpunt.be Henk De Jong Henk.dejong@natuurpunt.be

111 3. Nieuwe initiatieven Campagne Bos voor Iedereen Doel: aankoop van percelen voor de aanleg van nieuwe waardevolle bossen m.b.v. fondsen van particulieren, bedrijven en gemeentes Inrichtingsvisie: nadruk op natuurwaarden én recreatie Start: NP schenkt bomen!

112 3. Nieuwe initiatieven Campagne Bos voor Iedereen Concrete aankopen: Ninove: 6 ha St-Kat-Waver: 9 ha Loppem: 1 ha TOTAAL 16 ha En nog vele plannen

113

114

115

116 Op een zucht van het miljoen

117 Doel van de campagne: 1. Enthousiasme genereren voor bosuitbreiding: Positief Laagdrempelig Opvallend Niet-choquerend 2. Tot realisaties komen, o.m. door innovatieve financieringspistes Doel van de campagne: Meer (draagvlak voor) bos!

118 Doelstelling: De Vlaamse bevolking sensibiliseren rond de nood aan bosuitbreiding en het aanplanten van bomen via een communicatiecampagne: website, artikels in de algemene pers, bladen van de milieubeweging en socio-culturele verenigingen. Deel 1: Communicatie en sensibilisatie

119 Deel 1: Communicatie en sensibilisatie Promotiematerialen: laagdrempelig

120 Deel 1: Communicatie en sensibilisatie en de bomenteller

121 Hoogtepunten: 100 en persartikels Nieuwe media: Facebook-pagina en groep: 100 en leden VBV wint de Groene Bril met 1 Miljoen Bomen-campagne Tal van partnerschappen Filmpjes: gratis zendtijd VRT/You Tube/e-zines/ Er zijn te weinig bomen Marie Vinck: de vrouw van je bomen Deel 1: Communicatie en sensibilisatie Promotie via media, middenveld: positieve boodschap wérkt!

122

123 Deel 1: Communicatie en sensibilisatie Promotie via sponsors: beeld- en doelgroepdoorbrekend

124 Doel: registreren van het aanplanten van één miljoen bomen via bosuitbreiding en het aanplanten van bomen in het buitengebied en stedelijk gebied (bijvoorbeeld straatbomen, in parken en particuliere tuinen). Heraanplantingen na een eindkap of compenserende aanplantingen of bebossingen komen niet in aanmerking. Doel: Faciliteren van de bosuitbreiding in Vlaanderen door het samenbrengen van vraag en aanbod (sponsors/geïnteresseerden in bosuitbreiding matchen met grondeigenaars die aan bosuitbreiding willen doen). Inmiddels al > 100 hectare bos Deel 2: Realisatie van bossen en aanplant van bomen buiten het bos

125 Gedetailleerd registratieformulier laat gedetailleerde analyses en filters toe Deeltaak 2: Realisatie van bossen en aanplant van bomen buiten het bos De bomenteller: gedetailleerde onderbouw => gedetailleerde analyses

126 Gedetailleerd registratieformulier laat gedetailleerde analyses en filters toe Type Percentage Bos 70,68 Bos na kaalkap 4,15 Nieuw bos 66,53 geen compensatie 63,49 compensatie 3,04 Korteomloophout 4,54 Haag 4,37 Houtkant 5,68 Vrijstaande_boom 8,19 Eindtotaal 100,00 Deel 2: realisatie van bos en aanplant van bomen buiten het bos De bomenteller: gedetailleerde onderbouw => gedetailleerde analyses

127 Realisaties: elke partner heeft zijn eigen verhaal Recticel: speelzone in Ingelmunster + tropisch boswerk Faber-Castell: educatief project voor lagere scholen VDAB: 20-jarig bestaan: aanplant 5 bossen, 1 per provincie Ecopop: eco- en lifestyle beurs Kortrijk: nieuw bos ter promotie van dit event Naturen: lancering biologisch tuinproductengamma Sunbeams: ecologie en milieuvriendelijke levensstijl voor expatgemeenschap Makro: promotie van e-facturen De Lijn: De Bospas Telenet: duurzaam functioneren + eindejaarsactie In plantseizoen : meer dan boompjes geplant Deel 2: Realisatie van bos en aanleg van bomen buiten het bos

128 -Peru: - samenwerking met Groenhart vzw en lokale ngo ACPC - steun door Mobistar - reeds 2 bebossingen uitgevoerd, goed voor > bomen en 72 ha - Ethiopië: - samenwerking met lokale universiteit en K.U.L. - ondersteuning door eigen fondsenwerving van VBV en Gentse vzw Era Mela Mela: > boompjes aangeplant - Ecuador: groot project op stapel Deel 3: Realisaties in het Zuiden

129 Affligem, Tetra Pak, april 2011

130 Gooik, Umicore + KLJ Nevele, maart 2011

131 Gooik, Accor Hotels, maart 2011

132 Holsbeek, Delta Lloyd, maart 2011

133 Heers, Avatar FOX, maart 2011

134 Baardegem, Cambio, maart 2011

135 Harelbeke, 1 Miljoen Bomen T-shirt bos, maart 2011

136 Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Feedback? U kan steeds terecht op of bij info@1miljoenbomen.be

137 Vragen

138 Afsluiting