De (bruikleen) auto Gemeente Amsterdam Dienst Zorg en Samenleven Argonaut

Transcriptie

1 Rapport Gemeentelijke Ombudsman De (bruikleen) auto Gemeente Amsterdam Dienst Zorg en Samenleven Argonaut 12 februari 2008 RA Samenvatting Een vrouw is rolstoelafhankelijk en vraagt om zich buiten haar woning te kunnen verplaatsen in augustus 2003 een (bruikleen)auto aan. De toenmalige Sociale Dienst vraagt daarover advies aan de stichting Tot & Met, die positief adviseert. Zonder duidelijke reden vraagt de dienst een second opinion bij een ander adviesbureau (Argonaut). Dat stelt vast dat rolstoeltaxivervoer voldoende is. De aanvraag voor de auto wordt afgewezen. Zo ook het bezwaarschrift. In beroep komt de rechtbank tot de conclusie dat een nieuw besluit moet worden genomen, omdat de afwijzing onvoldoende deugdelijk is gemotiveerd. Inmiddels is binnen de gemeente de uitvoering van de Verordening voorzieningen gehandicapten overgegaan van de Sociale Dienst naar het WMO Servicecentrum (thans Dienst Zorg en Samenleven) dat in oktober 2006 een aanvullend advies bij Argonaut vraagt. Er zijn drie jaar verstreken sinds de aanvraag van de voorziening. Als acht weken later nog geen beslissing genomen is, wendt de vrouw zich tot de ombudsman. De ombudsman oordeelt na onderzoek dat het erop lijkt dat een second opinion is gevraagd om de aanvraag te kunnen afwijzen. Daarmee heeft de dienst zijn bevoegdheid gebruikt voor een ander doel dan waartoe die bevoegdheid is gegeven. Er is overigens ook in strijd met het motiveringsvereiste en het vereiste van fair play gehandeld. Oordeel De onderzochte gedragingen zijn onbehoorlijk.

2 Pagina : 2/7 Verzoek Het verzoek tot onderzoek is op 31 oktober 2006 op het spreekuur ingediend en betreft de gemeente Amsterdam, de Dienst Zorg en Samenleven en Argonaut. Het gevraagde onderzoek heeft betrekking op: het vragen van een second opinion; de omvang van een aanvullend medisch advies; het welwillend interpreteren van een verzoek om uitstel. Bevindingen achtergrond verzoek Verzoekster is rolstoelafhankelijk en vraagt op 14 augustus 2003 bij het indicatieorgaan Tot & Met een (bruikleen) auto aan. Op 27 november 2003 geeft Tot & Met een positief indicatieadvies aan de afdeling Voorzieningen Gehandicapten van de Sociale Dienst Amsterdam (tegenwoordig Dienst Werk en Inkomen). De dienst kent de aanvraag niet toe maar vraagt bij een ander sociaal-medisch adviesbureau - Argonaut bv - om een second opinion. Volgens Argonaut is een individuele rolstoeltaxi een adequate voorziening, rapportage d.d. 27 februari Op 17 maart 2004 wordt de aanvraag afgewezen. Ook het bezwaarschrift wordt ongegrond verklaard. Verzoekster is vervolgens in beroep gegaan bij de rechtbank. De rechtbank stelt vast dat in het advies van Argonaut een aantal medische omstandigheden niet is meegenomen. Zo is verzoekster bijvoorbeeld niet in staat om lang op een rolstoeltaxi te wachten. Ook heeft zij een strak schema van voedselinname en medicatietoediening waardoor vervoer per rolstoeltaxi geschikt is. De rechtbank komt in de uitspraak 31 augustus 2006 tot de conclusie dat de afwijzing niet berust op een draagkrachtige motivering en dat het college een nieuw besluit moet nemen. De afdeling Bezwaar en Beroep van WMO Servicecentrum (thans Dienst Zorg en Samenleven) legt Argonaut op 13 oktober 2006 een aantal vragen voor en vraagt om een aanvullend advies. Aangezien niet binnen de wettelijke termijn van acht weken een (nieuw) besluit werd genomen, wendt verzoekster zich op 31 oktober 2006 tot de ombudsman. Zij laat weten al ruim drie jaar met de aanvraag bezig te zijn en dat haar lichamelijke gesteldheid achteruit gaat. nadere ontwikkelingen Op 27 november 2006 komt Argonaut met een aanvullend advies. Argonaut geeft daarbij aan dat nader spreekuurcontact nodig is, indien over de huidige situatie geadviseerd moet worden. Aangezien het aanvullende advies voortkomt uit een beroepszaak en verwezen wordt naar de situatie in februari 2003, beantwoordt Argonaut de vragen op basis van het dossier. Argonaut stelt zich op het standpunt dat in het rapport van 27 februari 2004 met betrekking tot de wachttijden en het vereiste van een regelmatig leef- een eetritme voldoende rekening is gehouden. De afdeling Bezwaar en Beroep stuurt dit aanvullende advies op 5 december 2006 naar verzoeksters gemachtigde door om verzoekster tot 20 december 2006 in de gelegenheid te stellen hierop te reageren. Gemachtigde is kort daarvoor ernstig ziek geworden en inmiddels overleden waardoor hij niet meer in staat was verzoekster te vertegenwoordigen. Desgevraagd stuurt de afdeling Bezwaar en Beroep een kopie van het advies naar verzoekster. Deze kopie bereikt verzoekster daags voor 20 december Dit, omdat verzoekster verzuimd heeft door te geven dat de gemachtigde niet meer als zodanig voor haar optreedt.

3 Pagina : 3/7 De afdeling Bezwaar en Beroep weigert verzoekster enig uitstel te verlenen om te reageren. Verzoeksters echtgenoot is daardoor genoodzaakt binnen een dag schriftelijk te reageren. reactie Dienst Zorg en Samenleven De uitspraak van de rechter betekende dat er door de gemeente een nieuw, beter gemotiveerd, besluit moest worden genomen. De rechter was van oordeel dat het verslag van Argonaut waarop het besluit was gebaseerd, te summier was. Om een beter onderbouwd besluit te kunnen nemen, was dan ook aanvullende informatie van Argonaut noodzakelijk. Het rapport met de gevraagde aanvullende informatie van Argonaut is op 1 december 2006 door de afdeling Bezwaar en Beroep ontvangen. Verzoeksters gemachtigde is vervolgens in de gelegenheid gesteld om op het advies van Argonaut te reageren. De gemeente was er echter niet van op de hoogte dat verzoekster geen gebruik meer maakte van de gemachtigde. Het rapport van Argonaut is alsnog naar verzoekster gestuurd. Op 21 december 2006 heeft haar echtgenoot een uitgebreide reactie gestuurd. Uit oogpunt van zorgvuldigheid was het noodzakelijk deze reactie aan Argonaut voor te leggen. In verband met een interne verhuizing kon Argonaut niet eerder dan eind januari 2007 reageren. Op 2 februari 2007 neemt het college een nieuwe beslissing. In de beslissing stelt het college het door de rechtbank gesignaleerde motiveringsgebrek te hebben verholpen en besluit om de ongegrondverklaring te handhaven. Tegen dit besluit gaat verzoekster in beroep bij de rechtbank. De lange behandeltermijn heeft verschillende oorzaken. Ten eerste kon de zaak niet direct worden opgepakt door de grote werkvoorraad en de verminderde bezetting door vakantie. Ten tweede is vertraging opgelopen doordat verzoekster de afdeling Bezwaar en Beroep niet ervan op de hoogte had gebracht dat zij geen gebruik kon maken van de gemachtigde. Tot slot heeft de interne verhuizing van Argonaut tot vertraging geleid. De dienst Zorg en Samenleven biedt verzoekster en haar echtgenoot excuses aan voor de ondervonden overlast als gevolg van de lange behandeltermijn. hoorzitting De ombudsman besluit op 22 maart 2007 een hoorzitting te houden om de zaak, indien mogelijk, vlot te trekken. Tijdens de hoorzitting zijn aanwezig: verzoekster, haar echtgenoot en een zoon, de klachtencoördinator en een medewerker van de afdeling Bezwaar en Beroep van de Dienst Zorg en Samenleven, de regiomanager Noord-West van Argonaut en een keuringsarts. De ombudsman leidt de hoorzitting. Verder zijn twee medewerkers van de ombudsman aanwezig. verzoekster Verzoeksters echtgenoot voert namens haar het woord. Hij vraagt zich af waarom Argonaut aanvullend advies heeft uitgebracht op basis van (medische) informatie uit 2004 en waarom zij niet opnieuw medisch is onderzocht? In drie jaar tijd is haar gesteldheid namelijk achteruit gegaan en wegens gebrek aan beweging (halfzijdige verlamming) is zij zwaarder geworden. Voor iedere verplaatsing is zij aangewezen op de fysieke krachten van haar echtgenoot die 76 is. Hij wijst verder op de ongeschiktheid van vervoer per rolstoeltaxi. Doordat de taxichauffeurs (altijd) gehaast zijn worden hobbels en bobbels in de weg met grote vaart genomen. Verzoekster krijgt daar braakneigingen van. Verzoekster echtgenoot brengt in herinnering dat de afdeling Bezwaar en Beroep zich zeer rigide opstelde door vast te houden aan de datum van 20 december 2006 om te reageren. Tegelijkertijd heeft de Dienst Zorg en Samenleven en de afdeling Bezwaar en Beroep in het bijzonder zich nimmer aan de wettelijke termijnen gehouden wat betreft het nemen van beslissingen.

4 Pagina : 4/7 Dienst Zorg en Samenleven De klachtencoördinator van de Dienst Zorg en Samenleven erkent dat er verkeerd gehandeld is door om een second opinion te vragen nadat Tot & Met een positief advies over de bruikleenauto had afgegeven. Verzuimd is aan te geven op welke punten of om welke reden er getwijfeld werd aan het advies van Tot & Met. Tot & Met werd niet geïnformeerd over het feit dat er vragen waren bij hun advies en deze organisatie is niet in de gelegenheid gesteld het advies nader te onderbouwen dan wel bij te stellen. De dienst heeft besloten dat in de toekomst niet meer op die wijze te zullen doen. Inmiddels is de werkwijze op dit punt veranderd. De dienst erkent dat voor de verbetering van de dienstverlening het juist van groot belang is om als opdrachtgever en opdrachtnemer elkaar duidelijk te bevragen wanneer er onduidelijkheden zijn in de gegeven opdracht dan wel het geleverde indicatieadvies. Wanneer door de dienst geen besluit genomen kan worden na een advies van CIZ (voorheen Tot & Met), omdat het advies twijfel en vragen oproept, wordt er nu ook om een aanvullend advies gevraagd bij CIZ zelf. Daarbij wordt doorgevraagd op de punten uit het advies die vragen opriepen. In de onderhavige zaak was er twijfel gerezen over het positieve advies van Tot & Met, omdat Tot & Met naar aanleiding van een eerdere aanvraag in 2002 een afwijzend advies had uitgebracht. De afgevaardigde van de afdeling Bezwaar en Beroep laat weten voorafgaand aan de hoorzitting de zaak intern te hebben besproken. Besloten is om Argonaut te vragen een volledig nieuw advies voor een indicatiestelling te geven. De arts van Argonaut brengt op 19 april 2007 een aanvullend advies uit aan DZS. Argonaut indiceert geen bruikleenauto. De goedkoopst adequate vervoersvoorziening is volgens Argonaut: individueel aanvullend vervoer met stadsmobiel zonder medereizigers of een individuele rolstoeltaxivergoeding. DZS neemt op 27 april 2007 een aanvullende beslissing op bezwaar: de ongegrondverklaring van het bezwaar wordt gehandhaafd. Verzoekster kan zich hierin niet vinden maar wacht de uitspraak van de rechter af, met betrekking tot het ingediende beroepschrift tegen de beslissing van 2 februari 2007 en 27 april Bij het uitbrengen van het rapport van de ombudsman had de rechter nog geen uitspraak gedaan. Argonaut De keuringsarts van Argonaut legt uit dat zijn nadere advies gebaseerd is op een opdracht van de afdeling Bezwaar en Beroep van 13 oktober In de opdracht is niet expliciet gevraagd om een uitspraak te doen over de huidige situatie. Wanneer advies wordt gevraagd als gevolg van een bezwaar- of beroepschrift is het niet ongebruikelijk dat aan de hand van het dossier alleen antwoord wordt gegeven op de nadere vragen. Ook in deze zaak heeft het onderzoek zich beperkt tot een dossieronderzoek. Argonaut erkent dat wanneer de lichamelijke gesteldheid zich wijzigt of achteruit gaat, geen recht wordt gedaan aan de actuele situatie. Argonaut zegt toe voortaan bij twijfel (eerder) met de opdrachtgever te overleggen wat de meest wenselijk keuring op dat moment is. Ook DZS onderkent dit probleem en zegt toe voortaan na een uitspraak van een rechtbank - in een situatie waarbij de medische toestand van betrokkene verslechtert of kan verslechteren eerst met de klant contact op te nemen. In dit contact zal actief aan de cliënt worden gevraagd of de medische situatie is veranderd ten opzichte van de situatie ten tijde van het oorspronkelijke indicatieonderzoek. Indien daaruit blijkt dat de huidige medische toestand aanleiding geeft tot een volledig medisch onderzoek, zal daartoe opdracht worden gegeven. reacties op bevindingen Het resultaat van het onderzoek is als verslag van bevindingen naar verzoekster, de Dienst Zorg en Samenleven en Argonaut gestuurd teneinde een nadere reactie mogelijk te maken.

5 Pagina : 5/7 Zowel verzoekster als DZS heeft een nadere reactie gestuurd. Beide reacties zijn voor zover relevant in het bovenstaande verwerkt. Overzicht maart aanvraag bruikleenauto(bus) 21 augustus beslissing SDA: afwijzing conform advies Tot&Met augustus aanvraag bruikleenauto(bus) 24 december advies Tot&Met: bruikleenauto(bus) + vervoerskostenvergoeding maart advies Argonaut: individueel rolstoeltaxivervoer 17 maart mededeling/beslissing SDA om Argonaut om een 2 e beoordeling te vragen 20 april bezwaarschift tegen beslissing 17/03/ januari beslissing SDA: bezwaarschrift 20/04/04: ongegrond 25 februari beroepschrift tegen beslissing 12/01/ augustus uitspraak Rechtbank: beroep gegrond. Het besluit van SDA is onvoldoende gemotiveerd. SDA dient nieuw besluit te nemen met inachtneming van de uitspraak. 27 november Argonaut geeft aanvullend advies op basis van het dossier 5 december afdeling Bezwaar en Beroep afdeling VG stuurt aanvullend advies naar gemachtigde van verzoeker met mogelijkheid om voor 20/12/07 te reageren. Aangezien gemachtigde is overleden, bereikt het advies verzoeker niet. 14 december verzoeker heeft kopie nog niet ontvangen maar afdeling Bezwaar en Beroep weigert nadat omstandigheden zijn uitgelegd uitstel reactietermijn februari beslissing DZS: handhaving ongegrondverklaring medio beroepschrift tegen beslissing 02/02/07 2 maart bevindingen ombudsman 22 hoorzitting ombudsman. DZS besluit volledig medisch onderzoek door Argonaut te laten uitvoeren. 29 arts Argonaut bezoekt verzoekster thuis 5 april rapportage arts Argonaut 19 aanvullend advies Argonaut: individueel aanvullend vervoer middels Stadsmobiel zonder medereizigers of een individuele rolstoeltaxivergoeding. 27 aanvullende beslissing DZS: handhaving ongegrondverklaring mei beroepschrift tegen beslissing 27/04/07

6 Pagina : 6/7 Behoorlijkheidsvereisten De ombudsman toetst de gedragingen van gemeentelijke instanties aan behoorlijkheidsvereisten. In dit onderzoek is getoetst aan het verbod van misbruik van bevoegdheid, het motiveringsvereiste en het vereiste van fair play. Overwegingen het vragen van een second opinion Het verbod van misbruik van bevoegdheid houdt in dat een bestuursorgaan zijn bevoegdheid niet gebruikt voor een ander doel dan waartoe die bevoegdheid is gegeven. Vast is komen te staan dat de gemeente zich niet kon vinden in het positieve advies van Tot & Met. Bij twijfel over de juistheid van het advies had Tot & Met om een aanvullend advies gevraagd moeten worden. Door Tot & Met niet in de gelegenheid te stellen het advies toe te lichten en Argonaut opdracht te geven een nieuw advies op te stellen, wordt de indruk gewekt dat de dienst is gaan shoppen om een negatief advies te krijgen. Op basis van het nieuwe negatieve advies van Argonaut is de aanvraag afgewezen. Dit advies is niet in twijfel getrokken. Van de bevoegdheid tot het vragen van een nieuw advies bij een ander indicatieorgaan is daarmee met een onjuist oogmerk gebruikt gemaakt. Deze handelwijze kan gekwalificeerd worden als misbruik van bevoegdheid. De dienst heeft het behoorlijkheidvereiste van het verbod van misbruik van bevoegdheid geschonden. De ombudsman heeft met instemming kennisgenomen van de toezegging van de dienst dat in de toekomst geen second opinion gevraagd zal worden bij een ander adviesbureau wanneer daartoe geen aanleiding is. de omvang van een aanvullend medisch advies Het motiveringsvereiste houdt in dat de motivering op de individuele zaak is toegesneden, feitelijk juist is, logisch voortvloeit uit het overheidshandelen en kenbaar is. Dit brengt onder meer met zich mee dat een bestuursorgaan zich bij medische kwesties laat adviseren door een deskundige. Vaststaat dat de rechtbank heeft vastgesteld dat de beslissing van de toenmalige Sociale Dienst om de aanvraag voor een (bruikleen) auto af te wijzen, niet op een draagkrachtige motivering berustte met als gevolg dat er een nieuw besluit genomen moest worden. Naar aanleiding van deze uitspraak vraagt WMO Servicecentrum, die de behandeling van de aanvraag heeft overgenomen, aan Argonaut om een aanvullend advies. Uit de bij de dienst bekend zijnde gegevens wordt duidelijk dat de medische situatie in drie jaar aan verandering onderhevig is cq achteruit gaat. Daarom en mede gezien het tijdverloop had het in de rede gelegen een volledig medisch onderzoek te laten uitvoeren. Ook Argonaut had zich op zijn beurt moeten afvragen of het zinvol is op basis van betrekkelijk oude informatie uit het dossier vragen te beantwoorden. De dienst heeft Argonaut geen opdracht gegeven om een volledig medisch onderzoek uit te voeren gebaseerd op de actuele medische toestand. Evenmin heeft Argonaut de dienst erop gewezen dat een dergelijk onderzoek geboden is.

7 Pagina : 7/7 Hierdoor is het besluit van de dienst naar aanleiding van de uitspraak van de rechtbank niet deugdelijk gemotiveerd. Zowel de Dienst Zorg en Samenleven (voorheen WMO Servicecentrum) als Argonaut heeft hiermee het behoorlijkheidvereiste van motivering geschonden. De ombudsman heeft met instemming kennis genomen van de toezegging van de dienst om meer zorgvuldigheid te betrachten bij de vraagstelling van een (aanvullend) advies. Ook Argonaut heeft toegezegd voortaan (eerder) met de dienst contact op te nemen in geval de formulering van een opdracht vragen oproept. het welwillend interpreteren van een verzoek om uitstel Het vereiste van fair play houdt in dat een bestuursorgaan de burger de mogelijkheid geeft zijn procedurele kansen te benutten. Dat brengt onder meer met zich mee dat een bestuursorgaan brieven en verzoeken die betrekking hebben op besluiten ruim en welwillend interpreteert in het licht van de wettelijke regelingen met betrekking tot bezwaarschriften en bezwaarschriftprocedures. In de onderhavige zaak heeft de Dienst Zorg en Samenleven verzoekster in de gelegenheid gesteld om voor 20 december 2006 op een aanvullend advies van Argonaut te reageren. Deze brief met het aanvullende advies is naar verzoeksters gemachtigde gestuurd die op dat moment wegens ziekte verzoeksters belangen niet meer kon behartigen. Toen verzoekster er achter kwam dat de stukken niet naar haar waren gestuurd, heeft haar echtgenoot contact met de dienst opgenomen. Die heeft de stukken vervolgens naar verzoekster gestuurd. Aangezien verzoekster deze stukken daags voor 20 december ontving, vroeg haar echtgenoot uitstel om te reageren teneinde een onderbouwde reactie te kunnen geven. De dienst weigert uitstel te verlenen, ook als de ombudsman voor verzoekster om uitstel vraagt. Deze handelwijze van de Dienst Zorg en Samenleven is als zeer ernstig te kwalificeren. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de geboden reactietermijn op geen enkele wettelijke grondslag is terug te voeren. De dienst heeft de reactietermijn zelfstandig vastgesteld. De dienst heeft hiermee het vereiste van fair play geschonden. Oordeel De onderzochte gedragingen zijn onbehoorlijk.