Samenvatting Literatuurkunde Dautzenberg Literatuur, hoofdstuk 1 & 8

Transcriptie

1 Samenvatting Literatuurkunde Dautzenberg Literatuur, hoofdstuk 1 & 8 Samenvatting door Bente 2269 woorden 16 juni ,3 9 keer beoordeeld Vak Methode Literatuurkunde Dautzenberg Hoofdstuk 1 [71] Historische achtergrond Koude Oorlog, oprichting van de NAVO en het Warschaupact. - Dekolonisatie, van wereldmacht naar klein land - Tijdelijk geen ontzuiling, tot er verschillende zenders kwamen zonder politieke en religieuze overtuiging (TROS + Veronica) - Ontstaan verzorgingsstaat + opkomst PvdA, invoering AOW - Protestbewegingen, tweede feministische golf - Neomodernisme [73] Literatuur - Teruggreep op vooroorlogse stromingen - Herinneringen aan de oorlog zorgden voor existentialisme: de mens leeft is in de wereld gegooid zonder dat hij hierom gevraagd heeft, maar de mens is wel vrij. Een slachtoffer, maar ook persoonlijk verantwoordelijk voor zijn lot. - Geëngageerde literatuur: breken van taboes en stelling nemen tegen politieke misstanden (veel in de jaren 60) - Veel geëngageerde literatuur is roman noir: sombere romans; het leven is uitzichtloos; chaotische en donkere wereld - Existentialisme leidt tot absurdistische literatuur: paradoxale situatie, want de mens is vrij maar toch een slachtoffer, deze werd verbeeld in romans waarin mensen in absurde situaties gevangen zaten. - Het existentialisme verloor zijn invloed door de protestbewegingen. De betrokkenheid om de wereld veranderde in betrokkenheid om zichzelf. - Literatuur: meer interesse in de vormtechnische aspecten van met name de roman. Poezië: luchtig, dadaïstisch, sterk persoonlijk. [74] Willem Frederik Hermans - Willem Frederik Hermans heeft voor veel opschudding gezorgd in zijn leven, veel boeken geschreven: Pagina 1 van 7

2 De tranen der acacia's was zijn eerste roman- In veel van Hermans' werken is de hoofdpersoon iemand die de wereld met wantrouwen en cynisme ziet Ik heb altijd gelijk zorgde voor een proces tegen Hermans. Het behouden huis is een erg bekend werk. De Nederlandse ik-persoon komt in Oost-Europa terecht, waar hij gaat wonen in een verlaten huis. De donkere kamer van Damokles is zijn meesterwerk. In dit boek komt de hoofdpersoon in contact met een verzetsactivist. Deze man blijkt erg veel op hem te lijken. De hoofdpersoon wordt gearresteerd om dingen die zijn dubbelganger heeft gedaan. Nooit Meer Slapen is een verslag over een expeditie naar het noorden van Noorwegen. Herinneringen van een engelbewaarder vertelt van de klungelige pogingen van een officier van justitie om tijdens de oorlog naar Engeland te vluchten Onder professoren vertelt over de Groningse universiteit. Uit talloos veel miljoenen speelt zich ook af in het academische milieu Een heilige van de horlogerie is een merkwaardig verhaal over een filosoof Au pair vertelt de avonturen van een Nederlands meisje die als au pair gaat werken bij een rijke familie in Frankrijk. De thematiek van Hermans gaat erg in op het idee dat de mens een wezen is dat geen echte greep op de realiteit heeft. Wij zijn slachtoffers van de omstandigheden. De wereld is een 'donkere kamer' waarin we tastend rond lopen. Hermans heeft naast boeken ook veel essays geschreven, vaak met veel kritiek. [75] Gerard Reve Gerard Reve is de tweede van de drie belangrijke schrijvers: De Avonden: een winterverhaal was zijn debuutroman, wat hem gelijk bekend maakte. Het vertelt de belevenissen van Frits van Egters tijdens de laatste 10 dagen van Deze roman is autobiografisch. Het thema van dit boek is verveling en afkeer van de omgeving van Frits. De overheersende somberheid wordt vaak doorbroken door humor. Het einde van dit boek is mogelijk een referentie naar de Bijbel. De ondergang van de familie Boslowits is een verslag van de Jodenvervolging door de ogen van een jongen. Werther Nieland wordt vaak gecombineerd met de familie Boslowits, omdat de verhalen op elkaar lijken. Reve verhuisde naar Engeland, waar hij blijf schrijven. Hier verscheen The acrobat and other stories. Toch keerde hij terug naar Nederland, waar hij de bundel Tien vrolijke verhalen schreef. Hierna ging Reve 'reisbrieven' publiceren. Deze werden gebundeld in Op weg naar het einde. Dit was een van de eerste homoseksuele boeken. Het tweede 'brievenboek' heet Nader tot u. Beide boeken werden aangeklaagd, de een door homoseksualiteit en de ander door gemeenschap met God. Kritiek nam toe, omdat de ironie te veel werd. Wel had Reve een unieke schrijfstijl, hij heeft een mengeling van roman, autobiografie en essay. Moeder en zoon gaat over groeiende interesse in katholicisme, maar ook over een relatie van een persoon met 'Matroos Vos'. De vierde man gaat ook over homoseksualiteit. Klein gebrek, geen bezwaar combineert verschillende brieven die Reve heeft geschreven. Het boek van violet en dood, de meningen hierover waren erg verdeeld. Zijn laatste roman heet Het hijgend hert, hierna zonk hij weg in dementie. [76] Harry Mulisch Mulisch's centrale thema is dat de mens wordt gedreven door krachten die hij niet kan beheersen. Chantage op het leven combineert Het mirakel en De versierde mens. De versierde mens bevat fantasie verhalen over vreemde dingen. Het zwarte licht beschrijft een etmaal uit het leven van een man en de wereld die vergaat. Het stenen bruidsbed gaat over een Amerikaanse man die terugkeert naar de plek waar hij heeft geholpen bij een bombardement. Hierna schrijft hij voor een lange tijd alleen maar toneelstukken en non-fictie, zoals Voer voor psychologen en De zaak Pagina 2 van 7

3 40/61. Zijn eerste roman hierna is De verteller. Deze was erg negatief beoordeeld. Twee vrouwen wordt veel beter ontvangen. De aanslag vertelt het verhaal van Anton Steenwijk, die ziet hoe zijn familie worden weggevoerd. Minder goede werken zijn Hoogste tijd, De pupil en De elementen. De ontdekking van de hemel wordt gezien als Mulisch's meesterwerk. Het verhaal gaat over een engel die moet regelen dat er een kind wordt geboren die een speciale taak moet verrichten. Dit is een ontwikkelingsroman, een filosofische roman en een fantastische roman. De procedure gaat over schepping van het leven. Zijn laatste boek heet Siegfried. Mulisch staat bekend om zijn fantastische en geheimzinnige werk. Zijn taal is erg beeldend en suggestief. Hierin verschilt hij van de typische 'Nederlandse' schrijver. [78] De experimentele poëzie De 50'ers debuteerden rond 1950, kenmerken van hen waren: - Experimentele poëzie (experimenteren + experience) - Nieuwe taal + uitdrukkingsvormen - Veel beeldspraak, oproepen van ideeën - Betrekking op de huidige omstandigheden (dadaïsme + expressionisme) - Ironisch, baldadig, woordspelingen - Nauwe banden met beeldende kunst [79] Lucebert (L.J. Swaanswijk) Lucebert is een dichter en schilder die bij de 50 ers hoorde - Erg experimenteel - Poëzie is erg emotioneel en overdadig - Veel associaties, woordspelingen, paradoxen etc. - Focus op kunst en mythologie - Ging later focussen op schilderkunst - Vroeger erg aanwezig, toen hij terugging naar poëzie was hij pessimistischer [80] Remco Campert Campert is de zoon van een andere grote dichter, hij hoorde ook bij de 50 ers - Lichte en makkelijke poëzie - Ironie werd vaak ook cynisme Pagina 3 van 7

4 - Heeft ook proza geschreven - Het leven is vurrukkulluk, Liefdes schijnbewegingen, De Harm, Miepje Kurk stories spelen zich af in artistieke milieus - Tjeempie! Of Liesje in luiletterland gaat over een meisje die voor school gaat praten met schrijvers zoals Reve - Veel humor - Een liefde in Parijs en Het satijnen hart hebben een ernstigere toon [82] Hella S. Haasse Ze stond lang in de schaduw van de grote drie. - Oeroeg zorgde voor haar bekendheid, over een Nederlandse jongen en zijn Indische vriend - De verborgen bron en De ingewijden horen bij elkaar, over de ik-persoon die zijn schoonmoeder probeert te vinden - Vaak wisselen van roman naar essay schrijfstijl - Berichten van het Blauwe Huis gaat over terroristen die in een Nederlandse villawijk komen - Heren van de thee is geschreven terwijl Haasse in Nederlands-Indië woonde. Het gaat over een planter - Schreef erg veel over de geschiedenis en over haar land van herkomst. - Veel tekstsoorten door elkaar - In Fenrir wordt er gewisseld tussen brieven, verhaal, krantenartikelen en toneeltekst. - Sleuteloog is autobiografisch - In 2007 vond ze een oud verhaal dat ze ooit had geschreven, genaamd Sterrenjacht, dit was erg negatief ontvangen [ ] DOORLEZEN HOOFDSTUK 8 [89] Historische achtergrond 1975-heden - De EU werd opgericht - Val van de Berlijnse muur, sterker overwicht van westen (NAVO) - Warschaupact en SU vallen uit elkaar - Meer rust keert terug, maar nog steeds veel vrouwenbewegingen - Toename individualisering leidt tot vervaging normen en waarden, ook toename nationalisme - Lastig om een naam te geven aan alle kunstuitingen, mogelijke term: postmodernisme Pagina 4 van 7

5 - Toename wereldwijde uitwisseling dankzij internet [91] Het postmodernisme - Werd gebruikt voor erg veel kunstrichtingen - Tegenwoordig kunststromingen die niet voortbouwen op het modernisme, maar elementen ervan gebruiken - (1) Eclectische kunst, men gebruikt verschillende stromingen à meer vrijheid - In de literatuur: grenzen literatuur en lectuur vervallen, net zoals grenzen tussen genres - (2) Werkelijkheid is problematisch geworden, niet duidelijk wat feit en fictie is. De mens probeert op twee manieren vat te krijgen op meerduidige werkelijkheid, door erover te schrijven, maar zich bewust zijn dat zo de werkelijkheid ook wordt vervormd. - (3) intertekstualiteit wordt een ding: teksten verwijzen naar andere teksten of naar zichzelf, ontstaan van parodieën - Soms was postmodernisme al te vinden in oudere literatuur, zoals Slaughterhouse 5, Ulysses en verhalen van Borges [92] De Revisor Een literair tijdschrift uit 1974 waarin een gematigde versie van het postmodernisme tot programma was verheven Vernoemd naar een toneelstuk Tot de redactie behoorden Frans Kellendonk, Oek de Jong, Manon Uphoff, Thomas Rosenboom en Ilja Leonard Pfeijffer De werkelijkheid wordt niet als iets vanzelfsprekends opgevat, mens probeert zijn verbeelding te gebruiken om vat te krijgen Revisor-proza zette zich af tegen realistische literatuur 'De anekdote is ondergeschikt aan de structuur en wijze van vertellen' Ingrijpen van auteur in het verhaal, dit laat zien dat de schrijver slechts een beeld van de werkelijkheid wil geven KENMERKEN: Perspectiefwisselingen, verstoringen van de chronologische, wisseling van ww, verhalen in verhalen [93] Schrijvers rond de Revisor Doeschka Meijsing De hanen Robinson De kat achterna Tijger, tijger! Utopia of de geschiedenissen van Thomas De beproeving De weg naar Caviano De tweede man 100% chemie Over de liefde Pagina 5 van 7

6 Frans Kellendonk Bouwval De nietsnut Letter en geest: een spookverhaal Mystiek lichaam A.F.TH. Van der Heijden Een gondel in de herengracht De draaideur De tandeloze tijd De slag om de Blauwbrug Vallende ouders De gevarendriehoek Het hof van Barmhartigheid Onder het plaveisel het moeras Advocaat van de hanen De sandwich, een requiem Het leven uit een dag Asbestemming, een requiem De Movo tapes Het schervengericht: een transatlantische tragedie Leon de Winter: De (ver)wording van de jongere Dürer Zoeken naar Eileen W. Place de la Bastille Kaplan Hoffman's honger SuperTex Sokolov Zionoco De hemel van Hollywood God's gym Het recht op terugkeer Oek de Jong De hemelvaart van Massimo Opwaaiende zomerjurken Cirkel in het gras De inktvis Hokwerda's kind [98] De Generatie Nix De boeken van deze generatie gaan over jong-volwassenen die zich alleen interesseren in drank, drugs en seks. Joost Zwagerman: erg psychologisch, paste niet heel goed bij Generatie Nix De houdgreep was zijn debuutroman Gimmick! Zorgde voor zijn doorbraak Vals licht, De buitenvrouw, Chaos en rumoer en zes sterren zijn Zwagerman's meer psychologische romans Hierna schreef hij essays en columns, gebundeld in Hollands welvaren Roeshoofd hemelt is een lange gedichtencyclus Pagina 6 van 7

7 Ronald Giphart: Ik ook van jou was zijn debuutroman, over feestende studenten Giph en Phileine zegt sorry, De voorzitter kwamen daarna Ik omhels je met duizend armen is in brief vorm geschreven, mogelijk een vervolg op Giph Literatuur moet volgens Giphart niet zwaar zijn, maar vrolijk en leesbaar voor iedereen Toch is Troost serieuzer Arnon Grunberg Zijn romans hebben meer treurnis onder de humor Blauwe maandagen was zijn debuutroman, een fragmentarisch verslag Alles is rauw en cynisch, maar ook erg grappig Figuranten, Fantoompijn waren andere boeken van hem De geschiedenis van mijn kaalheid is een ironisch verhaal over een jongen die liefde zoekt, maar het lukt niet Gstaad was het tweede boek dat vanuit het alterego hierboven is geschreven De asielzoeker gaat over een zieke vrouw die nog wil trouwen voor haar dood De joodse messias Tirza was een erg succesvol boek Onze oom was minder succesvol, omdat het erg cynisch is Deze schrijvers passen allemaal bij Generatie Nix omdat hun werk over het algemeen veel focust op seks, drank en drugs en de kleine plezieren in het leven. Daarbij komen ook de kleine problemen die daarbij komen, die in hun boeken groter worden gemaakt. De focus ligt vaak op studenten of jong-volwassenen in het algemeen. Er wordt ook veel humor gebruikt in hun boeken [100] Nieuwe invloeden Veel allochtone schrijvers werden bekend. Mustafa Stitou Hans Sahar Khalid Boudou Bouazza Benali Bezaz Belangrijke thema's in hun werken zijn het aanpassen aan een nieuwe cultuur, verschillen in cultuur en godsdienst, aanpassingsproblemen etc. Dit heeft de Nederlandse literatuur erg verrijkt. Pagina 7 van 7