Voor de eeuwigheid? Actuele ontwikkelingen op het vlak van roerend, onroerend en immaterieel religieus erfgoed

Transcriptie

1 Voor de eeuwigheid? Actuele ontwikkelingen op het vlak van roerend, onroerend en immaterieel religieus erfgoed DINSDAG 23 APRIL 2019 Zorgen voor morgen jubileumeditie, Mechelen Julie Aerts en Jonas Danckers (CRKC-Parcum)

2 Beeld Notre Dame

3

4 beeld Sint-Anna Gent - vioolspeler

5

6 Onttrekking aan de eredienst MEDEGEBRUIK PAROCHIEKERK NEVENBESTEMMING in de tijd NEVENBESTEMMING in de ruimte HER- BESTEMMING

7 Meerjarenbegroting op te stellen in van de 300 gemeentes hebben een ontvankelijk verklaard kerkenbeleidsplan

8 Veranderingen in de pastoraal Oprichting pastorale zones, eenheden, nieuwe parochies

9 Congres in het Vaticaan over toekomst van de kerken Aanvullende of nieuwe functies in kerken : een thematiek in gans Europa

10 Onze-Lieve-Vrouwekerk Zarlardinge, Geraardsbergen

11 Sint-Audomaruskerk Vinkem, Veurne

12 Paterskerk, Halle

13 Kapel De Waterhond, Klaararchitectuur, Sint-Truiden

14 Databank praktijkvoorbeelden

15 Zorg voor en ontsluiting van religieus erfgoed Finale doel een positieve dynamiek creëren

16

17 Ondersteuning vanuit CRKC- PARCUM en partners info en begeleiding

18 STAPPENPLAN opmaak kerkenbeleidsplan FASE 1: pastoraal of dekenaal plan FASE 2: overleg kerkelijke en burgerlijke kant, raadplegen achterban (participatie) FASE 3: opmaak inventarissen gezamenlijk standpunt bepalen >> Op punt zetten vormelijke aspecten kerkenbeleidsplan FASE 4: goedkeuring door bisschop en gemeenteraad FASE 5: informatie over inhoud kerkenbeleidsplan NA HET KERKENBELEIDSPLAN: implementatie

19 Implementatie kerkenbeleidsplan stap 1 stap 2 stap 3 stap 4 Werkgroep Kerkgebouwen SAMEN en in DIALOOG stap voor stap aan de slag Participatietrajecten samen met hele bevolking concrete invulling zoeken Haalbaarheidsstudies bekijken of idee praktisch en financieel haalbaar is Uitvoering en beheer concrete uitvoering plannen en beheersstructuur kerk financiën, vrijwilligers, open kerk, tussentijd, roerend religieus erfgoed Goede communicatie

20 betrokkenen burgers parochieteam Centraal Kerkbestuur Privé-partners verenigingen Deken, priesters en diakens Gemeenteraad Bisschop kerkfabrieken Schepencollege Heemkundige kring parochianen

21 Participatie centraal

22 World-café Brainstorm post-its Ontwerpend onderzoek Participatie

23

24 Via een geïntegreerde en participatieve aanpak naar positieve dynamiek en méér betekenis Wat? Stand van zaken en plannen Onroerend religieus erfgoed KERKENBELEIDSPLAN stand van zaken en plannen Hoe? Wie? Draagvlak creëren en concretiseren PARTICIPATIE en HAALBAARHEIDSSTUDIE Waarnaartoe? Doel : meer waarde en positieve drive Meerwaarde via VALORISATIE, MEDEGEBRUIK, NEVEN- of HERBESTEMMING Roerend religieus erfgoed INVENTARIS geen, op papier en digitaal Immaterieel religieus erfgoed Welke traditie, processie? WAARDEREN EN SELECTEREN verhaal én betekenis duiden BORGEN Documenteren of erfgoedzorgplan opstellen ONTSLUITING: verhalen In situ bewaren, museale ontsluiting, openstellen, depot LEVENDE TRADITIE hedendaagse invulling brede erfgoedgemeenschap

25 CRKC-PARCUM en partners zoals : Intergemeentelijke Onroerend erfgoeddiensten (IOED s)

26 CRKC-PARCUM en partners zoals : Erfgoedcellen

27 streekintercommunales

28

29 Kerkenbeleidsplan participatie en haalbaarheidsstudies uitvoering Zelf aan de slag, u laten begeleiden

30 Project CRKC (Edith Wouters) Kruisherenkerk- en site Diest

31 Sint-Amanduskerk Denderhoutem Project CRKC (Luc Dewaele) Kerkenbeleidsplan Haaltert Sint-Gorikskerk Haaltert Sint-Amanduskerk Heldergem Sint-Martiunkerk Kerksken

32 Project CRKC (Sabine Van Langenhove) Begijnhofkerk Mechelen

33 Enkele modeltrajecten Inventarisatie roerend religieus erfgoed kerken 1. Prospectie (kosteloos) : door CRKC-medewerker : inschatting van het aantal te inventariseren objecten per kerk - op afspraak (ca. 2u / kerk) 2. Opmaak offerte (kosteloos) : - er wordt gerekend met een dagprijs van 240,00 euro [tarief 2018, wordt in 2019 aangepast], excl. BTW, excl. overhead 17%, excl. reiskosten en administratiekosten; - per 50 objecten worden ca. 2 werkdagen gerekend (1 voor het veldwerk - fotografie, visuele analyse en beschrijving - en één dag voor de verwerking en invoer in de databank) > voor een gemiddelde kerk (ca. 250 objecten) bedraagt dit ongeveer : 250/50 = 5 x 2 werkdagen = 10 werkdagen x 240 euro = 2400 euro euro (overhead 17%) + 50 euro (forfaitaire administratiekosten) = 2858 euro (+ reiskosten medewerker), excl. 21 % BTW; uiteraard kan dit bedrag verschillen naar gelang de collectie groter of kleiner is. Sommige grotere kerken tellen tot 800 à 1000 objecten. 3. Bij goedkeuring van de offerte wordt een opdrachtovereenkomst gemaakt. CRKC engageert zich hierin onder meer om de opdracht te realiseren binnen de 6 maanden na het afsluiten van de overeenkomst (kan ook aangepast worden). De opdracht is uiteraard betalend. 4. Inventarisatie door de medewerker (op afspraak) 5. Oplevering van de inventaris (binnen de 6 maanden) : invoer in de databank Erfgoedplus+ rapport op papier Opmaken van een inventaris door (freelance)medewerkers CRKC

34 Enkele modeltrajecten Vb. opmaak kerkenbeleidsplan gemeente 4 kerken op weg zetten en intakevergadering aanreiken basisinformatie stappenplan en enquête infomoment traject en samenstellen stuurgroep (in overleg) plaatsbezoek aan kerken in aanwezigheid verantwoordelijken voorbereiden en coördineren eerste en volgende stuurgroepvergaderingen (4) op punt zetten en uitschrijven kerkenportret per kerk (4) uitschrijven visie per kerk, gezamenlijke visie en proces voorbereiden en coördineren infoavond grote publiek verwerken feedback en afwerken finaal kerkenbeleidsplan contact bisdom goedkeuring kerkenbeleidsplan omzetten kerkenbeleidsplan in gemeenteraadsbesluit gratis gratis 2 werkdagen 1 werkdag 4 werkdagen 4 werkdagen 2 werkdagen 1 werkdag 2 werkdagen 1/2 werkdag 1/2 werkdag Dagprijs 395 euro (excl. BTW) TOTAAL 17 werkdagen Totaal (excl. BTW) 8.183,75 + BTW (21%) TOTAAL (EUR) 9.902,33 Kerkenbeleidsplan participatie en haalbaarheidsstudies uitvoering

35 Enkele modeltrajecten Vb. participatietraject voor één kerk Totaal (excl. BTW) 5.704,20 + BTW (21%) 1.197,88 TOTAAL (EUR) 6.902,08 Kerkenbeleidsplan participatie en haalbaarheidsstudies uitvoering

36 Vb. Studie voor 11 kerken op grondgebied gemeente en 3 intensievere participatietrajecten Kerkenbeleidsplan participatie en haalbaarheidsstudies uitvoering

37 Enkele modeltrajecten Participatie én ontwerpend onderzoek 1 kerk Participatietraject voor 1 kerk : circa 5000 euro Haalbaarheidsstudie Projectbureau Klein dossier : euro (zonder BTW) Middelmatig dossier : euro (zonder BTW) Groot dossier : euro (zonder BTW) euro / begeleiding dossier Opnemen in meerjarenbegroting

38 Draagvlak vergroten!

39 Openstellen kerkgebouw Zorgen voor een toegankelijk en gastvrij kerkgebouw belang van veiligheidszorg! Kalender Open Kerkendagen, OMD en andere activiteiten

40 Veiligheidszorg Advies en begeleiding Volg deze stappen: Stap 1. Informeer je over mogelijke risico s Stap 2. Gebruik de checklist voor een risicoanalyse van jouw kerk Stap 3. Stel een calamiteitenplan op

41 Digitale ontsluiting religieus erfgoed

42 Immaterieel Cultureel Erfgoed Tradities, gebruiken, devoties Dynamisch karakter, hedendaagse invulling mogelijk Potentieel: verbinding, verdieping, verbreding

43

44 Nieuwe website ICE vereenvoudigde procedure zichtbaarheid inspiratie Voeg jouw erfgoed toe Hulp nodig? Contacteer CRKC

45

46

47

48 Roerend erfgoed Stappenplan voor het waarderen, selecteren en herbestemmen van roerend religieus erfgoed in parochiekerken Participatieve methode Beheersbare onderdelen

49

50

51 Betrekken van gemeenschap bij inventariseren en waarderen/selecteren roerend erfgoed Deel van draagvlak creëren

52 Archieven van kerkfabrieken en parochies Samenwerking CRKC-PARCUM, KADOC-KU Leuven, Rijksarchief en bisdommen Selectielijst voor archieven van kerkfabrieken en parochies Richtlijnen voor digitaal archiveren

53 Selectielijst voor archieven van kerkfabrieken en parochies Welke stukken moet u bijhouden en welke mogen op termijn vernietigd worden? Welke stukken mogen geconsulteerd worden en onder welke voorwaarden?

54 Selectielijst: aandachtspunten Selectie is geen verplichting. Stukken van voor 1965: steeds bewaren Zowel voor het papieren als voor het digitale archief Selectielijst archiefschema Voorzichtigheid geboden Twijfels? Advies via CRKC of KADOC inwinnen

55 Richtlijnen voor digitaal archiveren Stap 1 Het digitaal archief veilig bewaren en leesbaar houden Stap 2 Het digitaal archief klasseren Stap 3 Goede bestandsnamen kiezen Stap 4 s archiveren Wat met websites en Facebookpagina s? Digitaliseren

56 Nog wat financierings- en samenwerkingsmogelijkheden Religiopocket over vrijwilligerswerk CRKC modelovereenkomsten Vlaams Energiebedrijf (VEB) Provinciale subsidiemogelijkheden Herita-projectrekeningen PMV Vlaamse Erfgoedkluis Kerkenbeleidsplan participatie en haalbaarheidsstudies uitvoering

57 Religiopocket vrijwilligers

58 CRKC Modelcontracten medegebruik, nevenbestemming, etc. Beschikbaar via

59

60 Vlaams Energie Bedrijf (VEB) - Wie zijn we? Extern verzelfstandigd agentschap (EVA) Handelt als aankoopcentrale VEB ontzorgt publieke sector op vlak van integraal duurzaam energiebeheer Spil en facilitator in de energiemarkt Katalysator voor open data rond duurzaam energiebeheer en evaluatie klimaatdoelstellingen VEB stuurt en stimuleert innovatie rond energietechnologieën Business model: kostendekkende vergoeding

61 VEB diensten Leveringen Energie efficiëntie diensten ** Geen openbare aanbesteding ** Gestart op 1 januari 2015 In 2018: portfolio van 4 TWh E + G > 350 klanten > aansluitingspunten Resultaten: Toetreding federale instellingen; Partnership Eandis: aansluiting 150 lokale besturen (= 76%); Klantretentie Energieprestatiecontracten (EPC); Zonnepanelen (PV); Stookplaats- en HVAC renovatie; Regeltechnische optimalisatie; Dak-, zolder-, muur- & vloerisolatie; Schrijnwerkrenovatie; Relighting & LEDificatie; Submetering & monitoring; Potentieelscans en dynamisch actieplan; Energie audit; Conditiestaatmeting; Haalbaarheidsstudie; Ad hoc dienstverlening Aanvragen via:

62 VEB diensten (2) Energienetwerk Kennisplatform voor overheden die bewust willen bijleren en actie willen ondernemen, waarbij VEB faciliteert door het aanbieden van expert(ise)s en de stap naar effectieve actie verkleint Opdeling: per provincie, per sector, per kennisniveau; Doel: Energie & geld besparen; Kennis vergaren & delen; Vergelijken met collega s Energie data Analyse van uw data; Platform Terra: Patrimonium- en energiedatabank; De databank bundelt energie informatie & karakteristieken over gebouwen en infrastructuur; Opsomming van de energiebesparende maatregelen (volgend op potentieelscan) Gratis

63 Provinciale subsidies niet-beschermd onroerend erfgoed

64 BASILIEK SCHERPENHEUVEL beheer en onderhoud SINT-FREDEGANDUSKERK DEURNE restauratie en conservatie kunstschatten

65 JEZUÏETENKERK LIER restauratie en renovatie

66 SINT-ANDRIESKERK ANTWERPEN restauratie interieurelementen

67 Herita-projectrekeningen een hoogst interessante fiscale hefboom voor uw erfgoedproject Dienstverlening van Herita om meer middelen te kunnen vergaren voor erfgoedprojecten via schenkingen en giften voor uw erfgoedproject De ideale aanvullende financieringsbron, naast subsidies, premies en de inbreng van eigen middelen Donateurs ontvangen van Herita een attest zodat ze 45% van hun gift fiscaal recupereren Iemand die 100 euro schenkt voor uw erfgoedproject, betaalt dankzij de Herita-projectrekening uiteindelijk slechts 55 euro Herita-projectrekening? 45% belastingvermindering!

68 Voor wie? Iedereen die bijkomende financiering zoekt voor erfgoedplannen: Kerkbesturen, vzw s, feitelijke verenigingen, gemeenten, zelfs private personen komen in aanmerking! eigen middelen 10% Heritaeigen middelen subsidies en premies sponsoring Herita-projectrekening sponsoring 20% subsidies en premies 50%

69 Verschil met Koning Boudewijnstichting: Koning Boudewijnstichting verwijst Onroerend Erfgoedprojecten door naar Herita Herita maakt een eigen webpagina voor elk project Trajectbegeleidng van Herita: fondsenwerving, communicatie, Voor wat? Erfgoedprojecten: verwerving, openstelling, publiekswerking, onderzoek, beheer, restauratie, Onroerend erfgoed: niet noodzakelijk beschermd, vastgesteld of geïnventariseerd Bedoeld voor aanvullende financiering via mecenaat, schenkingen, giften, naast subsidies, premies en inbreng van eigen middelen Size does not matter: zowel grote als kleine projecten komen in aanmerking

70 Kost? Beheersvergoeding van maximaal 5% In ruil daarvoor: bezorgt Herita fiscale attesten aan al uw donateurs betaalt Herita alle projectfacturen voorziet Herita in trajectbegeleiding maakt Herita een eigen webpagina aan voor uw project ontvangt u een bankkaart met de digitale codes zodat de rekeningstand permanent kan opgevolgd worden. Tom Styns en Koen Jambon zijn hier aanwezig! Tom.styns@herita.be Koen.jambon@herita.be Voorwaarden, formulieren, foto s, info, veelgestelde vragen,. Ook op

71 VZW BEDEVAARTEN BISDOM GENT restauratie grot en ommegangen SINT-LEONARDUSKERK ZOUTLEEUW restauratie kerk en sacramentstoren

72 NAAM SITE - LOCATIE SINT-SIXTUSABDIJ WESTVLETEREN restauratie abdij en kloostertuin

73 VZW PAROCHIALE WERKING KRUISHOUTEM restauratie Van Peteghem orgel

74 BEDEVAARTSOORD OLV KERSELARE restauratie en onderhoud

75 INVESTEREN IN ONROEREND ERFGOED MET ECONOMISCHE (HER)BESTEMMING PARTNERSCHAPPEN Operationeel en financieel engagement met gemeenschappelijk doel FINANCIERING Kapitaal, leningen, waarborgen, verwerving zakelijke rechten ADVIESVERLENING Haalbaarheid en structureren van projecten Erwin Vrijens Business Manager vastgoed Mia Segaert Senior Investeringsmanager vastgoed

76 REFERENTIES RELIGIEUS ONROEREND ERFGOED Sint-Jan-Evangelistkerk (Peperbus), Antwerpen (Borgerhout) Beschermd religieus erfgoed, neo-romaans uit Herbestemming kerk tot een creatieve broedplaats voor ondernemerschap op initiatief van UNIZO Provincie Antwerpen Huisvesting nieuwe districtsbibliotheek Rol Vlaamse Erfgoedkluis: Ondersteuning van de initiatiefnemer in de onderzoeksfase Aftoetsen financiële haalbaarheid Onderzoeken co-financieringsrol Vlaamse Erfgoedkluis Sint-Annakerk, Gent Beschermd religieus erfgoed uit 1851 exterieur: eclectisch met dominantie van romaanse en gotische stijl interieur: neo-romaans met neogotische versieringselementen Herbestemming kerk, voorplein + potentiële nieuwbouw Rol Vlaamse Erfgoedkluis begeleiding stad Gent structurering en lancering marktbevraging inzet expertise en kapitaal

77

78

79 Via een geïntegreerde en participatieve aanpak naar positieve dynamiek en méér betekenis Wat? Stand van zaken en plannen Onroerend religieus erfgoed KERKENBELEIDSPLAN stand van zaken en plannen Hoe? Wie? Draagvlak creëren en concretiseren PARTICIPATIE en HAALBAARHEIDSSTUDIE Waarnaartoe? Doel : meer waarde en positieve drive Meerwaarde via VALORISATIE, MEDEGEBRUIK, NEVEN- of HERBESTEMMING Roerend religieus erfgoed INVENTARIS geen, op papier en digitaal Immaterieel religieus erfgoed Welke traditie, processie? WAARDEREN EN SELECTEREN verhaal én betekenis duiden BORGEN Documenteren of erfgoedzorgplan opstellen ONTSLUITING: verhalen In situ bewaren, museale ontsluiting, openstellen, depot LEVENDE TRADITIE hedendaagse invulling brede erfgoedgemeenschap

80

81 Advies en vorming Kerkenbeleidsplannen Inventarisatie Implementatie Contact CRKC / PARCUM Abdij van Park Heverlee julie.aerts@crkc.be jonas.danckers@crkc.be