Kind & echtscheiding. (complexe) Wat kun jij als professional doen?

Transcriptie

1 Kind & echtscheiding (complexe) Wat kun jij als professional doen?

2 Echtscheiding Per jaar belanden ongeveer kinderen in een echtscheiding, een deel ervan, ongeveer 20 %, belandt in een complexe echtscheiding. Men spreekt van een complexe scheiding wanneer een echtscheiding niet alleen gepaard gaat met negatieve gevoelens naar de ex-partner, maar ook met acties met de bedoeling de andere partner schade toe te brengen. Elk contact lijdt tot ruzie of erger. De gevolgen van een complexe scheiding zijn voor kinderen groot. Door een complexe echtscheiding kunnen kinderen zo ernstig in de knel raken, dat het risico op problemen groter is. Er is een verhoogde kans op emotionele problemen en depressieve gevoelens bij kinderen. De prestaties op school worden veelal slechter. Later ontstaan er vaak problemen bij het zelf aangaan van een relatie. De schade die kinderen door conflicten oplopen is van veel factoren afhankelijk. Naar mate het conflict tussen ouders zich verhardt en steeds meer escaleert zijn de gevolgen voor het kind ingrijpender. Vanuit verschillende kanten kwam het signaal terecht bij het Preventie Platform Jeugd dat veel kinderen in de knel komen doordat zij te maken krijgen met een (complexe) echtscheiding. Er is veel informatie opgehaald vanuit het Preventie Platform Jeugd en er zijn suggesties gedaan voor verbetering van de aanpak rondom (complexe) echtscheiding. Deze folder geeft hulpverleners informatie hoe zij een kind kunnen steunen en zo nodig toeleiden naar zorg.

3 Welk effect heeft een vechtscheiding op kinderen? Als er sprake is van een vechtscheiding zijn kinderen altijd de dupe. Vaak worden kinderen ingezet in de strijd tussen ouders en worden kinderen gedwongen partij te kiezen. Doordat kinderen loyaal zijn aan hun beide ouders komen ze hierdoor in een loyaliteitsconflict. De kinderen zitten klem tussen beide ouders. Bij kinderen van gescheiden ouders valt de vanzelfsprekendheid dat beide ouders er voor hen zijn, weg. Vaak zie je bij deze kinderen een vorm van verlatingsangst. spreken over de andere ouder, hebben angst het wankele evenwicht te verstoren. Zij worden soms erg gesloten en teruggetrokken. Kinderen van gescheiden ouders mogen niet van de andere ouder houden, daarmee wordt een deel van henzelf ontkend, zij zijn immers uit beide ouders voortgekomen en hebben van beide ouders uiterlijk, gedrag en talenten meegekregen. Kinderen ontwikkelen hierdoor een lager zelfbeeld en hebben moeite met het aangaan van relaties. Veel kinderen maken zich ook zorgen over hun ouders, daarmee verliezen ze het recht van het zelf kind kunnen zijn, waardoor hun eigen ontwikkeling in gevaar komt. Kinderen worden zo gedwongen op hun hoede te zijn, voelen niet de vrijheid om vrijuit te Kinderen kunnen zich schuldig voelen over de scheiding. Met name het oudste kind denkt vaak dat hij/zij dingen fout gedaan heeft waardoor hun ouders ruzie hebben en voelt zich verantwoordelijk voor de scheiding. Deze last kan een kind niet dragen. Wat kunnen wij als professionals doen om kinderen van wie de ouders scheiden te helpen? Iedere professional wil graag dat een kind lekker in zijn vel zit en zich fysiek en psychisch veilig voelt. Wanneer de ouders van een kind gaan scheiden dan gebeurt er vaak zoveel in het gewone leven van het kind dat dit onder druk komt te staan. Scheiden is een veel groter verlies voor een kind dan vaak wordt gedacht. Iedere professional vraagt zich weleens af: Wat kan ik doen om dit kind te helpen? Het helpt om met collega s stil te staan bij; Wat een kind allemaal verliest. Hoe het proces van verliesverwerking in elkaar zit. Wat de professional en organisatie kan doen. Stappen die gezet kunnen worden, kunnen worden opgenomen in een protocol.

4 Enkele voorbeelden, Een kind verliest veel: De normale gezinsstructuur. Een kind vindt niet meer zijn beide ouders thuis als het uit school komt of naar bed gaat. Een kind heeft nu soms twee thuizen. Het inkomen van de verzorgende ouder wordt vaak minder, waar door een kind soms niet meer naar de sportclub kan of naar verjaardagen. Contacten met familieleden en vriendjes worden vaak minder of anders vanwege de veranderde woon- en gezinssituatie. Het vertrouwen in volwassenen wordt vaak sterk verminderd, omdat de belangrijkste volwassenen voor het kind, papa en mama, niet meer in staat zijn om samen de vertrouwde thuissituatie te bieden aan het kind. Tips Als professional kun je veel betekenen voor een kind waarvan de ouders scheiden. Niet door de situatie voor hem of haar op te lossen, maar wel door er rekening mee te houden. Dat kan bijvoorbeeld door: Een tijd wat lagere eisen te stellen door bijvoorbeeld wat minder taken op te geven. Een kind kan zich vaak niet zo lang concentreren. Goed letten op de signalen die je opmerkt bij een kind, bijvoorbeel dat het ongeduldig is of gauw boos. En deze signalen dan ook te benoemen, dus bespreekbaar te maken, zodat een kind denkt: Oh, gelukkig iemand begrijpt me en houdt er rekening mee. Verifiëren of problemen bij het kind, verband houden met het verwerken van de echtscheiding. Extra oog te houden voor de bijzondere dagen die moeilijk zijn voor een kind, zoals vader- en moederdag of de vakantietijd. Hoe wordt die ingevuld? Denk af en toe na over je grenzen en rollen als persoon en professional? Waar ligt voor jou de grens tussen de rol als professional en de valkuil om als hulpverlener of redder naar een kind toe op te treden? Te nemen stappen In kaart brengen van de signalen Collegiale consultatie: overleg je met je collega s en/of neem contact op met je lokale CJG/sociaal team/ De Post Beslissen: verwijs ouders en kind zo nodig naar hulpverlening

5 Het proces van verliesverwerking Het verwerken van een scheiding is te vergelijken met een rouwproces. Om op een goede manier met al het verlies om te gaan moet een kind vier taken volbrengen: 1. De realiteit onder ogen zien: het aanvaarden van de werkelijkheid van verlies. Veel kinderen doen alsof de scheiding niet voor altijd is. Ze blijven vaak heel lang stilletjes hopen dat papa en mama weer bij elkaar komen. 2. De pijn ervaren van het verlies. Het ervaren van pijn en verdriet is noodzakelijk om te ervaren dat de scheiding echt waar is. Het verdriet mag benoemd worden, en er mag over gesproken worden. Dit helpt een kind vaak in de rouwverwerking. 3. Het zich aanpassen aan de veranderde situatie. Voordat een kind zich echt gaat aanpassen aan de situatie waarin papa en mama niet meer samenwonen, moet het natuurlijk eerst deze nieuwe situatie geaccepteerd hebben. 4. De emotionele energie weer gaan steken in de toekomst. Kinderen van gescheiden ouders moeten weer vertrouwen krijgen in volwassenen, in hun relaties en in hun toekomst. Reacties van het kind Een ingrijpend verlies, zoals een scheiding van ouders, zal vaak zichtbaar worden. Wanneer er onvoldoende aandacht is voor het proces van verliesverwerking dan kunnen er zich allerlei problemen voordoen: Leerproblemen: een kind snapt ineens de rekensommen niet meer of dwaalt met zijn gedachten af tijdens de leesles. Gedragsproblemen: een kind maakt ineens veel ruzie met klasgenootjes of is veel drukker of juist veel stiller dan anders. Emotionele problemen: een kind huilt vaker dan vroeger of is sneller boos. Sociale problemen: een kind voelt zich door de scheiding een uitzondering in de groep en trekt zich terug. Fysieke problemen: een kind kan bijvoorbeeld erg moe zijn of slecht eten.

6 Wat kunnen hulpverleners doen en wat niet? Wel doen: Maak voor je een gesprek met ouders aangaat, gesprekregels duidelijk: we gaan met respect met elkaar om, laten elkaar uitspreken en als het gesprek dreigt verkeerd te lopen mag ik ingrijpen en een time-out instellen, enz. Spreek ouders aan op hun ouderschap niet op hun ex-partnerschap. Spreek hen aan als vader en moeder, dus niet het woord ex gebruiken. Kies voor het kind, je plek is naast het kind, dan hoef je niet te kiezen tussen ouders, want dat kan een kind ook niet. Stel ouders de vraag: wat zou je kind graag zien dat je nu doet? Zorg dat je geen partij kiest, ouders zijn er in het gesprek altijd op uit jou in hun kamp te krijgen. Steeds teruggaan naar het belang van hun kind helpt hierin. Zorg dat je in het gesprek steeds afwisselend naar vader en moeder kijkt en geef hen zo mogelijk evenveel spreektijd. Maak een groepsmailgroep aan om te mailen met ouders zodat je niet vergeet beide ouders te informeren. Neem de andere ouder mee in de cc. Niet doen: Oordelen. Partij kiezen, ( die mevrouw is best zielig met zo n hork van een ex-man). Het helpt om hen te zien als vader of moeder van het kind waar het om gaat. Geheimen accepteren, ouders nemen je graag in vertrouwen en dan kom je gegarandeerd een keer in de knel. Spreken met het netwerk van een ouder zonder dat de andere ouder er van op de hoogte is. Het kind uit het oog verliezen, ouders zijn geneigd jou mee te trekken in hun ruzie (jij snapt toch ook wel dat, jij zou toch ook in zo n situatie?) Altijd terug naar het kind! Blijven praten over wat in het verleden gebeurd is. Het verleden kunnen we niet meer veranderen, we kunnen wel vragen: Wat zou je nu anders kunnen doen zodat dat niet meer gebeurt?

7 Aanbod voor kinderen KIES Kinderen in Echtscheiding Situatie (KIES) is een spel- praatgroep voor kinderen van gescheiden ouders. Onder leiding van een KIEScoach wordt in 6 bijeenkomsten gewerkt aan de verwerking van de echtscheiding van de ouders. Het kind leert hulp vragen en zelfstandig kiezen voor gevoel en gedrag. Ouders leren kijken naar wat de echtscheiding bij hun kind oproept en de reacties te plaatsen in de ontwikkelingsfase van het kind en fase van de echtscheiding. KIES is een korte begeleiding en is bedoeld als laagdrempelige en preventieve hulp. In de Oost Achterhoek biedt het preventieplatform Jeugd Achterhoek Oost deze cursus aan. Extra informatie en aanmelden kan via info@preventieplatformjeugd.nl Kindbehartigers Een Kindbehartiger is een belangenbehartiger en vertrouwenspersoon voor kinderen van alle leeftijden voor, tijdens en na een (v)echtscheiding. Zij ondersteunt kinderen op sociaal-emotioneel vlak en geef ze een stem in het juridisch speelveld. Kinderen heb ben ook rechten als het gaat om de scheiding en hebben net als ouders te maken met rouw en verlies. De Kindbehartiger zorgt er dan ook voor dat de beleving van ieder kind helder wordt, plaatst deze samen met het kind in perspectief, doet aan observatie, geeft uitleg en vertaalt de stem van het kind naar ouders/ verzorgers. Extra informatie en aanmelden kan via: De Praktijk van Femke Femke ten Hagen info@depraktijkvanfemke.nl Berkelland Kinderbelang centraal Petra Oonk Winterswijk Aanbod voor ouders/ gezin MEDIATION GROEP OOST-NEDERLAND Begeleiding bij beëindiging samenleving en echtscheiding. Begeleiding bij het opstellen van een ouderschapsplan. Online mediation. Alimentatieberekeningen. KIES-omgangsbegeleiding Dit omvat de begeleiding van de kinderen in de 1e fase van de scheiding waarbij de scheidingsmelding en zorgen, vragen, wensen en gevoelens van de kinderen centraal staan. In 4 bijeenkomsten wordt toe gewerkt naar een ouderschapsplan waarbij ouders, na de bijeenkomsten van de kinderen, de gelegenheid krijgen om de omgang af te stemmen op de

8 mogelijkheden en wensen van zowel de kinderen als de ouders. De bijeenkomsten kunnen zowel individueel alsook in een groepje (maximaal 4 kinderen) plaatsvinden. Deze aanpak leidt tot een ouderschapsplan dat meer kans van slagen heeft. waarmee individuele zaken worden besproken. Daarnaast komen beide ouders met hun maatschappelijk werker(s) frequent bijeen om de omgang met hun kinderen te bespreken. Stiefplan Coach Het leven in een samengesteld gezin is een andere manier van samenleven dan in een traditioneel gezin. Twee gezinnen samenvoegen is niet zo eenvoudig. Je hebt je eigen belang, het belang van de kinderen en een gezamenlijk belang. Het is verwarrend en complex. Dat blijkt wel uit het hoge aantal tweede scheidingen van 60%. Een tweede scheiding is voor kinderen erg zwaar en heeft veel invloed op hun welzijn en schoolprestaties. Uit de praktijk is gebleken dat met goede informatie en afspraken vooraf of tijdens het nieuwe samenlevingsverband, huwelijk of geregistreerd partnerschap veel problemen voorkomen kunnen worden. Met behulp van de Stiefplan-Coach worden over alle aspecten van het nieuwe gezin afspraken gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan wie is hoofdopvoeder en wie is mede-opvoeder? Hoe vier je de verjaardagen? Wat zijn de financiële consequenties? Deze worden samengevat in het Stiefplan dat houvast geeft om van het nieuwe gezin een succes te maken. Extra informatie en aanmelden kan via: info@mgon.nl. GGNET PREVENTIE Voluit leven Cursus voor volwassenen, leren omgaan met pijn en verdriet. ( groep voor diverse psychische klachten, brede doelgroep) GGNET - Ambulant bij de SGGZ/GGNet: kinderen/ouder(s) Dit is een ervaringsgroep. Het doel is procesdiagnostiek en nadere observatie van de gezinsdynamiek. Gezinsonderzoek-gezinstherapie IPG; intensieve psychiatrische gezinsbehandeling Een indicatie is wel dat 1 van de kinderen moet een psychiatrische beperking hebben, deze module bestrijkt de gehele Achterhoek Gedurende 3-6 maand komt er een IPGer 1-2 keer per week thuis met een afnemende frequentie. Het volledige preventie programma met start data staat op onze website: Extra informatie en aanmelden kan via GGNet Preventie Telefoon: preventie@ggnet.nl Lindenhout Ouderschap Blijft Gescheiden ouders en hun kinderen bij wie de omgang met de uitwonende ouder niet plaatsvindt of problematisch verloopt. Dit als gevolg van (chronische) heftige conflicten tussen de ouders. Het doel is dat ouders onder begeleiding de samenwerking en communicatie verbeteren en tot afspraken komen rondom de omgangsregeling en andere belangrijke zaken aangaande de kinderen. Mogelijke ontwikkelingsbelemmeringen en/of bedreigingen bij het kind als gevolg van de scheidingsproblematiek zijn opgeheven.

9 De duur van de hulpverlening is maatwerk, richtlijn is 9 maanden voor de bemiddelingsgesprekken in combinatie met (waar nodig kortdurende begeleide) omgangscontacten. Het betreffen kinderen van 0-18 jaar wonende in de Achterhoek. Ook de kinderen worden gehoord over hun beleving en behoeften en netwerk wordt op maat betrokken. Extra informatie en aanmelden kan via: Entralindenhout entreeteam@lindenhout.nl Raad van Kinderbescherming Ouders, in een zo vroeg mogelijk stadium van het conflict, informatie over het perspectief van het kind krijgen aangeboden. Wat houdt de bijeenkomst in? In de bijeenkomst hebben we het over de positie als ouder, de positie van het kind en wat een eerste stap kan zijn in de huidige situatie voor hun kind. Door filmpjes van kinderen, verhalen van ouders en beelden hopen we dat er iets is dat een ouder meeneemt om hierover met zijn netwerk, een hulpverlener of zijn kind in gesprek te gaan. Ouders worden ieder op een andere avond uitgenodigd met iemand uit hun netwerk. Op de avond zelf is er geen ruimte voor persoonlijke inbreng van ouders. In de pauze is er ruimte voor ouders om aan professionals vragen te stellen. Extra informatie en aanmelden kan via Raad van kinderbescherming Waarom een ouderbijeenkomst? De bedoeling van deze bijeenkomst is om ouders aan te zetten tot bewustwording, zodat ouders de ruimte gaan voelen om iets anders te gaan doen dan ze tot nu toe hebben gedaan. AR_Bijeenkomst@rvdk.minvenj.nl De procedure van het aanmelden wordt dan verder toegelicht

10 Begeleide omgangsregelingen Doel is dat de ouders samen met de begeleiders van BOR Humanitas tot een zelfstandige omgangsregeling komen. De vrijwilligers gaan daarbij uit van het belang van het kind en de mogelijkheden van de ouders. Het is de bedoeling dat het kind met beide ouders een relatie houdt. De ondersteuning van BOR Humanitas duurt gemiddeld zes maanden. Een professionele coördinator begeleidt het proces, bemiddelt tussen ouders, begeleidt en ondersteunt de vrijwilligers. Een vrijwilliger van BOR Humanitas is aanwezig bij de omgang. De eerste omgangsmomenten vinden in principe op neutraal terrein plaats. BOR Humanitas helpt kinderen met de overgang van de ene ouder naar de andere (zo nodig haalt/brengt de vrijwilliger van BOR Humanitas de kinderen van/naar de afgesproken plaats). Aanbod voor professionals Training kind en echtscheiding Als professional is de kans groot dat je in je werk met een echtscheiding wordt geconfronteerd. Het omgaan met ouders die in een echtscheiding verwikkeld zijn geraakt kan heel lastig zijn, zeker als er sprake is van veel strijd tussen de ouders. Hoe voorkom je dat je in de strijd wordt getrokken en hoe bewaak je de belangen van het kind. In deze training leren de deelnemers verschillende reacties van kinderen op scheiding herkennen en hiernaar te handelen. Dit met als doel dat kinderen zich optimaal kunnen blijven ontwikkelen ondanks de eventuele problemen. Daarnaast krijgen de deelnemers handvatten aangereikt hoe zij met beide ouders het contact op positieve wijze kunnen onderhouden. Leskist GGD NOG In het documentatiecentrum zijn verschillende boeken en een leskist te leen rond het thema echtscheiding. Extra informatie en aanvragen kan via: GGD NOG T / documentatiecentrum@ggdnog.nl

11 Handige websites Door het invullen van vragen kunnen kinderen hun wensen kenbaar maken in briefvorm. De brief kunnen ze vervolgens downloaden, afdrukken en als officieel document overhandigen aan de kinderrechter. Een initiatief van de Raad voor Rechtsbijstand. Voor en door kinderen van gescheiden ouders. Loes; wegwijzer voor echtscheiding Op deze site vinden ouders een wegwijzer die hen helpt om de juiste stappen te zetten en informatie te vinden. Informatie en Psycho educatie voor ouders per leeftijdscategorie kinderen. Informatie voor kinderen van verschillende leeftijden en informatie voor ouders. Rechten van het kind Praktische informatie over echtscheiding. Informatieve startpagina over echtscheiding Het NJI heeft een thema dossier Echtscheiding ontwikkeld voor professionals Tips voor ouders Inspiratieboekje voor ouders Folder voor ouders via website te downloaden ( tabblad documenten) of op te vragen. Informatie in welke gemeente welk aanbod beschikbaar is. BROCHURES Ouderschapsplan opstellen bij echtscheiding Opgezet door een kind van gescheiden ouders. Informatie per leeftijdsgroep over echtscheiding. Kinderen en jongeren kunnen hier ook hun ervaringen uitwisselen!

12 Het aanbod is samengesteld door het Preventie Platform Jeugd. Heb je vragen, wil je overleggen of denk je dat het kind of ouders meer hulp of begeleiding nodig hebben, neem dan contact op met een van de onderstaande partners. Hier is ook het lokale aanbod op te vragen. CJG Aalten T Voormekaar team Berkelland zie website voor contactgegevens CJG/jeugdloket Oost Gelre T De Post Winterswijk T Preventie Platform Jeugd Het Preventie Platform Jeugd zet zich in voor het gezond, stabiel en veilig opgroeien van kinderen en jongeren tot en met 23 jaar in de gemeenten Aalten, Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk. Het Preventie Platform Jeugd is een paraplu die organisaties verbindt in het realiseren van preventieve activiteiten. Dit door de krachten van de verschillende organisaties te bundelen en in gezamenlijkheid een preventief aanbod rondom verschillende thema s en signalen te ontwikkelen. Het Preventie Platform Jeugd is er voor organisaties die werken met jongeren, kinderen en/of opvoeders. Het is een platform waar professionals terecht kunnen met hun (zorg) signalen. Op deze plek kunnen signalen gedeeld worden en omgezet naar concrete plannen. Gezamenlijk initiatief van: gemeente Aalten, Berkelland, Oost Gelre,Winterswijk en samenwerkende organisaties