Samenvatting Economie Module 2, hoofdstuk 2, 3, 4

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Module 2, hoofdstuk 2, 3, 4 Samenvatting door een scholier 2577 woorden 10 maart ,8 25 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie Economie Module 2 Hst 2 Kosten= zijn alle noodzakelijke offers wil een ondernemer goederen kunnen produceren. Constante kosten (TCK) = kosten die niet veranderen bij een verandering van productieomvang en hangt af van productie-omvang. Vb. huur, loon, afschrijvingen. Als winkel bv. gesloten is heb je altijd constante kosten. Variabele kosten (TVK) = kosten die veranderen bij een verandering van productieomvang, dus hangt daar vanaf. Vb. inkoop(dranken), overwerken. Als winkel bv. gesloten is heb je geen variabele kosten. Totale kosten (TK) = TCK + TVK P = prijs Q = aantal TO = totale omzet P x Q TW = totale winst/ verlies TO- TK TK = per stuk x Q + TCK GVK= gemiddelde variabele kosten= TVK q GCK= gemiddelde constante kosten= TCK Q GTK= gemiddelde totale kosten= GCK+GVK Proportioneel variabele kosten= kosten die evenveel veranderen met de productie omvang. De productieomvang met 25% stijgt, stijgen de variabele kosten ook met 25%. Break- evenpoint= als er bij de productieomvang geen winst/verlies word gemaakt. Productiecapaciteit= maximaal mogelijke productie bij een gegeven hoeveelheid productiemiddelen. Is verkoopprijs lager dan de gemiddelde variabele kosten, dan kan de ondernemer beter niets verkopen. Hij leidt dan verlies door constante kosten. Zijn de verwachte extra opbrengsten groter dan de extra kosten, dan zal hij de extra werknemer aannemen, want de winst zal door deze beslissing stijgen. Pagina 1 van 9

2 Arbeidsovereenkomst = afspraken tussen werkgever en werknemer over rechten en plichten bij het werk. Primaire arbeidsvoorwaarden= geldelijke beloning. Vb. hoogte v.h. loon, vakantiegeld, reiskosten en onkostenvergoedingen. Secundaire arbeidsvoorwaarden= niet-geldelijke afspraken. Vb. pauzes, werktijden, werkomstandigheden, scholing, aard v.h. werk. Tertiaire arbeidsvoorwaarden= inspraak of medezeggenschap v.d. werknemers. Deze 3 arbeidsvoorwaarden worden geregeld door de CAO. Individuele arbeidsovereenkomst=word een afspraak gemaakt met 1 werknemer. CAO= Collectieve Arbeids Overeenkomst Collectieve arbeidsovereenkomst= regels vastgelegd voor meerdere werknemers. Onderscheid tussen loonverhogingen: -Incidentele loonsverhoging= loonsverhoging voor een individuele werknemer. Vb. na het volgen van een cursus of hoge functie. -Prijscompensatie= loonsverhoging met hetzelfde % als de prijsstijging van de goederen. -Initiële loonsstijging= loonsverhoging boven de prijscompensatie, hierdoor kan koopkracht toenemen. Arbeidsproductiviteit= gem. productie per werknemer per tijdseenheid, dit kan stijgen door specialisatie. Arbeidsproductiviteit vergroten: -Specialisatie= werknemers die gespecialiseerd zijn in hun werk. -Nieuwe+betere kapitaalgoederen= met moderne apparatuur kan een werknemer per uur meer producten afleveren. -Scholing= werknemer moet zich scholen in bepaalde werkzaamheden. Interne arbeidsverdeling= specialisatie binnen een onderneming. Externe arbeidsverdeling= specialisatie tussen ondernemingen. Regionale arbeidsverdeling= land of streek specialiseert zich in beste producten, laagste prijs. Een positief gevolg van de specialisatie van bedrijven, regio s en landen is dat de arbeidsproductiviteit telkens toeneemt. Een negatief gevolg is dat mensen en landen die zich sterk specialiseren, kwetsbaar worden. Stel dat er aan hun specialisme op een dag geen behoefte meer is. een ander gevolg is dat mensen en landen die gespecialiseerd zijn, moeten ruilen met andere mensen en landen zo ontstaat (internationale) handel Productiviteit stijgt door innovaties. Innovaties= toegepaste vernieuwingen van producten. Investeren= aanschaffen van nieuwe kapitaalgoederen. Daarin mk we onderscheid: -Breedte investeringen= verhouding blijft gelijk tussen arbeid en kapitaal -Diepte investeringen= verandert verhouding arbeid/ kapitaal, ten gunste van kapitaal. Er is dan stijging van kapitaalintensiteit= verhouding kapitaal ten opzichte van arbeid stijgt. Pagina 2 van 9

3 Arbeidsintensief= grootste deel productie door arbeid Kapitaalintensief= grootste deel productie door machines Schaalvergroting= vergroting van productiecapaciteit Arbeidsproductiviteit=apt= totale productie per periode Aantal werknemers per periode Productie per werknemer per tijdseenheid, afgelopen 100 jaar is apt enorm gestegen. Hoe komt dit? - mechanisering: fysieke arbeid vervangen door machines. - automatisering: controlerende/sturende functie vervangen door pc s. - robotisering: fysieke+ controlende arbeid vervangen door robots. Conclusie= apt kan worden verhoogd door te investeren. Investeren= aanschappen van kapitaalgoederen. Uitgangsituatie verpakkingsstation-> rode paprika stoplichten verpakt. 1 lopende band + 5 werknemers: productie stuks per week. Apt= = stoplichten per werknemers per week. 5 Nieuwe situatie= extra klant vereist extra productie stuks. Oplossing 1: investering in 1 lopende + 5 werknemers. Apt= stuks= stoplichten per werknemer per week. 10 werknemers Kapitaalintensiteit= 10:2 lopende banden=5:1 Apt + kapitaal intensiteit blijft gelijk. Breedte investering, want kapitaalintensiteit blijft gelijk. Oplossing 2: investeren in verpakkingsmachine+1 extra werknemer. Apt= = stoplichten 6 Kapitaalintensiteit= 6:2= 3:1 Conclusie= diepte-investering, want kapitaalintensiteit is toegenomen. Waar vinden de diepte investeringen plaats en wrm daar? Rijke westerse landen, omdat je daar dure arbeid kan vervangen door machines. Fusie= samengaan van 2 of meer bedrijven die ongeveer even groot zijn. Overname= Het samengaan van bedrijven van heel verschillende grootte. Voordelen van schaalvergroting: - uitbreiding gefinancierd kan worden. - Stijging de productiviteit. - bedrijfsgrootte beter worden benut. - Er worden grotere hoeveelheden grondstoffen en dergelijke ingekocht, waardoor kortingen bedongen kunnen worden. Ook kan de onderneming de grondstoffen en halffabrikaten zelf gaan produceren. - Er kan beter gebruik worden gemaakt van grote afzetmarkten, die zijn ontstaan door het wegvallen van de Europese grenzen. Omgekeerd krijgt de onderneming nu te maken met concurrentie van grote Pagina 3 van 9

4 buitenlandse bedrijven. Er zijn ook nadelen verbonden aan schaalvergroting: - Er komt een grote afstand tussen eigenaren, leiding en uitvoerend personeel, die ieder hun eigen belangen zullen nastreven. - Grotere bedrijven zijn genoodzaakt een groter administratief apparaat op te zetten, en hebben meer verplichtingen op het gebied van arbeidsrecht en milieu. Dit alles brengt extra kosten mee. Hst 3 Producenten= aanbieders van producten. Consumenten= vragers. Massaproductie kwam tot stand door de industriële revolutie. Voordeel van massaproductie= kosten en prijzen zijn lager. Nadeel van massaproductie= grote uniformiteit. De keuze vd consument bestond uit het wel of niet kopen van het artikel, want alle producenten handelden volgens deze productgerichte denkwijze. Kenmerken van productiegerichte denkwijze: - product staat centraal. - uitgangspunt is de persoonlijke voorkeur vd producent. - bij productie uitgegaan vd techtnische mogelijkheden vh bedrijf: door massaproductie wordt gestreefd naar zo laag mogelijke productiekosten. - hopen dat de consumenten het product kopen. Consumentgerichte denkwijze= de wensen en persoonlijke voorkeuren vd consument komen centraal te staan. Marketing= market getting= het verkrijgen vd markt. Marketing= het maken en uitvoeren van plannen voor het vergroten/behouden vd afzet. Marketingconcept= waarbij de hele organisatie is gericht op de wensen vd consument. Marktonderzoeker= de wensen vd consumenten in kaart te brengen. De marktonderzoeker kijkt wat de behoefte is van de individuele consument. Dit doen ze door Air-Miles acties, dingen wat je via internet koopt. Bij marketing gaat men steeds meer toe over het koopgedrag v klant vast te leggen. Database= daar worden al die gegevens(=behoefte van consument) opgeslagen. Database-marketing= uit de gegevens worden dan dingen geselecteerd. Kopersgroepen kunnen nu ook gericht worden benaderd door: mail, post, beeldscherm. Marktsegmenten= bestaat uit een aantal afnemers van een bepaald product die min of meer gelijke wensen en behoefte hebben. Vb doelgroep= marktsegment. Doelgroep= daar richt een ondernemer zich op. Marketing mix= product, prijs, plaats en promotie. Soms personeel ook. Product heeft verschillende betekenissen: - Fysieke product= basisschap vh product; maaltijd heeft bepaalde voedingswaarde. - Tastbare product= product zoals het aangeboden word; verpakking, accessoires, kleur, merknaam, Pagina 4 van 9

5 design. Deze aspecten zijn aan basiseigenschappen toegevoegd. - Uitgebreide product= tastbaar product uitgebreid met niet-tastbare eigenschappen, zoals sfeer in restaurant, imago v spijkerbroek, garantie en service. Homogene producten= als consumenten geen voorkeur hebben van producten. zelfde Heterogene producten= als consumenten wel voorkeur hebben van producten. Niet. Bij heterogene veranderen ze niet veel aan basiseigenschappen, maar wel aan tastbare en niet-tastbare eigenschappen. Trading-up= als producent een betere kwaliteit of luxere uitgave van zijn product aan bied. Trading-down= als ondernemer/producent een mindere kwaliteit of mindere luxe producten aanbied. Vb. de pocketuitgave van een boek, dagmenu s in luxe restaurants. Bij verandering vh product stelt de producent zich telkens de volgende vragen: - Voldoe ik beter aan de wensen vd consumenten waarop ik me richt, of aan de wensen van meer consumenten? - Is de verandering winstgevend? - Komt de continuïteit van de onderneming niet in gevaar? Productilevenscyclus= gefaseerde ontwikkeling vd omzet van een product in de loop vd tijd. 1.Introductiefase= nieuw product-> weinig omzet, homogeen, geen concurentie, meestal hoge prijs, geen winst, moeilijkheden met de distributie. 2. Groeifase=product wordt bekender-> snelle stijging van omzet en winst, afnemende productie kosten, hoogste winst per product, toenemende concurentie, het product wordt heterogeen. 3. Rijpheidsfase= tempo van groeiomzet neemt af. Minder snelle stijging van omzet en winst, sterke concurentie, dalende prijs, dalende winst per product, het product wordt sterk heterogeen. 4. Verzadigingsfase= afzet onder druk. Stabiliserende omzet, sterk dalende prijs, ondernemer komt met een groot aantal varianten en alternatieve voorhet oorspronkelijke product, winst verdwijnt bijna volledig. 5. Neergangsfase= dalende afzet. Prijs minimaal, aantal varianten teruggebracht. Prijs= het bedrag dat de consument voor een product moet betalen. Kwaliteit-prijs-verhouding= in het algemeen zijn ze bij een betere kwaliteit bereid een hogere prijs te betalen. Kenmerk van consument= bij lagere prijzen van producten kopen ze grotere hoeveelheden. Omzet= prijs x hoeveelheid. Winst= omzet kosten. Je kan prijs omlaag doen in vergelijking met normale prijs, want misschien heb je dan een grotere hoeveelheid mensen die dat product kopen. Pagina 5 van 9

6 Soms kunnen producenten vaak niet zelf de hoogte vd prijs bepalen: -Concurrentie geldt: de markt maakt de prijs. -Soms legt de overheid een bepaalde prijs op. Zij heeft recht op minimumprijzen of maximumprijzen voor te schrijven. Producent is verplicht hieraan te houden. Producenten die zelf prijs vaststellen, kunnen daarbij verschillende uitgangspunten hebben: Kosten- georiënteerde prijsvaststelling: Kostprijs= de kosten om één product te produceren en te verkopen. Nadeel= geen rekening houden met de concurrentie nog met de mogelijkheid dat omzet en winst bij een andere prijs veel hoger kunnen zijn. Prijsdifferentiatie= het voeren van verschillende prijzen voor hetzelfde product vanwege kostenverschillen. Vb. dalurentarief bij het openbaar vervoer en het nachttarief bij de elektriciteitsbedrijven. De prijsdifferentiatie gebruiken ze soms. Concurrentie- georiënteerde prijsvaststelling: houdt ondernemer sterk rekening met de concurrenten. Hij zal dezelfde prijs vragen en daarmee iets lager gaan dan de concurrenten. 2 vormen van deze manier van prijsvaststelling zijn: - Put out pricing= ondernemer neemt een prijs die lager is dan de kostprijs, met de bedoeling dat zijn concurrenten vd markt verdwijnen, omdat er geen winst meer te behalen is. later kan deze ondernemer zijn prijs weer verhogen tot het oude niveau. - Stay out pricing= ondernemer van het eninge product voert lage prijs in, om te voorkomen dat concurrenten nieuwe producenten zich op deze markt zullen vestigen. Afnemers- georiënteerde prijsvaststelling: ondernemer gaat na welke hoeveelheden de afnemers kopen bij de verschillende prijzen. Marktonderzoeker= verband tussen prijs en gevraagde hoeveelheid bepalen. Prijsdiscriminatie= het toepassen van verschillende prijzen voor hetzelfde product op basis van verschillen tussen de afnemers. Vb. het gebruik van speciale tarieven voor kinderen en bejaarden bij het openbaar vervoer/ dierentuin/ bios. Prijsdiscriminatie kan ook aan de tijd liggen: vb. goedkoop telefoneren in de avond en het weekend, of hogere prijzen voor vakantiehuisje in het hoogseizoen. Voorwaarden van prijsdiscriminatie: -Verschillende marksegmenten, dat duidelijk is wie wel/ niet een andere prijs wordt bereke - verschillende markten, koper die koopt voor lagere prijzen, moet product niet doorverkopen voor een hogere prijs. Doel van Prijsdiscriminatie: - behalen van hogere omzet - meer winst - sociale motieven Pagina 6 van 9

7 De ondernemer kijkt bij de P van Plaats waar die zijn bedrijf moet neerzetten, dan kijkt die ook naar de P van parkeergelegenheid. Bij P van plaats verstaan we niet de locatie, maar de plaats in de bedrijfskolom. Bedrijfskolom= weg van oerproducent-> consument. Weg van grondstof-> eindproduct. Geleding= bedrijven die zich met hetzelfde onderdeel vh productieproces bezighouden. Bedrijfstak= bedrijven die uit dezelfde geleding komen. Veranderingen in bedrijfskolom: 1. Specialisatie: ondernemer houdt zich bezig met 1 onderdeel. Vb boekwinkel verkoopt alleen kinderboeken. 2. Parallellisatie: onderneming gaat ook producten leveren uit een andere bedrijfskolom. Vb. spaarbank geeft haar cliënten de mogelijkheid een betaalrekening te openen of een hypotheek 3. Integratie: 2 of meer geledingen uit dezelfde bedrijfskolom worden samengevoegd. Er verdwijnt dan een geleding uit de bedrijfskolom. Vb. koffiebrander koopt koffieplantages op-> achterwaartse integratie. Koffiehandelaar koopt een winkelketen op -> voorwaartse integratie. 4. Differentiatie: binnen een bedrijfskolom 1 productiefase wordt opgesplitst in 2 of meer productiefasen. Er komt dus een geleding bij. Vb. oliemaatschappij stoot het transport van benzine naar de tankstations af. Specialisatie en parallellisatie-> het aantal betrokken bedrijfskolommen groter/ kleiner-> horizontaal. Integratie en differentiatie-> maken een bedrijfskolom korter of langer-> verticaal. reclame= commerciële communicatie Communicatie= niet-commerciële communicatie Massacommunicatie= boodschap via tv, krant en tijdschrift. Persoonlijke communicatie= boodschap voor de individuele koper. Doel van reclame= consument bekend en vertrouwd te maken met een product. Free publicity= als je voor reclame niet hoeft te betalen. Public relations= de beïnvloeding van mening van personen die belangrijk zijn voor de onderneming. Doel-> het imago vd onderneming te verbeteren en eventuele bestaande vooroordelen weg te nemen. Soorten reclame: Productreclame= producent probeert de voordelen vh product te laten zien-> overtuigen. Merkreclame= aantal producten van een bepaald merk. Individuele reclame= maakt de producent reclame voor zijn product of voor zijn merk. Collectieve reclame= reclame voor een bepaald product. Hst 4 Rechtspersoon= ondernemer zelf drager is van rechten en plichten. Pagina 7 van 9

8 Ondernemingsvormen zonder rechtspersoonlijkheid Eenmanszaak= onderneming waarin 1 persoon, de eigenaar, de leiding heeft en eigen risico loopt voor de schulden van de onderneming. Al gaat het bedrijf een faillissement indienen uit zijn privé-vermogen moet betalen. Grote kans dat het bedrijf failliet gaat. Voordeel: - 1 persoon heeft leiding-> snel beslissingen nemen. - alle winst voor 1 persoon-> eigenaar. Nadeel: - eigen risico voor schulden van bedrijf. - minder eigen vermogen beschikbaar, dan met meer eigenaren. - moeilijk vreemd vermogen aan te trekken. - continuïteit vd onderneming is slecht geregeld-> hangt af vd gezondheid vd eigenaar. - geen andere eigenaren om mee te overleggen. - niet mogelijk om werkzaamheden te verdelen en zich te specialiseren. De laatste 3 punten gelden niet voor grote eenmanszaken, omdat naast de eigenaar ook nog gespecialiseerd personeel in dienst is. Vennootschap onder firma= VOF= onderneming waarin 2 of meer personen een bedrijf voeren onder een gemeenschappelijke naam. Bij de naam moet het duidelijk zijn dat het om 1 bedrijf gaat. Vennoten van een VOF zijn ieder zowel met hun zakelijk vermogen als met hun privé-vermogen aansprakelijk voor alle schulden van de VOF. Wanneer de ene eigenaar zijn schuld niet kan betalen moet, die andere eigenaar die schuld betalen. Voordelen: - er kan met eigenaren worden overlegd. - verdeling van werkzaamheden en specialisatie is mogelijk. - meer eigen vermogen beschikbaar. - banken zijn bereid meer krediet te versterken. - continuïteit is beter geregeld. Nadeel: - snel beslissen is soms niet mogelijk, er moet eerst overlegd worden. - winst moet verdeeld worden over eigenaren. - continuïteit kan in gevaar komen, wanneer een vennoot overlijdt en de erfgenamen eisen dat hun deel van de erfenis wordt uitbetaald. Onderneming met rechtspersoonlijkheid Naamloze vennootschap=nv= onderneming met in aandelen verdeeld eigen vermogen. De NV laat aandeelbewijzen drukken. Wie mede-eigenaar van de NV wil worden, doet dat door aandelen te kopen. Op deze manier verwerft de NV het benodigde eigen vermogen. Een NV heeft een publicatieplicht van de jaarrekening (bestaande uit balans, de resultatenrekening en een toelichting. Pagina 8 van 9

9 De aandeelhouders van de NV zijn de eigenaren van de onderneming, dit heeft gevolgen: - Voor de zeggenschap: De aandeelhouders hebben de officiële zeggenschap over de onderneming. De dagelijkse beslissingen worden genomen door de directie. Minimaal 1 x per jaar komen de aandeelhouders bij elkaar. Hier worden dan belangrijke besluiten genomen, en wordt de directie benoemd. - Voor de winstuitkering: De winst (na aftrek van de vennootschapbelasting) van de NV kan als dividend aan de aandeelhouders worden uitgekeerd. Meestal wordt de winst maar gedeeltelijk aan de aandeelhouders uitgekeerd. De winst die niet wordt uitgekeerd, staat in 1 of meer aparte posten als reservering op de balans. Het vermogen wordt dan gereserveerd voor bijv. een toekomstige investering. De besloten vennootschap (BV) komt op veel punten overeen met de NV. Overeenkomsten zijn onder andere: - Het vermogen is in aandelen verdeeld. - Er is officieel een scheiding tussen eigendom en dagelijkse leiding. - De structuur van de balans is hetzelfde: het eigen vermogen bestaat uit de posten Aandelenvermogen en de Reserveringen. Er zijn ook verschillen. Deze worden veroorzaakt door het besloten karakter van de BV. (in vergelijking met het open karakter van de NV, waarvan iedereen aandelen kan kopen.) Verschillen zijn: - BV geeft geen aandelenbewijzen uit. - De aandelen staan op naam en zijn niet vrij verhandeld. - De publicatieplicht van de BV is zeer beperkt. Sociaal verslag= hierin wordt gerapporteerd over de mensen en hun belangen in de onderneming. Het sociaal verslag word gepubliceerd naast het jaarverslag. Je vind er o.a.: - Uitbreidingen/Inkrimpingen personeel - Arbeidsvoorwaardenoverleg - Maand en uurloon parttimers - Beloningen van alle categorieën in het bedrijf - Het verloop van ziekte Bedrijven met meer dan 35 werknemers moeten een ondernemingsraad (OR) hebben. De OR heeft als bevoegdheden o.a. - bespreking van de gang van zaken in de onderneming - uitbrengen van advies - meebeslisrecht over arbeidsvoorwaarden Milieuverslag= hierin probeert men te becijferen welke positieve en negatieve invloeden de onderneming gedurende het verslagjaar heeft gehad op het milieu. Pagina 9 van 9